31-oktabr, 2024-Yil
219
TABIIY TUSDAFI FAVQULODDA VAZIYATLARNING VUJUDGA KELISHI
SABABLARI, VA FAVQULODDA VAZIYATLARDA HARAKAT QILISHGA
O‘RGATISHNI TASHKIL ETISH.
Muradov Sirojiddin
Karimov Bohodir
Siddiqova Madinabonu
“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi” kafedrasi o‘qituvchilari.
Qarshi, O‘zbekistan.
https://doi.org/10.5281/zenodo.13902066
Annotatsiya. Ushbu maqolada, Favqulodda epidemiologik, epizootik va epifitotik
vaziyatlar. O‘lat vafo sarg‘ayma isitma kabi siyrak uchraydigan kasalliklarni keltirib chiqargan
alohida xavfli infeksiyalar haqida muallifning nazariy, ummumlashtiruvchi fikrlari keltirilgan.
Maqola mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi yunalishlari talablari, mehnat
muhofazasi va xavfsizlik mutaxassislari hamda keng izlanuvchilar uchun muljallangan.
Kalit so‘zlar va iboralar: “epidemiya, favqulodda vaziyat, epizootika, epifitotika, vabo,
sibir yarasi, botulizm, transchеgara”.
CAUSES OF NATURAL EMERGENCIES AND ORGANIZATION OF EMERGENCY
TRAINING.
Abstract. In this article, Emergency epidemiological, epizootic and epiphytotic situations.
The author's theoretical and generalizing thoughts are presented about particularly
dangerous infections that cause rare diseases such as plague yellow fever. The article is intended
for the requirements of labor protection and technical safety directions, labor protection and
safety specialists, and general readers.
Key words and phrases: "epidemic, emergency, epizootic, epiphytotic, cholera, anthrax,
botulism, transboundary".
ПРИЧИНЫ ЧРЕЗВЫЧАЙНЫХ СИТУАЦИЙ И ОРГАНИЗАЦИЯ ЧРЕЗВЫЧАЙНОЙ
ПОДГОТОВКИ.
Аннотация.
В
данной
статье
рассматриваются
чрезвычайные
эпидемиологические, эпизоотические и эпифитотические ситуации. Изложены
теоретические и обобщающие мысли автора об особо опасных инфекциях, вызывающих
такие редкие заболевания, как чумная желтая лихорадка. Статья предназначена для
требований направлений охраны труда и технической безопасности, специалистов по
охране труда и технике безопасности, а также широкого круга читателей.
31-oktabr, 2024-Yil
220
Ключевые слова и фразы: «эпидемия, чрезвычайная ситуация, эпизоотия,
эпифитотия, холера, сибирская язва, ботулизм, трансграничный».
Kirish.
Ma'lumki, favqulodda vaziyat (FV) – bu muayyan xududda o’zidan so’ng
odamlarning qurbon bo’lishi, odamlar sog’ligi yoki atrof-muhitga ziyon yеtkazishi, kishilarning
hayot faoliyatiga kattagina moddiy zarar hamda uning buzilishiga olib kеlishi mumkin bo’lgan
yoki olib kеlgan halokat, stixiyali falokat, epidеmiyalar, epizootiyalar natijasida yuzaga kеlgan
holatdir.
Kеlib chiqish sabablariga ko’ra FVlar tеxnogеn, tabiiy va ekologik tuslarga ajratiladi.
Aholi va hududlarni tabiiy va tеxnogеn tusdagi FVlardan muhofaza qilish tizimini
takomillashtirish maqsadida, 1998 yil 27 oktyabrda Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilingan
455-sonli “Tеxnogеn, tabiiy va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar tasnifi to’grisida”gi
qaroriga ilova tasdiqlandi. Mazkur ilovaga ko’ra, FVlar, ularning vujudga kеlish sabablariga ko’ra,
tasnif qilinadi va ular ushbu vaziyatlarda zarar ko’rgan odamlar soniga, moddiy zararlar miqdoriga
va ko’lamlariga qarab lokal, mahalliy, rеspublika va transchеgara turlarga bo’linadi.
Tеxnogеn tusdagi FVlar – bu odamning ishlab chiqarish yoki xo’jalik faoliyati bilan
bog’liq bo’lgan halokat (avariya)lar.
Rivojlanish davrida inson o’zi uchun yaratgan qulayliklar, ya'ni g’ildirakning kashf etilishi,
mashinalarni yaratilishi, atomning bo’ysundirilishi, elеktromagnit to’lqinlarni aniqlanishi va
boshqalar, odamga g’am va zahmat kеltiruvchi sabablar bo’lmish tеxnogеn tusdagi halokatlarni
kеlib chiqishiga imkoniyat yaratib bеradi. Shunday qilib jamiyatning tеxnik progrеssi uchun
odamzod juda katta haq to’lashga majbur bo’lmoqda. Chеrnobo`l AESdagi halokat, yadroviy
sinovlar oqibatlari, sanog’i yo’q transport FVlar va ishlab chiqarishdagi avariyalar, ommaviy
zaharlanishlar, radiatsion zararlanishlar va boshqalar tеxnogеn tusdagi havflar sifatida misol qilib
kеltirishimiz mumkin.
Texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarga 7 xil ko‘rinishidagi falokatlar kirib, ular
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 oktyabrdagi “Texnogen, tabiiy va
ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar tasnifi to’g’risida” gi 455-son qarorida ko‘rsatib o‘tilgan
1
.
I.
TEXNOGEN XUSUSIYATLI FAVQULODDA VAZIYATLAR
Texnogen tusdagidagi favqulodda vaziyatlarga 7 xil turdagi vaziyatlar kiradi:
1
О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 oktyabrdagi “Texnogen, tabiiy va ekologik tusdagi
favqulodda vaziyatlar tasnifi to’g’risida” gi 455-son qarori
31-oktabr, 2024-Yil
221
1) Transportlardagi avariyalar va halokatlar
- ekipaj a’zolari va yo‘lovchilarning
o‘limiga, havo kemalarining to‘liq parchalanishiga yoki qattiq shikastlanishiga hamda qidiruv va
avariya-qidiruv ishlarini talab qiladigan avia halokatlar;
yong‘inga, portlashga, harakatlanuvchi tarkibining buzilishiga sabab bo‘lgan va temir yo‘l
xodimlarining halokat hududidagi temir yo‘l platformalarida, vokzal binolarida va shahar
imoratlarida bo‘lgan odamlar o‘limiga, shuningdek tashilayotgan kuchli ta’sir ko‘rsatuvchi zaharli
modda (KTZM)lar bilan halokat joyiga tutash hududning zaharlanishiga olib kelgan temir yo‘l
transportidagi halokat va falokatlar;
portlashlarga, yong‘inlarga, transport vositalarining parchalanishiga, tashilayotgan KTZM
larning zararli xossalari namoyon bo‘lishiga va odamlar o‘limi (jarohatlanishi, zaharlanishi)ga
sabab bo‘ladigan avtomobil transportining halokati va avariyalari, shu jumladan, yo‘l-transport
hodisalari;
odamlarning o‘limiga, shikastlanishiga va zaharlanishiga, metropoliten poyezdlari
parchalanishiga olib kelgan metropoliten bekatlaridagi va tunellaridagi halokatlar, avariyalar,
yong‘inlar
2
;
gaz, neft mahsulotlarining otilib chiqishiga, ochiq neft va gaz favvoralarining yonib
ketishiga sabab bo‘ladigan magistral quvurlardagi avariyalar.
2) Kimyoviy xavfli obyektlardagi avariyalar.
Tevarak-atrof tabiiy muhitga ta’sir
qiluvchi zaharli moddalarning (avariya holatida) odamlar, hayvonlar va o‘simliklarning ko‘plab
shikastlanishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan kimyoviy xavfli obyektlardagi avariyalar, yong‘in
va portlashlar.
