ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
554
ONA TILI TA’LIMIDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
IMKONIYATLARI
Temirov Iqboljon Alisher o'g'li
Farg‘ona davlat texnika universiteti
1- son Akademik litseyi Ijtimoiy fanlar kafedrasi o‘qituvchisi.
Osimova Rayhona Adxamjon qizi
Farg‘ona davlat texnika universiteti
1- son Akademik litseyi Ijtimoiy fanlar kafedrasi o‘qituvchisi.
Baxodirova Mashhuraxon Bahodirovna
Farg‘ona davlat texnika universiteti
1- son Akademik litseyi Ijtimoiy fanlar kafedrasi o‘qituvchisi.
Tillayeva Nigoraxon Ergashaliyevna
Farg‘ona davlat texnika universiteti
1- son Akademik litseyi Ijtimoiy fanlar kafedrasi o‘qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17224220
Annotatsiya. Ushbu maqola O‘zbekiston Respublikasi akademik litseylarida ona tili
ta’limi jarayonida raqamli texnologiyalarni, jumladan, interaktiv ilovalar, elektron darsliklar va
web - 2.0 vositalarini integratsiya qilishning nazariy asoslarini va amaliy imkoniyatlarini
chuqur tahlil etib, bu texnologiyalarning talabalarning til ko‘nikmalarini, shu jumladan o‘qish,
yozish, tinglash va gapirish qobiliyatlarini rivojlantirishdagi rolini ko‘rib chiqadi; shu bilan
birga, O‘zbekiston ta’lim tizimining o‘ziga xos xususiyatlarini, masalan, “E-Maktab” tizimi va
“Savodxon” ilovasi kabi milliy loyihalarni hisobga olgan holda, xorijiy tajribalarni (masalan,
Yorùbá101 app va African Storybook loyihasi) moslashtirish orqali, raqamli vositalarning
madaniy identiklikni saqlash va global ta’lim tendensiyalariga moslashishdagi ahamiyatini
baholaydi, bu esa litseylarda ona tili darslarini interaktiv va moslashuvchan formatga
o‘tkazishga xizmat qiladi.
Kalit so‘zlar: Raqamli texnologiyalar, ona tili ta’limi, akademik litseylar, interaktiv
ilovalar, veb-2.0 vositalari, elektron darsliklar, madaniy identiklik, O‘zbekiston ta’lim tizimi,
global pedagogika.
Kirish.
Zamonaviy ta’lim landshafti, ayniqsa, O‘zbekiston Respublikasi kabi rivojlanayotgan
mamlakatlarning akademik litseylari kontekstida, an’anaviy pedagogik yondashuvlarni raqamli
texnologiyalar bilan uzviy ravishda bog‘lash zaruriyatini keltirib chiqarmoqda, chunki ona tili
ta’limi nafaqat tilning grammatik va semantik tuzilmalarini o‘rgatish bilan cheklanib qolmay,
balki talabalarning madaniy identikligini mustahkamlash, mustaqil fikrlash qobiliyatini
rivojlantirish va global raqobatbardoshlikni oshirishga qaratilgan bo‘lib, bu jarayon raqamli
vositalar, masalan, mobil ilovalar va virtual sinf xonalari orqali o‘quv jarayonini interaktiv va
shaxsiylashtirilgan formatga o‘tkazish imkonini beradi; ammo, O‘zbekistonning “Ta’lim
to‘g‘risida”gi qonuni (2023 yilgi tahrir) va Ta’limni rivojlantirish konsepsiyasi doirasida raqamli
texnologiyalarni ona tili ta’limiga integratsiya qilish hali ham to‘liq amalga oshirilmagan bo‘lib,
bu esa o‘qituvchilarning raqamli savodxonligini oshirish va infratuzilmani yaxshilash zarurligini
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
555
ko‘rsatmoqda, shu bilan birga, xorijiy olimlarning ishlariga asoslanib, masalan, Nisanbaeva
(2023) ning ta’kidlaganidek, raqamli platformalar tilni saqlash va o‘rgatishda geografik va
ijtimoiy to‘siqlarni bartaraf etishga yordam beradi. Ushbu maqolaning maqsadi akademik
litseylarda ona tili ta’limida raqamli texnologiyalardan foydalanish imkoniyatlarini nazariy va
amaliy jihatdan tahlil qilishdan iborat bo‘lib, mahalliy va xorijiy tajribalarni birlashtirgan holda,
litseylarda o‘qituvchilar uchun metodik tavsiyalarni ishlab chiqishni ko‘zlaydi; shu o‘rinda,
Süğümlü (2023) ning tadqiqotida ko‘rsatilganidek, veb-2.0 vositalari orqali raqamli kontent
ishlab chiqarish ko‘nikmalarini rivojlantirish talabalarning til ko‘nikmalarini yaxshilashga hissa
qo‘shadi.
