Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika –
Зарубежная лингвистика и
лингводидактика – Foreign
Linguistics and Linguodidactics
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/foreign-linguistics
The importance of online platform and web resources in
the organization of independent educational processes
Zebokhon MUSAYEVA
1
Uzbekistan State World Languages University
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received September 2024
Received in revised form
10 October 2024
Accepted 25 October 2024
Available online
25 November 2024
This paper investigates the pivotal role of online platforms
and web resources in supporting independent educational
processes. It emphasizes how digital tools and resources
enhance learning flexibility, accessibility, and personalization.
The study explores various online platforms, including learning
management systems (LMS), educational websites, and social
media, showcasing their effectiveness in facilitating self-directed
learning. Furthermore, it addresses the challenges and
limitations of online education, such as the need for digital
literacy and the development of effective pedagogical strategies.
The findings highlight the critical importance of integrating
technology into education to promote lifelong learning and adapt
to the evolving educational landscape.
2181-3701/© 2024 in Science LLC.
DOI:
https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol2-iss5
This is an open-access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru
Keywords:
online platforms,
web resources,
independent education,
digital learning,
self-directed learning,
educational technology,
flexibility in education,
accessibility,
digital literacy,
pedagogical strategies.
Mustaqil ta’lim jarayonlarini tashkil etishda onlayn
platforma va veb resurslarning ahamiyati
ANNOTATSIYA
Kalit so‘zlar:
onlayn platformalar,
veb-resurslar,
mustaqil ta’lim,
raqamli ta’lim,
o‘z-o‘zini boshqarish,
ta’lim texnologiyalari,
ta’limdagi
moslashuvchanlik,
mavjudlik,
raqamli savodxonlik,
pedagogik strategiyalar.
Ushbu maqola mustaqil ta’lim jarayonlarini osonlashtirishda
onlayn platformalar va veb-resurslarning muhim rolini
o‘rganadi. Bu raqamli vositalar va manbalar o‘quvchilar uchun
o‘rganish moslashuvchanligini, kirish imkoniyatini va
shaxsiylashtirishni qanday oshirishini ta’kidlaydi. Tadqiqot turli
xil onlayn platformalarni, shu jumladan ta’limni boshqarish
tizimlarini, ta’lim veb-saytlarini va ijtimoiy tarmoqlarni o‘rganib
chiqadi va o‘z-o‘zini boshqarishni qo‘llab-quvvatlashda
samaradorligini namoyish etadi. Bundan tashqari, maqolada
raqamli savodxonlik talablari va samarali pedagogik
1
Senior Teacher, Uzbekistan State World Languages University. E-mail: musaevazebokhon@gmail.com
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
107
strategiyalarga ehtiyoj kabi onlayn ta’lim bilan bog‘liq
muammolar va cheklovlar muhokama qilinadi. Oxir oqibat,
topilmalar umrbod ta’limni rivojlantirish va rivojlanayotgan
ta’lim landshaftiga moslashish uchun texnologiyani ta’limga
integratsiyalashning muhimligini ta’kidlaydi.
Важность онлайн-платформы и веб-ресурсов в
организации
самостоятельных
образовательных
процессов
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
онлайн-платформы,
веб-ресурсы,
независимое образование,
цифровое обучение,
самонаправленное
обучение,
образовательные
технологии,
гибкость в образовании,
доступность,
цифровая грамотность,
педагогические стратегии.
Статья посвящена изучению ключевой роли онлайн-
платформ и веб-ресурсов в поддержке самостоятельного
образовательного процесса. Рассматривается, как цифровые
инструменты и ресурсы способствуют повышению гибкости,
доступности
и
индивидуализации
обучения.
В исследовании анализируются различные онлайн-
платформы, включая системы управления обучением (LMS),
образовательные
веб-сайты
и
социальные
сети,
демонстрируя
их
эффективность
в
поддержке
самостоятельного обучения. Кроме того, обсуждаются
проблемы и ограничения онлайн-образования, такие как
необходимость развития цифровой грамотности и
разработки эффективных педагогических стратегий.
Полученные
результаты
подчеркивают
важность
интеграции технологий в образование для обеспечения
обучения на протяжении всей жизни и адаптации к
динамичным изменениям образовательной среды.
KIRISH
Ta’lim tizimi jadal rivojlanayotgan XXI asrda onlayn platformalar va veb-
resurslarning integratsiyasi mustaqil ta’lim jarayonlarini tashkil etishning asosiy elementi
sifatida paydo bo‘ldi. An’anaviy ta’lim modellari cheklangan kirish imkoniyati, muayyan
tuzilmalar va turli xil o‘quvchilar ehtiyojlari kabi muammolarga duch kelganligi sababli,
raqamli texnologiyalar odamlarga o‘zlarining o‘quv jarayonlarini boshqarish imkoniyatini
beradigan innovatsion yechimlarni taklif etadi. Ta’limni boshqarish tizimlaridan ochiq
ta’lim resurslariga qadar bo‘lgan onlayn platformalar o‘quvchilarga o‘z tezligida va o‘ziga
xos imtiyozlariga ko‘ra o‘qish imkoniyatini beradigan shaxsiylashtirilgan o‘quv
tajribalarini osonlashtiradigan ko‘plab materiallar va vositalarni taqdim etadi.
