34
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
PEDAGOGIKA TARIXI FANINING HOZIRGI KUNDA MUAMMOLARI VA
ULARNING YECHIMLARI
Kurbanbaeva Jarqinay
2-son Nukus Abu Ali inb Sino nomidagi “Jamoat salomatligi texnikumi” psixologi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17517133
Annotatsiya.
Mazkur maqolada pedagogika tarixi fanining hozirgi kundagi ahamiyati,
uni o‘qitish jarayonida uchrayotgan muammolar, ularning sabablari va samarali yechim yo‘llari
tahlil qilinadi. Pedagogika tarixi fanini o‘qitishda zamonaviy yondashuvlar, innovatsion
texnologiyalar va integratsiyalashgan ta’lim muhitining ahamiyati asoslab beriladi. Shuningdek,
bu fan yosh avlodda milliy o‘zlikni anglash, ma’naviy qadriyatlarga hurmat va pedagogik
tafakkurni rivojlantirishdagi o‘rni yoritiladi.
Kalit so‘zlar:
Pedagogika tarixi, ta’lim-tarbiya, muammolar, yechimlar, innovatsion
yondashuv, milliy qadriyatlar, pedagogik tafakkur.
Аннотация.
В данной статье анализируется современное значение истории
педагогики, проблемы, возникающие в процессе ее преподавания, их причины и
эффективные пути решения. Обосновано значение современных подходов, инновационных
технологий и интегрированной образовательной среды в преподавании истории
педагогики. Также освещается роль этой науки в развитии национального самосознания,
уважения к духовным ценностям и педагогического мышления у молодого поколения.
Ключевые слова:
История педагогики, образование и воспитание, проблемы,
решения, инновационный подход, национальные ценности, педагогическое мышление.
Abstract.
This article analyzes the current significance of the history of pedagogy, the
problems encountered in its teaching process, their causes, and effective solutions. The
importance of modern approaches, innovative technologies, and an integrated educational
environment in teaching the history of pedagogy is substantiated. It also highlights the role of
this science in the development of national identity, respect for spiritual values, and pedagogical
thinking in the younger generation.
Keywords:
History of pedagogy, education, problems, solutions, innovative approach,
national values, pedagogical thinking.
Pedagogika tarixi – bu insoniyat tafakkuri va jamiyat taraqqiyoti jarayonida shakllanib
kelgan ta’lim-tarbiya g‘oyalarining rivojlanishini o‘rganuvchi muhim fan hisoblanadi. U
pedagogik fikrlar evolyutsiyasini, turli davrlarda shakllangan ta’lim tizimlarini, mashhur
mutafakkirlarning g‘oyalari va ularning bugungi kun ta’limi bilan bog‘liqligini o‘rganadi. Shu
jihatdan pedagogika tarixi fani nafaqat ilmiy-nazariy ahamiyatga, balki amaliy ahamiyatga ham
ega [1.1]. Biroq, bugungi kunda bu fanning o‘qitilishida qator muammolar mavjud. Ular orasida
o‘quv dasturlarining eskirganligi, zamonaviy texnologiyalarning yetarlicha qo‘llanilmasligi,
talabalarning tarixiy-pedagogik tafakkurini shakllantirishda samarali metodlarning yo‘qligi va
manbalar bilan ishlash madaniyatining pastligi kabi omillarni sanab o‘tish mumkin [2.1].
1. Pedagogika tarixi fanining hozirgi kundagi ahamiyati
Bugungi globallashuv davrida yosh avlodni milliy va umuminsoniy qadriyatlarga sodiq,
yuksak tafakkurli shaxs sifatida tarbiyalash uchun pedagogika tarixini chuqur o‘rganish
muhimdir. Chunki bu fan o‘tmishdagi pedagogik merosni tahlil qilish orqali zamonaviy ta’lim
tizimini boyitadi va yangi pedagogik yondashuvlarni shakllantiradi [3.1].
35
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
Prezident Sh.M. Mirziyoyev ta’kidlaganidek, “Ta’lim-tarbiya tizimini modernizatsiya
qilishda xalqimizning boy tarixiy va madaniy merosiga, ajdodlarimizning ilmiy an’analariga
tayangan holda ishlashimiz zarur” [4.1].
Bu fikr pedagogika tarixi fanining strategik ahamiyatini yana bir bor ko‘rsatadi.
