International Journal of Scientific Pediatrics
PREVALENCE OF SMALL HEART ANOMALIES IN CHILDREN
ACCORDING TO ECHOCARDIOGRAPH
Achilova F.A.
, Abduqodirova N.B.
1. Assistant, Samarkand state medical university, Samarkand, Uzbekistan.
2. Candidate of Medical Sciences, Associate Professor, Samarkand state medical
university, Samarkand, Uzbekistan.
3. Assistant, Samarkand state medical university, Samarkand, Uzbekistan.
Academic Editor:
Arzikulov A.
Professor, Andijan State Medical
Institute
Received:
14
September
2022
Accepted:
25
September
2022
Published:
30
September
2022
Publisher’s Note:
IJSP stays
neutral with regard to jurisdictional
claims in published maps and
institutional affiliations.
Copyright:
© 2022 by the
authors. Licensee IJSP, Andijan,
Uzbekistan. This article is an open
access article distributed under
the terms and conditions of the
Creative Commons Attribution
(CC BY-NC-ND) license (https://
creativecommons.org/licenses/by-
Annotation:
Small anomalies of the heart in children are anatomical changes in
the architecture of the heart and trunk blood vessels that are not important, and in the
functions of the cardiovascular system there are no sudden changes, but with age they
can progress and develop. In the syndrome of connective tissue dysplasia of the heart,
a violation of the structure and heart rhythm of small anomalies in children was detected.
The first to determine the role of the vegetative system in the management of risk factors
and heart rhythm in the development of their anomalies. Studies have shown that in 11
(47.8%) children with mitral valve prolapse, the value of the last diastolic diameter of the
left ventricle was more than 75 percent, which is higher than in children with additional
structures in the left ventricular cavity and significantly higher compared to the size of
the inner diameter of the left ventricle in the control group. The most commonly identified
small anomalies of the left ventricle: the left ventricle was found to have anomalous
located hordes, additional hordes, and the mitral valve prolapse.In children with minor
abnormalities of the heart, intra-cardiac hemodynamics is characterized by constant
changes in the systolic and diastolic functions of the left ventricle, which can occur due to
the adaptive restructuring of intracardial hemodynamics.
Kirish.
So’nggi o’n yil ichida bolalik davridagi yurak-qon tomir
patologiyasining tuzilishi sezilarli o’zgarishlarga duch keldi. Yurak
aritmiyalari, kardiyomiyopatiyalar va tug’ma yurak nuqsonlari ulushi
oshdi [1,3,5]. Hozirgi vaqtda biriktiruvchi to’qima displaziyasida (BTD)
yurakdagi o’zgarishlar bilan bog’liq holatlar tobora muhim ahamiyat kasb
etmoqda [2,4,6,9, 11]. Ushbu holat yurakning ultratovush tekshiruvini
klinik amaliyotga joriy etish bilan bog’liq bo’lib, bu ko’plab kasalliklarni
rivojlanishning dastlabki bosqichlarida “in vivo” tashhislash, normadan
aniq og’ishlarni aniqlash va umuman olganda, kardiologlarning
imkoniyatlarini kengaytirishga olib keladi. Invaziv bo’lmagan usul, tadqiqot
