106
OTORINOLARINGOLOG NUQTAI NAZARIDAN UYQUDAGI OBSTRUKTIV APNE
SINDROMI
Kulbaev Timur
Tilavova Munisa
farmatsiya fakulteti 518-guruh talabalari
Qiyamov Ixtiyor Ergashevich
Ilmiy rahbar,
Samarqand davlat universiteti klinik farmakologiya kafedrasi assistenti
Samarqand, O'zbekiston
https://doi.org/10.5281/zenodo.10950027
Maqsad.
Obstruktiv uyqu apne sindromi (OUAS) bilan kasallangan bemorlarda yuqori
nafas yo'llarining kasalliklarini tashxislash algoritmi amalga oshirish bo’ldi. OUAS ning yuqori
tarqalishini, uning ko'plab ichki organlar patologiyasini rivojlanishi va kuchayishidagi ishtirokini
hisobga olgan holda, kasallik diagnostikasi va davolashda har tomonlama tizimlararo yondashuv
zarurligi va OUAS diagnostikasi usullarini barcha yirik ko'p tarmoqli tibbiyot muassasalariga joriy
etish zarurligi haqida savol tug'iladi.
Tadqiqot materiallari va usullari.
Bemorlarning shikoyatlarini tahlil qilinganda
muntazam hurrak otishi, uyqu paytida nafas olishni to'xtatish belgilari, bo'g'ilishning tungi
hujumlari, uyqu paytida terlash, vaqti-vaqti bilan uyg'onish, og'iz bo'shlig'i shilliq qavatining
quruqligi, kechasi ikki martadan ko'p miqdorda muntazam siydik ajratish mavjudligi, ertalab ki
bosh og'rig'i, kunduzgi uyquchanlik aniqlanadi. Anamnezni yig'ishda arterial gipertenziya,
dimlangan yurak etishmovchiligi, aritmiya belgilari va yurak ishemik kasalligi, o'pka
gipertenziyasi, surunkali nospesifik o'pka kasalliklari, qandli diabet va boshqa qo’shilib keladigan
kasalliklar mavjudligiga alohida e'tibor berish kerak. Jismoniy tekshiruvda ko'pincha birinchi yoki
undan yuqori darajali semirish, retrognatiya va mikrognatiya, yuqori nafas yo'llarining turli
patologiyalari aniqlanadi.
Natijalar
Hurrakning intensivligi vizual analog shkala bo'yicha 1 dan 10 ballgacha
baholanadi. Davolashni rejalashtirish uchun quyidagilarni baholanadi: burunning nafas olish
holati, burun bo'shlig'i va burun oldi sinuslar, tanglay tilchasi gipertrofiyasining yaqqolligi, tanglay
yoylarining holati (keng, osilgan, yelkanga o'xshash cho'zilgan orqa tanglay yoylari), xiqqildoq
usti qopqog’ining o'lchami va shakli, tomoq boshlig’ining torayishi (yon devorlar mushaklarining
gipertrofiyasi, yog’ to'qimalarining cho'kishi). Tanglaydagi bodomsimon bezlarning gipertrofiyasi
darajasi olimlar taklif etgan usullar bo'yicha aniqlanadi.
107
OUAS ni tashxislashda uchun oltin standart polisomnografiya hisoblanadi. Biroq,
kardiorespirator monitoring yoki nafas olish monitoringi OUAS ni aniqlash va invaziv bo'lmagan
nafas olish yordami bilan davolashni buyurish uchun etarli. Nafas olish monitoringi bizga OUAS
ning og'irligi darajasini, apnoe / gipopnoe paytida desaturatsiya darajasini aniqlashga, apnoe /
gipopnoening davomiyligini aniqlashga va markaziy va obstruktiv apnoe / gipopnoeni etarli
darajada ishonchlilik bilan ajratishga imkon beradi. Nafas olish oqimining yo'qligida
torakoabdominal kuchlarning mavjudligi yuqori nafas yo'llarining obstruktsiyasini ko'rsatadi.
Nafas olishning to'xtashi davrida torakoabdominal harakatlarning yo'qligi uyqu apnoesining
markaziy genezini ko'rsatadi.
Nafas olish tizimining obstruktiv buzilishlari uchrashidan ustun bo'lgan ko'plab markaziy
nafas olish kasalliklarining aniqlanishi, nevrologik va yurak-qon tomir patologiyalarini aniqlash
uchun polisomnografiya va batafsil diagnostik qidiruvni o'tkazish uchun sabab sifatida ko'rib
chiqilishi kerak.
OUAS bilan kasallangan odamlarda otorinolaringolog va yuz-jag’ jarrohlari tomonidan
aniqlangan bir qator kasalliklar yuqori nafas yo'llarining obstruktsiyasi darajasi va sabablarini
hisobga olgan holda jarrohlik yo’li bilan tuzatish zarur bo'ladi.
Xulosa.
Shunday qilib, OUAS ni davolash somnolog, otorinolaringolog, kardiolog,
pulmonolog, nevrolog, yuz-jag’ jarrohlari, anesteziolog kabi bir qator boshqa mutaxassislarning
birgalikdagi sa'y-harakatlarini talab qiladi. OUAS ning tarqalishi va klinik ahamiyatini hisobga
olgan holda, uning tashxisoti barcha yirik ko'p tarmoqli tibbiyot muassasalarida o'tkazilishi kerak.
