ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
496
ТALABA YOSHLARNING EKOLOGIK SOG‘LOM TURMUSH TARZINI
SHAKLLANTIRISHDA MUAMMONING TARIXIY JIHATI VA ZAMONAVIY
YONDASHUVLARI
Yo’ldosheva Iqbol
Toshkent Davlat тexnika universiteti talаbasi.
Karabayeva Zumrat Tairovna
Toshkent Davlat nexnika universiteti dotsenti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10003521
Annotatsiya.
Ushbu maqolada Тalaba yoshlarning ekologik sog‘lom turmush tarzini
shakllantirishda muammoning tarixiy jihati va zamonaviy yondashuvlari tatbiq etilishiga
qaratilgan fikr va mulohazalar mavjud.
Kalit so‘zlar:
tarixiy jihat, talaba yoshlar, ekologik sog‘lom turmush tarzi, shakllantirish,
sog‘liq.
THE HISTORICAL ASPECT OF THE PROBLEM AND MODERN
APPROACHES IN THE FORMATION OF AN ECOLOGICALLY HEALTHY
LIFESTYLE OF STUDENT YOUTH
Abstract.
This article contains thoughts and opinions aimed at the application of the
historical aspect of the problem and modern approaches in the formation of an ecologically
healthy lifestyle of student youth.
Key words:
historical aspect, student youth, ecologically healthy lifestyle, formation,
health.
ИСТОРИЧЕСКИЙ АСПЕКТ ПРОБЛЕМЫ И СОВРЕМЕННЫЕ ПОДХОДЫ В
ФОРМИРОВАНИИ ЭКОЛОГИЧЕСКИ ЗДОРОВОГО ОБРАЗА ЖИЗНИ
СТУДЕНЧЕСКОЙ МОЛОДЕЖИ.
Аннотация.
В данной статье собраны мысли и мнения, направленные на
применение исторического аспекта проблемы и современных подходов в формировании
экологически здорового образа жизни студенческой молодежи.
Ключевые слова:
исторический аспект, студенческая молодежь, экологически
здоровый образ жизни, образование, здоровье.
Kirish
Talaba yoshlarning sog‘lig‘i va ekologik sog‘lom turmush tarzini shakllantirish, saqlash,
mustahkamlash muammosi ko‘p qirrali bo‘lib, doimo ko‘pdan ko‘p tadqiqotlar mavzusi bo‘lib
kelgan. Jaxon tibbiyotida o’z mavqeini muhrlagan Ibn Sinoning ilmiy merosi g‘oyat boy va
bebaxo xazinadir.
O‘simliklarning tabiatdagi ahamiyatini bilish gul, meva, urug‘larning inson xayotidagi
ahamiyatini anglagan holda tabiatdagi o‘simliklarga nisbatan oqilona munosabatda bo‘lish.
Sog‘liqni saqlash va kasalliklarning oldini olish to‘g‘risidagi g‘oyalar turlicha bo‘lib, jamiyatning
rivojlanish darajasiga bog‘liq bo‘ladi.
Ekologik omillar – atrof muhitning organizmlar faoliyatiga o’ziga xos ta’sir etuvchi
ma’lum sharoitlari va elementlar majmuyi. Ekologiyada cheklovchi omillar tushunchasi ham
mavjud, ular tarkibiga organizmlar mavjudligini va rivojlanishini cheklovchi har qanday omilni
kiritish mumkin. Tirik organizmga ta’sir etuvchi muhitning har qanday bo‘laklari ekologik omillar
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
497
deyiladi. Organizmning yashashi uchun zarur bo‘lgan elementlar yoki omillardan yorug’lik,
issiqlik, suv, oziqlanish va shu kabilar kiradi.
Ta’lim tizimida sog‘lom turmush tarzini shakllantirish muammosini tadqiq qilishning boy
tajribasini aks ettiruvchi pedagogik fikrlarning rivojlanish tarixi Y.A. Komenskiy, D. Lokk, J.J.
Russo, I.G. Pestalozzi, M.V. Lomonosov, I.I. Betskiy, V. Veresaeva, A.P. Shapova, D.D.
Semenova, K.D. Ushinskiy, V.A. Suxomlinskiy va boshqalarning ishlarida namoyon etilgan.
1933-yilda D.N.Kashkarov muhit omillarini 3 guruh (iqlim, edafik, va biotik) ga bo‘linadi.
Keyin harorat, yorug’lik, namlik, suv, qum, rel’yef kiradi.