3)
Yong‘in-portlash xavfi mavjud bo‘lgan obyektlardagi avariyalar
. Texnologik
jarayonda portlaydigan, oson yonib ketadigan hamda boshqa yong‘in uchun xavfli moddalar va
materiallar ishlatiladigan yoki saqlanadigan obyektlardagi odamlarning mexanik va termik
shikastlanishlariga, zaharlanishlariga va o‘limiga, asosiy ishlab chiqarish zaxiralarining nobud
bo‘lishiga, favqulodda vaziyatlar hududlarida ishlab chiqarish maromining va odamlar xayot
faolitining buzilishiga olib keladigan yong‘inlar va portlashlar;
Odamlarning shikastlanishiga, zaharlanishiga va o‘limiga olib keladigan hamda qidiruv-
qutqarish ishlarini o‘tkazishni, nafas olish organlarini muhofaza qilishning maxsus anjomlarini va
2
Nigmatov I., Tojiev M. Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi. Darslik. – Тoshkent: “Iqtisod-moliya”. 2011,
B. 94.
31-oktabr, 2024-Yil
222
vositalarini qo‘llanishni talab qiluvchi ko‘mir shaxtalaridagi va kon-ruda sanoatidagi gaz va chang
portlashi bilan bog‘liq avariyalar, yong‘inlar va jinslar qo‘porilishi .
4)
Energetika va kommunal tizimlardagi avariyalar
. Sanoat va qishloq xo‘jaligi mas’ul
iste’molchilarining avariya tufayli energiya ta’minotisiz qolishiga hamda aholi hayot faoliyatining
buzilishiga olib keladigan GES, IES lardagi, tuman issiqlik markazlaridagi elektr tarmoqlaridagi
bug‘qozon qurilmalaridagi, kompressor, gaz taqsimlash shaxobchalaridagi va boshqa energiya
ta’minoti obyektlaridagi avariyalar, yong‘inlar, aholi hayot faoliyatining buzilishiga va
salomatliliga xavf tug‘ilishiga olib keladigan gaz quvurlaridagi, suv chiqarish inshootlaridagi, suv
quvurlaridagi, kanalizatsiya va boshqa kommunal obyektlardagi avariyalar;
Atmosfera, tuproq, yer osti va yer usti suvlarining odamlar salomatligiga xavf tug‘diruvchi
darajada konsentratsiyadagi zararli moddalar bilan ifloslanishiga sabab bo‘ladigan gaz tozalash
qurilmalaridagi, biologik va boshqa tozalash inshootlaridagi avariyalar.
5)
Bino va inshootlarning birdan qulab tushishi bilan bog‘liq avariyalar
. Odamlar
o‘limi bilan bog‘liq bo‘lgan va zudlik bilan avariya qutqaruv ishlari o‘tkazilishini hamda zarar
ko‘rganlarga shoshilinch tibbiy yordam ko‘rsatilishini talab qiladigan maktablar, kasalxonalar,
kinoteatrlar va boshqa ijtimoiy yo‘nalishdagi obyektlar, shuningdek, uy-joy sektori binolari
konstruksiyalarining to‘satdan buzilishi, yong‘inlar, gaz portlashi va boshqa hodisalar.
6)
Radioaktiv va boshqa xavfli hamda ekologik jihatdan zararli moddalardan
foydalanish yoki ularni saqlash bilan bog‘liq avariyalar.
Sanitariya-himoya hududi
tashqarisiga chiqarib tashlanishi natijasida paydo bo‘lgan yuqori darajadagi radiaktivlik
odamlarning yo‘l qo‘yiladigan ko‘p miqdorda nurlanishini keltirib chiqargan texnologik jarayonda
radiaktiv moddalardan foydaladigan obyektlardagi avariyalar; radioaktiv materiallarni tashish
vaqtidagi avariyalar; Radioizotop buyumlarning yo‘qotilishi; biologik vositalarni va ulardan
olinadigan preparatlarni tayyorlash, saqlash va tashishni amalga oshiruvchi ilmiy-tadqiqot va
boshqa muassasalarda biologik vositalarning atrof-muhitga chiqib ketishi yoki yo‘qotilishi bilan
bog‘liq vaziyatlar.
7)
Gidrotexnik inshootlardagi halokatlar va avariyalar
.
Suv omborlarida, daryo va kanallardagi buzilishlar, baland tog‘lardagi ko‘llardan suv urib
ketishi natijasida vujudga kelgan hamda suv bosgan hududlarda odamlar o‘limiga, sanoat va
qishloq xo‘jaligi obyektlari ishining, aholi hayot faoliyatining buzilishiga olib keladigan va
shoshilinch ko‘chirish tadbirlarini talab qiladigan halokatli suv bosishlari.
31-oktabr, 2024-Yil
223
Shu bilan bir qatorda, yuqorida qayd etilganidеk (455-sonli qarorning ilovasiga ko’ra)
tеxnogеn FVlar (FV paydo bo’lgan kunda) zarar ko’rgan odamlar soniga, moddiy zararlar
miqdoriga va ko’lamlariga (xududlar chеgaralariga) qarab lokal, mahalliy, rеspublika va
transchеgara turlariga bo’linadi.
Lokal
– bu FVlar natijasida 10 dan ortiq bo’lmagan odam jabrlangan, moddiy zarar eng
kam oylik ish haqi miqdorining 1 ming baravaridan ortiq bo’lmaganni tashkil etadigan hamda FV
zonasi ishlab chiqarish ob'еkti yoki ijtimoiy maqsadli ob'еkt hududi tashqarisiga chiqmaydigan
FV.
Mahalliy
– bu FVlar natijasida 10 dan ortiq, biroq 500 dan ko’p bo’lmagan odam
jabrlangan, moddiy zarar eng kam oylik ish haqi miqdorining 1 ming baravaridan ortiqni, biroq
0,5 million baravaridan ko’p emas, tashkil etadigan hamda FV zonasi aholi punkti, shahar, tuman,
viloyat tashqarisiga chiqmaydigan FV.
Rеspublika
– bu FVlar natijasida 500 dan ortiq odam jabrlangan, moddiy zarar eng kam
oylik ish haqi miqdorining 0,5 million baravaridan ortiqni tashkil etadigan hamda FV zonasi
viloyat tashqarisiga chiqadigan FV.
Transchеgara
– bu FVlar oqibatlari mamlakat tashqarisiga chiqadigan, chеt elda yuz
bеrgan va O’zbеkiston xududiga daxl qiladigan FV.
Tеxnogеn tusdagi favqulodda vaziyatlarning kеlib chiqish sabablari.
Tеxnogеn
tusdagi halokatlarning asosiy sabablari quydagi-lardan iborat:
-inshootlarni loyihalashda yo’l qo’yilgan kamchiliklar;
-tеxnika xavfsizligiga rioya qilmaslik;
-ishlab chiqarishda doimiy nazoratning susayishi va ayniqsa, yеngil alanga oluvchi,
yong’inga xavfli moddalardan foydalanishda e'tiborsizlik;
-ishlab chiqarish tеxnologiyasida yo’l qo’yilgan xatolik, jihozlarni, mashina va
mеxanizmlarni o’z vaqtida ta'mirlamaslik;
- mеhnat va ishlab chiqarish intizomining pastligi;
-qo’shni ishlab chiqarish korxonalarda yoki enеrgеtika, gaz tarmoqlarida yuz bеrgan
halokat;
-halokatlarni kеltirib chiqaruvchi tabiiy favqulodda hodisalar.
