2025 -Yil
13-Fevral
RAQAMLI DUNYO: MATEMATIK VA INFORMATIK
YONDASHUVLAR
Respublika ilmiy-uslubiy konferensiyasi
370
KELAJAK TEXNOLOGIYALARINING TA’LIMGA INTEGRATSIYASI
Axmadaliyeva Shoxista Ibroximovna
Toshkent Texnologiya, Menejment va Kommunikatsiya (TMC) Instituti informatika fani katta
o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14855072
Annotatsiya.
Ushbu maqolada kelajak texnologiyalarining ta’lim jarayoniga
integratsiyasi, zamonaviy veb texnologiyalarining ta'lim sifatini oshirishga ta’siri va raqamli
vositalar yordamida o‘quv jarayonini innovatsion yondashuvlar orqali samarali tashkil etish
masalalari ko‘rib chiqiladi.
Kalit so‘zlar.
Sun’iy intellekt, blokcheyn, virtual haqiqat (VR), kengaytirilgan haqiqat
(AR), Internet narsalar (IoT) va katta ma’lumotlar (Big Data), Chatbotlar, web-texnologiyalar,
Interaktiv darslar,
Zoom, Google Classroom, Moodle
Abstract.
This article examines the integration of future technologies into the educational
process, the impact of modern web technologies on improving the quality of education, and the
effective organization of the educational process using digital tools through innovative
approaches.
Keywords:
Artificial intelligence, blockchain, virtual reality (VR), augmented reality (AR),
Internet of Things (IoT) and big data (Big Data), Chatbots, web technologies, Interactive lessons,
Zoom, Google Classroom, Moodle.
Аннотация.
В статье рассматриваются вопросы интеграции технологий
будущего в образовательный процесс, влияние современных веб-технологий на повышение
качества образования, а также эффективная организация образовательного процесса за
счет инновационных подходов с использованием цифровых инструментов.
Ключевые слова.
Искусственный интеллект, блокчейн, виртуальная реальность
(VR), дополненная реальность (AR), Интернет вещей (IoT) и большие данные, чат-боты,
веб-технологии, интерактивные уроки, Zoom, Google Classroom, Moodle.
Kirish.
Zamonaviy texnologiyalar ta’lim tizimining ajralmas qismiga aylanib bormoqda.
Sun’iy intellekt, blokcheyn, virtual va kengaytirilgan haqiqat (VR/AR), Internet narsalar (IoT) va
katta ma’lumotlar (Big Data) kabi texnologiyalar ta’lim sifatini oshirishda muhim rol o‘ynamoqda.
Ushbu maqolada ushbu texnologiyalarning ta’limga ta’siri va ularning o‘quv jarayonini
rivojlantirishdagi o‘rni tahlil qilinadi.
Sun’iy intellektning ta’limga integratsiyasi.
Sun’iy intellekt (AI-Artificial intelligence)
ta’lim jarayonida shaxsiylashtirilgan o‘qitish, individual yondoshuv, avtomatik baholash, virtual
yordamchilar orqali o‘quvchilarga yordam berish kabi jihatlarda qo‘llanilmoqda. AI yordamida
talabalar bilim darajasi tahlil qilinib, ularga individual dasturlar tavsiya etiladi.
Shaxsiylashtirilgan ta’lim
: AI tizimlari har bir o‘quvchining bilim darajasiga mos
keladigan maxsus ta’lim dasturlarini yaratadi. Bunday dasturlarda o’quvchining intelektual
qobiliyatidan tortib fundamental bilimlarigacha hamda aqliy va jismoniy qobiliyatlari,
nuqsonlarini ham inobatga olish mumkin.
2025 -Yil
13-Fevral
RAQAMLI DUNYO: MATEMATIK VA INFORMATIK
YONDASHUVLAR
Respublika ilmiy-uslubiy konferensiyasi
371
Avtomatik baholash
: AI yordamida testlar va insholar avtomatik tekshiriladi va
natijalar real vaqt rejimida taqdim etiladi. Fikrlashni yanada oydinlashtirish uchun yordamchi
savol va topshiriqlardan ham foydalanish mumkin.
Virtual yordamchilar
: Chatbotlar va ovozli yordamchilar o‘quvchilarning
savollariga javob berib, mustaqil o‘qish jarayonini yengillashtiradi.
Ma’lumotlarni tahlil qilish
: Sun’iy intellekt katta hajmdagi ta’lim ma’lumotlarini
tahlil qilib, samarali o‘qitish metodlarini ishlab chiqadi. O’qitish metodlarida individuallikka
ahamiyat beradi.
Sun’iy intellektning boshlang'ich ta’lim fanlariga integratsiyasi
Boshlang‘ich ta’lim fanlarida sun’iy intellekt o‘qitish jarayonini yanada interaktiv va
samarali qilish uchun foydalanilmoqda. Quyidagi jihatlar bunda muhim rol o‘ynaydi:
Matematika va mantiqiy fikrlash
: AI asosida ishlovchi o‘quv ilovalari
bolalarning matematik ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Vizual ma’lumotlar, web-
texnologiyalar o‘quvchilarga ma’lumotlarni yanada yaqqolroq yetkazishda yordamchi bo‘ladi.
Til va savodxonlik
: Sun’iy intellekt yordamida ovoz tanish tizimlari, avtomatik
tarjima va nutqni rivojlantirish dasturlari orqali o‘quvchilarga tovushlarni talaffuzida,
grammatikasida va yozish savodxonligida yordam beriladi.