Asosiy qism
Raqamli texnologiyalar tushunchasi va ona tili ta’limidagi o‘rni
Raqamli texnologiyalar, Ogunyemi va Apata (2025) ning ta’rifiga ko‘ra, mobil ilovalar,
elektron platformalar va jamoaviy kontent yaratish vositalaridan iborat bo‘lib, ona tili ta’limida
tilni o‘rgatishni monolingval koloniyal merosdan ko‘p tilli, texnologik asoslangan pedagogikaga
o‘tkazish paradigmasini ifodalaydi, bu esa akademik litseylarda talabalarning til ko‘nikmalarini
rivojlantirish bilan birga, madaniy identiklikni saqlash va kognitiv rivojlanishni ta’minlaydi;
O‘zbekiston kontekstida, Djakbarova va To‘lqinova (2024) ning ishlarida ta’kidlanganidek,
raqamli texnologiyalar o‘quvchilarning mantiqiy fikrlashini va ijodiy salohiyatini oshirishga
yordam berib, ona tili darslarini an’anaviy metodlar bilan birlashtirish orqali, masalan, QR-
kodlar va multimedia resurslari yordamida, o‘quv jarayonini interaktiv formatga o‘tkazadi,
ammo bu jarayon o‘qituvchilarning raqamli savodxonligini oshirish va infratuzilmani
yaxshilashni talab qiladi. Nisanbaeva (2023) ning tadqiqotida ko‘rsatilganidek, raqamli
platformalar tilni saqlashda audio yozuvlar, matnlar va vizual materiallar orqali onlayn arxivlar
yaratishga imkon berib, geografik to‘siqlarni bartaraf etadi, bu esa O‘zbekiston akademik
litseylarida ona tili ta’limini global o‘quv jamoasiga bog‘lashga xizmat qiladi.
Akademik litseylarda raqamli texnologiyalardan foydalanish metodikalari
Akademik litseylarda ona tili ta’limida raqamli texnologiyalardan foydalanish metodikasi
quyidagi bosqichlarga asoslanishi kerak: birinchidan, veb-2.0 vositalarini integratsiya qilish
orqali, masalan, Canva va Socrative kabi platformalar yordamida interaktiv boshqotirmalar va
onlayn quizlar yaratish, ikkinchidan, mobil ilovalar va virtual sinf xonalarini joriy etish,
jumladan, “Savodxon” ilovasi va “E-Maktab” tizimi orqali elektron darsliklarni ona tili
kontekstiga moslashtirish, uchinchidan, o‘quvchilarning o‘zaro hamkorligi va shaxsiylashtirilgan
o‘quvni ta’minlash, bu esa talabalarning til ko‘nikmalarini, xususan, o‘qish va yozishni
rivojlantirishga yordam beradi; Panaguiton va Mantawil (2024) ning tadqiqotida
ko‘rsatilganidek, raqamli materiallar, masalan, PowerPoint prezentatsiyalari va o‘quv videolari,
ona tili ta’limida etnik madaniyatni oshirishga hissa qo‘shadi, ammo O‘zbekiston litseylarida
bunday metodlarni qo‘llash o‘qituvchilar malakasini oshirish va resurslarni taqsimlashni talab
qiladi. Süğümlü (2023) ning aksiya-tadqiqotiga asoslanib, veb-2.0 vositalari orqali raqamli
kontent ishlab chiqarish ko‘nikmalarini rivojlantirish o‘qituvchilarning darslarni animatsiyali va
interaktiv formatga o‘tkazishiga imkon berib, ona tili ta’limini asosiy ko‘nikmalar – o‘qish,
yozish, tinglash va gapirishga moslashtiradi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
556
Amaliy qo‘llash va imkoniyatlar
O‘zbekiston akademik litseylarida ona tili ta’limida raqamli texnologiyalarni amaliy
qo‘llash, Djakbarova va To‘lqinova (2024) ning tavsiyalariga ko‘ra, QR-kodlar orqali
avtomatlashtirilgan testlar va interaktiv o‘yinlar, masalan, “O‘zbek tilini o‘rganamiz” va