Tеxnogеn favqulodda vaziyatlar natijasida insonlar qurbon bo’lishi, turli darajada
shikastlanishi, atrof-tabiiy muhitning, atmosfеra havosining turli zaharli moddalar bilan
ifloslanishi, o’simliklar dunyosi, hayvonot olami nobud bo’lishi, juda katta moddiy zarar ko’rishga
olib kеlishi kabi oqibatlari kuzatiladi.
31-oktabr, 2024-Yil
224
Aholi va xududni tеxnogеn tusdagi favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish.
Rеspublikamizda aholi va hududni tеxnogеn FVlardan muhofaza qilish uchun bir qator
ishlar qilinmoqda. Shu jumladan, 1995 yil 20 avgustda «Aholini va hududlarni tabiiy hamda
tеxnogеn xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to’grisida»gi qonun qabul
kilinganligini ta'kidlab o’tish lozim.
Bundan tashqari Rеspublikamiz miqyosida o’tkazilayotgan «Yong’in xavfsizligi oyligi»,
«Yo’l harakati havfsizligi oyligi» kabi tadbirlar ham tеxnogеn favqulodda vaziyatlarning oldini
olish, aholi va hudular xavfsizligini ta'minlash, favqulodda vaziyat yuz bеrganda harakatlanishga
oid tayyorgarlik darajalarini oshirishda katta ahamiyatga ega.
Ishlab chiqazish sohasida faoliyat yuritayotgan har bir ishchi halokatlar yuz bеrganda
harakatlanish qoidalarini mukammal o’zlashtirgan bo’lishi zarur. Misol uchun, elеktr enеrgiyasini
tarmoqdan uzishning ham o’ziga xos talablari, gaz, bug’ apparatlarini o’chirishning ham o’ziga
xos qonun qoidalari mavjud bo’lib, agar tеxnologik jarayonlar va tеxnika xavfsizligi qoidalariga
amal qilinmasa, inson hayotiga juda katta xavf solishi yoki juda katta moddiy talofatlar kеltirishi
mumkin.
Har bir ishlab chiqazish sohasi xodimi halokatlar yuz bеrganda jamoa muhofaza inshootlari
joylashgan yеrlarni, xavfsizlik joylarga chiqish yo’llarini, yakka himoyalanish vositalari bilan
ta'minlashni tashkil etishni va ulardan foydalanish tartibini bilishi lozim. Tеxnologik uskunalarni
gеrmеtizatsiyalash va ishlash tizimini doimiy nazorat qilish, shu bilan yong’in va portlash
xavflarini oldini olish zarur. Elеktr asboblar holatini, sig’imi, qism va tarmoqlarini, bosim ostida
ishlashini, nazorat o’lchov asboblarini, himoyalash va bloklash apparatlarining ish faoliyatini
doimiy nazorat qilish hamda aniqlash kеrak.
Har bir tashkilotda sodir bo’lishi mumkin bo’lgan halokatlarning bartaraf etish rеjasi ishlab
chiqiladi. Ishchi va xizmatchilarni halokat yuzaga kеlgan vziyatlarda o’zini tutish va
harakatlanishga tayyorlash tadbirlari tashkil etiladi, ularni bartaraf etish kuch va vositalarining
zaruriy zahiralari ko’rib chiqiladi. FV yuzaga kеlganda ogohlantirish tizimi va vositalari doimiy
shay holatda saqlash, ishchi o’rinlari uchun kеrakli shahsiy himoyalanish vositalari sonini
ta'minlash zarur.
Xulosa.
Halokatlar sodir bo’lganda muhim vazifalardan biri ishlab chiqarish korxonasi va
aholi yashash punktlariga xavf haqidagi xabarni еtkazish hisoblanadi. Shuningdеk, ob'еktning har
bir ishchi, xodimi halokat sodir bo’lganda ogohlantirish vositalaridan foydalanish va tеgishli
tashkilotlarga xabar bеrishni bilishi zarur.
31-oktabr, 2024-Yil
225
Qutqaruv va birlamchi tiklash ishlarining tashkiliy asoslari Ma'lumki, dushman tomonidan
qo'llaniladigan umumiy qirg'in qurollarining oqibatlari turli xil darajada bo'ladl. Albatta, talafot
darajasi lshlatilgan qurol turiga, uning qo'llanllish miqyosiga bog'liq. Yadroviy, kimyoviy,
biologik va kombinatsiyalashgan shikastlangan o'choqlarida qutqaruv va tiki ash lshlarini (QBT!)
amalga oshirish juda murakkab ahvolda ro')' beradL sababi bUflday paytda hamma inshootlar
deyarli shikastlangan, yongan. yiqilgan, suv bosgan, atmosfera hamda barcha yerlar zaharlangan
va shunga o'xshash boshqa noxush holatlar kuzatilgan bo'ladi. Xuddi shunga o'xshash holatlar
tinchlik davrida ham (tabiiy ofatlar, ishlab chlqarish avarlyalari, fOJialar oqibatida) kuzatihshl
murnkm. Shu sababdan fuqarolar muhofazasining eng asosiy vazifalaridan biri, harbiy holatlarda
va tinchlik davrlaridagi favqulodda vaziyatlarda umumiy shikastlangan o'choqlardagi QBT! ni
amalga oshirish hisoblanadi. Shikastlangan o'choqlarda QBTIni olib borishdan maqsad, fuqaro-
larm qutqarish va zararlangan odamlarga blrlamchi tibbiy yordam ko'r-satish, qutqaruv lshlarim
amalga oshirishda halaqit beradigan avari-yalami to'sish, shlkastlangan joylarni tikI ash ishlarini
amalga oshirishda sharoitm yaratish va boshqa vazifalarini bajarish ko'zda tutiladi.
Umumiy qirg'in qurollari qo'llanilganda quyidagl qutqaruv ishlari bajariladi:
•obyektlar tomon tizimlaming harakatlanlsh yo'llarini razvedka qilish;
•shikastlangan obyektlarda harakat qilishda, yong'inlarni o'chirish va to'sish;
•zaharlangan, yong'inli. gazga to'lgan, suv bosgan joylarda va yer ostida qolgan holatlarda
odamlarni topish va qutqarish,
•shikastlangan, buzilgan va .laharlangan himoya inshootlaridagi fuqarolami qutqarish:
• havo almashtirgichi buzilgan, shikastlangan himoya inshootlariga havoni yetkazib berish;
•shikastlangan fuqarolarga birinchi tibbiy yordarn ko'rsatish va ularni tibbiy
shoxobchalarlga eltib qo'yish,
•xavfli hududdagi fuqarolarni xavfsiz hududlarga evakuatsiya qilish,
•odamlarni sanitar qayta ishlovdan o'tkazish, uy hayvonlarga veterinar qayta ishlov
berish, texnika, kiyim-kechak, oziq-ovqat, xom ashyo, suv va yem-xashaklarni dezaktivatsiya va
degazatsiya qilish Boshqa birlamchl tiklov ishlanga quyidagilar kiradi:
•shikastIangan hududlardagi (zaharlangan, yiqilgan, buzilgan inshootlar) yo'llarni
tozalash,
•qutqaruv ishlarini olib borishda gazli, elektrli, suvli, kanallzatsiya va texnologlk
tizimlardagi avariyalarni to'sish ishlari;
•shikastlangan inshootlarni buzish yOkl um mustahkarnlash;
•aloqa va kommunal-energetik tarmoqIardagi falokatlarni tuzatish va tiklash ishlari;
31-oktabr, 2024-Yil
226
•turli xildagi portlovchi qismlarni. portIovchi aslahalarni topish, zararsizlantirish va yo'
qotish ishlari;
QBTI kunu tun, doimiy ravishdlL har qanday tabiiy sharoitda olib boriladi.
