I Конгресс детских врачей Республики Узбекистан
с международным участием
«Актуальные вопросы практической педиатрии»
310
BOLALAR ORASIDA BOSHQARILADIGAN INFEKSIYALARGA
QARSHI EMLASHNING AHAMIYATI
M.A. Mannapova, E.A. Shamansurova
Toshkent pediatriya tibbiyot instituti. Toshkent, O‘zbekiston
DOLZARBLIGI
O‘zbekistonda aholini yuqumli kasalliklarga qarshi emlash
dasturi sog‘liqni
saqlashning ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lgan va shunday bo‘lib qoladi.
Yuqumli kasalliklarning oldini olish davlat sog‘liqni saqlash siyosatining strategik
yo‘nalishlaridan biridir. Emlash aholining epidemiologik farovonligini
ta’mi
nlashning eng samarali vositalaridan biri ekanligi isbotlandi. Ularning
ahamiyati haqida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida va “Fuqarolar
salomatligini muhofaza qilish to‘g‘risida” (1996), “Aholining sanitariya
-
epidemiologik farovonligi to‘g‘risida”gi (2015) qonun hujjatlarining tegishli
moddalarida belgilangan.
TADQIQOTNING MAQSADI
Bolalar
orasida
yuqumli
kasalliklarni
oldini
olish
bo‘yicha
vaksinaprofilaktika chora-
tadbirlari, shu yo‘nalishda olib borilayotgan ishlarni
o‘rganish.
TADQIQOT USULLARI
Tadqiqotda retrospektiv, statistik, analitik tahlil usullaridan foydalanildi.
NATIJA VA MUHOKAMA
O‘zbekiston Respublikasida SSV tomonidan milliy emlash taqvimini
muntazam takomillashtirishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
2001-yildan beri
respublika hudud
ida yangi tug‘ilgan chaqaloqlarni gepatit B ga qarshi emlash
amalga oshiriladi. 2009-yil mart oyidan beri Hib infeksiyasiga qarshi yangi
vaksina bilan uch marta emlash joriy etildi. Kombinatsiyalangan besh valentli
(AKDS+VGV+XIB) 2-4 oylik bolalarga , 2014-yil 16-iyundan boshlab 2 va 3 oyli
bolalarda rotavirus infeksiyasiga qarshi emlash , 2015-yil noyabr oyidan boshlab
2, 3 va 12 oylik bolalarda pnevmokok infeksiyasiga qarshi emlash joriy qilindi .
Vaksinalarning yetarli darajada ta’minlanishi tufayli oxir
gi 10 yillikda
immunizatsiya qamrovi aholi orasida 97-99% ga yetadi. Rossiyada qizamiq bilan
kasallanish bo‘yicha epidemiologik vaziyatning murakkablashishi munosabati
bilan, Qirg‘iziston, Qozog‘iston, Tojikiston, 2003
-
yildan boshlab O‘zbekiston
Respublika
sida qizamiq bilan kasallanishning ko‘payishi qayd etildi. Shunday
qilib, 2003-yilda 85 ta, 2004-yilda 75 ta, 2005-yilda esa 737 ta, 2006-yilda
–
823,
2007-yilda
–
863, 2008-yilda
–
2 ta qizamiq bilan kasallanish holati qayd etilgan.
2005-2007-yillar mobaynida 2 bosqichda milliy emlash jarayoni amalga
oshirilgan va Respublika bo‘ylab 8 million kishi qamrab olingan. Shunday qilib,
I Конгресс детских врачей Республики Узбекистан
с международным участием
«Актуальные вопросы практической педиатрии»
311
bir necha yillar davomida profilaktik emlashlar bilan qamrov 97-99% ni tashkil
qiladi. Natijada 2012-2013-
yillarda O‘zbekiston Re
spublikasida qizamiq bilan
yangi kasallanish holatlari ro‘yxatdan o‘tmagan.
XULOSA
Vaksinoprofilaktika millat salomatligini saqlashda hal qiluvchi ahamiyatga
ega.
Emlash natijasida bolalardagi infeksiyalari deyarli yo‘q qilindi. Vaksina bilan
boshqariladigan infeksiyalar toifasiga gemofil, pnevmokokk, pnevmoniya, virusli
gepatit, virusli diareya va boshqa ko‘plab infeksiyalar kiradi. Emlash aholining
epidemiologik farovonligini ta’minlashning eng samarali vositalaridan biri
ekanligini isbotladi
. XX asrda umr ko‘rish davomiyligi 25 yilga, emlash tufayli esa
20 yilga oshdi. Zamonaviy xavfsiz va immunogen vaksinalarning mavjudligi,
emlashni tashkil etish bo‘yicha yarim asrdan ortiq tajriba “nazorat qilinadigan”
infeksiyalarni sporadik darajada bart
araf etish yoki barqarorlashtirish bo‘yicha
sog‘liqni saqlash maqsadlarini belgilashga imkon beradi.
