318
JEKE INSANNĺŃ RAWAJLANĺWĺNDA MUZĺKA TÁRBIYASĺNĺŃ ÁHMIYETI
Kurbanova Feride
ÓzMKÓMI NF “Xalıq dóretiwshiligi” kafedrası
“Qosıq hám oyın” qanigeligi 2-kurs studenti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10674802
Annotaciya. Bul maqalada jeke insannıń rawajlanıwında muzıka tárbiyasınıń áhmiyeti
haqqında sóz etilgen.
Gilt sózi: Muzıka, qosıq, nota, oqıw, sherek, jazba, awızsha, klass, oqıtıwshı.
THE IMPORTANCE OF MUSICAL EDUCATION IN THE DEVELOPMENT OF
AN INDIVIDUAL
Abstract. This article talks about the importance of musical education in the development
of an individual.
Key word: music, yalla, note, reading, quarter, written, oral, classroom, teacher.
ЗНАЧЕНИЕ МУЗЫКАЛЬНОГО ВОСПИТАНИЯ В РАЗВИТИИ
ИНДИВИДУУМА
Аннотация. В этой статье говорится о важности музыкального воспитания в
развитии индивидуума.
Ключевое слово: музыка, Ялла, нота, чтение, четверть, письменный, устный,
класс, учитель.
Oqıwshılardı kásipke baǵdarlaw jumıslarınıń tártibi, maqset, wazıypaları haqqında
maǵlıwmatqa iye bolıwı hámde muzıka mádeniyatı jónelisinde kásipke jollaw jumısların alıp bara
biliw, bul muzıka oqıtıwshılarınıń tikkeley wazıypasına kiredi.
Ózbekstan Respublikasında «Kadrlar tayarlaw milliy dástúrin»de tálim-tárbiya hám
kadrlar tayarlaw baǵdarlamasın iske asırıwdıń tómendegi tiykarǵı tarawlarına itibar qaratılǵan.
Mámlekettiń sociallıq siyasatında jeke insannıń hám tálim ústinligi qarar tapqanlıǵı: milliy ózligin
ańlawdıń ósip barıwı, Watanǵa, elge degen muxabbat, bay milliy mádeniy-táriyxıy úrp-ádet
dástúrlerine húrmet hám sadıqlıq usaǵan tarawlarına itibar berilgen. Bazar qatnasıqları
sharayatında «Búgingi kúnniń wazıypalarınan biri kadrlar tayarlaw milliy dástúrin turmısqa
endiriw arqalı joqarı zamanagóy talaplarǵa juwap beretuǵın, jańasha pikirleytuǵın,
mámleketimizdiń keleshegin isenip tapsırıw múmkin bolǵan jas kadrlardı tárbiyalawdan ibarat».
Muzıka táliminiń mámleketlik tálim standartları tiykarında jańa dástúr, islep shıǵarıldı.
Jańa dástúr mazmunında milliy muzıka miyraslarınan tolıq paydalanıw, massalıq xalıq namaları,
319
qosıqları, dástanların jas áwladqa úyretiw boyınsha óz ornın tapqan. Usı dástúrdiń oqıw barısında
qosıq oqıtıw metodikası, sabaqlardıń jıl, sherek, temaları, jobaları kórgizbeli sabaqlar kestesi,
jergilikli qosıq hám sabaq xızmetleri, sabaq temasınıń ajralmas bir bólegi bolıp, ulıwma temaǵa
boysınadı hám mánisi óz ara birgelikte shólkemlestiriledi. Bul házir islep atırǵan oqıtıwshılardan
is mazmunın hám usılların jańalatıp barıwdı talap etedi. Jańa baǵdarlamanıń ózine tán muzıka
mádeniyatı pániniń tiykarı bolǵan muzıka, sonnan ibarat muzıka mádeniyatı pániniń tiykarı bolǵan
muzıka sawatlılıǵın úyretiw lazım boladı. Muzıkaǵa tiyisli nızamlar muzıkanıń túrleri, muzıkanıń
dúzilisi hám onıń rawajlanıwı, onıń zamangóyligi sıyaqlı sorawlar úyretiliwi kerek.