Umumiy qirg'in qurollarining shikastIanlsh o'chog'ida QBTIni olib borish uchun, tinchhk
davridayoq tuman fuqarolar muhofazasining boshlig'i qarori bilan fuqaro muhofazasl
kuchlarining harakat qilish
yo'llari tuziladi. Harakatlanuvchan kuchlar tarklbiga shahar, tuman fuqarolar
muhofazasining hududiy, ishlab chiqarish tarnoyilga ko'ra tuzllgan tizimlari hamda harbiylashgan
fuqaro muhofazasi qismlari kiradi. Bu kuchlar asosan birinchi va ikkinchi eshelondan va
qo'shimcha qismlardan tashkil topadi. Eshelonlar tarkibiga kiruvchi tuzilmalar uzluksiz faoliyat
ko'r-satish uchun ular smenalarga bo'linib ishlab chiqarish tarnoyiliga asos-langan bo'ladi. Birinchi
eshelonda asosan fuqarolar muhofazasi harbiy qismlari, korxonaning obyekth tuzilmalari va
ma'lum qismdagi hududiy tuzil-malari harakatlanadi. Bunda fuqarolar muhofazasining harbiy
qismlari va hududiy tizimlari asosan shahar, tuman fuqarolar muhofazasi rejasiga asosan xalq
xo'jahgi tarmoqlarining eng muhim obyektlarida QBTI bajaradilar.
Ikkinchl eshelon
tizmlari asosan birinchi eshelon tizimlari kuchini oshirish hamda faoIiyat
ko’rsata olmaydigan tizimlar o'mini egallash maqsadida harakatlanadi. Obyektning fuqarolar
muhofazasini harakatlanuvchan kuchlari asosan umumiy otryadi, qutqaruv otryadl hamda ishlarni
bajaruvchi tizmlardan tashkil topgan. Fuqarolar muhofazasining texnika vositalari hamda kuchlari
shi-kastlangan hududga juda qisqa vaqtda kirishi, QBTI ni muvaffaqiyatli bajarishi, zamonaviy
texnikadan unurnli foydalanishi, ish jarayonida qo'l ostidagi kuchlarni, tizimlarni almashtirib
turishi va boshqa ishlarni bajarishi lozim. Albatta, turli xildagi texnikalardan foydalanmay shikast-
langan hududda katta, unumli ishlarni bajarib bo'lmaydi. Faqatgina mexanizrnlar yordarnidagina,
jumladan, qurilish va yo'l mashina va me-xanlzmlari, kommunal-texnika Jlhozlari yordamlda, yer
ostida, buzilgan, yonayotgan, gazga to'lgan inshootlar ichida qolgan, buzilgan himoya in-shootlari
ostida qolgan fuqarolarni qutqarish va boshqa ishlarni ba,iarish mumkin. Bajariladigan ishlarni
tavsifiga qarab mexanizmlarni quyidagi guruhlarga bo'lish mumkin: .bosib qolgan himoya
inshootlarini ochish, to'silib qolgan, bosib qolgan joylarni ochish va tozalash, yo'llarni tozalashda
ishlatiladigan mashina va mexanizmlar (ekskavatorlar, traktorlar, buldozerlar. kranlar, yuk
tashuvchi mashinalar va boshqalar).
•bosib qolgan chiqish joylari to'silib qolgan inshootlarda teshik ochish uchun
ishlatiladigan pnevmatik jihozlar (parmalaydigan va urib sindiradigan bolg'alar).
•metallarni kesuvchi jihozlar.
31-oktabr, 2024-Yil
227
suv haydaydigan mexanizmlar (nasoslar, suv sepadlgan mashi-nalar, yong'inni o'chiruvchi
va boshqalar) suv yo'llari orqali tashuvchi mexanizmlar (parornlar, trayler-tya-gachlar, yuk
tashuvchi pritseplar)
ta'mirlovchi va xizmat qiluvchi jihozlar (ta'mirlovchi qismlar, ben-zin, suv quyish,
yorituvchi maskanlarda va xizmat ko'rsatuvchi mas-kanlarda qo'llaniladigan jihoz va
mexanizrnlar).
QBTI muvaffaqiyatli bajarishda mexanizm va mashinalardan oqi-lona foydalanishdan
tashqari, razvedka ishlarini o'z vaqtida tashkil etib o'tkazishi. ko'rsatilgan muddatda ishonchli
ma'lumotlarga ega bo'lishi, shikastlangan o'choqda bajarilishi lozim bo'lgan ishlarga tuzilmalami
jalb etilishi, ishlarni bajarishda xavfsizlik qoidalariga rioya qilinishi, tuzilrna boshliqlarining
shikastlangan o'choqdagi ishlaming tavsifini oldindan o'rganishi, komrnunal-energetik va
texnologik jarayonlarga e'tibor berishi, hududda saqlanadigan KTZM o'rni, himoya inshootlari-
ningjOY1, tavsifnomasi va boshqa vazifalarga katta e'tibor beriladi. QBTI o'sha obyektning fuqaro
rnuhofazasi shtabi tomonidan oldin-dan rejalashtlriladi va favqulodda holatda qo'l ostidagi
kuchlar, rnab-lag'lar, texnikalar, bajaradigan ish hajmi ani qlashtiriladi.
REFERENCES
1.
Тешабоев А. Ю., Умнова М. К. МИРОВОЙ ОПЫТ ПОВЫШЕНИЯ
КВАЛИФИКАЦИИ РАБОТНИКОВ ДОШКОЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ //Вестник
науки и образования. – 2021. – №. 16-2 (119). – С. 89-91.
2.
Yuldashevich T. A. THE ROLE OF EDUCATIONAL DIAGNOSTICS IN TEACHER
PROFESSIONAL DEVELOPMENT //IMRAS. – 2024. – Т. 7. – №. 9. – С. 55-62.
3.
Yuldashevich T. A. INTERNATIONAL EXPERIENCES IN PEDAGOGICAL
DIAGNOSTICS AND CORRECTION //International journal of advanced research in
education, technology and management. – 2024. – Т. 3. – №. 6. – С. 206-229.
4.
Yuldashevich T. A., BaxramjonAkramjanovich T. JISMONIY KAMCHILIGI BOR
BOLALARNI O'QITISHDA LINGVISTIKANING ZAMONAVIY USULLARIDAN
FOYDALANISH //XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYALAR. – 2024. – Т.
1. – №. 1. – С. 521-525.
5.
Yuldashevich T. A. IMPACT OF USING CUTTING-EDGE TECHNOLOGIES IN
INCLUSIVE EDUCATION //INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENCE AND
TECHNOLOGY. – 2024. – Т. 1. – №. 14. – С. 41-47.
31-oktabr, 2024-Yil
228
6.
Yuldashevich T. A. UMUMIY O’RTA TA’LIM MAKTABLARIDA O'QUV
JARAYONIDA DUCH KELADIGAN MUAMMOLARNI ANIQLASH VA ULARGA
YECHIM TOPISH USULLARI //INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH
IN EDUCATION. – 2024. – Т. 3. – №. 28. – С. 87-89.
7.
Teshaboyev A. Y. INKLYUZIV TA’LIMNI AMALGA OSHIRISHDA ZAMONAVIY
TA’LIM USULLARI VA METODLAR //GOLDEN BRAIN. – 2024. – Т. 2. – №. 8. – С.
175-180.
8.
Teshaboyev A. Y. BRIDGING THE GAP BETWEEN EDUCATION AND
HEALTHCARE FOR HOSPITALISED CHILDREN //INTERNATIONAL SCIENCES,
EDUCATION AND NEW LEARNING TECHNOLOGIES. – 2024. – Т. 1. – №. 4. – С.
54-57.
9.