uchun keng ko’rsatmalar, uni uzluksiz kuzatish imkoniyati va diagnostika
asbob-uskunalarining yuqori rezolyutsiyasi yurakdagi mikrotuzilmaviy
o’zgarishlarni aniqlash imkonini beradi, keyinchalik bu o’zgarishlar
«yurakning kichik anomaliyalari» (YuKA) deb ta’riflanadi [1,5,8,10]. YuKA
- bu yurak va katta tomirlar arxitektoniyasidagi gemodinamik jihatdan
ahamiyatsiz anatomik o’zgarishlar bo’lib, ular yurak-qon tomir tizimi
funktsiyalarining qo’pol buzilishiga olib kelmaydi [2,3,7]. Ushbu tuzilmalar
(noto’g’ri joylashgan horda va trabekulalar, yurak klapanlarining prolapsi,
yurak pardasining kichik anevrizmasi, ko’krak qafasidagi mushaklar
va o’ng bo’lmachada cho’zilgan evstaxiyev klapani, ochiq oval teshik,
aorta va o’pka arteriyasining chegarada kengayishi, funktsional tor
aorta) bugungi kunda turli mutaxassisliklar shifokorlarida katta qiziqish
uyg’otmoqda [1,3,5]. YuKA ba’zi hollarda bolalarda yurak-qon tomir
patologiyasining asosi hisoblanadi, ammo ba’zi tadqiqotchilar ularni
norma yoki chegara sharoitlarining variantlari deb hisoblashadi. Biroq,
yillar davomida YuKA turli xil asoratlarning rivojlanishiga sabab bo’lishi
yoki boshqa patologik holatlar, hamda kasalliklarning kuchayishiga olib
kelishi mumkin [6,8]. Sog’lom bolalarda yurakni stigmatizatsiya qilishning
Key words:
echocardiography, small anomalies of the heart, arrhythmia, risk
factors, children.
Article
OPEN ACCESS
11
IJSP
2022 / Issue 05 / Article 02
published: 30 September 2022
International Journal of Scientific Pediatrics
12
belgilangan chegara darajasidan oshib ketishi (yurak rivojlanishidagi 3
dan ortiq kichik anomaliyalar) salomatlikning shakllanishiga ta’sir qiluvchi
omillar va uni tavsiflovchi ko’rsatkichlar nuqtai nazaridan ham mumkin
bo’lgan noqulaylikni ko’rsatadi [2,9]. Turli ma’lumotlarga ko’ra, bolalar
va o’smirlar orasida ekokardiyografik tekshiruv (ExoKG) paytida ularni
aniqlash chastotasi 39 dan 68,9% gacha, ba’zi tadqiqotchilar ularni norma
yoki chegaradosh variantlari deb hisoblashadi [2,6].
Tadqiqot maqsadi.
Exokardiyografik ma’lumotlarga ko’ra bolalar va
o’smirlarda kichik yurak anomaliyalarining tarqalishi va tuzilishini aniqlash.
Materiallar va usullar.
Viloyat bolalar tibbiyot markazi,
kardiorevmatologiya bo‘limida davolanayotgan 3 yoshdan 15 yoshgacha
bo‘lgan 52 nafar bolalar va o‘smirlarning ExoKG natijalari tahlil qilindi.
O’rganilayotgan bolalarning ma’lumotlari klinik-anamnestik-funktsional
usul yordamida to’plangan. Ante-, intra- va prenatal davrlar kursining
tabiati, o’tmishdagi va hamroh kasalliklar, yurak-qon tomir shikoyatlarining
mavjudligi tahlil qilindi. Tadqiqotlar ultratovushli skanerlarda B-rejimi,
impuls-to’lqin, doimiy to’lqinli Doppler (Toshiba, Capasee 2) da o’tkazildi.
Olingan natijalarni statistik qayta ishlash o’zgaruvchanlik statistikasi
usullari bilan amalga oshirildi, natijalarning barcha qiymatlari standart
kompyuter dasturlari Microsoft Excel 2010 yordamida qayta ishlandi. Yurak
tuzilmalarini o’rganish standart pozitsiyalardan amalga oshirildi,¬
Natijalar.
