144
TABIIY FANLARNI OʻQITISHDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARDAN
FOYDALANISH
Raimqulova Yulduz Muhiddin qizi
Guliston davlat pedagogika insituti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.10335678
Annotatsiya.
Tabiiy fanlar maktab o‘quvchilariga butun borliq to‘g'risida umumiy
tushunchalarni beruvchi fan bo‘lib, boshlang'ich sinf o‘quvchilariga ushbu fanni o‘qitishda turli
qiziqarli o‘yinlar asosida va samarali o‘qitish metodlaridan foydalanib dars berish muhim
sanaladi. Ushbu maqolada tabiiy fanlar fanini o‘qitishda ko‘mak beruvchi og'zaki o‘qitish
metodlari haqida batafsil ma'lumot berilgan.
Kalit so‘zlar:
Tabiiy fan, metodik uslublar, hikoya metodi, didaktik uslublar, tabiat
hodisalari.
USE OF DIGITAL TECHNOLOGIES IN TEACHING NATURAL SCIENCES
Abstract.
Natural science is a subject that gives schoolchildren a general understanding of
the whole being, and it is important to teach this subject to elementary school students based on
various interesting games and using effective teaching methods. . This article provides detailed
information on oral teaching methods that assist in teaching science.
Key words:
natural science, methodical methods, story method, didactic methods, natural
phenomena.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ЦИФРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ПРЕПОДАВАНИИ
ЕСТЕСТВЕННЫХ НАУК
Аннотация.
Естествознание – предмет, дающий школьникам общее представление
о всем существе, обучение младших школьников на основе различных интересных игр и
использования эффективных методов обучения считается важным. В этой статье
представлена подробная информация о методах устного обучения, которые помогают в
преподавании естественных наук.
Ключевые слова:
естествознание, методические методы, метод рассказа,
дидактические методы, явления природы.
Tabiiy (SCIENCE) fanlarning afzalliklari va ahamiyati shundan iboratki, fan orqali oʻquvchi
olamning yaxlit, ajralmas, bir butunligini anglaydi, ilmiy dunyoqarashi shakllanadi, tadqiqotchilik
koʻnikmalari rivojlanadi. Natijada PISA, TIMSS kabi xalqaro tadqiqotlarda muvaffaqiyatli
ishtirok etish imkoniyati kengayadi. O`zbekiston Respublikasi Xalq ta`limi huzuridagi Respublika
145
ta`lim markazi tomonidan Tabiiy (SCIENCE) fanlar boʻyicha Milliy oʻquv dasturi loyihasi
yaratilib muhokama qo`yildi. ASOSIY QISM Tabiiy fanlar - insonni, uning sog'lig'ini, shuningdek
butun atrof-muhitni: tuproqni, atmosferani, umuman yerni, kosmosni, tabiatni, barcha tirik va
jonsiz jismlarni tashkil etuvchi moddalar va ularning o‘zgarishini o‘rganadigan fanlardir. Tabiatda
ro‘y berayotgan hodisa va jarayonlar, tirik organizmlarning rivojlanish bosqichlari, tabiat va
jamiyat qonunlariga insoniyatning ko‘rsatadigan ta’sirlari haqida ilmiy va amaliy bilimlar
majmuasini yoritish tabiiy va iqtisodiy fanlar blok-modulining asosiy vazifasini belgilab beradi.
O‘quvchining ichki motivatsiyasining qanchalik shakllanganligi tabiiy va iqtisodiy fanlarga
qiziqishi, atrof-muhit muammolarini anglashi va uni hal qilishda muhim qarorlarni qabul qilishni
bilishi hamda tabiiy va sotsial muhitga ta’sirini tahlil qilishda muhim o‘rin egallaydi. Fanlarning
o‘zaro integratsiyasi o‘quvchilarda tabiatni butun bir borliq sifatida, olamning yagona manzarasini
anglashlariga yo‘naltirmog‘i lozim. Shu bilan birga, o‘quvchilar inson faoliyatining tabiatga salbiy
va ijobiy ta’siri, zamon va makon miqyosidagi global ekologik muammolarni va tabiat oldida
javobgarlik hissini tushunishi, Shuningdek, sog‘lom turmush tarziga amal qilishlari hamda tabiiy
resurslardan oqilona foydalanish ko‘nikmalarini, tabiat va jamiyat taraqqiyotiga o‘z hissasini
qo‘sha oladigan kompetent shaxsni tarbiyalashni ko‘zda tutadi. Tabiiy fanlar alohida predmet
sifatida o‘qitish 1- sinfdan boshlanadi. O‘quv materiali - «Tabiat jismlari», «O‘simlik va hayvonot
olami», «Sog’ligimizni saqlaymiz» va «Ekologiya» mavzulariga birlashtirilgan. Tabiiy fanlar
bo‘yicha dastur kichik yoshdagi maktab o‘quvchilariga faqat jonajon tabiat go‘zalligi va
boyliklarinigina emas, balki respublikamizning tabiatini o‘rganishga ham ham imkon beradi.