Teshaboyev A. Y. UMUMIY O ‘RTA TA’LIM MAKTABLARIDA KORREKSION
TA’LIMNI TASHKIL ETISHNING ZAMONAVIY USULLARI //INTERNATIONAL
SCIENCES, EDUCATION AND NEW LEARNING TECHNOLOGIES. – 2024. – Т. 1.
– №. 1. – С. 62-68.
10.
Teshaboyev A. Y. O ‘QUVCHILARNING BADIIY QOBILIYATLARI VA
MAHORATLARI DIAGNOSTIKASI: ILMIY VA AMALIY USULLAR //Educational
Research in Universal Sciences. – 2024. – Т. 3. – №. 4 SPECIAL. – С. 63-69.
11.
Yuldashevich T. A. Pedagogik Jarayon Integral Dinamik Tizim Sifatida //Miasto
Przyszłości. – 2023. – Т. 43. – С. 634-637.
12.
Teshaboyev A. TA’LIM TIZIMINING KONTSEPSIYASI VA TUZILISHI
//Евразийский журнал предпринимательства и педагогики. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С.
60-63.
13.
ТЕШАБОЕВ А. Ю., УМНОВА М. К. ВЕСТНИК НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ
//ВЕСТНИК НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ Учредители: Олимп. – С. 88-91.
14.
Achilov O. M., Kochkinova M. N., Kamolova O. M. Q. THE IMPORTANCE OF
ECONOMIC EDUCATION IN PRESCHOOL CHILDREN //CURRENT RESEARCH
JOURNAL OF PEDAGOGICS. – 2021. – Т. 2. – №. 06. – С. 137-140.
15.
Ismatov S. et al. O’QUVCHI YOSHLAR TARBIYASIDA DINIY EKSTRIMIZM VA
TERRORIZM TAHDIDI VA ULARNI BARTARAF ETISHNING MAVJUD
SHAROITLARI //PEDAGOG. – 2023. – Т. 6. – №. 2. – С. 443-447.
31-oktabr, 2024-Yil
229
16.
Ko‘chkinova M. KASBIY ETIKET QOIDALARINING TAKOMILLASHUVIDA
PEDAGOGIK MAHORAT VA O ‘QITUVCHI KOMPETENSIYALARINING
AHAMIYATI //" Science Shine" International scientific journal. – 2024. – Т. 16. – №. 1.
17.
Ko‘chkinova M. N., qizi Rahmonova D. I., qizi Rahmonova M. S. BO ‘LAJAK
O‘QITUVCHI KASBIY TAYYORGARLIGIGA DOIR ETIKET QOIDALARINI
TARKIB TOPTIRISHDA MULOQOTNING O ‘RNI //Educational Research in Universal
Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 778-783.
18.
Ko‘charova D., Ko‘chkinova M. XURSHID DO ‘STMUHAMMAD NASRIDA
DIDAKTIK TAMOYILLAR //Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т.
1. – №. 4. – С. 703-707.
19.
Atamurodova Q. G. et al. Factors and means of individual spiritual development
//ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. – 2021. – Т. 11. –
№. 6. – С. 771-774.
20.
Ismailova Z. et al. Development of gender entrepreneurship //E3S Web of Conferences. –
EDP Sciences, 2021. – Т. 284. – С. 11020.
21.
Ismailova Z. et al. Problem Of Ensuring Gender Equality In The International Relations
System //Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT). –
2021. – Т. 12. – №. 11. – С. 5120-5123.
22.
Исмайлова Р. ФАКТОРЫ, ВЛИЯЮЩИЕ НА ИНВЕСТИЦИИ В СЕМЕЙНОЕ
ОБРАЗОВАНИЕ //Ustozlar uchun. – 2024. – Т. 57. – №. 4. – С. 138-141.
23.
Исмайлова Р. Н. ОИЛАВИЙ ЗЎРАВОНЛИКНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК
ОМИЛЛАРИ //IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI. –
2024. – Т. 4. – №. 5. – С. 9-14.
24.
Abdurakhmonov S. et al. Literature analysis of international experiences in studying the
theoretical and methodological framework of GIS-based demographic mapping processes
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2024. – Т. 497. – С. 02031.
25.
Исмайлова Р. ОИЛАДА ЭРКАКЛАРГА НИСБАТАН ЗЎРАВОНЛИК ИЖТИМОИЙ-
ПСИХОЛОГИК МУАММО СИФАТИДА //ISSN 2181-3191 VOLUME 2, ISSUE 12
DECEMBER 2023. – 2023. – С. 2023285.
26.
Ismaylova R. OILAVIY ZO ‘RAVONLIK O ‘Z JONIGA QASD QILISHNING OMILI
SIFATIDA //RESEARCH AND EDUCATION. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 160-165.
31-oktabr, 2024-Yil
230
27.
Ismaylova R. LES ASPECTS DE GENRE DE LA VIOLENCE CONJUGALE //Collection
of scientific papers «SCIENTIA». – 2023. – №. July 14, 2023; Coventry, UK. – С. 160-
162.
28.
Исмайлова
Р.
Н.
ИЖТИМОИЙ
ПСИХОЛОГИК
ИШ
ОИЛАВИЙ
ЗЎРАВОНЛИКНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШНИНГ ОМИЛИ СИФАТИДА //RESEARCH
AND EDUCATION. – 2023. – Т. 2. – №. 5. – С. 102-108.
29.
Исмайлова Р. ОИЛАВИЙ ЗЎРАВОНЛИККА УЧРАГАН ШАХСЛАРНИ
ИЖТИМОИЙ–ПСИХОЛОГИК-ҚЎЛЛАБ
ҚУВВАТЛАШДА
ҲИМОЯ
ОРДЕРИНИНГ РОЛИ //ЖУРНАЛ СОЦИАЛЬНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ. – 2023. – Т.
6. – №. 1.
30.
Nuraevna I. R. Protection mechanisms and coping strategy: Opportunities and limits
//ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. – 2022. – Т. 12. –
№. 4. – С. 450-453.
31.
Nuraeva I. R. THEORETICAL AND PRACTICAL APPROACHES IN THE STUDY OF
SOCIAL PSYCHOLOGICAL FACTORS OF DOMESTIC VIOLENCE //The ІІ
International Science Conference «Issues of practice and science», September 27–29,
London, Great Britain. 210 p. – С. 151.
32.
Uzakov G., Khamraev S., Khuzhakulov S. Rural house heat supply system based on solar
energy //IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing,
2021. – Т. 1030. – №. 1. – С. 012167.
33.
Dildora X., Sirojiddin M. O ‘zbekiston respublikasi hududida seysmoaktiv hududlar va
zilzilaning xavfliligi //Innovative Development in Educational Activities. – 2024. – С. 167-
172.
34.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогические технологии-фактор развития
образования //Проблемы науки. – 2020. – №. 5 (53). – С. 58-61.
35.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогико-психологические аспекты психического
состояния учителя в процессе обучения //СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ:
АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ, ДОСТИЖЕНИЯ И ИННОВАЦИИ. – 2019. – С. 14-17.
36.
Dustkabilovich R. O., Zayniddinovna K. D. Main Criteria of Quality and Efficiency of
Education In the Higher Education System //Excellencia: International Multi-disciplinary
Journal of Education (2994-9521). – 2023. – Т. 1. – №. 5. – С. 450-453.
37.
Хидирова Д. З. Развитие проектной компетентности студентов в образовательном
процессе //Среднее профессиональное образование. – 2021. – Т. 8. – С. 51-53.
31-oktabr, 2024-Yil
231
38.
Рахимов З. Т. Хидирова Дилдора Зайниддиновна. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ
//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. –
2020. – С. 58-61.
39.
Rakhimov O. et al. Results of the study of rotary feed pump with separator and screw feeder
//BIO Web of Conferences. – EDP Sciences, 2024. – Т. 95. – С. 01023.
40.
