Хорижий филология.
№2, 2017 йил
71
SHARQ MUMTOZ ADABIYOTI SHOIRLARI IJODIDA JONLANTIRISH VA
TASHXIS SAN‟ATI
(X-XII asrlar fors-tojik shoirlari ijodiyoti misolida)
Qayumov Nodir,
Samarqand davlat universiteti o„qituvchisi
Tayanch so‘zlar
: tashxis, jonlantirish, san‟at, shakl, mazmun, poeziya, qasida, musammat,
poetikа
.
Jonlantirish va tashxis san‘ati dunyo
xalqlari, mumtoz va yangi adabiyotning
poetikasida eng ko‗p murojaat etilgan badiiy
san‘atlardan hisoblanadi. Mazkur maqolada
jahon va fors-tojik adabiyotshunoslari va
mumtoz
adabiyotshunoslik
vakillarining
ilmiy-nazariy qarashlari asosida mazkur
san‘atning tarixiy negizlari, uning poeziyada
tutgan salmoqli o‗rni, poetik funksiyasi,
boshqa badiiy san‘atlardan farqli jihatlari,
lafziy va ma‘naviy san‘atlar bilan tipologik
xususiyatlarini yoritishga harakat qilamiz.
Adabiyot nazariyasi va boshqa ilmiy
risolalarda jonlantirish va tashxis san‘ati
to‗g‗risida olimlarning bir-biridan farq
qiladigan fikr va aqidalari bayon etilgan.
Mazkur tadqiqotlarda tashxis va jonlantirish
san‘ati badiiy adabiyotda biron-bir jonsiz,
mavhum buyum va unsurga jon berish,
tabiatdagi voqea va hodisalarga ruh berib
ularni inson qiyofasiga kirgizish, turli hayvon
va jonzotlarga inson tili va harakatini berish
orqali yuksak badiiy obrazlarni yaratish
tarzida namoyon bo‗ladi. Shoir jonlantirish va
tashxis san‘ati vositasida jonsiz tabiat
unsurlarini jonlantirib, ularga inson siymosi
va harakatlarini, uning xulqu atvorini,
xarkterini tatbiq etadi. Mumtoz adabiyotda
jonlantirish va tashxis san‘ati yordamida
ko‗plab o‗ziga xos go‗zal va badiiy obrazlar
vujudga kelgan. Jumladan, sarv daraxtining
harakatlanishi, lola gulining tabassum etishi,
bulutning g‗amgin shaxs kabi yig‗lashi,
yulduzning kiprik qoqishi, kelinchak libosida
bahorning kirib kelishi jonlantirish va tashxis
san‘atining badiiy imkoniyatlar hisobidan
yaratilgan. Shoir tashxis va jonlantirish
san‘ati orqali insoniyat tasavvur qila
olmaydigan noma‘lum va noayon narsalarni
ham g‗oyatda go‗zal va aniq qilib tasvirlay
oladi, ularga jon ato etib o‗zining ichki xis-
tuyg‗u va hissiyotlarini mazkur obrazlar
orqali bayon etadi. Masalan: aql va bilim,
adolat, zulmu istibdod va boshqa ko‗zga
ko‗rinmaydigan
jismlar-mafhumlar-
tushunchalar jonlantirish orqali ma‘lum bir
obrazga aylanadi va insoniy fazilatlar tufayli
harakatlanadi.
Adolatning
tirilishi,
yaxshilikning jasur pahlavon qiyofasiga
kirishi, Ahuramazda (Yaxshilik) kuchlarining
Ahriman (Yоmonlik) kuchlari bilan jang
qilishi, zulm va sitamning o‗lishi, fitnaning
uxlagan shaxsdek xomush bo‗lishi, fikrning
tug‗ilishi va aqlning hukmronlik qilishi
tashxis va jonlantirish san‘atining badiiy
imkoniyatlaridan darak beradi. Fors-tojik
mumtoz shoirlari jonlantirish va tashxis
san‘atidan
badiiy
so‗zning
qimmatini
oshirishda, noan‘anaviy obrazlar yaratishda
foydalanganlar
[ 4:102].