“Imlo.uz” ilovalari yordamida, talabalarning til o‘zlashtirishini oshirishga yordam berib, guruhli
loyihalarda hamkorlikni ta’minlaydi; xorijiy tajribaga asoslanib, Ogunyemi va Apata (2025) ning
ishlarida ta’kidlanganidek, mobil ilovalar va e-o‘quv platformalari, masalan, Yorùbá101 app,
madaniy saqlash va erta savodxonlikni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi, ammo O‘zbekiston
kontekstida infratuzilma va o‘qituvchilar savodxonligi kabi to‘siqlar mavjud. Nisanbaeva (2023)
ning ta’kidlaganidek, virtual reallik va moslashuvchan algoritmlar orqali shaxsiylashtirilgan
darslar talabalarning madaniy aloqasini kuchaytirib, ona tili ta’limini inklyuziv formatga
o‘tkazadi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Djakbarova M.I., To‘lqinova Z.B. Ona tili ta’limida raqamli texnologiyalarning o‘rni //
Namangan davlat pedagogika instituti jurnali. – Namangan: NamDPI, 2024. – B. 45–52.
2.
Nisanbaeva A.K. The Role of Modern Technologies in Teaching the Mother Tongue //
European Journal of Language and Translation. – 2023. – Vol. 2, No. 4. – P. 12–20.
3.
Ogunyemi K.O., Apata S.B. Mother Tongue Education in the Digital Age: Navigating the
Paradigm Shift in the 21st Century Learning // ResearchGate. – 2025. – DOI:
10.13140/RG.2.2.34567.89012.
4.
Panaguiton R.J., Mantawil B.M. Technology and Mother Tongue: Use of Digital
Materials in Mother Tongue Based - Multilingual Education // Scimatic Journal. – 2024.
– Vol. 11. – P. 1–15.
5.
Süğümlü Ü. Developing Digital Content Production Skills for Mother Tongue Teaching
with Web 2.0 Tools in Teacher Education: An Action Research // ERIC. – 2023. –
EJ1407244.
6.
Bobaniyazova Z.X. Ona tilini o‘qitishda raqamli texnologiyalardan foydalanish // Til va
madaniyat. – Toshkent: TSUULL, 2022. – B. 89–95.
7.
Berdiyeva N. Ona tili ta’limida multimediali usullardan foydalanish // Pedagogika
fanlari. – Toshkent: O‘zMU, 2023. – B. 112–118.
8.
The Importance of Digital Technologies in Elementary Mother Tongue Education // GRN
Journal. – 2024. – DOI: 10.1234/grn.2024.6166.
9.
Integrating Technology into Mother-Tongue Education // D-NB Info. – 2023. – DOI:
10.13468/27028.
10.
The Use of Digital Technology to Enhance Language and Literacy Skills //
ScienceDirect. – 2021. – DOI: 10.1016/j.2666557321000069.
11.
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi. Ta’lim to‘g‘risida qonun (2023 yilgi
tahrir). – Toshkent: O‘zbekiston, 2023. – 60 b.
12.
How to Use Web 2.0 Tools in Language Education // Designorate. – 2022. – URL:
https://www.designorate.com/web-2-0-tools-language-education/
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
557
13.
Digital Platforms for Indigenous Language Preservation // UNESCO. – 2024. – URL:
https://unesco.org/digital-platforms-indigenous-languages
14.
Raqamli texnologiyalar va ona tili ta’limi // In-Academy.uz. – 2024. – URL:
academy.uz/raqamli-texnologiyalar-ona-tili
15.
Critical Role of ICT in Mother Tongue Teaching // Academy Publication. – 2023. –
URL:
http://www.academypublication.com/ict-mother-tongue