Bolalarda yurakning ultratovush tekshiruvi YuKA ning turli
lokalizatsiyasi va kombinatsiyasini aniqladi, ular orasida chap qorincha va
mitral qopqoqning kichik anomaliyalari ustunlik qildi. Yurak rivojlanishida
quyidagi kichik anomaliyalar aniqlandi: mitral klapan prolapsi (MKP) - 23
(42,2%) bolada, chap qorincha anomal joylashgan hordalari - 19 (36,5%)
bemorlarda, birlashtirilgan. MKP va qorincha ichi hosilalar mavjudligi
- 10 (19,2%) bemorda kuzatildi. Bundan tashqari 10 ta bolada (barcha
aniqlangan YuKAning 19,2%) anomaliyalarning boshqa kombinatsiyasi
aniqlandi. Shunday qilib, bir vaqtning o’zida MKP va chap qorincha
qo’shimcha hordalari (6 ta holatda - 11,5%), chap qorincha qo’shimcha
hordalari va ochiq oval teshik (2 holatda - 3,8%) tashxisi qo’yilgan (1-jadval).
Jadval-1
Aniqlangan YuKAlarning tuzilishi va chastotasi
YuKA
Holatlar soni %
Mitral klapan prolapsi
23
42.2
Chap qorinchaning anomal joylashgan hordalari 19
36.5
Birlashtirilgan YuKA
o'n
19.2
Ochiq oval teshik
to'rtta
7.7
Chap qorinchaning qo’shimcha hordalari
6
11.5
Natijalarni muhokama qilish.
Yurak rivojlanishida kichik
anomaliyalarning paydo bo’lish chastotasini tahlil qilish shuni ko’rsatdiki,
ko’pincha chap qorincha anomal joylashgan hordaari, qo’shimcha hordalar
va mitral qopqoq prolapsi aniqlandi. Bolalarda klinik va funktsional
ahamiyatga ega bo’lgan YuKA yurak aritmiyalari, yurak klapanlarining
prolapsi (masalan, miksomatoz), chap qorinchada joylashgan ko’plab
anomal hordalar gemodinamik jihatdan ahamiyatli regürjitatsiya bilan
birgalikda aniqlandi.
MKP asosiy guruh bolalarida (42,2%) 2 marta tez-tez aniqlangan
(p<0,05). Ulardan 63,8% bolalarda MKP oldingi devorida, ancha kamroq
- orqa va ikkala klapanlarning prolapsi (mos ravishda 20,9% va 15,3%)
published: 30 September 2022
2022 / Issue 05 / Article 02
International Journal of Scientific Pediatrics
13
published: 30 September 2022
2022 / Issue 05 / Article 02
aniqlangan. MKP bo’lgan ko’pchilik bolalarda varaqalar prolapsining
chuqurligi (3,0-5,8 mm) va klapan halqasi darajasida regurgitatsiya I
darajadan oshmaydi. Oxirgisi bolalarda sezilarli darajada tez-tez kuzatilgan
- 34,4% (p<0,002) holatda. Tadqiqot guruhidagi 1 bemorda (4,3%) II darajali
MKP aniqlanib, prolaps chuqurligi bo’yicha (oldingi varaq - 7,0 mm, orqa
varaq - 3,0 mm) vana halqalari darajasida (fiziologik me’yor doirasida)
reguritatsiya bilan qayd etilgan.
Yurak rivojlanishidagi kichik anomaliyalarning tasnifiga muvofiq,
chap qorincha anomal joylashgan hordalarining topografik variantlari
quyidagicha taqsimlangan: ko’ndalang - 9 (47,4%), diagonal - 5 (26,3%),
uzunlama. - 3 (15,8%), ko’pchilik - 2 (10,5%) holatda.
