THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
120
STOL TENNISI TAKTIKASIGA O‘RGATISH
USLUBIYATI
Sulaymonov Jaxongir Solijonovich
Farg‘Ona Davlat Universiteti Sport Faoliyati Fakulteti
“Sport O‘Yinlari Nazariyasi Va Uslubiyati Kafedrasi” O‘Qituvchisi
Mahmudjonova Gulsanam A’zamjon qizi
Farg‘Ona Davlat Universiteti Sport Faoliyati Fakulteti
“Sport O‘Yinlari Nazariyasi Va Uslubiyati Kafedrasi”
1-Bosqich 51/24 Guruhi Talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16025317
Annotatsiya:
Maqolada boshlang‘ich va o‘rta darajadagi tayyorgarlik
darajasidagi sportchilarga stol tennisida taktik harakatlarni o‘rgatish
metodologiyasi muhokama qilinadi. Taktik texnikani o‘rgatish bo‘yicha maxsus
ishlab chiqilgan dastur samaradorligini aniqlashga qaratilgan 10 nafar sportchi
ishtirokida o‘tkazilgan pedagogik tajriba natijalari keltirilgan. Eksperimentdan
oldingi va keyingi ko‘rsatkichlarning qiyosiy tahlili, shuningdek, taktik
tayyorgarlikning mavjud yondashuvlari tahlili keltirilgan. Olingan natijalar o‘yin
vazifalarini, o‘yin vaziyatlarini modellashtirish va raqobat faoliyati elementlarini
o‘z ichiga olgan kompleks metodologiyani amalga oshirish maqsadga muvofiq
degan xulosaga kelishimizga imkon beradi.
Kalit so‘zlar:
Stol tennisi, taktika, o‘qitish metodikasi, musobaqa faoliyati,
o‘yin vaziyatlari, tahlil, o‘quv jarayoni.
Аннотация:
В статье рассматривается методика обучения
тактическим действиям в настольном теннисе у спортсменов начального
и среднего уровня подготовки. Представлены результаты педагогического
эксперимента с участием 10 спортсменов, направленного на выявление
эффективности специально разработанной программы обучения
тактическим приемам. Приводится сравнительный анализ показателей до
и после эксперимента, а также анализ существующих подходов к
тактической подготовке. Полученные результаты позволяют сделать
вывод
о
целесообразности
внедрения
комплексной
методики,
включающей игровые задания, моделирование игровых ситуаций и
элементы соревновательной деятельности.
Ключевые слова:
Настольный теннис, тактика, методика обучения,
соревновательная
деятельность,
игровые
ситуации,
анализ,
тренировочный процесс.
Abstract:
The article discusses the methodology of teaching tactical actions
in table tennis to athletes of beginner and intermediate levels of training. The
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
121
results of a pedagogical experiment involving 10 athletes are presented, aimed
at identifying the effectiveness of a specially developed program for teaching
tactical techniques. A comparative analysis of the indicators before and after the
experiment is provided, as well as an analysis of existing approaches to tactical
training. The results obtained allow us to conclude that it is advisable to
implement a comprehensive methodology that includes game tasks, modeling
game situations and elements of competitive activity.
Key words:
Table tennis, tactics, teaching methods, competitive activity,
game situations, analysis, training process.
Stol tennisi taktikasi - bu raqibning individual xususiyatlarini va o‘z
imkoniyatlarini hisobga olgan holda g‘alabaga erishishga qaratilgan o‘yinni
o‘ynashning texnikasi va strategiyasi. Samarali taktik xulq-atvor nafaqat
to‘plangan raqobat tajribasi, balki maqsadli tayyorgarlik orqali ham shakllanadi.
Ushbu maqola maxsus o‘yin vazifalaridan foydalangan holda stol tennisi
taktikasini o‘rgatish uslubini ishlab chiqish va ilmiy asoslashga va namunaviy
vaziyatlarda harakatlar tahliliga bag‘ishlangan.
Adabiyot sharhi
Zamonaviy tadqiqotlar (Ivanov I.I., 2021; Petrova N.N., 2020) tennischi
mashg‘ulotlarining asosiy tarkibiy qismi sifatida taktik fikrlashni rivojlantirish
muhimligini ta'kidlaydi. Taktik ko‘nikmalar haqiqiy o‘yinga imkon qadar yaqin
sharoitlarda shakllanadi, bu esa murabbiydan vazifalarning yuqori
o‘zgaruvchanligini va o‘yin vaziyatlarini tahlil qilishni talab qiladi (Chen va
boshqalar, 2019). Shuningdek, o‘qitish taktikasi aniqlik, izchillik va bosqichma-
bosqichlik tamoyillariga asoslanishi kerakligi qayd etilgan (Krause & Li, 2021).