Ushbu raqamli resurslarning ahamiyati shunchaki qulaylikdan tashqarida; ular o‘z-
o‘zini boshqarish uchun qulay muhitni yaratadilar, bu erda shaxslar qiziqish mavzularini
o‘rganishlari, turli xil tarkib bilan shug‘ullanishlari va butun dunyo bo‘ylab tengdoshlari va
o‘qituvchilari bilan bog‘lanishlari mumkin. Mustaqil ta’limga o‘tish nafaqat bilimlarni
egallashni kuchaytiradi, balki tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish va raqamli
savodxonlik kabi muhim ko‘nikmalarni rivojlantiradi-bu bugungi kunda axborotga
asoslangan jamiyatda tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
108
Biroq, onlayn ta’limga o‘tish qiyinchiliklardan xoli emas. Ushbu platformalarning
imkoniyatlarini maksimal darajada oshirish uchun turli darajadagi raqamli savodxonlik,
texnologiyadan foydalanish va samarali pedagogik strategiyalarga ehtiyoj kabi masalalarni
hal qilish kerak. Ushbu maqola onlayn platformalar va veb-resurslarning mustaqil ta’lim
jarayonlarini osonlashtirishdagi muhim rolini o‘rganishga, ularning afzalliklari,
muammolari va kelajakdagi ta’lim amaliyotiga ta’sirini o‘rganishga qaratilgan. Raqamli
ta’limning o‘zgaruvchan kuchini tushunib, biz o‘quvchilarni o‘zaro bog‘liq dunyoda
umrbod muvaffaqiyatga erishish uchun yaxshiroq jihozlashimiz mumkin.
Tez texnologik yutuqlar va o‘zgaruvchan mehnat bozori bilan ajralib turadigan
davrda umrbod ta’limning ahamiyati hech qachon aniq bo‘lmagan. An’anaviy ta’lim
tizimlari, asosli bo‘lsa-da, ko‘pincha moslashuvchanlik, qulaylik va moslashtirilgan o‘quv
tajribalarini qidiradigan o‘quvchilarning turli ehtiyojlarini qondirish uchun kurashadi.
Onlayn platformalar va veb-resurslarning o‘sishi ta’limning o‘zgaruvchan kuchi sifatida
paydo bo‘ldi, bilimlarni qanday olish, bo‘lishish va qo‘llashni o‘zgartirdi. Ushbu raqamli
vositalar shunchaki qo‘shimcha emas; ular mustaqil ta’lim jarayonlarini tashkil etishda
Markaziy o‘rinni egallab, o‘quvchilarga mazmun bilan mazmunli muloqot qilish uchun
misli ko‘rilmagan imkoniyatlarni taqdim etadi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Axborot jamiyatiga o‘tish zaruriyati jahon iqtisodiyotida yangi texnologik tartib
shakllanishi va ustuvorligi, axborot resurslarini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning haqiqiy
resurslariga o‘tishi, jamiyatni axborot mahsulotlari va xizmatlariga bo‘lgan talabini
qondirish, ijtimoiy ishlab chiqish tizimida axborot kommunikatsion infrastruktura
ahamiyatini oshishi, xalqaro axborot almashinuvlar asosida maorif, ilmiy-texnik va
madaniy sohalarning takomillashuvi, “global axborot afzalliklarini” teng huquq asosida
ishlatish bilan shartlanadi. Oxirgi yillarda elektron ta’limning an’anaviy ta’limga qaraganda
afzallik jihatlari ko‘proq aniqlanmoqda. So‘nggi vaqtlarda ta’lim oluvchilar va o‘qituvchilar
an’anaviy ta’limning ba’zi turlariga qaraganda onlayn ta’limning afzalliklari ko‘proq degan
xulosaga kelmoqdalar. Sababi, ta’lim tizimida ta’lim sifatini oshirishga qaratilgan raqamli
o‘qitish platformalari ko‘paymoqda, bunda an’anaviy va onlayn ta’limning eng yaxshi
tomonlari birlashtirilib aralash ta’lim tizimi shakllantirilmoqda. Aralash ta’lim narxining
pastligi, moslashuvchanligi, bepulligi, bundan tashqari ta’lim jarayonida murakkab
texnologiyalarni qo‘llash afzalligi ushbu alternativ uchun sabab bo‘ladi. Bu tendensiyaga
bo‘lgan qiziqish ta’lim jarayonida talabalarga ta’sir etadi va ta’lim sifatini oshiradi.