Demek jańa baǵdarlama mazmunında sabaq ótiw ushın, qosıq oqıtıwshısı óziniń muzıka
teoriyalıq bilimlerin tereńlestiriwi kerek, sonlıqtan mámleketimizge jas áwladtı, Watanǵa
muxabbat ruwhında tárbiyalawdıń áhmiyetli bir bólegi insandı mádeniy ruwhta tárbiyalaw
máselelerin sheshiwde, jámiet hám mámleketimiz tárepinen qoyılǵan úlken júkleme qosıq
oqıtıwshısınıń aldına qoyılǵan wazıypa bolıp tabıladı. Muzıka táliminiń sapalılıǵın támiynlewde,
muzıka pánine bolǵan qızıǵıwshılıǵın ósiriwde, oqıtıwshı jetekshi bolıp esaplanadı. Bul pán
muzıka tárbiyası dúzilisinde úlken áhmiyetke iye. Sebebi balalardı aqıllı hámde ádepli bolıp
rawajlanıwında úlken unamlı tásir kórsetedi. Sonıń ushın qosıq sabaǵın eń aldınǵı tárbiya sabaǵı
deymiz. Pánniń atı tek qana qosıq oqıtıw metodikası emes, bálki muzıka tárbiyası metodikası
delinedi. Jańa baǵdarlama mazmunında sabaq ótiw ushın, qosıq oqıtıwshısı óziniń muzıka hám
teoriyalıq bilimlerin tereńlestiriwi lazım. Búgingi kúnde muzıka-insandı qáliplestiriwde zárúr orın
tutadı, onıń sezimin hám fiziologiyasına aktiv tásir kórsetedi. Ulıwma tálim mektepleriniń tiykarǵı
wazıypalarınıń biri bolıp, oqıwshılardı pikirlew hám oylawǵa úyretedi. Bul wazıypanı ámelge
asırıwda qosıq sabaǵı úlken áhmiyetke iye. Bunda oqıtıwshı balalardı málim bir muzıka
shıǵarması menen tanıstırıp, onı tásirli janlı qılıp, atqara bilip, oqıwshılar dıqqat itibarın
shıǵarmaǵa awadaradı, olardıń sóz buwınların aytıwın ósiriw pikirlew qábilietin, dúńya qarasın
keńeytedi, emocional oy sezimlerine aktiv tásir etedi. Qosıq sabaqlarınıń mazmunında tek ǵana
ózlestiriw emes, bálki rawajlandırıw, estetik mádeniyatın qáliplestiriw, basqa ishki oy sezimlein
rawajlandırıw, názerde tutıladı. Oqıtıwshınıń aldına bir qansha wazıypalar qoyıladı.
REFERENCES
1.
Esemuratov B. DEVELOPMENT OF CHILDREN'S CREATIVITY ON THE BASIS OF
PEDAGOGICAL TECHNOLOGY AS AN EXAMPLE OF KARAKALPAK FOLK
SONGS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 835-840.
320
2.
Esemuratov B. EDUCATION OF YOUNG PEOPLE TO PATRIOTISM, COURAGE,
AND FREEDOM THROUGH SPOONS PERFORMED BY OTHERS //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 197-202.
3.
Ospanova R. THE SITUATION OF USING THE CREATIONS OF COMPOSER
MUKHTOR ASHRAFIY AND DONI ZOKIROV IN MUSIC LESSONS //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 190-196.
4.
Ospanova R. WAYS OF DEVELOPMENT AND IMPROVEMENT OF MUSIC
EDUCATION PEDAGOGY //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. –
С. 822-828.
5.
Jiyenbaevich M. I. The evolution of music pedagogy of the karakalpak people: Historical
and theoretical aspects //Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities. –
2021. – Т. 11. – №. 10. – С. 27-32.