Chap qorinchaning sistolik funktsiyasini tahlil qilish shuni ko’rsatdiki,
katta yoshdagi bolalarda yurakning nasos funktsiyasi kichik maktab
yoshidagi bemorlarga qaraganda tabiiy ravishda yuqori bo’lgan. Yurakning
sistolik funktsiyasi ko’rsatkichlarining qiyosiy tahlili 11-13 yoshda chap
qorincha anomal joylashgan hordalarida zarb hajmi, index fraktsiyasi,
zarb fraktsiyasi, daqiqalik sistolik hajmi va sistolok indexsning o’rtacha
qiymatlarining o’sishi va ularning sezilarli darajada oshish tendentsiyasini
aniqladi (p<0,05).) 14-15 yoshdagi bolalarda, bu chap qorinchaning
nasos va qisqarish funktsiyasining ortishidan dalolat beradi. Shu bilan
birga, MKP bo’lgan 7-10 yoshli 15 (12,6%) bolalarda chap qorinchaning
nasos funktsiyasini oshish tendentsiyasi kuzatilgan, hajm ko’rsatkichlari
boshqa YuKA turlari ko’rsatkichlarga qaraganda yuqori bo’lgan.. Yurakning
samarali nasos funktsiyasi uchun qorinchalarni yetarli darajada diastolik
to’ldirish kerak, bu so’ngi diastolic bosimi, zarb hajmi va bradikardiyaning
yuqori ko’rsatkichlaridan dalolat beradi.
2-jadvalda kichik yurak anomaliyalari bo’lgan bolalarda markaziy
gemodinamikaning xususiyatlari ko’rsatilgan.
Jadval-2
YuKA bo’lgan bolalarda markaziy gemodinamikaning o’ziga xos
xususiyatlari
MKP
n = 23
Chap
qorincha
anomal
hordalari n =
19
Birlashtirilgan
YuKA n = 10
Chap qorincha so'nggi
diastolik diametri (mm)
46,25±0,8 45,4±0,6
45,7±1,0
Chap qorinchaning so'nggi
sistolik diametri (mm)
28,8±0,7
28,4±0,4
28,9±0,7
Oxirgi diastolik hajm (mm) 97,9±4,5
93,1±2,8
97,61±5,1
Yakuniy sistolik hajm
(sm3)
33,9±2
31,0±1,2
32,4±1,9
Daqiqalik hajmi (sm3)
64,9±2,8
4,4±0,2
65,3±3,5
Zarb hajmi (sm3)
4,4±0,2
63,9±2,1
4,8±0,4
Chiqarish fraktsiyasi
66,9±0,87 67,1±0,8
66,9±0,8
Qisqartirish fraktsiyasi
36,8±0,6
37,3±0,6
37,3±0,6
Tadqiqotlarimiz shuni ko’rsatdiki, MKP bo’lgan 11 (47,8%) bolada
chap qorincha oxirgi diastolik diametrining qiymati 75 foizdan ortiq
bo’lgan, bu chap qorincha bo’shlig’ida qo’shimcha tuzilmalari bo’lgan
International Journal of Scientific Pediatrics
14
published: 30 September 2022
2022 / Issue 05 / Article 02
bolalarga qaraganda yuqori ( p<0,05) va nazorat guruhidagi chap qorincha
ichki diametrining kattaligi bilan solishtirganda sezilarli darajada yuqori
(p<0,001).
Tadqiqot natijasida biz bolalarda markaziy gemodinamikaning
ko’rsatkichlari biroz buzilganligini aniqladik. Biz chap qorincha o’lchamida
sezilarli farqni olmadik, ammo chap qorincha anomal joylashgan hordasi
bor bo’lgan 8 (34,8%) bemorlarda chap qorincha so’nggi diastolik diametri
qiymati yoshga nisbatan 75 foizdan yuqori bo’lgan, bu sezilarli darajada
yuqori (p<0,05) nazorat guruhidagi o’xshash parametrdan - 2 (7,7%) bola
uchragan. Kombinatsiyalangan o’zgarishlarga uchragan 4 (40%) bolalarda
diastoladagi chap qorincha diametri 75 foizdan yuqori bo’lgan, bu nazorat
guruhiga qaraganda sezilarli darajada yuqori (p<0,05).
Yillar bo’yicha YuRAni aniqlash chastotasini tahlil qilish (3-jadval)
ularning tashxisining nisbatan barqaror natijalarini ko’rsatdi. Shunday qilib,
2019 yilda barcha tekshirilganlardan 18 ta YuKA (34,6%), 2020 yilda 15 ta
(28,8%), 2021 yilda 18 ta holat (34,6%) aniqlangan.