Ko‘pgina tadqiqotlar onlayn ta’lim talabalarda kreativ fikrlashni rivojlantirishga sabab
bo‘lishini ko‘rsatgan, ya’ni talabalarning mustaqil ta’lim olishiga, individual ehtiyojlarini
inobatga olgan holda o‘quv jarayoniga moslashtirish qobiliyatini shakllantirishga asos
bo‘ladi. Elektron ta’limda rivojlanishini talabalarning raqamli dunyoda o‘zini erkin tutishi,
ya’ni kerakli ma’lumotlarni yuklab olishi, tahlil qilishi, onlayn kontentlardan erkin
foydalana olish qobiliyatida ko‘rishimiz mumkin. Vaqt o‘tgan sayin ushbu tendensiyaga
texnologiyalarni qo‘llash asosida an’anaviy ta’limning xohlagan turi, metodi, ta’lim berish
usulini kiritishimiz mumkin.
2016-yil Campus Technology o‘qituvchilar o‘rtasida – Texnologiyalarni qo‘llab dars
o‘tish mavzusida so‘rovnoma o‘tkazilib, bunda 71% o‘qituvchilar an’anaviy ta’lim bilan
birga onlayn manbalardan foydalanishini aytganlar. Elektron ta’lim (adaptiv ta’lim, onlayn
ta’lim modullarini qo‘llash) afzalliklarini an’anaviy ta’lim ijtimoiy texnologilari va media
resurslarini birgalikda qo‘llanilishida ko‘rishimiz mumkin. Maqsad esa talabalarning
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
109
demografik guruh va ijtimoiylashuvidan kelib chiqqan holda ularning ehtiyojlarini hisobga
olib ta’lim modelini ishlab chiqish. Tendensiyani yanada rivojlantirish uchun OTMda
talabalar ta’limi uchun shartsharoitlar yaratilishi kerak. Masalan, Reyerson
universitetining arxitektor-talabalari virtual reallik garniturasini o‘zlarining hajmi katta
loyiha eskizlari uchun qo‘llamoqdalar. Ko‘pgina o‘qituvchilar o‘quv jarayonini internet
bilan bog‘lasalarda, kuzatuvchilarning fikricha aralash ta’limda internetning ham roli bor,
bunda talaba individual yondashuvga ega bo‘ladi. Elektron ta’lim muammosi yechimi –
NMC Horizon Hisoboti – OTM nashriyotining oxirgi 5 yillik tendensiyalari ro‘yxatiga
kiritilgan. Londondagi Imper tibbiyot kolleji talabalari an’anaviy va onlayn ta’limni
birgalikdagi qo‘llanilishiga asoslangan ikkita tajribada ishtirok etdilar. Talabalar video
ma’ruzani ko‘rib, vazifalarni bajarish imkoniyatini mavjudligini yuqori baholadilar.
Talabalar ushbu model tushunarli animatsiyalar bilan yaxshi tizimlashtirilgani va o‘z-
o‘zini baholashda interaraktiv savollarga egaligini aytib o‘tishdi. Amerika OTMlari ham
qabul qilingan yechim auditoriyada va auditoriyadan tashqarida amalga oshirsa bo‘ladi
degan fikrdalar. Yurist-talabalarga esa aralash t’lim ma’ruza va materiallarni internetda
ko‘rish imkonini beradi, bundan tashqari murakkab savollarga javob topish uchun ham
vaqt yetadi deb aytmoqdalar.
NATIJA VA MUHOKAMALAR
Hozirgi globallashuv davrida internet tarmog‘i orqali real vaqt tizimida o‘qitish
tezlik bilan rivojlanib borayotgan ta’lim olish turlaridan biri hisoblanmoqda. Elektron
ta’lim tizimi ixtiyoriy masofadan hech bir to‘siqlarsiz ta’lim berish va ta’lim olish
imkoniyatini yaratadi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, an’anaviy ta’lim tizimiga nisbatan
real vaqt tizimidagi masofaviy ta’lim tizimida o‘qitish samaradorligi yuqoriroqdir (Means,
Toyama, Merfi, Bakiya va Jons, 2013). Real vaqt tizimidagi masofaviy o‘qitish tizimida
video ma’ruzalardan foydalanish eng samarali o‘qitish usulidir. Misol keltiradigan bo‘lsak,
Vang (2008) Tayvand davlatida 10 yil meditsina sohasida o‘qib, onlaynda o‘qitilayotgan
tibbiyot bo‘yicha video ma’ruzalar yordamida aholi orasida tibbiy xizmatni
yaxshilanganligini aytadi. Yana bir misol, Janubiy Koreyaning poytaxti Seul shahrida
joylashgan Chung- Ang universitetida har bir fan bo‘yicha onlayn elektron sinfi (e-class)
mavjud. Fanga qatnashishga ro‘yxatdan o‘tgan talaba e-classga ham kirish huquqiga ega
bo‘ladi. Ushbu e-classda nafaqat Microsoft Power Point dasturida qilingan prezentatsiyalar
balki, video ma’ruzalar, uy vazifasi topshiriqlari ham mavjud. Mashg‘ulotga ma’lum sabab
bilan qatnasha olmagan yoki darsni yaxshi o‘zlashtira olmagan talaba e-classga kirib video
ma’ruzalardan foydalanishi mumkin. Bu albatta ta’lim olish samaradorligini yanada
oshiradi va yetuk kadrlar tayyorlashga zamin bo‘ladi degan fikrdaman.