6.
Jiyenbaevich M. I. Competence-based approach in higher musical and professional
education //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. – 2022.
– Т. 12. – №. 4. – С. 42-47.
7.
Moyanov I. TRAINING AND DEVELOPMENT OF ART PERSONNEL //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 65-69.
8.
Jiyenbaevich M. I. COMPETENCE-BASED APPROACH IN HIGHER MUSICAL AND
PROFESSIONAL EDUCATION //PROMINENCE OF INFORMATION BASES&
MEDIA ASSESSMENTS IN THE POST CONFLICT MARKETING ENVIORNMENT.
9.
Moyanov I. TRAINING AND DEVELOPMENT OF ART PERSONNEL //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 65-69.
10.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
//Образование
и
инновационные
исследования международный научно-методический журнал. – 2021. – №. 5.
11.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ
ЖИҲАТЛАРИ
//Образование
и
инновационные
исследования международный научно-методический журнал. – 2021. – №. 5.
12.
Ануаровна O. Р. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚ КУЙЛАРИ ВОСИТАСИДА БОЛАЛАР
ИЖОДКОРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ. – 2023.
13.
Anuarovna U. E. IMPROVING THE MECHANISMS OF EDUCATING STUDENTS IN
THE SPIRIT OF INTER-ETHNIC HARMONY BASED ON NATIONAL MUSIC IN
321
THE CONDITIONS OF ETHNO-CULTURAL RELATIONS //International Journal of
Advance Scientific Research. – 2023. – Т. 3. – №. 09. – С. 329-333.
14.
БОЛАЛАР Қ. Х. К. В., РИВОЖЛАНТИРИШ И. MODERN SCIENCE АND
RESEARCH //MODERN SCIENCE. – 2023. – Т. 2181. – С. 3906.
15.
Ospanova R. DEVELOPMENT OF CHILDREN'S CREATIVITY THROUGH BLACK
FOLK SONGS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 70-73.
16.
Nawrizbaeva A. A. THE PERFORMANCE SKILLS OF KARAKALPAK BAKSHIS
//Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 906-910.
17.
Nawrızbaeva A. A. BAQSÍ, SÁZENDE GENJEBAY TILEWMURATOVTÍN
ACTQARÍWSHÍLÍQ METHODS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №.
10. – С. 218-223.
18.
Muxammetdinova L. THE DEVELOPMENT OF THE ART OF GIVING IN NORTHERN
PAKISTAN AS AN EXAMPLE OF THE YEARS OF INDEPENDENCE //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 74-78.
19.
Maxamatdinovna M. L. FOLKLORE AS A SPECIAL FORM OF CREATIVITY
//International Journal of Advance Scientific Research.
– 2023. – Т. 3. – №. 09. – С. 282-284.
20.
Makhammatdinovna M. L. As a Means of Providing Aesthetic Education to the Students
of the Art of Embroidery //Vital Annex: International Journal of Novel Research in
Advanced Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С. 149-152.
21.
Askarova Z., Maxamatdinova L. Ceremonies Solemnly Held in Connection with Public
Holidays //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 181-183.
22.
Махамматдинова Л. ЎЗБЕК ВА ҚОРАҚАПОҚ МУСИҚА МАДАНИЯТИНИНГ
РИВОЖЛАНИШИДА БАСТАКОРЛАРНИНГ ҚЎШГАН ҲИССАСИ //Oriental Art
and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 2. – С. 782-786.
23.
Есанов М. ФОРМИРОВАНИЕ НРАВСТВЕННЫХ КАЧЕСТВ ЛИЧНОСТИ
СРЕДСТВАМИ МУЗЫКИ //Oriental Art and Culture.
– 2023. – Т. 4. – №. 1. – С. 719-725.
24.
Ayapova K., Yesanov M. Organization of Music Lessons by the Teacher in Various Ways
//Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 189-191.
25.
Esanov M., Ametov A. DOIRA SAN’ATINING RIVOJLANISHI VA TARIXI //Oriental
Art and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 2. – С. 729-733.