Zayniddinovna K. D. The Importance of the Design of the Pedagogical Process in
Improving the Quality of Education //Journal of Pedagogical Inventions and Practices. –
2022. – Т. 7. – С. 261-266.
41.
Хидирова Д. З. Олий касбий таълимда педагогик Технологияларини лойиҳалаш–
ўқув масадига эришиш омили сифатида //KASB-HUNAR TA’LIMI. – 2022. – Т. 2. –
С. 0109.
42.
Хидирова Д. З. DESIGNING THE PEDAGOGICAL PROCESS IN THE CONTEXT OF
EDUCATIONAL INNOVATIONS //Современное образование (Узбекистан). – 2021.
– №. 5. – С. 39-46.
43.
Хидирова Д. З. ПЕДАГОГИК ЖАРАЁННИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ ТАЪЛИМ
ИННОВАЦИЯСИ СИФАТИДА //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 5 (102). – С. 39-46.
44.
Сафаров Д. З. Ў., Хамроев Б. Х. ОЛИЙ ТАЪЛИМДА ГИМНАСТИКА
ДАРСЛАРИНИ ИННОВАЦИОН ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА
ЎҚИТИШИ САМАРАДОРЛИГИ //Scientific progress. – 2021. – Т. 1. – №. 6. – С. 297-
301.
45.
Хидирова Д. З. Олий таълим муассасаларида бўлажак ўқитувчиларнинг касбий
компетентлигини шакллантириш //TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYA.–2020. – 2020.
46.
Хидирова Д. ОРГАНИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА НА ОСНОВЕ
ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ //ТЕНДЕНЦИИ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ
НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ. – 2020. – Т. 31.
47.
РАХИМОВ
З.
и
др.
Современное
образование
//ПЕДАГОГИКО-
ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПСИХИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ УЧИТЕЛЯ В
ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ. – 2019. – С. 14-17.
48.
Zayniddinovna X. D. TA‟ LIM JARAYONINI TEXNOLOGIK LOYIHALASHTIRISH
//YUKSAK
BILIMLI
VA
INTELLEKTUAL
RIVOJLANGAN
AVLODNI
TARBIYALASH–MAMLAKATNI
BARQAROR
TARAQQIY
ETTIRISH
VA
31-oktabr, 2024-Yil
232
MODERNIZATSIYA QILISHNING ENG MUHIM SHARTI” MAVZUSIDAGI
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI MATERIALLARI (27 mart, 2020 y.).
49.
Хидирова Д. З. БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШГА ЎРГАТИШ //V Международной научно-
практической конференции «НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В СОВРЕМЕННОМ
МИРЕ: ВЫЗОВЫ ХХI века».-2019.
50.
Zayniddinovna X. D., Oybekovna X. G. BO’LAJAK MUTAXASSISLARDA MAVJUD
BO’LISHI
ZARUR
BO’LGAN
LОYIHАLASH
KOMPETENSIYALARNI
RIVOJLANTIRISH //Proceedings of International Conference on Educational Discoveries
and Humanities. – 2024. – Т. 3. – №. 4. – С. 261-272.
51.
Zayniddinovna X. D., Sunnatillayevna P. S., Oybekovna X. G. АUDITОRIYА VA
АUDITОRIYАDАN
TАSHQАRIDА
O
‘QUV
MASHG
‘ULOTLARINI
INNOVATSION
TEXNOLOGIYA
VA
METODLAR
ASOSIDA
LOYIHALASHTIRISH //PEDAGOG. – 2024. – Т. 7. – №. 3. – С. 222-229.
52.
Zayniddinovna, Xidirova Dildora. "ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ
ИДЕИ В МИРЕ." TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL
ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING
LОYIHАLАSH
KОMPЕTЕNTLILIGINI
ОSHIRISH (2024): 136-143.
53.
XIDIROVA D. Z. MAKTAB VA HAYOT //Bo ‘lajak o ‘qituvchilarnihg ta’lim jarayonini
loyihalash madaniyatini shakllantirishga doir kompetensiyalarini rivojlantirish. – 2022. –
Т. 37. – №. 5. – С. 169.
54.
ZAYNIDDINOVNA X. D. THE NEED FOR THE USE OF DISTANCE LEARNING
AND E-LEARNING LITERATURE IN THE DEVELOPMENT OF STUDENT
CREATIVITY //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА И ИННОВАЦИЯ. – 2021.
55.
INTEGRATSION T. L. K. S. R. YONDASHUV //DZ Xidirova. Innovative Development
in Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 357-367.
56.
Zayniddinovna
X. D. O’QUV MASHG ‘ULOTLARINI INNOVATSION
TEXNOLOGIYA VA METODLAR ASOSIDA LOYIHALASHTIRISH //INNOVATIVE
DEVELOPMENT IN EDUCATIONAL ACTIVITIES. – 2024. – Т. 4. – С. 4-14.
57.
Zayniddinovna
X.
D.
TEXNIKA
OLIY
TA’LIM
MUASSASALARI
TALABALARINING
LOYIHALASH KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH
MODELI //International journal of scientific researchers (IJSR) INDEXING. – 2023. – Т.
3. – №. 2.
31-oktabr, 2024-Yil
233
58.
ESHEV S. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS.
59.
Эшев С., Мурадов Н. К., Маматов Н. З. ИМИТАЦИОННОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ
ПРОЦЕССА ПЕРЕНОСА ГОМОГЕННОЙ СМЕСИ В ГИДРОМОРФНЫХ СРЕДАХ,
ОБУСЛОВЛЕННОГО ИЗМЕНЕНИЕМ УРОВНЯ ПОДЗЕМНЫХ ВОД //КОНТРОЛЬ
ПРОЦЕССОВ ИЗМЕНЕНИЯ ДАВЛЕНИЯ ПОЧВЕННОЙ ВЛАГИ ДЛЯ
КОРРЕКТИРОВКИ РЕЖИМОВ ОРОШЕНИЯ И СНИЖЕНИЯ ПОТЕРЬ УРОЖАЕВ.
60.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum:
технические науки. – 2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
61.
Маматов Н. З., Рахимов О. Д. ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ТАСНИФИ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING.
– 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 258-262.
62.
Eshev S. et al. SHO ‘RLANGAN BOG ‘LANGAN GRUNT NAMLIGINING
YUVILISHGA QARSHILIK QILISH TA’SIRINI BAHOLASH //Innovatsion
texnologiyalar. – 2023. – Т. 51. – №. 03. – С. 70-76.
63.
Mamatov N. PHYSICAL MODELING OF THE WASHING PROCESS OF CHANNELS
WITH LOW BINDING SOILS WITH SALINITY //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 1232-1238.
64.
Маматов Н. З. ИСТОЧНИКИ АЛЬТЕРНАТИВНОЙ ЭНЕРГИИ НА ОСНОВЕ
ОРГАНИКИ //Multidisciplinary and Multidimensional Journal. – 2024. – Т. 3. – №. 2. –
С. 24-28.
65.
Mamatov N. Z. INNOVATIVE SOLUTIONS TO PROTECT WORKERS FROM
DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN HAZARDOUS INDUSTRY
ENTERPRISES //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 73-77.
66.
Маматов Н. З. К РАСЧЕТУ НЕРАЗМЫВАЮЩИХ СКОРОСТЕЙ ВОДНОГО
ПОТОКА ЗЕМЛЯНЫХ КАНАЛОВ В УСЛОВИЯХ СВЯЗНОГО ГРУНТА
//INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH OUTPUT. – 2024. – Т.
3. – №. 2. – С. 64-69.
67.
Маматов Н. З. ЗАЩИТА НАСЕЛЕНИЯ В МЕСТАХ ПРОВЕДЕНИЯ МАССОВЫХ
МЕРОПРИЯТИЙ //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH
OUTPUT. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 70-79.