Interaktiv darslar
: AI asosida ishlab chiqilgan o‘yinlar va interaktiv dars
materiallari boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun qiziqarli o‘qitish muhitini yaratadi, o‘quvchilarni
faolligini oshiradi.
Maxsus ehtiyojli bolalar uchun qo‘llanilishi
: Sun’iy intellekt nogiron bolalar
uchun individual ta’lim dasturlarini yaratish va ularga maxsus yordam ko‘rsatish imkoniyatini
kengaytiradi.
Blokcheyn texnologiyasining ta’limga ta’siri.
Blokcheyn texnologiyasi ta’lim tizimida
hujjatlarning xavfsizligini ta’minlash, sertifikatlarni raqamli shaklda saqlash va akademik
shaffoflikni oshirish uchun qo‘llaniladi. Shuningdek, ochiq ta’lim platformalarida bilim
almashinuvini himoya qilishda ham foydali bo‘lishi mumkin.
Virtual va kengaytirilgan haqiqat texnologiyalari.
VR(Virtual reality) va
AR(Augmented reality) texnologiyalari ta’lim jarayonini yanada interaktiv va samarali qilishga
yordam beradi. Masalan, tibbiyot talabalarining anatomiya darslarini virtual muhitda o‘rganishlari
yoki muhandislik fanlarida simulyatsiyalar yordamida tajriba o‘tkazish imkoniyati yaratiladi.
Boshlang‘ich ta’lim tabiiy fanlar tajriba darslarida qiqarli tajribalarni bajarish va reallikka yaqin
ko’rinishda taqdim etish uchun ishlatiladi.
Internet narsalar (IoT) va aqlli sinflar.
IoT(Internet of Things) qurilmalari yordamida
ta’lim muassasalarida o‘quvchilarning faolligini kuzatish, resurslardan samarali foydalanish va
masofaviy o‘qitish tizimlarini yanada rivojlantirish mumkin. Aqlli doskalar va interaktiv darsliklar
ta’lim jarayonini yangi bosqichga olib chiqadi.
Veb texnologiyalari va onlayn ta’lim.
Veb texnologiyalarining rivojlanishi masofaviy
ta’lim platformalarini yanada takomillashtirishga imkon berdi.
Zoom,
Classroom,
Moodle
kabi tizimlar orqali interaktiv darslar tashkil etish va talabalar bilan samarali muloqot
qilish imkoniyati kengaydi. Shuningdek, veb dasturlash va AI vositalari yordamida adaptiv ta’lim
tizimlari ishlab chiqilmoqda. Real vaqtdagi veb-texnologiyalar darslarni interaktiv tarzda
o‘tkazishda, o‘quvchilarni faollashtirishda katta ko‘mak beradi.
2025 -Yil
13-Fevral
RAQAMLI DUNYO: MATEMATIK VA INFORMATIK
YONDASHUVLAR
Respublika ilmiy-uslubiy konferensiyasi
372
Katta ma’lumotlar (Big Data) va analitik platformalar.
Big Data texnologiyalari
o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasini tahlil qilib, ularga moslashtirilgan ta’lim resurslarini
taqdim etish imkoniyatini yaratadi. O‘qituvchilar uchun esa natijalarni real vaqt rejimida kuzatish
va metodologiyalarni moslashtirish imkonini beradi.
Xulosa.
Kelajak texnologiyalarining ta’limga integratsiyasi ta’lim jarayonini innovatsion
va samarali qilishga xizmat qilmoqda. Sun’iy intellekt, blokcheyn, VR/AR, IoT va katta
ma’lumotlar texnologiyalaridan foydalanish ta’lim sifatini oshirish bilan birga, o‘quvchilarning
bilim olish jarayonini yanada qulay va qiziqarli qilishga yordam beradi. Shu sababli, ushbu
texnologiyalarni ta’lim jarayoniga kengroq joriy etish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi.
Foydalanilgan manbalar:
1.
Shoxista A., Shaxnoza A. EMPOWERING THE FUTURE: THE ROLE OF DIGITAL
TECHNOLOGIES IN SUPPORTING BUSINESS AMONG YOUNG PEOPLE //Galaxy
International Interdisciplinary Research Journal. – 2024. – Т. 12. – №. 1. – С. 23-32.
2.
Shoxista A., Shaxnoza A. THE TRANSFORMATIVE POWER OF DIGITAL
TECHNOLOGIES: A CATALYST FOR YOUTH EMPOWERMENT AND BUSINESS
SUCCESS //SCIENTIFIC APPROACH TO THE MODERN EDUCATION SYSTEM. –
2024. – Т. 2. – №. 21. – С. 121-126.
3.
Shoxista A., Shaxnoza A. NURTURING CREATIVE MINDS: THE DEVELOPMENT
OF HUMAN CAPITAL THROUGH EDUCATION //SCIENTIFIC APPROACH TO
THE MODERN EDUCATION SYSTEM. – 2024. – Т. 2. – №. 21. – С. 127-130.
4.
Sh. Axmadaliyeva
SHAXSNING TA’LIM TARBIYASI VA RIVOJLANISHIDA
ZAMONAVIY RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING VA PEDAGOGIK DASTURIY
VOSITALARNING ROLI
. Modern Science and Research 3 (12), 1027-1031 30.05.2024
– C.1535-1538.
5.
https://nsp.gov.uz/organizations/watch?id=6087
6.
Xalqaro Ijtimoiy Informatika Instituti (International Institute of Socio-informatics- IISI)
sayti:
https://aniq.uz/uz/yangiliklar/uzbekistonning-raqamli-infratuzilmasida-ruy-bergan-
uzgarishlar-tahlil