Topilmalar mustaqil ta’lim jarayonlarini tashkil etishda onlayn platformalar va veb-
resurslarning muhim rolini takidlaydi. Ular mavjudlik oshirish, moslashtirilgan ta’lim
targ‘ib, multimedia orqali jalb etish, va o‘quvchilar o‘rtasida hamkorlikni osonlashtirishga
yordam beradi. Shu bilan birga, ushbu vositalarning imkoniyatlarini maksimal darajada
oshirish uchun raqamli intergratsiya va turli xil raqamli savodxonlik darajalari bilan
bog‘liq muammolarni hal qilish juda muhimdir.
XULOSA
Ta’lim muassasalari texnologiyani o‘z takliflariga qo‘shishda davom etar ekan, ular
barcha o‘quvchilar onlayn resurslardan foyda olishlarini ta’minlaydigan inklyuziv
strategiyalarni ishlab chiqishlari kerak. Kelajakdagi tadqiqotlar turli xil o‘quvchilar
qatlamlari duch keladigan muammolarni hal qilishda ushbu vositalarni samarali amalga
Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika – Зарубежная лингвистика
и лингводидактика – Foreign Linguistics and Linguodidactics
Special Issue – 5 (2024) / ISSN 2181-3701
110
oshirish uchun eng yaxshi amaliyotlarni aniqlashga qaratilishi kerak. Oxir oqibat, onlayn
platformalarning ta’limga muvaffaqiyatli qo‘shilishi hamma uchun yanada adolatli,
qiziqarli va samarali o‘rganish tajribalariga olib kelishi mumkin.
Bundan tashqari, onlayn platformalarning birgalikdagi xususiyatlari jonli o‘quv
jamoalarini yaratadi, bu odamlarga bilim almashish, bir-birini qo‘llab-quvvatlash va o‘quv
tajribasini boyitadigan aloqalarni o‘rnatish imkonini beradi. Shu bilan birga, raqamli
bo‘linish va turli darajadagi raqamli savodxonlik bilan bog‘liq muammolarni tan olish va
hal qilish juda muhimdir, bu esa ushbu manbalarga adolatli kirishga to‘sqinlik qilishi
mumkin.
Ta’lim raqamli asrda rivojlanishda davom etar ekan, o‘qituvchilar va muassasalar
uchun barcha o‘quvchilar uchun inklyuzivlik va qo‘llab-quvvatlashni ta’minlaydigan
strategiyalarni amalga oshirishda onlayn platformalarning imkoniyatlaridan foydalanish
juda muhimdir. Shunday qilib, biz odamlarni tobora o‘zaro bog‘liq bo‘lgan dunyoda
muvaffaqiyatga tayyorlaydigan yanada samarali, jozibali va adolatli ta’lim manzarasini
yaratishimiz mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
Allen, I. E., Seaman, J. (2013). Digital Learning Compass: Distance Education
Enrollment Report 2017. Babson Survey Research Group.
2.
Deci, E. L., Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits: Human
needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
3.
Fleming, N. D., Mills, C. (1992). Not another inventory! A conversation concerning
VARK learning styles. To Improve the Academy, 11(1), 137-149.
4.
Garrison, D. R., Anderson, T. (2003). E-Learning in the 21st Century: A Community
of Inquiry Framework for Technology-Based Distance Education. RoutledgeFalmer.
5.
Helsper, E. J., Eynon, R. (2013). Digital natives: Where is the evidence? British
Educational Research Journal, 39(6), 1000-1020.
6.
Mackness, J., Mak, S., Williams, R. (2010). The ideals and reality of participating in
a MOOC. Proceedings of the 7th International Conference on Networked Learning.
7.
Mayer, R. E. (2009). Multimedia Learning. Cambridge University Press.
8.
Moore, M. G., Kearsley, G. (2012). Distance Education: A Systems View of Online
Learning. Cengage Learning.
9.
APHORISMS AS A CULTURAL ESSENCE OF THE LANGUAGE AF Lutpullaevna
Western European Journal of Linguistics and Education 2 (5), 310-314.