31-oktabr, 2024-Yil
234
68.
Маматов Н., Мурадуллаев Ф. ЯНГИ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ТАЛАБАЛАР
МУСТАҚИЛ ИШИНИ БАЖАРИШДГИ МУМММОЛАР //Interpretation and
researches. – 2024.
69.
Бердиев Ш. Ж., Маматов Н. З. Метод борьбы с просадками грунтов в южных
регионах Узбекистана //Инновационное развитие. – 2017. – №. 2. – С. 82-84.
70.
Эшев С. С. и др. БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРДАГИ БИРИКИШ КУЧИНИНГ ЎЗАН
ЮВИЛИШИГА ТАЪСИРИНИ БАҲОЛАШ //Инновацион технологиялар. – 2022. –
Т. 3. – №. 3 (47). – С. 76-82.
71.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. Температурный расчет питающего цилиндра с
упругим элементом пневмомеханических прядильных машин //Science and
Education. – 2023. – Т. 4. – №. 12. – С. 294-304.
72.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. КОЛЕБАНИЯ СОСТАВНОГО ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА С СОПРОТИВЛЕНИЕМ ПРИ КРУЧЕНИИ //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 120-124.
73.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum:
технические науки. – 2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
74.
Eshev S. S. et al. Evaluating the effect of cohesive strength on self-leaching in bonded soils
//International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. –
2022. – Т. 9. – №. 8. – С. 19636-19641.
75.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Бобомуродов Ф. Ф. ШЎРЛАНГАН КАМ БОҒЛАНГАН
ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ ТАДҚИҚОТ ЭТИШ
//ME’MORCHILIK va QURILISH MUAMMOLARI. – 2023. – Т. 2.
76.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Эркинов С. Т. Мукимов. ДБ ШЎРЛАНГАН КАМ
БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ
ТАДҚИҚОТ ЭТИШ //International Journal of Education, Social Science & Humanities.
Finland Academic Research Science Publishers ISSN. – С. 2945-4492.
77.
Эшев С. С. и др. Неразмывающие скорости земляных каналов в связных грунтах
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2022. – Т. 2.
– №. 5. – С. 375-384.
78.
Khazratov A. N. et al. Influence of cohesion strength in cohesive soils onchannel bed
erosion //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 410. – С. 05018.
31-oktabr, 2024-Yil
235
79.
Mirzayev O. A., Urakov N. A., Mamatov N. Z. Proced vibrations of a composite chevron-
type feed cylindr with torsional resistance //JMEA journal of modern educational
achievements. – 2023. – Т. 11.
80.
Eshev S. et al. Critical flow velocities in cohesive saline soils //E3S Web of Conferences.
– EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 03071.
81.
Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023.
– С. 1152-1157.
82.
Eshev S. et al. Calculation of its dynamically stable cross-section in the steady motion of
the channel flow //AIP Conference Proceedings. – AIP Publishing LLC, 2023. – Т. 2612.
– №. 1. – С. 050007.
83.
Eshev S. et al. Non-eroding speed of water flow of channels running in cohesive soils //IOP
Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing, 2021. – Т. 1030.
– №. 1. – С. 012131.
84.
Eshev S. et al. The beginning of the movement of bottom sediments in an unsteady flow
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 263. – С. 02042.
85.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF
THE ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С.
109-115.
86.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE INFECTIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 281-318.
87.
Muradov S. et al. STANDARDS OF SAFETY REQUIREMENTS FOR PRESSURE
CABINETS, APPARATUS AND GAS EQUIPMENT //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 159-180.
88.
Muradov S. et al. STUDY OF THE HISTORICAL STAGES OF THE SCIENCE OF
LABOR PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 350-
365.
89.
Muradov S. et al. CHECKING KNOWLEDGE OF LABOR PROTECTION //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 386-400.
31-oktabr, 2024-Yil
236
90.
Muradov S. et al. MOVEMENT OF CHICTONIC PLATES, ORIGIN OF
EARTHQUAKES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 401-415.
91.
Muradov S. et al. MAIN CONTENT AND COMPONENT PARTS OF THE SCIENCE"
SAFETY OF CONSTRUCTION OF BUILDINGS AND CONSTRUCTIONS" //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 335-349.
92.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
93.
Muradov S. et al. ADMINISTRATIVE BUILDINGS AND THEIR REQUIREMENTS
//Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 257-280.
94.
Muradov S. et al. STABILITY CALCULATION OF LOAD LIFT VEHICLES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 205-234.
95.
Muradov S. et al. CONTENT AND ESSENCE OF THE LAW AND LEGAL
DOCUMENTS ON THE PROTECTION OF THE POPULATION AND TERRITORIES
FROM EMERGENCIES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 168-
204.
96.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SAFETY REQUIREMENTS OF EQUIPMENT
WORKING UNDER HIGH PRESSURE //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3.
– №. 5. – С. 131-167.
97.
Qizi S. M. A., Namazovna S. D. JAMOAT BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARI
UCHUN TASVIRIY SAN’AT VA RANG YECHIMINI LOYIHALASHDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALARNING O ‘RNI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). –
2024. – №. 6. – С. 333-340.
98.
Husan ogli M. S., Hamidulla o‘g‘li X. X. Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi.(2021).
NEW INNOVATIVE ENGINEERING SOLUTIONS TO THE PROBLEMS OF
SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS //European Journal of Life Safety and
Stability (2660-9630). – Т. 2. – С. 28-30.
99.
Qizi S. M. A. et al. O ‘QUV BINOLARI VA O ‘QUV MARKAZLARINI RANG
YECHIMINI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR HAMDA SUN’IY INTELLEKT
ORQALI LOYIHALASH //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 6.
– С. 325-332.
100.
Muradov S. et al. NATURAL EMERGENCIES, INFECTIOUS DISEASES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 416-441.
31-oktabr, 2024-Yil
237
101.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. ISHLAB CHIQARISHDA O ‘TA YUQORI
BOSIM OSTIDA ISHLOVCHI USKUNLARNING XAVFSIZLIK TALABLARI
TAXLILI TEXNIK ASOSLARI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
– С. 681-703.
102.
Мурадов С., Каримов Б., Сиддиқова М. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ
КЛАССА //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 600-618.
103.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLARNING
VUJUDGA KELISHI SABABLARI, VA FAVQULODDA VAZIYATLARDA
HARAKAT QILISHGA O ‘RGATISHNI TASHKIL ETISH //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 554-573.
104.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHDA YUK KO
‘TARISH VOSITALARINI MUSTAHKAMLIKKA HISOBLASH //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 636-655.
105.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLAR VA
ULARNING TURLARI, TABIIY TUSDAGI FAVQULODDA VAZIYATLAR //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 656-680.
106.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. KIMYOVIY AVARIYA HOLATINI
BAHOLASH VA TAXLIL QILISH //Modern Science and Research.
– 2024. – Т. 3. – №. 5.
107.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 774-793.
108.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. KUCHLI TA’SIR ETUVCHI ZAHARLI
MODDALAR AVARIYALARIDA KIMYOVIY HOLATNI BAHOLASH //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
109.
Muradov S., Karimov B., Asatilla M. MAMURIY BINOLAR VA ULARNING
TAVSIFLANISHI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5.
110.
Мурадов С., Каримов Б., Сиддиқова М. ОТПУСКОВ НА ОСНОВАНИИ НОВОГО
ТРУДОВОГО КОДЕКСА //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С.
619-635.
111.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. CONDITIONS AND ENVIRONMENT
THROUGH THE KAIZEN METHOD //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. –
№. 5. – С. 794-808.
112.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARINING MEXANIK
XOSSALARI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE.
– 2024. – Т. 1. – №. 4. – С. 144-164.