26.
Eсанов М. Знание особенностей воздействия музыкального искусства на человека
//Science and Education. – 2022. – Т. 3. – №. 12. – С. 767-771.
322
27.
Есанов М. О. ЎЗБЕК ХАЛҚ ЧОЛҒУЛАРИДА ИЖРОЧИЛИК ТАРИХИ //Oriental Art
and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 1. – С. 578-584.
28.
АЛЛАМБЕРГЕНОВА
Г.
ҚАРАҚАЛПАҚ
БАҚСЫСЫ
СƏЛМЕНБАЙ
САДЫҚОВТЫӉ ДӨРЕТИЎШИЛИК ЖОЛЫ //Евразийский журнал социальных
наук, философии и культуры. – 2023. – Т. 3. – №. 10. – С. 112-117.
29.
Allambergenova G. THE LIFE AND CAREER OF COMPOSER OSERBAI
ALLANAZAROV //Modern Science and Research.
– 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 217-224.
30.
Allambergenova G. GOALS AND OBJECTIVES OF MUSIC EDUCATION IN
PRIMARY SCHOOL //Modern Science and Research.
– 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 849-855.
31.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
32.
Saginbaevna T. S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Spectrum Journal
of Innovation, Reforms and Development. – 2022. – Т. 9. – С. 386-392.
33.
Sag’inbaevna T. S. Cultural Life in Uzbekistan during the Years of Independence //Spanish
Journal of Innovation and Integrity. – 2023. – Т. 18. – С. 39-41.
34.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
35.
Saginbaevna T. S. Management and study of culture and art. – 2022.
36.
Тажимуратова Ш. С. САНЪАТШУНОСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ
МУСТАҚИЛ
ИШЛАШ
КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ. – 2023.
37.
Tajimuraova S. S. INFORMATION AND COMMUNICATIONS IN MANAGEMENT
//Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 509-511.
38.
Tajimuratova S. CONCEPT OF FURTHER DEVELOPMENT OF NATIONAL
CULTURE IN UZBEKISTAN //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 1. –
С. 251-254.
39.
Qudenov R. QORAQALPOQ XALQ QO'SHIQLARI ASOSIDA YOSHLARNI
TARBIYALASH //«ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА В XXI ВЕКЕ». – 2023.
40.
Kudenov R. WAYS TO TEACH FOURTH GRADERS A SINGING LESSON //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 225-232.
323
41.
Kudenov R. METHODS OF CONDUCTING A MUSIC CULTURE LESSON IN THE
FOURTH GRADE //Modern Science and Research.
– 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 856-861.
42.
Шыныбеков А. САМАРАЛИ НАТИЖАГА ЭРИШИШДА ЎҚУВЧИЛАР УЧУН
ПЕДАГОГИК ВОСИТАЛАР //Евразийский журнал социальных наук, философии и
культуры. – 2023. – Т. 3. – №. 11. – С. 76-79.
43.
Shinibekov A. QORAQALPOQ MUSIQA MADANIYATIDA MILLIY OGZAKI
IJODINING GAVDALANISHI //Miasto Przyszłości. – 2023. – Т. 39. – С. 204-206.
44.
Shinibekov A. Historical and Social Events in Folklore Works from the Point of View of
People's Relationships //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 199-201.
45.
Шыныбеков А. Қорақалпоқлар санъатининг сарчашмалари Шарқий Европа ва Осиё
қадимий маданияти билан чамбарчас боғликлиги //Science and Education. – 2022. – Т.
3. – №. 12. – С. 910-915.
46.
Allambergenovna A. R. THE MANIFESTATION OF EUROPEAN AND NATIONAL
TRADITIONS IN THE OPERA" GULAYIM" //International Journal of Philosophical
Studies and Social Sciences. – 2022. – Т. 2. – №. 2. – С. 185-187.
47.
Абатбаева
Р.
А.