Mumtoz adabiyotning X-XII asrlarda
shakl, janr, mavzu, badiiy obrazlar hisobidan
rivojlanishi barobarida adabiyotda badiiy
san‘atlarning o‗rni yuksalib bordi. Shoirlar
o‗zlarining she‘rida badiiy so‗z quvvatini
namoyon qilish, bayon etilayotgan mavzuni
chiroyli va ko‗rkam qilib tasvirlashda badiiy
san‘atlardan foydalanganlar. Mazkur davrning
she‘riyati va tasvirlar uslubiyotida badiiy so‗z
namunalaridan, asosan, tashbih, tashxis,
istiora, mubolag‗a, savol-javob, tazod, tarse‘,
majoz va kinoya va boshqa so‗z san‘atlarini
uchratamiz.
Jonlantirish va tashxis san‘ati X-XII
asrlar fors-tojik mumtoz shoirlari ijodida,
asosan,
tabiat
manzaralarini
tasvirlash
jarayonida, sharob va mayga bag‗ishlab
bitilgan
qasidalarda
va
boshqa
tabiiy
hodisalarni tasvirlashda ishlatilgan. Mazkur
davr shoirlari ijodiyotida tabiat manzaralarini
Хорижий филология.
№2, 2017 йил
72
tasvirlash va tavsiflash katta ahamiyatga
molik
bo‗lib,
shoirlar
badiiy
san‘at
namunalarida, xususan, tashxis san‘ati orqali
tabiatning manzaralari: mevalarning shirinligi
va navlari, bog‗ va gulzorlarning ko‗rki-
chiroyi haqida ko‗plab obraz va tasvirlarni
yaratishgan. Tashxis va jonlantirish san‘ati X-
XII asrlar fors-tojik mumtoz shoirlari ijodida
asosan ikki; batafsil va muxtasar shakllarda
namoyon bo‗ladi. Jonlantirish va tashxis
san‘atining batafsil yoki to‗liq shaklini
Odamushshuaro Rudakiy Samarqandiyning
―Modari may‖ -―Mayning onasi‖ qasidasida,
Manuchehriy
Domg‗oniyning
musammatlarida, Bashshori Marvaziy va
Farruxiy
Siistoniyning
qasidalarida
ko‗rishimiz mumkin. Jonlantirish va tashxis
san‘atining muxtasar shakli mazkur davr
shoirlarining turli bayt, ruboiylar va qasida-
musammatlarning alohida qismlarida ko‗zga
tashlanadi.
X-XII
asrlar
fors-tojik
mumtoz
shoirlari ijodida jonlantirish va tashxis
san‘atidan mohirlik bilan foydalangan va
mazkur san‘atning badiiy imkoniyatlari orqali
chiroyli va notakror obrazlar yaratgan
shoirlardan biri bu Abo‗abdulloh
J
a‘far binni
Muhammad
Rudakiy
Samarqand
iydir.
Rudakiy she‘riyatida jonlantirish va tashxis
san‘ati turli shakllarda: gohida tamsilning
ichida va gohida mustaqil shaklda yuksak
badiiyat va did bilan bayon etiladi. Masalan: u
o‗zining ―Madhi Buxoro‖ (Buxoro madhi)
qasidasida tashbih san‘ati qatorida jonlantirish
san‘atining muxtasar shaklidan mohirlik bilan
foydalanadi:
Mir moh astu Buxoro osmon,
Moh so„i osmon oyad hame.
Mir sarv astu Buxoro bo„ston,
Sarv so„i bo„ston oyad hame.
[ 5:15]
Mazmuni: Mir oydur Buxoro osmon.
Oy osmon ko„yida kelgusidur, Mir sarvdur
Buxoro bo„ston, Sarv bo„ston ko„yida
kelgusidur.
Yuqoridagi misralar asosan tashbih
san‘atidan tarkib topgan, osmondagi Oyning
maqsad sari harakatlanishi va sarvning
bo‗ston yoniga kelishi tashxis san‘atining
muxtasar shaklidan tarkib topgan. Oy
birinchi misrada amirga tashbih etiladi,
ikkinchi misrada jonlantiriladi va maqsad sari
harakat qilib osmon uzra keladi. Uchinchi
misrada ham shoir amirni tavsiflaydi va uni
go‗zal va baland sarv daraxtiga o‗xshatadi.
To‗rtinchi misrada shoirning tasvir ob‘ekti
sarv daraxti jonlantirilib harakatga keltiriladi
va u bog‗u bo‗ston tomon tashrif buyuradi.
