THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
115
MAMLAKATIMIZDA QURILISH SOHASINI MODERNIZATSIYA
QILISH YO‘NALISHLARI
M.Siddiqov
Jizzax politexnika instituti dotsenti
B.Qo‘ng‘irov
Jizzax politexnika instituti talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16015697
Annotatsiya.
Maqolada O‘zbekiston Respublikasida qurilish sohasini
modernizatsiya qilish zaruriyati, asosiy yo‘nalishlari va amalga oshirilayotgan
chora-tadbirlar tahlil qilinadi. Zamonaviy texnologiyalar, raqamlashtirish,
“yashil” qurilish va kadrlar salohiyatini oshirish orqali qurilish sohasining
samaradorligini ta’minlash bo‘yicha tavsiyalar beriladi.
Kalit so‘zlar:
qurilish sohasi, modernizatsiya, texnologiya, raqamlashtirish,
innovatsiya, infratuzilma, yashil qurilish.
Annotation.
This article analyzes the necessity, main directions, and
implemented measures for the modernization of the construction sector in the
Republic of Uzbekistan. Recommendations are provided to improve the
efficiency of the construction industry through the adoption of modern
technologies, digitalization, “green” construction practices, and the
enhancement of human capital.
Key words:
construction sector, modernization, technology, digitalization,
innovation, infrastructure, green construction
O‘zbekiston Respublikasida qurilish sohasi iqtisodiyotning muhim
tarmoqlaridan biri bo‘lib, milliy infratuzilma, sanoat va turar-joy fondining
rivojlanishida beqiyos o‘rin tutadi. So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga
oshirilayotgan keng qamrovli islohotlar jarayonida ushbu sohani modernizatsiya
qilishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Bu jarayon nafaqat texnologik
yangilanishlarni, balki tizimni boshqarish, moliyalashtirish va ekologik jihatdan
barqaror qurilish madaniyatini ham o‘z ichiga oladi.
Qurilish sanoatining jadal rivojlanayotgan zamonaviy iqtisodiyotdagi o‘rni
ushbu tarmoqda doimiy modernizatsiyani talab etmoqda. Quyidagi omillar
sohani yangilash zaruratini yuzaga keltirmoqda:
Eskirgan texnologiyalar va past samaradorlik;
Qurilish sifati ustidan nazoratning yetarli emasligi;
Raqamli texnologiyalarning past darajada qo‘llanilishi;
Resurslardan samarasiz foydalanish;
Ekologik barqarorlik talablariga mos bo‘lmagan qurilish materiallari va
usullar.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
116
Qurilish sohasida modernizatsiya yo‘nalishlari:
1. Zamonaviy texnologiyalarni joriy etish
Yangi texnologiyalarni tatbiq qilish soha samaradorligini oshirishda muhim
omildir. Bunga quyidagilar kiradi:
3D-bosma qurilish
– kichik obyektlar uchun arzon va tez qurilish
imkonini beradi;
Prefabrikatsiyalashgan qurilish
– zavod sharoitida tayyorlanadigan
qurilish elementlari orqali vaqt va xarajatlarni kamaytirish;
Energiya tejamkor materiallar
– issiqlik izolyatsiyasi kuchli bo‘lgan
qurilish materiallari orqali energiyani tejash.
2. Raqamlashtirish va “Smart” texnologiyalar
Raqamlashtirish modernizatsiyaning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi:
BIM (Building Information Modeling)
– loyihalashtirishdan tortib
ekspluatatsiyagacha bo‘lgan jarayonni raqamli boshqarish;
Dronlar
va
sensorlar
yordamida qurilish jarayonlarini kuzatish va
nazorat qilish;
Onlayn monitoring platformalari
– davlat nazorat organlari uchun
shaffoflikni ta’minlash.
3. Yashil qurilish konsepsiyasi
Ekologik barqarorlik bugungi kunda muhim mezonlardan biriga aylangan.
“Yashil” qurilish quyidagi yo‘nalishlarni o‘z ichiga oladi:
Atrof-muhitga zarar yetkazmaydigan materiallardan foydalanish;
Energiya va suv tejaydigan texnologiyalarni joriy etish;
Qurilish chiqindilarini qayta ishlash va utilizatsiya qilish.
4. Kadrlar salohiyatini rivojlantirish
Modernizatsiya uchun malakali muhandislar, dizaynerlar, loyihachilar va
texnik mutaxassislar tayyorlash zarur:
OTMlarda zamonaviy o‘quv dasturlarini joriy etish;
Xalqaro tajribalarni o‘rganish;
Qurilish sohasida uzluksiz malaka oshirish kurslarini yo‘lga qo‘yish.
So‘nggi yillarda quyidagi islohotlar amalga oshirilmoqda:
“Yagona loyiha portali” orqali davlat qurilish buyurtmalarini ochiq e’lon
qilish;
Qurilishda “E-Qurilish” platformasining joriy etilishi;
Qurilish kodeksining takomillashtirilishi;
Energiya samarador qurilish me’yorlarini ishlab chiqish;
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
117
Yirik shaharlar uchun raqamli master-rejalar ishlab chiqish (Toshkent,
Samarqand misolida).
Modernizatsiya natijalari va istiqboldagi vazifalar
Modernizatsiya qilinayotgan qurilish sohasida quyidagi natijalarga
erishilmoqda:
Qurilish mahsulotlari sifati oshmoqda;
Byurokratik to‘siqlar kamaymoqda;
Yangi ish o‘rinlari yaratilmoqda;
Shaharsozlik standartlari yangilanmoqda.
Istiqboldagi vazifalar:
Har bir hududda “yashil qurilish” standartlarini joriy etish;
Qurilish texnoparklari tashkil etish;
Raqamli nazorat tizimlarini to‘liq yo‘lga qo‘yish;
Xalqaro investitsiyalarni keng jalb etish.
Xulosa.
Qurilish
sohasini
modernizatsiya
qilish
O‘zbekiston
iqtisodiyotining barqaror va izchil rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Zamonaviy
texnologiyalar, raqamlashtirish, ekologik yondashuv va malakali kadrlar
tayyorlash orqali ushbu sohani jadal rivojlantirish mumkin. Buning uchun davlat
siyosati va xususiy sektor o‘rtasida uyg‘unlikni ta’minlash muhim hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarorlari va farmonlari (2022–2024
yillar).
2.Qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi vazirligi rasmiy sayti — www.qurilish.uz
3.Jahon banki: “Green Buildings: A Financial and Policy Blueprint for Emerging
Markets” (2020).
4.BIM Handbook: A Guide to Building Information Modeling, Wiley, 2018.
5.Мирабдуллаев М. “O‘zbekistonda qurilish sanoatini rivojlantirish masalalari”,
Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar, 2023.
6.UNDP Uzbekistan: Building resilience and green urban development reports.