ҚОРАҚАЛПОҒИСТОН
МУСИҚА
МАДАНИЯТИНИ
РИВОЖЛАНИШИДА МАШХУР БАСТАТОР Н. МУҲАММЕДДИНОВНИНГ
ЎРНИ //Oriental Art and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 1. – С. 648-653.
48.
АБАТБАЕВА Р. КОМПОЗИТОР НАЖИМАДДИН МУХАММЕДДИНОВ
ИЖОДИДА ТАРИХИЙ СИЙМОЛАР //Journal of Culture and Art. – 2023. – Т. 1. – №.
1. – С. 60-66.
49.
Abatbaeva, R. (2023). BALLAD GENRE BY COMPOSER NAJIMADDIN
MUHAMMEDDINOV. Modern Science and Research, 2(10), 340–343.
50.
Abatbaeva, R. "International Scientific Journal Theoretical & Applied Science
manifestation of european and national traditions in the karakalpak ethno-opera «gulayym»
SOI: 1.1/TAS DOI: 10.15863/TAS http." T-Science. org 18 (2022).
51.
Abatbaeva, R. (2023). KOMPOZITOR NAJIMADDIN MUXAMMEDDINOV
DÓRETIWSHILIGINDE ERTEK JANRÍ (Toǵız tońqıldaq bir shińkildek ertegi
tiykarında). Вестник музыки и искусства, 1(2), 46–51.
52.
Allambergenovna A. R. Historical Image of" Alpamys" In Karakalpak Music (Example in
the Works of Nazhimaddin Muhammeddinov) //Best Journal of Innovation in Science,
Research and Development. – 2023. – Т. 2. – №. 6. – С. 138-144.
324
53.
Allambergenovna A. R. Historical Image of" Alpamys" In Karakalpak Music (Example in
the Works of Nazhimaddin Muhammeddinov) //Best Journal of Innovation in Science,
Research and Development. – 2023. – Т. 2. – №. 6. – С. 138-144.
54.
YOʻLDASHEV A., ABATBAEVA R. USTOZIM NESIPBAY ALEKEEV
TURSINBAEVICHNING IJODIGA BIR NAZAR //Journal of Culture and Art. – 2023. –
Т. 1. – №. 3. – С. 123-129.
55.
Abatbayeva U. INITIAL LEVEL OF STUDENTS'MUSICAL CREATIVITY
DEVELOPMENT //Modern Science And Research.
– 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 323-326.
56.
Абатбаева У. А. Арт-Педагогические И Арт-Терапевтические Технологии, Методы
Пребывания В Образовании, Формы И Инструменты //Miasto Przyszłości. – 2023. –
Т. 40. – С. 496-498.
57.
Abatbayeva U. INITIAL LEVEL OF STUDENTS'MUSICAL CREATIVITY
DEVELOPMENT //Modern Science And Research.
– 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 323-326.
58.
Абатбаева У. А. Арт-Педагогические И Арт-Терапевтические Технологии, Методы
Пребывания В Образовании, Формы И Инструменты //Miasto Przyszłości. – 2023. –
Т. 40. – С. 496-498.
59.
Tajimuratova S. CONCEPT OF FURTHER DEVELOPMENT OF NATIONAL
CULTURE IN UZBEKISTAN //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 1. –
С. 251-254.
60.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
61.
Saginbaevna T. S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Spectrum Journal
of Innovation, Reforms and Development. – 2022. – Т. 9. – С. 386-392.
62.
Sag’inbaevna T. S. Cultural Life in Uzbekistan during the Years of Independence //Spanish
Journal of Innovation and Integrity. – 2023. – Т. 18. – С. 39-41.
63.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
64.
Saginbaevna T. S. Management and study of culture and art. – 2022.
325
65.
Тажимуратова Ш. С. САНЪАТШУНОСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ
МУСТАҚИЛ
ИШЛАШ
КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ. – 2023.
66.
Tajimuraova S. S. INFORMATION AND COMMUNICATIONS IN MANAGEMENT
//Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 509-511.
