THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
87
TARIX FANINI O‘QITISHDA ARXEOLOGIK VOSITALAR VA O‘YINLI
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Hamdamova Gulchehra
Andijon viloyati,Izboskan tumani,2 son politexnikumi o'qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15541460
Annotatsiya:
Mazkur tezisda tarix fanini o‘qitishda zamonaviy
yondashuvlardan biri bo‘lgan arxeologik vositalar va o‘yinli texnologiyalardan
foydalanishning ahamiyati yoritiladi. Shuningdek, o‘quvchilarning tarixiy
tafakkuri, qiziqishi va mustaqil fikrlashini rivojlantirishda ushbu metodlarning
roli ko‘rsatib o‘tiladi.
Tayanch so‘zlar
:Tarix, arxeologik vositalar, o‘yinli texnologiyalar,
interaktiv metodlar, o‘quv jarayoni, motivatsiya, tarixiy tafakkur
Аннотация:
В данной тезисной работе освещается значимость
использования археологических средств и игровых технологий как одного
из современных подходов в преподавании истории. Также показана роль
этих методов в развитии исторического мышления, интереса и
самостоятельного мышления учащихся.
Ключевые слова:
история, археологические средства, игровые
технологии, интерактивные методы, учебный процесс, мотивация,
историческое мышление.
Annotation:
This thesis highlights the importance of using archaeological
tools and game-based technologies as a modern approach in teaching history. It
also demonstrates the role of these methods in developing students’ historical
thinking, interest, and independent reasoning.
Keywords:
history, archaeological tools, game-based technologies,
interactive methods, educational process, motivation, historical thinking.
Bugungi ta’lim jarayonida tarix fanini an’anaviy usullar bilan o‘qitish
o‘quvchilar e’tiborini to‘liq jalb eta olmaydi. Shu sababli innovatsion metodlarga
murojaat qilish – zaruratga aylandi. Tarixiy bilimlarni yanada jonli, tushunarli va
ta’sirchan yetkazishda arxeologik vositalar va o‘yinli texnologiyalar muhim o‘rin
tutadi. Ular orqali tarix saboqlari faqat ma’lumot yetkazuvchi emas, balki
interaktiv, o‘quvchini ishtirokchiga aylantiruvchi mashg‘ulotga aylanadi.
1.
Arxeologik vositalardan foydalanish:Arxeologik vositalar deganda tarixiy
artefaktlar, qazilma topilmalar, xaritalar, fotosuratlar va rekonstruksiya qilingan
modellar tushuniladi. Ularning darslarda qo‘llanilishi:
Tarixiy manzara va davrni jonli tasavvur qilish imkonini beradi.
O‘quvchilarni mustaqil tahlil qilishga undaydi.
Fanlararo bog‘liqlikni kuchaytiradi (masalan: geografiya, biologiya bilan).
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
88
Misol uchun, neolit davriga oid tosh qurollar nusxalari yordamida o‘quvchilar
qadimgi odamlarning yashash tarzi, mehnat faoliyatini sinfda ko‘z oldiga
keltirishlari mumkin. Maktab muzeylari yoki tarixiy ekskursiyalar orqali amaliy
mashg‘ulotlar tashkil qilish ta’lim samaradorligini oshiradi.
O‘yinli texnologiyalar – bu o‘qitish jarayoniga turli o‘yin shakllarini qo‘shish
orqali o‘quvchilarning faol ishtirokini ta’minlovchi usullardir. Jumladan:
“Tarixiy viktorinalar”, “Kim topqir?”, “Tarixiy jumboqlar” kabi o‘yinlar
bilimlarni mustahkamlashda samarali hisoblanadi.
Roli o‘ynash uslubi (“Rolli o‘yin”) orqali tarixiy shaxslar obraziga kirib,
o‘quvchilar davr muhitini his qiladilar.
“Escape room” yoki “Virtual tarixiy sayohat” singari raqamli o‘yinlar
motivatsiyani kuchaytiradi.
Bu texnologiyalar yordamida o‘quvchilar faollashadi, ular o‘zaro bahs-
munozaraga kirishadi, guruhda ishlash ko‘nikmasi shakllanadi.
Xulosa qilib aytganda, tarix fanini o‘qitishda arxeologik vositalar va o‘yinli
texnologiyalardan foydalanish o‘quvchilarni faollikka undaydi, ularning mustaqil
fikrlash, muammoli vaziyatlarni tahlil qilish va tarixiy tafakkurini rivojlantiradi.
Bu esa o‘z navbatida tarix fanining samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
O‘qituvchi zamonaviy metodlarni sinf sharoitiga moslab qo‘llasa, natijalar
yanada ijobiy bo‘ladi.
Foydanilgan adabiyotlar:
1.
Sh.M. Mirziyoyev. Erkin va farovon, demokratik Oʻzbekiston davlatini
birgalikda barpo etamiz. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga
kirishish tantanali marosimiga bagʻishlangan Oliy Majlis palatalarining qoʻshma
majlisidagi nutq. — Toshkent : Oʻzbekiston, 2016. — 56 b.
2.
Sh.M. Mirziyoyev. Tanqidiy tahlil, qatʼiy tartib-intizom va shaxsiy
javobgarlik — har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi boʻlishi kerak.
Mamlakatimizni 2016-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari
va 2017-yilga moʻljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor
yoʻnalishlariga bagʻishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi
maʼruza, 2017-yil 14-yanvar.— Toshkent : Oʻzbekiston, 2017. — 104 b.
3.
Raximov A. Tarix fanini o‘qitish metodikasi. – Toshkent: O‘qituvchi, 2017.
4.
Qodirov B. Umumiy tarix. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2020.
5.
Axmedova Z. Tarix darslarida interaktiv usullar. – Toshkent: Fan, 2015.
6.
UNESCO. Teaching History with New Technologies. – Paris, 2016