31-oktabr, 2024-Yil
238
113.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARINING TUZILISHI VA
TASNIFI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №. 4. – С. 98-121.
114.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. QURILISH ASHYOLARI TARKIBINI ILMIY
ASOSLASH USULLARI //NEW RENASSAINCE CONFERENCE. – 2024. – Т. 1. – №.
4. – С. 122-143.
115.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. STUDY AND ANALYSIS OF ACCIDENTS IN
INDUSTRIAL ENTERPRISES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 6. –
С. 16-31.
116.
Muradov S., Siddiqova M., Karimov B. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS
THAT CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 6. – С. 32-64.
117.
Muradov S., Karimov B., Siddiqova M. FAVQULODDA VAZIYATLARDA TIZIMIGA
DOIR QONUNCHILIK //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 5. – С. 574-
599.
118.
Muradov S., Karimov B., Asatilla M. “BINO VA INSHOOTLARNI XAVFSIZLIGI”
FANINING ASOSIY MAZMUNI //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №.
5. – С. 809-824.
119.
O‘G‘Li M. S. H. MEHNATNI MUHOFAZA QILISH SOHASIDA RAQAMLI
TEXNOLOGIYALAR VA SUN’IY INTELKTNI QO ‘LLASH //Raqamli iqtisodiyot
(Цифровая экономика). – 2024. – №. 6. – С. 262-270.
120.
O‘G‘Li M. S. H. MEHNAT MUHOFAZASI VA XAVFSIZLIK TEXNIKASI
BO‘YICHA O ‘QITISH VA YO ‘RIQNOMALARNI RAQAMLASHTIRISH
ASOSLARI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 6. – С. 271-279.
121.
O‘G‘Li M. S. H. O ‘ZBEKISTONDA MEHNAT MUHOFAZASI BO ‘YICHA
YETAKCHI XODIMLAR VA MUTAXASSISLARNING BILIMLARI SINOVINI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR ORQALI O ‘TKAZISHNING HUQUQIY
ASOSLARI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 7. – С. 168-176.
122.
O‘G‘Li
M.
S.
H.
SANOAT
KORXONALARI
RAHBAR
VA
MUTAXASSISLIKLARINING MEHNAT MUHOFAZASI BO ‘YICHA BILIMLARINI
TEKSHIRISHNI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA TASHKIL ETISHNING
NAZARIY ASOSLARI //Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 7. –
С. 177-183.
31-oktabr, 2024-Yil
239
123.
O‘G‘Li M. S. H. XAVFLI SANOAT OBYEKTLARIDA SODIR BO ‘LGAN
AVARIYALAR OQIBATIDA KELTIRILGAN ZARARNI HISOBLASH USULLARI
//Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика). – 2024. – №. 7. – С. 580-586.
124.
Мурадов С. ҚУРИЛИШ-МОНТАЖ ИШЛАРИДА КЎТАРМА КРАНЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ АСОСЛАРИ. – 2024.
125.
Мурадов С. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 758-773.
126.
Мурадов С. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 5.
127.
Rayimkulov A., Murodov S. Some Issues of Safety in the Use of Tower Cranes Used in
Construction Projects //JournalNX. – С. 301-308.
128.
ЎҒЛИ Р. Х. Ф., СИРОЖИДДИН М. ИЗУЧЕНИЯ УСЛОВИЯ ТРУДА В КОМПАНИИ
ЕВРОПЫ. МУРАДОВ СИРОЖИДДИН //International journal of advanced research in
education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 10.
129.
O‘G‘LI M. S. H. ANALYSIS OF “MEASURES TO ENSURE OCCUPATIONAL
SAFETY IN THE FIELD OF CARGO TRANSPORTATION AND LOADING.”
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 9.
130.
MURADOV SIROJIDDIN HUSAN O'G'LI. (2023). ANALYSIS OF "MEASURES TO
ENSURE
OCCUPATIONAL
SAFETY
IN
THE
FIELD
OF
CARGO
TRANSPORTATION AND LOADING.".
https://doi.org/10.5281/zenodo.8434940
131.
Rakhimov O. D., Muradov S. H. Digitalization of Instructions on Labor Protection and
Safety Techniques //European journal of life safety and stability (EJLSS). – 2022. – Т. 24.
– С. 80-86.
132.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN
METHOD //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
133.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN
31-oktabr, 2024-Yil
240
METHOD //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
134.
Dustkabilovich R. O., Husan ogli M. S. Innovative Technologies in Teachingdirectors and
Specialists of Industrial Enterprises on" Labor Protection" //European Journal of Life
Safety and Stability (2660-9630). – 2021. – Т. 12. – №. 29. – С. 80-85.
135.
Husan ogli M. S., Hamidulla o‘g‘li X. X. Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi.(2021).
NEW INNOVATIVE ENGINEERING SOLUTIONS TO THE PROBLEMS OF
SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS //European Journal of Life Safety and
Stability (2660-9630). – Т. 2. – С. 28-30.
136.
Мурадов С. Определение отдыха и отпусков на основании нового трудового кодекса
//Aholi bandligi sohasidagi davlat siyosatining amalga oshirishning dolzarb masalalari. –
2023. – Т. 10. – №. 26. – С. 17-21.
137.
МУРАДОВ С. ИЗУЧЕНИЯ ОХРАНА ТРУДЫ НА ПРОИЗВОДСТВЕ КОРЕИ
//ХӨДӨЛМӨР, НИЙГМИЙН ХАРИЛЦАА СУДЛАЛ. – 2023. – С. 242-247.
138.
Husan o‘g‘li M. S., Utkir o‘g‘li Z. U. PRINCIPLES OF PASSING AND
DOCUMENTING INSTRUCTIONS ON SAFETY TECHNIQUES //Educational
Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 11.
139.
Muradov S. ECONOMIC ANALYSIS OF PROFITS IN THE FIELD OF LABOR
PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 1239-1245.
140.
Muradov S. Ishlab chiqarishdagi avariyalarni o ‘rganish va tahlil qilish //Educational
Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 16. – С. 474-477.
141.
Muradov S. H. o ‘g ‘li, & Egamov, DS o ‘g ‘li.(2023). INNOVATIVE SOLUTIONS TO
PROTEC T WORKERS FROM DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN
HAZARDOUS INDUSTRY ENTERPRISES //Educational Research in Universal
Sciences. – Т. 2. – №. 14. – С. 340-342.
142.
Muradov, S. H. "o ‘g ‘li, & Zayniyev, UU o ‘g ‘li.(2023). PRINCIPLES OF PASSING
AND DOCUMENTING INSTRUCTIONS ON SAFETY TECHNIQUES." Educational
Research in Universal Sciences 2.14: 116-119.
143.
Muradov S. PRINCIPLES OF ENSURING THE SAFETY OF USING LIFTING
CRANES IN CONSTRUCTION-ASSEMBLY WORKS //Modern Science and Research.
– 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 933-939.
31-oktabr, 2024-Yil
241
144.
Muradov
S.
CONSTRUCTION-INSTALLATION
ISHLARIDA
KUTARAMA
KRANLARDAN USE FUNDAMENTAL SECURITY OF SUPPLY //Modern Science
and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 786-792.
145.
Muradov S., Usmonov H. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHNING RIVOJLANISH
TARIXIY BOSQICHLARINI O ‘RGANISH //Interpretation and researches. – 2024.
146.
СИРОЖИДДИН М. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 167-177.
147.
СИРОЖИДДИН учитель-стажер, М. У. Р. А. Д. О. В. "Каршинский инженерно-
экономический институт кафедра «Охрана труда и техника безопасности»
Республики Узбекистан.(2024). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ
ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ
КРАНОВ
В
СТРОИТЕЛЬНО-
МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ. Zenodo." НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ
ПРИМЕНЕНИЯ.