Rudakiy Samarqandiy ijodida may
(sharob)ning tayyorlanish jarayoni «Modari
may» qasidasida tashxis san‘atining mufassal
turi vositasida yuksak badiiy obrazlar
vositasida ifodalangan. Rudakiy birinchi
marotaba arab xalifaligining istilosidan keyin
fors-tojik mumtoz adabiyoti tarixida mayning
tayyorlanish jarayonini kiritib, uni badiiy did
bilan tasvirlaydi. Rudakiyning ―Modari may‖
qasidasi yaratilganidan keyin undan keyingi
davr
shoirlari
Bashshori
Marvaziy
va
G‗aznaviylar adabiy muhitining zabardast
namoyandasi Manuchehriy Domg‗oniy may
tayyorlash
jarayoni
an‘analarini badiiy
adabiyotda davom ettirib, o‗z qasida va
musammatlarida
tashxis
va
jonlantirish
san‘atidan mohirlik bilan foydalanadilar.
Fors-tojik
adabiyotining
mohir
tadqiqotchilaridan biri Asrorxon Boboyevning
bu
borada
bildirgan
fikr-mulohazalariri
mavzuni yanada yaxshiroq yoritadi: ―Shuni
aytib o‗tish kerakki, may tayyorlash qadimiy
hunarlardan bo‗lib, bu borada maxsus
hunarmandlar xizmat qilishgan. Badiiy usul
vositasida
adabiyotda
may
tayyorlash
jarayonini tasvirlashni Rudakiy o‗zining
―Modari may‖ qasidasi bilan Manuchehriydan
oldin boshlab bergan edi [ 3:98].
Endi ―Modari may‖ qasidasining
tashbib qismida tashxis va jonlantirish
san‘atining o‗rni va ahamiyatini nazardan
o‗tkazamiz. Rudakiyning ―Modari may‖
qasidasida tashxis sa‘nati mufassal shakli
vositasida may tayyorlash jarayoni va inson
taqdiri fojeasini tasvirlaydi. Shoir tashxis
san‘ati vositasida «May onasi» - (uzum) va
«uning bolasi» (uzumning donalari)-dan may
tayyorlash jarayonini inson hayotida yuz
beradigan
fojia
tariqasida
ta‘sirchan
tasvirlaydi. ―Ona va bola‖ (onaning bolasidan
ajralishi) fojiasini shoir mazmunli, sehrli va
Хорижий филология.
№2, 2017 йил
73
mohirlik bilan she‘rga soladi va asl mavzu
uzum shirasini tortib olish, uni xumga solib
tayyorlash jarayonini o‗quvchi ko‗zidan
pinhon qilib, ona va bolaning ayanchli
taqdiriga diqqatni qaratadi. Shunday qilib, asl
mavzu ko‗zdan yiroqda qolib faqat uning
obrazi namoyon bo‗ladi. Insonning ayanchli
fojiasi shunday mohirlik bilan tasvirlanadiki
unda o‗quvchi tasvir ob‘yektini unutib inson
taqdirining mahzun lahzalarini yodga oladi va
g‗amga cho‗madi. Masalan :
Modari mayro bikard boyad qurbon,
Bachchai o„ro giriftu kard ba zindon.
Bachchai o„ro az-o„ girift nodoni,
To-sh nako„bi naxustu z-o„ nakashi jon
[
5:25].
Tarjimasi:May
onasini
qurbon
aylamak lozim, uning bolasini qo„lidan olib
hibs qilmoq kerak. Onaning bolasini oldi
nodonlik, to uni urib o„ldirmas ekan u jon
uzmagaydir.
Yuqoridagi baytlarda zolim bog‗bon
uzum donalarini mehribon ona bag‗ridan
uzib, ularni xumga (zindon) tashlaydi va
ularni nobud qilishga harakat qiladi. Keyingi
baytlarda shoir uzum bolasining kamol topish
jarayoni, uni zindonga tushish va shahid
bo‗lish voqealarini yuksak mahorat va
badiiyat ila jonlantirish san‘ati asosida
tasvirlaydi:
Chuz ki naboshad halol bikardan,
Bachchai ko„chak zi shiri modari
piston.
To naxo„rad shir haft moh ba tamomi,
Az sari urdibihisht to buni obon.
On gah shoyad zi ro„i dinu rahi dod,
Bachcha ba zindoni tangu modar –
qurbon.
Chun bisupori ba habs bachchai o„ro,
Haft shaboro„z xira monadu hayron.
Boz chu oyad ba xushu hol bubinad,
Jo„sh barorad, binolad az dili so„zon
[
5:25].