2. Hozirgi davrda pedagogika tarixi fanida uchrayotgan muammolar
Bugungi kunda pedagogika tarixi fanini o‘qitishda quyidagi muammolar kuzatilmoqda:
1.Metodik muammolar: Ko‘plab oliy ta’lim muassasalarida bu fan hali ham an’anaviy
ma’ruzalar asosida o‘tiladi, interfaol metodlar yetarli darajada qo‘llanilmaydi.
2.Manba tanqisligi: Yangi ilmiy adabiyotlar, tarixiy hujjatlar va arxiv materiallaridan
foydalanish imkoniyatlari cheklangan.
3.Talabalarda qiziqishning pastligi: Ko‘plab talabalar bu fanni nazariy, amaliy
ahamiyatsiz deb bilishadi.
4.Integratsiyaning
sustligi:
Pedagogika
tarixi
boshqa
ijtimoiy
fanlar
bilan
integratsiyalashmagan, natijada kompleks yondashuv yetarli emas [5.2].
3.Muammolarning yechimlari va takliflar
Pedagogika tarixi fanining samaradorligini oshirish uchun quyidagi yechimlar muhim:
Innovatsion metodlardan foydalanish: Ma’ruzalar o‘rniga interfaol o‘yinlar, “pedagogik
debat”, “virtual muzey” va “pedagogik meros xaritasi” kabi mashg‘ulotlarni tashkil etish
talabalarni faol fikrlashga undaydi.
Raqamli ta’lim resurslarini joriy etish: Elektron darsliklar, video-lektsiyalar va onlayn
arxivlardan foydalanish o‘quv jarayonini boyitadi.
Manbaviy bazani kengaytirish: Sharq va G‘arb mutafakkirlarining pedagogik qarashlarini
qamrab olgan ko‘p tilli manbalarni o‘quv dasturiga kiritish lozim [6.1].
Integratsiya: Pedagogika tarixi fanini psixologiya, sotsiologiya va falsafa fanlari bilan
bog‘lab o‘qitish natijasida tahliliy tafakkur kuchayadi.
O‘qituvchilar malakasini oshirish: Zamonaviy pedagogik texnologiyalar va metodikalar
bo‘yicha muntazam seminar-treninglar tashkil etish zarur.
4. Pedagogika tarixi fanining istiqbollari
Yaqin yillarda pedagogika tarixi fanini rivojlantirishda quyidagi yo‘nalishlar muhim
ahamiyat kasb etadi:
Ta’lim jarayoniga sun’iy intellekt asosida tarixiy ma’lumotlarni vizuallashtirish
texnologiyasini joriy etish;
Virtual va raqamli arxivlar yaratish orqali o‘tmishdagi pedagogik merosni yoshlar uchun
qulay shaklda taqdim etish;
Pedagogika tarixini milliy g‘oya bilan uyg‘unlashtirish, ya’ni har bir davr tajribasini
zamonaviy ma’naviy tarbiya jarayoni bilan bog‘lash [7.1].
Pedagogika tarixi fani — bu nafaqat o‘tmish saboqlarini o‘rganish, balki bugungi ta’lim
islohotlari uchun mustahkam nazariy asos yaratish vositasidir. Fanning zamonaviy rivojlanishi
o‘qituvchilarning metodik saviyasiga, yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish darajasiga
va manbaviy bazaning boyligiga bog‘liq.
Shunday ekan, pedagogika tarixini o‘qitish jarayonida ilg‘or yondashuvlar, innovatsion
uslublar va milliy qadriyatlarga asoslangan ta’lim mazmunini shakllantirish – bugungi kunning
dolzarb vazifasidir.
36
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
To‘raqulova M. “Pedagogika tarixi”. – Toshkent: Fan va texnologiya, 2021.
2.
Qodirov A. “Pedagogik ta’lim nazariyasi va amaliyoti”. – Samarqand: Zarafshon, 2019.
3.
Hasanov B. “Ta’lim tarixida pedagogik tafakkur evolyutsiyasi”. – T.: O‘zbekiston Milliy
ensiklopediyasi, 2020.
4.
Mirziyoyev Sh.M. “Yangi O‘zbekiston strategiyasi”. – Toshkent: O‘zbekiston, 2022.
5.
Abdullayeva D. “Pedagogika tarixi fanini o‘qitishda zamonaviy yondashuvlar”. –
Pedagogika jurnali, №4, 2023.
6.
Ayupova N. “Ta’lim-tarbiya nazariyasi va metodologiyasi”. – Toshkent: Nizomiy
nomidagi TDPU, 2022.
7.
Karimova Z. “Innovatsion ta’lim texnologiyalari va ularning pedagogik ta’siri”. – T.: Fan,
2023.
