48
Xorijiy tillarni o‘rganishda o‘qituvchining ahamiyati
Inomjonova Dilbarxon Anvarjon qizi
Tashkent davlat jahon tillar unversiteti talabasi
Ilmiy rahbar: IbrohimovaLobar Is'haqovna
Anotatsiya:
Ushbu maqolada chet
tillarini o'qitishning top 1000talikdagi unversitetlar tajribasidan olingan bir nechta
usullari,zamonaviy o'qitish uslubida o'qituvchilarning qay darajada muhimligi va
ularning vazifalari,xorijiy tillarning bugungi hayotimizda qanchalik katta rol
o'ynayotgani , zamonaviy texnoligalardan dars jarayonida foydalanish zarurligi ,
o'quvchilarning fikrini mavzuga jalb qilish metodikalari yoritilgan.
Hozirgi shiddat bilan rivojlanayotgan zamonda inson yasharkan, beixtiyor uning
oqimi bo'ylab suzishga majbur bo'ladi, uning ijobiy ma'ndagi “talablar”ini
qondirishiga to'g'ri keladi. Axborot-texnologiya asrining insonlar oldiga qo'yayotgan
talablaridan biri zamonaviy texnika-texnalogiyalarni qo'llay bilisg ko'nikmasiga ega
bo'lish bo'lsa, boshqa yana bir talabi bir nechta chet tillarini bilish ,bu tillarda erkin
so'zlasha olish malakasiga ega bo'lishdir. Vatanimiz O'zbekistonda ham chet tillarini
rivojlantirishga, yosglarni chet tillariga qiziqtirishgakatta e'tabor berilmoqda. Tabir
joizki, nafat O'zbekistonda balki butun dunyo miqyosida ham ikki va undan ortiq
xorij tillarida erkin so'zlasha oladigan kadrlar qadrlanmoqda. Bu fikrga dalil sifatida
ushbu vaziyatni keltirish mumkin: agar bir shifokor o'zining mutaxasisligi tibbiy
bilimlariga qo'shimcha holda rus, ingliz, german yoki hind tilini bilsa , shu shifokor
O'zbekistonda ishlayotgan xorijiy mehmonlarni hech qanday anglashilmovchiliksiz
davolashi mumkin yoki shu tilde so'zlashuvchi davlatlarga chiqib xalqaro tajribani va
tibbiy texnalogiyalarni O'zbekistonga olib kirib vatanimiz yuksalishi yo'lidagi
zinalarga o'zinining hisssini qo'shishi mumkin.Shu o'rinda takidlab o'tishimiz
lozimki, chet tillarini o'rganish va uni ommalashtirish to'g'risida prezdentimiz
Shavkat Mirziyoyev Miromonovichning qarorlari soha rivoji yo'lida beqiyos o'rin
tutadiki qaror quyida keltirildi:
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING QARORI
Xorijiy tillarni o'rganishni ommalashtirishni samarali tashkil etish chora-tadbirlari
to'g'risida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining “O'zbekiston Respublikasida
xorijiy tillarni ommalashtirish faoliyatini sifat jihatidan yangi boshqichga olib chiqish
chora-tadbirlari to'g'risida” 2021-yil 19-maydagi PQ-5117-sonli qaroriga muvofiq
Vazirlar Mahkamasini qarori:
Ushbu qarorning :
1-
bandi: O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Xorijiy tillarni
o'rganishni
ommalashtirishagentligi
hama
agentlikning
Qoraqalpog'iston
Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridagi hududiy vakillari lavozimlari tashkil
49
etilsin.
2-
bandi:Agenlik va uning vakillariO'zbekiston davlat jahon tillari unversiteti
huzuridagi chet tillarini o'itishning innovatsiyaviy metodikalarini rivojlantirish
respublika ilmiy-ommaviy mrkazining 34ta shtat birligi, Xalq ta'limi vazirligi va oliy
va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tizimining 39 ta shtat birligi hisobidan tashkil etilgani
ma'lumot ucun qabul qilinsin.