Tarjimasi:Bolaning
ona
sutiga
to„ymasdan ayirish gunohdir. Bola yetti oy
davomida oziqlanib, so„ng uni qamoqqa
solish adolatdan bo„ladi May onasini qurbon
aylamak lozim, uning bolasini qo„lidan olib
hibs qilmoq kerak. Bolani onadan ayirib,
zindonga solgandan keyin, u yetti kun
davomida lolu xayron, goh o„zidan ketib, goh
xushiga kelib taqdirning zarbasidan noliydi.
Zindonning
yettichi
oyida
bola
mast
nortuyaga o„xshab og„zidan kafk chiqarib,
shaytoniy xislatlarni vujudga keltiradi.
Nazariy poetikada voqea yoki badiiy
obrazni biron badiiy obraz yo tasvir bilan
qiyosiy
tasvirlanayotgan
vaqtda qiyosiy
tasvirlanayotgan obraz yorqinroq, va yuksak
badiiy ahamiyatga molik bo‗lmog‗i lozim.
Nazariy poetikaning ushbu talaboti tufayli,
―ona va bola‖ obrazi asl tasvir-sharob
tayyorlash jarayonidan ustunlikka erishadi,
hatto mazkur jarayonni o‗quvchining yodidan
chiqarib
ta‘sirchan tasvirlaydi. Keyingi
baytlarda uzum bolasini «hibs»-ga olish,
undan iste‘mol qilish jarayonlari mohirlik
bilan tasvir etilgan. Rudakiyning mazkur
qasidasida dehqon yoki bog‗bon atamalari
«xasis erkak» ta‘biri tarzida ishlatilgan.
Mazkur masnaviyda jonlantirish san‘atining
boshqa shu turdagi san‘atlardan farqi ham
shunda. Shuningdek, mazmun shoirning
tilidan naql qilinib uzum yo uning juvonmarg
farzandi o‗z tilidan gapirmaydi. Rudakiy
«Modari may» qasidasining nasib qismida
tashxis va jonlantirish san‘ati qatorida tashbih
san‘atidan ustuvorlik bilan foydalanib,
jarayonni
badiiy
jihatdan
yuksakoq
ifodalaydi. She‘rda keltirgan tashbihlardan
―mast nortuya‖, ―qizil yoqut‖,―qizil gul‖,
―mushk‖, ―quyosh chashmasi‖ va boshqalarni
misol keltirishimiz mumkin. Rudakiy o‗zining
21 baytlik she‘rida uzumning pishishi, uning
uzib olinishidan tortib undan may tayyorlash
jarayoni sifatlarini badiiy san‘atlar, xususan,
tashxis
va
jonlantirish
san‘ati asosida
tasvirlab, ajoyib manzaralarga boy badiiy
san‘at namunasini ijod etgan.
X-XII asrlar shoirlari ijodida may
tayyorlash jarayoni va uni tavsiflash ajoyib
an‘anaga
aylangan.Ustoz
Rudakiyning
―Modari may‖ qasidasidan keyin somoniylar
davri
adabiyotining
ko‗zga
ko‗ringan
vakillaridan
Bashshori
Marvaz
iy
may
tayyorlash jarayoniga e‘tibor qaratgan holda,
tashxis
va
jonlantirish
san‘ati asosida
noan‘anaviy badiiy timsollar yaratishga
Хорижий филология.
№2, 2017 йил
74
muvaffaq bo‗lgan. Bashshori Marvaz
iy
qasidasining
qisqacha
mazmuni
quyidagicha:
bir kuni shoir boqqa borib uzum
ishkomlarida ―qorachadan kelgan yashil
sochli‖ kelinchaklar, ya‘ni uzum sinchalarini
ko‗rib zavqlanadi. Shoirning nazarida uzum
sinchalari Zang (qora) shohning qizlari kabi
ko‗rinadi va ularning boshlari yashil ro‗mol
bilan o‗ralgan.Ular har joy har joyda muallaq
turib onalarini emadilar. Shoir havas ila
ularning har biriga qo‗l tekkizib zavqlanadi,
ammo
uzoqdan
bog‗bon
shoirini
―kelinchaklar‖ uzum navdalari bilan birga
ko‗rib oru nomusi qaynab g‗azabga minadi.
Bog‗bon
shamshirni
qo‗liga
olib,
kelinchaklarni latif bo‗ynidan tutib tomirlarini
kesa
boshlaydi.