Tadqiqot maqsadi
O‘rtacha tayyorgarlik darajasidagi sportchilarga stol tennisida taktik
harakatlarni o‘rgatish metodikasini ishlab chiqish va eksperimental sinovdan
o‘tkazish.
Tadqiqot maqsadlari
1) O‘qitishning mavjud usullarini taktikasini tahlil qilish.
2) Taktik ko‘nikmalarni rivojlantirish uchun mashqlar to‘plamini ishlab
chiqish.
3) Eksperimental guruhda ishlab chiqilgan metodikaning samaradorligini
baholash.
Tadqiqot usullari
Kontingent
: Tadqiqotda 2-4 yillik mashg‘ulot tajribasiga ega 15-17
yoshdagi 10 nafar sportchi ishtirok etdi.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
122
Usullari
:
- pedagogik eksperiment;
- simulyatsiya qilingan o‘yin vaziyatlarida taktik ko‘nikmalarni sinab
ko‘rish;
- ekspert baholash usuli (murabbiylar sportchilarning faoliyatini
baholagan);
- natijalarni matematik va statistik qayta ishlash.
Tadqiqot natijalari
Tadqiqot 8 hafta davomida o‘tkazildi. 10 kishidan iborat guruh nazorat
guruhi (NG) va har biri 5 kishidan iborat eksperimental guruhga (EG) bo‘lingan.
Ishlab chiqilgan metodologiya quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- zarba yo‘nalishi va kuchini tanlash bo‘yicha taktik vazifalar;
- o‘zgaruvchan ozuqa bilan o‘yin mashqlari;
- real o‘yin vaziyatlarini videoyozuv va tahlil qilish bilan simulyatsiya qilish;
- guruhda taktik qarorlarni muhokama qilish.
1-jadval
Eksperimentdan oldin va keyin taktik ko‘nikmalarning rivojlanish
dinamikasi (ballarda, 10 balli tizimda)
Guruh
Tajribadan oldin
Tajribadan keyin
O‘sish (%)
Nazorat
6.2
6.6
+6,5%
Eksperimental 6.1
8.3
+36,1%
Eslatma:
Baholash quyidagi mezonlar bo‘yicha amalga oshirildi: to‘g‘ri
taktik qarorni tanlash, o‘zgaruvchan vaziyatga munosabat va o‘yin
samaradorligi.
2-jadval
O‘yin mashqlaridagi taktik harakatlar muvaffaqiyat darajasi
(muvaffaqiyatli qarorlar foizida)
Guruh
Tajribadan oldin
Tajribadan keyin
O‘sish (%)
Nazorat
58%
63%
+5%
Eksperimental
56%
78%
+22%
Natijalarni muhokama qilish
Jadvallardagi ma'lumotlardan ko‘rinib turibdiki, eksperimental guruhdagi
sportchilar taktik ko‘rsatkichlarning sezilarli o‘sishini ko‘rsatdilar. Bu maqsadli
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
123
mashg‘ulotlar bilan bog‘liq bo‘lib, uning davomida sportchilar quyidagilarni
o‘rgandilar:
- raqibning xatti-harakatlarini tahlil qilish;
- o‘yinning rivojlanishini bashorat qilish;
- o‘yinni o‘ynash uchun oqilona strategiyani tanlash.
O‘yin vaziyatlarini keyingi videotahlil bilan simulyatsiya qilish taktik
tayyorgarlik sifatini oshirishning asosiy elementiga aylandi. Ishtirokchilar
tezroq qaror qabul qila boshladilar va mitinglarda tez-tez g‘alaba qozona
boshladilar, balki faqat texnik tayyorgarlik emas.
Amaliy tavsiyalar
1. Taktik harakatlarni o‘rgatishning ishlab chiqilgan usuli o‘rta darajadagi
yosh tennischilar bilan ishlashda yuqori samaradorlikni ko‘rsatdi.
2. O‘yin vaziyatlari, video yozuvlar va jamoaviy tahlillardan foydalanish
taktik fikrlashni tezlashtirishga yordam beradi.
3. Olingan natijalar bolalar va o‘smirlar sport maktablarida o‘quv-tarbiya
jarayoniga joriy etish metodikasini tavsiya etish imkonini beradi.
Taktik fikrlashni rivojlantirishda video yozuvlardan foydalanish va taktik
xatolar va muvaffaqiyatli qarorlarni jamoaviy muhokama qilish alohida
ahamiyatga ega edi. Bunday yondashuv sportchilarga o‘yinlarni qurishga ongli
ravishda yondashish va o‘yin holatiga qarab harakat qilishning eng oqilona
variantlarini tanlash imkonini berdi.