Va shu kabi yana ko'plab qaror ijrosini ta'minlash uchun qo'shimcha topshiriqlar
belgilab berildi . Davlat rahbarimiz qarorlarida aytganlaridek o' qitish tizimiga katta
e'tabor qaratilmoqda. Til o'rganishda dars jarayonlarini tashkil etishda o'qituvchini
ahamyati beqiyos albatta. Zamonizda “self study” tushunchasi tobora keng
ommalashib bormoqda, shubhasiz “ o'zi o'qish” juda yaxshi biroq dono xalqmiz
aytgani kabi ” Ustoz ko'rmagan shogirt har maqomga yo'rg'alar” Shu bilan bir qatorda
zamonamizning zukko va tez firkli yoshlarining e'tiborini darsga jalb qilish
pedagoglardan katta mas'uliyat va zamon bilan ham nafas bo'lishni talab qilmoqda.
Dars davomida media vositalari: video, masterclass, zamonaviy o'yinlar( bolalar
uchun),elektron doskalardan foydalanish til o'rganuvchilarning tezroq va osonroq
o'zlashtirishlari uchun yordam bermoqda. Xorijiy unversitetlarning o'qitish usullariga
nazar tashlasak STATFORD instituti o'tish usullari orqali ko'rishimiz mumkin.
Ushbu o'rganilgan bilimlarni o'rganuvchining hayotda qo'llashini birinchi o'rinda
yo'lga qo'gan metodi ekanligini ko'rishimiz mumkin. Ikkinchi usul:til
o'rganuvchining vaqitiga qarab “ moslashuvchan dars jadvali”, ya'ni o'quvchi o'ziga
qulay paytdagi darslarda qatnashishi mumkin.Bundan tashqari xorijiy tillarni
o'rganish insonni psixologik jihatdan ham rivojlanishiga ko'maklashadi. O'rganuvchi
chet tilini o'rganish uchun shu tildagi videolar, kinolar ko'rayotganida yoki tub aholisi
bilan gapshlashayotganda bir so'zni noto'g'ri tushunmslik uchun butun diqqatini
qaratadi va bu jarayon butun shu tilni o'rganish jarayonida davom etadi va ushbu
shaxs o'zi sezmagan holda diqqatini yaxshi jamlash mahoratini ham til bilan birga
ozida shakllantirgan bo'ladi.
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki,ustozlarning o'rni til o'rganish jarayonida
tengsizdir. Qayerda o'rgatilmasin O'zbekistondami yoki xorijda buni ahamyati yo' q
baribir ustozsiz o'zlashtirish qiyin bo'ladi. Inson o'zi qilgan xatolarni ko'ra olmaydi ,
albatta bu til o'rganisg jarayonida ham bo'ladi, ustoz esa o'quvchisining xatolarini
to'g'rilaydi, o'zlashtirish qiyin bo'lgan paytlarda ruhlantirib unga dalda beradi. Inson
psixologiyasidagi oddiygina shu misol o'qituvchi naqar insonga kerak ekanligini
ko'rsatadi.Shuni ham takidlash lozimki, ustozga nafaqat chet tillarini o'qitishda,balki
hayotning har bir jabhasida ularning maslahati, tajribasiga “suyanish” shubhasiz
foydalidir.
REFERENCES
1.
Muhammad Xodjiyev,Mavluda qahhorova. Chet tili o'qitish metodikasi.-T.:”Fan
50
va texnologiya”,2021,148-bet
2.
Xorijiy tillarni o'qitishning psixologik xususiyatlari. Filoligiya2 Majmua
3.STRATFORD CAREER INSITUTE official website
5.
www.scientifieprogress.uz ,”Chet tillarini o'qitishda o'qituvchini roli” maqola
Osiyo yormuhammad qizi Shukurova , 149-153 betlar.
3.
Paluanova, X. D. Derivation-semantic principles of ecological terms in English,
Uzbek, Russian and Karakalpak languages. DSc. Diss. dissertation. Tashkent, 2016.
4.
Paluanova, H. "Reading comprehension and its development in teaching foreign
languages." Психология и педагогика: методика и проблемы практического
применения 50-2 (2016): 67-71.