Bog‗bon
jahl
bilan
kelinlarning yashil liboslarini yirtib, ularni
yerga qarab yotqizadi. Keyin ularni oyog‗i
bilan qattiq tepib, jonlarini sug‗urib olishni
boshlaydi, shunda kelinlarning terilari shilinib
zolim
bog‗bon
qo‗lida
jon
bera
boshlaydilar.Tepib–tepib urishlardan so‗ng
joni chiqqan ―kelinlar‖ tanalaridan qon sizib
chiqib, uzumzor o‗rtasida kovlangan hovuzni
qon bilan to‗ldiradilar. Bog‗bon yana o‗sha
jahl
va
g‗azab
bilan
qatl
etilgan
kelinchaklarning qonlarini katta tosh orasiga
olib borib to‗kadi, o‗sha tosh ustiga muhr
qo‗yib mahkamlaydi va besh oy davomida
ulardan biron marotaba ham xabar olmaydi.
Shu bilan tabiatda bahor ayyomi kelib,
bog‗bon uydan may va gulob isini tuyib,
muhrlagan tosh va undagi ichimlik yodiga
tushib, toshdan borib muhrni oladi.
On xo„shae bin fitoda bar o„ barghoi
sabz,
Ham
didanash
xu
j
astayu
ham
xo„rdanash
Ro„ze shudam ba raz, ba nazari du
chashmi man
Xira shud az a
j
oibi alvon, ki bingarand.
Didam siyohro„yu aro„soni sabzmo„y,
K-az g„am dilam ba didani eshon
biyoramid.
Guf
i
, ki shohi Zang yake sabz chodare
Bar
duxtaroni
xesh
ba
amdan
bigustarid.
[ 2: 216-217]
Bashshori Marvaziy shu yo‗l bilan
may-sharob tayyorlash jarayonini yuksak
badiiyat bilan bayon etib, oddiy ishlab
chiqarish holatini ajoyib syujetga aylantiradi.
Tashxis va jonlantirish san‘ati X-XI
asrlar boshqa bir qator shoirlari ijodiyotida
ham ko‗p uchraydi. Mazkur davr shoirlari
ijodiyotida tashxis va jonlantirish san‘ati
asosan
tabiat
manzaralarini
tasvirlash
jarayonida foydalaniladi. Masalan, Farrux
iy
Siistoniyning bir g‘azalida shoir tashxis va
jonlantirish san’ati vositasida fazoviy jism-
Oyning
insonga
xos
xususiyatlarini
ifodalab, uni Quyoshga oshiq tarzida
tasvirlaydi
:
Z-oftob
j
udo bud moh chandin shab,
Hamedavid ba gardun bar oftob talab.
Hamida gasht zi hi
j
ronu zard gashta zi
g„am,
Nizor gashta zi ishqu gudoxta zi taab
[
6:75.]
Yuqoridagi
baytlarda
Oyning
Quyoshga
oshiq
bo‗lib, sevib qolishi,
ma‘shuqaning ishq hijronida oshiqning g‗amu
g‗ussalarga mubtalo bo‗lish voqeasi bayon
etiladi. Oy o‗z ma‘shuqasi ishqida yonishi
natijasida, ko‗plab uqubatlarga duchor bo‗ladi
va rangi za‘faron bo‗lib, bemor odamga
aylanadi. Mazkur baytlarda shoir tashxis va
jonlantirish san‘ati vositasida tabiiy hodisa
sanalmish Oyning tutilishi va bir necha kun
insonlar nazaridan chetda qolishini yuksak
badiiy mahorat bilan tasvirlaydi. G‗azalda Oy
o‗z ma‘shuqasi vasliga etib shodu xurram
bo‗lib, ishq sururidan mast bo‗lishi ham
tasvirlangan. Buning natijasida Oyning o‗z
ma‘shuqasi Quyosh diydoriga etishganidan
boshqa fazoviy jismlar, ya‘ni yulduzlar ogoh
bo‗lib, Quyosh va Oy xursandchiligiga
qo‗shilib, ularga hamrohlik qiladilar:
Chu oftobtalab nazdi oftob rasid,
Nishot kardu tarab kardu bud
j
oi tarab.
Furo„ nishast bar oftobu ravshan kard
Ba ro„i ravshani o„ chashmi tirai chu
shab.
Chu mohi dilshuda ba oftobi ro„y
Guzor kard bad-in dar hame du ro„zu
du shab
[ 6:75].
Хорижий филология.