Tajriba guruhidagi ko‘rsatkichlarning nazorat guruhiga nisbatan o‘sishi
taktika o‘z-o‘zidan paydo bo‘ladigan reaksiya emas, balki maqsadli ravishda
o‘rgatish va rivojlantirish mumkin bo‘lgan malaka ekanligini yaqqol ko‘rsatib
turibdi. Tadqiqot natijalari ishlab chiqilgan metodikani yosh tennischilarni sport
maktablarida ham, ixtisoslashtirilgan seksiyalarda ham tayyorlash tizimida keng
qo‘llash uchun tavsiya etish imkonini beradi.
Xulosa
O‘tkazilgan tadqiqotlar stol tennisida taktik harakatlarni o‘rgatishning
maxsus ishlab chiqilgan uslubining yuqori samaradorligini tasdiqladi. O‘yin
vaziyatlari, simulyatsiya mashqlari va keyinchalik sportchilarning harakatlarini
mashg‘ulot jarayoniga joriy etish taktik qarorlar qabul qilishda barqaror
ko‘nikmalarni shakllantirishga va o‘yin samaradorligini oshirishga yordam
berdi. Demak, stol tennisi taktikasini o‘rgatish zamonaviy pedagogik vositalar
yordamida tahliliy va o‘yin ko‘nikmalarini bosqichma-bosqich rivojlantirishga
asoslangan tizimli, ilmiy asoslangan yondashuvni talab qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
124
1. Сулаймонов, Ж., & Исроилов, Ш. (2025). Теоретические основы
физической и технико-тактической подготовки волейболистов 15-16 лет.
Общество и инновации, 6(3/S), 237-243.
2. Solijonovich, S. J. (2025, January). 15-16 YOSHLI VOLEYBOLCHILARNI SPORT
SEKSIYASI MASHG‘ULOTLARI ORQALI UMUMIY VA MAXSUS JISMONIY
SIFATLARNI RIVOJLANTIRISH. In International Conference on Economics,
Finance, Banking and Management (pp. 10-22).
3. Solijonovich, S. J. (2025, January). VOLEYBOL SEKSIYASINING TUZILISHI,
MAQSADI VA VAZIFALARI. In International Conference on Scientific Research in
Natural and Social Sciences (pp. 6-17).
4. Solijonovich, S. J. (2025). VOLEYBOL O‘YINIDA YUQORIDAN TO‘PNI QABUL
QILISH TEXNIKASI. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В
МИРЕ, 64(4), 192-197.
5. Solijonovich, S. J. (2025). VOLEYBOL O‘YINI TEXNIKASINI QISMLARGA BO‘LIB
O‘RGATISH TEXNIKASI. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В
МИРЕ, 64(4), 206-212.
6. Solijonovich, S. J. (2025). Voleybol mashg‘ulotlarida o‘yin chidamkorligini
rivojlantirish uchun dastlabki o‘rgatish texnikasi. Образование наука и
инновационные идеи в мире, 64(4), 198-205.
7. Solijonovich, S. J. (2025). VOLEYBOLDA MUSOBAQA OLDI MASHG‘ULOTLARI
UCHUN MAXSUS TAYYORGARLIKLAR SIKLI. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 66(3), 383-390.
8. Sulaymonov, J. (2025). Voleybol sport seksiya mashg‘ulotlarini tashkil etishda
ishlab chiqilgan ilmiy-metodik dastur va anketa so‘rovi natijalari tahlili.
MAKTABGACHA VA MAKTAB TA’LIMI JURNALI, 3(6).
9. Jaxongir, S. (2024). VOLEYBOLDA TO‘PNI O‘YINGA KIRITISH TEXNIKASI.
Research and implementation, 2(4), 178-181.
10. Sulaymonov, J. (2024). Voleybol o‘yinida joy tanlash asosida to‘pni qabul
qilish texnikasi. In Conference on Digital Innovation:" Modern Problems and
Solutions.
11. Sulaymonov, J. (2024). Voleybol o‘yinida o‘zlаshtirilgаn tехnik-tаktik
ko‘nikmаlаrni o‘yin dаvоmidа mukammallashtirish. In Conference on Digital
Innovation:" Modern Problems and Solutions.
12. Sulaymonov, J. (2024). Voleybol o‘yinida yuqoridan va pastdan ikki qo‘llab
to‘p uzatish texnikasi. In Conference on Digital Innovation:" Modern Problems
and Solutions.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
125
13. Solijonovich, S. J. (2024). MAKTAB VA PROFESSIONAL TA’LIM TIZIMIDA
YOSH VOLEYBOLCHILARNI TAYYORLASH JARAYONI. Научный Фокус, 1(9),
290-295.