Tabiiy fanlarni o‘qitishda o‘quvchilarning ilmiy-tabiiy dunyoqarashlarini shakllantirish va
kengaytirish, mantiqiy fikrlashga o‘rgatishda har bir dars mavzuyini bayon qilishga e’tibor
beriladi. O‘quvchilar topshiriqlarni individual bajarish jarayonida ularning aqliy faoliyati jalb
etiladi, o‘z bilimi, kuchi va qobiliyatiga bo‘lgan ishonch ortadi. Buning natijasida har bir shaxs
o‘z imkoniyati darajasida rivojlanadi. Shu tarzda tashkil etilgan bilish faoliyatida vaqtdan unumli
foydalaniladi. Pirovard natijada ta’lim samaradorligi ortadi. Ta’limning zamonaviy pedagogik
texnologiyalaridan foydalanib o‘tiladigan darslarda o‘quvchilarning bilish faoliyati individual
tarzda tashkil etiladi.
Bilim odamlar miyasida oz-ozidan paydo bolmasdan, balki muayyan ish faoliyatida
shakllanadi. Amaliyot insonni tabiat bilan munosabatida asosiy omil bolib, bu oz navbatida,
odamlarning o‘zaro munosabnatlari tizimida, ijtimoiy ishlab chiqarishda muhim ro‘l o‘ynaydi.
Amaliyotning asosiy turlari moddiy ishlab chiqarish va ilmiy tajriba hisoblanadi. Ilmiy - tabiiy
amaliyot quyidagi vazifalarni bajaradi.
146
1. Amaliyot bilish jarayonining rivojlantiruvchi omil. U nazariy bilimlarni umumlashtirib,
ularni hayotiy jarayonlardan ajralishga yol qoymaydi.
2. Amaliyot bilishning buyurtmasi, ilovasi va maqsadi hamdir.
3. Amaliyot bilish jarayoninig haqiqiy ekanligini ko‘rsatuvchi mezondir.
O‘quvchilarning tabiat to‘g‘risidagi ilmiy jihatdan boxabarligi ularning dunyoqarashlarini
shakllantirish, tafakkurini rivojlantirishda tabiat qonunlarini asoslab berishda biologiya, tabiiyot
va geografiya, fizika, kimyo, iqtisodiy bilim asoslari va tadbirkorlik asoslari o‘quv predmetlari
muhim ahamiyat kasb etadi.
REFERENCES
1.
2019 yil 29 apreldagi “O‘zbekiston Respublikasi xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g’risida” PF- 5712-sonli Farmoni
2.
Oʼzbekiston
Respublikasi
Prezidentining
Oʼzbekiston
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasining 2019 yil 9 iyuldagi “Matematika taʼlimi va fanlarni yanada rivojlantirishni
davlat tomonidan qoʼllab-quvvatlash, shuningdek, Oʼzbekiston Respublikasi Fanlar
akademiyasining V.I.Romanovskiy nomidagi matematika instituti faoliyatini tubdan
takomillashtirish chora- tadbirlari toʼgʼrisida” PQ-4387-son qarori
3.
Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 oktyabrdagi “Oʼzbekiston Respublikasi
oliy taʼlim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish kontseptsiyasini tasdiqlash toʼgʼrisida” PF-
5847-son Farmoni
4.
Karimova S.S. THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN THE
DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL SECONDARY
SCHOOLS. http://scientists.uz/uploads/202206/B-43.pdf
5.
Karimova, S. (2022). THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN
THE DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL
SECONDARY SCHOOLS. Science and innovation, 1(B6), 214-218.
6.
Karimova,
Sevara.
"CHARACTERISTICS
OF
NATURAL
TEACHING
METHODOLOGНY."Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and
socialsciences1.11(2021):737-740.
147
7.
Karimova Sevara “Didactic Features Of Development Of Nature Perception Skills Of Primary
School Students”In volume 19, of Eurasian Journal of Learning and Academic Teaching
(EJLAT) April 2023.
8.
Qizi K. S. S. FORMATION OF NATURE AWARENESS SKILLS OF PRIMARY
SCHOOL STUDENTS //International Scientific and Current Research Conferences. – 2023.
– С. 43-45.
9.
Mamatova , . H., Karimova, S., & Mamayusupova, . Z. (2023). PEDAGOGICAL
ANALYSIS IN THE WORKS OF ALISHER NAVOI. Modern Science and Research, 2(9),
5–8. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/23865
10.
Pedagogik texnologiya. N.X.Avliyakulov, N.N.Musaeva. –T.: Chopon NMIU, 2012. 90-bet.
11.
Innovatsion ta’lim texnologiyalari / Muslimov N.A., Usmonboyeva M.H., Sayfurov D.M.,
To‘rayev A.B. – Toshkent: 2015. 168-bet.
12.
Qizi K. S. S. FORMATION OF NATURE AWARENESS SKILLS OF PRIMARY SCHOOL
STUDENTS //International Scientific and Current Research Conferences. – 2023. – С. 43-45.