№2, 2017 йил
75
Farruxiy Siistoniy o‗zining yuqoridagi
g‗azalida jonlantirish san‘ati asosida Quyosh,
Oy va bir qator osmon jismlari – yulduzlarni
jonlantirib, ularga insoniy xususiyatlar va
sifatlarni berib, Oy misolida ishq yo‗lida
g‗aribu notavon oshiq timsolini yaratadi.
G‗azalda Oy o‗z mashuqasi diydorini
ko‗rolmay xasta va ozor chekkan inson
qiyofasida namoyon bo‗ladi. Mashuqasi
Quyosh vasliga etishganidan keyin Oy ikki
kunu ikki tun uning didoriga to‗ymay u bilan
bazmu jamshid qilib, atrofida parvona bo‗lib,
visol oqshomlaridan bahramand bo‗ladi.
Osmon yulduzlari Oyning bu ishidan ogoh
bo‗ladi va Oy buning natijasida hijolat
chekadi. Atoqli shoir Farruxiy Siiston
iy
g‗azalda Oyning tutilish holati voqeasini
bayon etish jarayonida mufassal tashxis
turidan foydalanadi. Shoir tabiatning oddiy
bir hodisasini lirik timsollar bilan ifodalab,
o‗quvchi qalbini o‗zining poetik mahorati
bilan to‗lqinlantiradi.
X-XI asrlarda fors-tojik mumtoz
adabiyotining atoqli shoirlari ijodiyotida
tabiatning go‗zal manzaralari tasviri, turli
mevalar, Mehrjon, Navro‗z, Sada singari
xalq bayramlari tavsifi katta ahamiyatga ega
edi. Shoirlar o‗zlarining turli xalq bayramlari
va tabiat unsurlari haqidagi she‘rlarini sahli
mumtane‘, ya‘ni Xuroson uslubida turli
badiiy san‘atlar ishtirokida mohirlik bilan
bayon
etganlar.
Shoirlarning
tabiat
manzaralari haqidagi she‘rlarida ko‗pincha
so‗z san‘atlaridan tashxis, tavsif, mubolag‗a,
istiora va tashbihdan foydalanib kelganlar.
Xususan, mazkur davr shoirlari ijodida turli
hayvonlaru
qushlar,
mevalar,
tabiat
manzaralari
va
peyzajlarini
tasvirlash
jarayonida tashxis va jonlantirish san‘atining
o‗rni nihoyatda beqiyosdir. Buning misolini
biz somoniylar va g‗aznaviylar adabiy
muhitining
atoqli
shoirlari
Rudakiy
Samarqandiy, Bashshori Marvaziy, Farruxiy
Siistoniy,
Manuchehriy
Domg‗oniy va
Unsuriy
ijod
namunalarida
bevosita
ko‗rishimiz mumkin.
Adabiyotlar
1.
Ash‘ori hamasroni Ro‗daki. - Dushanbe: Tojikiston davlat nashriyoti 1958, 512 bet.
2.
Axtaroni adab. 2 jild. Dushanbe: Adib, 2007, 475 bet.
3.
Boboev A . Mavzo‗ va sabki ash‘ori Manuchehriy.–Dushanbe: Donish, 1990, 128 bet.
4.
Zehni T. San‘ati suxan. – Dushanbe: Adib, 2007, 396 bet.
5.
Rudaki. Osori Rudaki. – Dushanbe: Tojikiston davlat nashriyoti 1958, 548 bet.
6.
Sabaqi Rudaki. –Dushanbe: Irfon, 1984, 304 bet.
Каюмов Н. Одушевление и анимация искусства в творчестве поэтов классиков
литературы Востока (на основе творчества персидских и таджикских поэтов X-XII
веков).
Искусство одушевления и восстановления является одной из форм искусства.
Возникновение видов первобытного искусства, современное и примитивное сознание
литераторов не являются полными. В данной статье рассматривается одушевление и
история искусства анимации, теоретические вопросы, в творчeстве персидско-
таджикских поэтов X-XII веков.
Kayumov N. Animation and animation of art in the works of Еastern poets of the 10th-
12th centuries (in base of poems of Persian and Tajik poets).
The art of animating and restoring is
one of the forms of art. The emergence of species of primitive art, the modern and primitive
consciousness of writers are not complete. In this article, animation and the history of the art of
animation, theoretical issues, in the creative work of the Persian Tajik poets of the 10th-12th
centuries are considered.
