I Конгресс детских врачей Республики Узбекистан
с международным участием
«Актуальные вопросы практической педиатрии»
314
O‘ZBEKISTONDA BOLALAR VA O‘SMIRLAR ORASIDA QANDLI
DIABET KASALLIGINI IJTIMOIY-DEMOGRAFIK XUSUSIYATLARI
Toʻxtayeva D.M.
Toshkent pediatriya tibbiyot instituti, Toshkent
DOLZARBLIGI
Oʻzbekiston Respublikasi Davlat statistika qoʻmitasi maʼlumotlariga koʻra,
Oʻzbekiston Respublikasining doimiy aholisi
2021-
yil holatiga koʻra 34558,9 ming
kishini, shundan Toshkent shahri aholisi 2669,4 ming kishini, Toshkent viloyati
aholisi esa
–
2975,8 ming kishini tashkil etadi. Aholining turli yosh guruhlarida
birlamchi va umumiy kasallanish dinamikasi har xil bo‘li
b, katta yoshdagi aholi
orasida birlamchi va umumiy kasallanish o‘rganilgan yillar davomida ko‘rsatkich
1,3 va 1,1 martaga oshgan bo‘lsa, bolalarda (0
-
14 yosh) va o‘smirlar
(15-
18 yosh)da ikkala ko‘rsatkich ham 1,2 baravarga kamaydi.
18 yoshgacha
bo‘lganlar o‘rtasidagi ko‘rsatkichlarning bunday pasayishi O‘zbekistonda
1998-yildan buyon ona va bola salomatligini muhofaza qilish bo'yicha amalga
oshirilayotgan keng ko'lamli dastur bilan bog‘liqdir. O‘zbekistonda bolalar va
o‘smirlarda 1
-turdagi qandli diabet
ning epidemiologik ma’lumotlari 2000
-yildan
e’tiboran o‘tkazib kelinadigan Milliy registr asosida tahlil qilinadi. 2020
-yilda
bolalar va o‘smirlar orasida 1
-turdagi qandli diabet bilan kasallanish va kasallik
tarqalish darajasining ko‘payishi qayd etilgan.
Yevropa ma’lumotlariga nisbatan
O‘zbekistonda kasallanishning barqaror quyi raqamlari qayd etiladi, ya’ni
O‘zbekiston kasallanishning eng kichik xavfiga ega mamlakat hisoblanadi.
TADQIQOTNING MAQSADI
Bolalar va o‘smirlar orasida QD kasalligi asoratining oldini olish bo‘yicha
chora-
tadbirlar, shu yo‘nalishda olib borilayotgan ishlarni o‘rganish.
TADQIQOT USULLARI
Tadqiqotda Toshkent shahrida istiqomat qiluvchi QD 1-tur bilan
kasallangan 119 nafar bolalar va o‘smirlar ishtirok etishdi.
Tadqiqotda
retrospektiv, statistik, analitik tahlil usullaridan foydalanildi.
NATIJA VA MUHOKAMA
QD kasalligini bolalar va o‘smirlar o‘rtasida kasallanish ko‘rsatkichiga nazar
tashlasak, viloyatlar kesimida va Toshkent shahrida va viloyat kesimida
2019-2022-yillarda
qandli diabet bilan kasallangan bolalar va o‘smirlar sonini
yildan-
yilga o‘sib borayotganini ko‘rishimiz mumkin. 2019
-
yilda O‘zbekiston
Respublikasida QD bilan kasallangan bolalar soni 3263 ta, 2020-yilda 3284 ta,
2021-yilda 3701 ta va 2022-yilda 4075 ta
bola va o‘smir yetgan.
Bu ko‘rsatkichlardan QD 1
-
turini bolalar va o‘smirlar orasida yildan yilga o‘sib
borayotganiga yana bir bora guvoh bo‘lamiz. Toshkent shahrida esa QD bilan
I Конгресс детских врачей Республики Узбекистан
с международным участием
«Актуальные вопросы практической педиатрии»
315
kasallangan bolalarni 2018-2022-
yillardagi statisti ma’lumotlariga nazar
tashlasak, 2018-
yilda jami 375 nafar bola QD bilan kasallanish ro‘yxatida turgan
bo‘lsa, shu yili 72 ta yangi QD bilan kasallanish holati, 2019
-yilda 417 ta bolalar
va o‘smirlar ro‘yxatga olingan bo‘lsa yangi kasallanish holati 70 tani tashkil etadi.
2020-yil
da esa QD bilan kasallanish holati 450 taga yetgan bo‘lsa, shu yili 82 ta
yangi kasallanish holati, 2021-
yilda 533 nafar bola va o‘smir QD bilan ro‘yxatga
olinganini va shu yili 118 nafar bolada yangi kasallanish xolati aniqlanganini
ko‘rishimiz mumkin. 20
22-
yilda esa jami 616 nafar bolalar va o‘smirlar QD bilan
ro‘yxatda turgan bo‘lsa, 76 nafar, bolalarda esa yangi kasallanish xolati qayd
etilganini ko‘ rishimiz mumkin
XULOSA
Olingan natijalarga xulosa qiladigan bo‘lsak, Toshkent shahri va Toshkent
viloyat
i va butun respublika boʻylab, bolalar va o‘smirlar o‘rtasida QD kasalligi
bilan kasallanish ko‘rsatkichlari, uning asoratlari koʻrsatkichlari oshgan. QD bilan
kasallanish ayniqsa, 10-
15 yoshdagi bolalar orasida yuqoriligini ko‘rishimiz
mumkin. Shu bilan b
irga, kasallik asoratiga nazar tashlasak, bolalar va o‘smirlar
orasida polineyropatiya kasalligi ko‘payganligiga guvoh bo‘lamiza. Kasallik
asorati rivojlangan bolalar o‘smirlarda hayot sifati sezilarli darajada pasayadi, bu
esa o‘z navbatida nogironlik dar
ajasini oshishiga olib kelishi mumkin. Oila
hamshiralarini bemorlar bilan ko‘proq muloqot qilishi, ularga kasallik xavf
omillarini tushuntirishi, bemorlarga to‘g‘ri ovqatlanishni, kun tartibiga rioya
etishni targ‘ibot etishi, kasallik keltirib chiqaradigan
asoratlarni oldini olishga
yordam beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1. Sabirdjanovich, Yusupov Anvar, et al. "Research of a hormone of stress-
cortisol and concentration of blood sugar for an estimation efficiency anesthesia."
Austrian Journal of Technical and Natural Sciences 3-4 (2015): 29-31.