Shimoliy Yevropa va Amerika mamlakatlarida atrof muhitni muhofaza qilish
strategyasidan uning holatini hamma bosq‘ichda nazorat qilishga tomon qaraatildi. Yangicha
yo‘ndashuvning diqqatga sazovor tomonlaridan biri jamoatchilikka turli xil ekologik axborotlarni
erkin olish va tarqatishlariga keng huquqlar berilganligidadir.
Bugungi kunda, oliy o‘quv yurtlari, ta’lim va tarbiya bilan bir qatorda, yoshlarning
sog‘lig‘ini saqlash vazifalarini ustivor o‘ringa qo‘yishlari shart. Talabalarning sog‘lig‘iga
munosabatni qayta ko‘rib chiqish zarur. Sog‘lom turmush tarzi madaniyatini shakllantirish,
ta’limning majburiy va bevosita natijasi bo‘lishi zarur.
Ekologik ta’lim tarbiya yoshlar uchun koinotda yagona hayot mavjud bo‘lgan yer
sayyorasi haqidagi tasavvurlar, o’z yashash muhiti to‘g‘risidagi bilimlar tabiat va insonlarni
o‘zaro uzviy bog‘langanlik haqidagi ilmiy nazariy dunyoqarashlar rivojlantirilgan.
Ko‘pgina olimlar, ko‘plab dasturlarning kamchiliklari talabalarning xatti harakatlarini
o‘zgartirish va sog‘lom turmush tarzini mustah-kamlashdan ko‘ra, sog‘liq to‘g‘risida ma’lumot
olishga yo‘naltirilganligi deb takidlashgan. Talaba yoshlar o‘rtasida sog‘lom turmush tarzini
targ‘ib qilishda quyidagi vazifalarni o‘z ichiga olgan bo‘lishi zarur: “xabardor bo‘lish”,
“bilimlarni oshirish”, “motivatsiyani oshirish”, “ko‘nikmalarni o‘rganish”.
Sog‘lom turmush tarzi quyidagi asosiy elementlarni o‘z ichiga oladi: samarali mehnat,
mehnat va dam olishning ratsional rejimi, zararli odatlarni yo‘q qilish, optimal harakatlar rejimi,
shaxsiy gigiyena, ratsional to‘g‘ri ovqatlanish va h.k.
Ma’lumki, talabalarning noto‘g‘ri tashkil etilgan ish faoliyati sog‘liqqa sezilarli darajada
zarar yetkazishi mumkin. Shuning uchun oqilona (ratsional) turmush tarzini tashkil etish katta
ahamiyat kasb etadi.
Tarkib. Bizning tadqiqot ishimizning maqsadi - "Muxandislik texnologiyalari fakulteti
“Ekologiya va atrof muhit muhofazasi” yo’nalishi misolida talaba yoshlarning sog’ligiga va
ekologik muhitga e’tiborli bo‘lishi lozimligi.
Xulosa
Ushbu mavzuga bag‘ishlangan ko‘plab ilmiy maqola, tezislar mavjud bo‘lishiga qaramay,
talaba yoshlar uchun ekologik ma’naviyati va muhitini shakllantirish muammosi hali ham dolzarb
bo‘lib qolmoqda.
Shu munosabat bilan talaba yoshlarning dunyoqarashini va ekologik madaniyatini shu
bilan birga sog‘lig‘ini saqlash va yaxshilashga, sog‘lom turmush tarzini yoshlar o‘rtasida targ‘ib
qilish va qo‘llab-quvvatlashga undash zarur.
Shuni esda tutish lozimki, ekologik yuksak manaviyatli va ma’rifatli shaxs imkoniyatini
hayot faoliyatida qo’llay olish o‘z sog‘lig‘ini saqlash va himoya qilish har bir shaxsning o‘zining
burchidir va bu mas’uliyat boshqa shaxslarni majburiyatiga yuklatilmasligi lozim.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
498
Shuning uchun ham, inson yoshlik chog‘idanoq, ekologik ta’lim tarbiya berish o’rgatish va
amalga oshirish predmetida o’z aksini topadi.
REFERENCES
1.
Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson mafaatlarini ta’minlash – yurt
taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi.
2.
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga
bag’ishlangan marosimdagi mavzu.
3.
2016 yil 7-dekabr. - T.:”O’zbekiston”NMIU, 2016. – 48 b.
4.
– O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlar milliy
bazasi.
5.
– O’zbekiston Respublikasi ta’lim portali.