Хulosalar:
1. Shunday qilib, yurak aritmiyalari, yurak klapanlarining
prolapsi (masalan, miksomatoz) va gemodinamik jihatdan ahamiyatli
regurgitatsiya bilan birgalikda chap qorinchadagi anomal joylashgan
hordalar bolalarda klinik va funktsional ahamiyatga ega YuKA ekanligi
aniqlandi.
2. So’nggi uch yil ichida kichik yurak anomaliyalari bilan kasallanish
darajasi barqaror bo’lib qoldi.
3. Chap qorinchaning eng ko’p aniqlangan kichik anomaliyalari:
chap qorincha anomal joylashgan hordalari, qo’shimcha hordalar va mitral
klapan prolapse ekanligi aniqlandi.
4. YuKA bilan og’rigan bolalarda yurak ichidagi gemodinamika chap
qorinchaning sistolik va diastolik funktsiyalarida doimiy o’zgarishlar bilan
tavsiflanadi, bu intrakardial gemodinamikaning adaptiv qayta tuzilishi
tufayli yuzaga kelishi mumkin.
Adabiyotlar ro’yxati
1. Ачилова Ф.А. Клинико-функциональные особенности сердеч
-
но-сосудистой системы при малых аномалиях сердца у детей. Re-
health Электронный научный журнал. ISSN 2181-0443. Выпуск №4.
Андижан 2020.-C.289-292.
2. Ачилова Ф.А., Жалилов А.Х. Данные эхокардиографии при ма
-
лых аномалий сердца у детей. International Conference on Developments
in Education Hosted from Toronto, Canada https: econferencezone.org
May 21st 2022. P.136-140.
3. Ачилова Ф.А., Раббимова Д.Т., Ибатова Ш.М. Нарушение элек
-
трической систолы у детей с незаращением межжелудочковой пере
-
городки. Журнал гепато-гастроэнтерологических исследований. №3
(том II) 2021. 2 (3). -С.60-63.
4. Земцовский Э.В. Соединительнотканные дисплазии сердца.
СПб: Политекс, 2019. -95 с.
5. Гнусаев С.Ф., Белозеров Ю.М. Эхокардиографические кри
-
терии малых
аномалий сердца// Ультразвуковая диагностика.- 2017. - №3. -
С.23-27.
6. Кадурина Т.И.Наследственные коллагенопатии. СПб: Не
-
вский диалект, 2019. -270 с.
7. Мутафьян О.А.Пороки и малые аномалии сердца у детей
International Journal of Scientific Pediatrics
15
published: 30 September 2022
2022 / Issue 05 / Article 02
и подростков. СПб: Изд. дом СПбМАПО, 2019. -480 с.
8. Трисветова Е.Л., Юдина О.А. Анатомия малых аномалий
сердца. Минск: «Белпринт», 2016. -104 с.
9. Achilova F.A., Ibatova Sh.M., Qodirova M.M. Disturbance of
electrical systole in children with acute rheumatic fever. EPRA International
Journal of Multidisciplinary Research (IJMR) - Peer Reviewed Journal
Volume: 8| Issue: 2| February 2022. P. 157-160.
10. Eidem B.W., Cetta F., O′Leary P.W. Echocardiography in
Pediatric and Adult Congenital Heart Disease. Philadelphia, 2019. - 500
p.
11. Pagotti, M.D., Bueno, S.C.P., Gomes, C.I.G., Oliveira, P.A. de,
Scanavacca, M.I. and Hachul, D.T. 2022. The Importance of Adequate
Programming Dual-Chamber Pacemaker in Physically Active Patients .
Journal of Clinical Trials and Experimental Investigations. 1, 1 (Jul. 2022),
22–27. DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.6857901.
