87
MAKTAB O‘QUVCHILARINING PSIXOLOGIK FAROVONLIGINI TA’MINLASH:
ZAMONAVIY YONDASHUVLAR VA SAMARALI METODLAR
Jumayeva Mashxura O’tkirovna
Denov tumanidagi 85-
maktab o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15716447
Annotatsiya:
Mazkur maqolada maktab o‘quvchilarining psixologik farovonligini ta’minlash bo‘yicha
psixologning roli, zamonaviy yondashuvlar, shuningdek, o‘quvchilarda uchraydigan keng
tarqalgan psixologik muammolar va ularni hal etish usullari ko‘rib chiqiladi. Psixologik
yordam jarayonida individual yondashuv, ijtimoiy-
emotsional o‘rganish, guruh terapiyasi kabi
samarali metodlarning ahamiyati yoritilgan. Maqola maktab psixologlari, pedagoglar va ota-
onalar uchun foydali amaliy tavsiyalarni o‘z ichiga oladi.
Kalit so‘zlar:
maktab psixologi, psixologik farovonlik, o‘quvchilar, emotsional rivojlanish, individual
yondashuv, stress, ijtimoiy moslashuv
Kirish
Maktab davri
—
o‘quvchi shaxsining shakllanishi, dunyoqarashi kengayishi va
emotsional-intellektual rivojining asosiy bosqichidir. Bu davrda yuzaga keladigan psixologik
holat va muammolar kelajakdagi ijtimoiy hayotga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Shu bois maktab
psixologining roli beqiyosdir.
O‘quvchilar orasida
uchraydigan asosiy psixologik muammolar
O‘quvchilar bilan ishlash jarayonida quyidagi psixologik muammolar tez
-tez uchraydi:
•
Stress va tashvishlar
: imtihonlar, baholash tizimi, ota-onalarning bosimi tufayli yuzaga
keladi.
•
O‘z
-
o‘zini baholash muammolari
: o‘ziga ishonchsizlik, ijtimoiy solishtirish natijasida
paydo bo‘ladi.
•
Moslashuvda qiyinchiliklar
: ayniqsa yangi maktabga kelgan yoki sinf almashgan
o‘quvchilarda kuzatiladi.
•
Ijtimoiy chekinish yoki tajovuzkorlik
: atrofdagilar bilan sog‘lom munosabat qura
olmaslik oqibatida yuzaga keladi.
Psixologik yordamda samarali metodlar
1.
Individual suhbatlar va diagnostika ishlari
O‘quvchining ruhiy holatini aniqlash uchun maxsus testlar, intervyular, kuzatish
metodlari qo‘llaniladi.
2.
Ijtimoiy-
emotsional o‘rganish (SEL)
Bu yondashuv orqali o‘quvchilar o‘z emotsiyalarini tushunish, boshqarish va boshqalar
bilan empatik munosabat o‘rnatishni o‘rganadilar.
3.
Guruh terapiyasi va treninglar
Kommunikativ ko‘nikmalarni rivojlantirish, stressni boshqarish va ijtimoiy muhitga
moslashishga yordam beradi.
4.
Ota-onalar bilan hamkorlik
Farzandining psixologik rivojida ota-
onaning roli muhim bo‘lib, ular bilan muntazam
suhbatlar, seminarlar tashkil etish natijadorlikni oshiradi.
88
5.
Pedagogik jamoa bilan integratsiyalashgan yondashuv
Psixolog, sinf rahbari va fan o‘qituvchilari hamkorlikda ishlaganda o‘quvchiga kompleks
yondashuv ta’minlanadi.
Xulosa
Maktab psixologi
—
faqat muammoga javob beruvchi emas, balki ijobiy psixologik
muhitni shakllantiruvchi shaxsdir. O‘quvchilarning psixologik farovonligi nafaqat ularning
bugungi maktab hayotini, balki kelajakdagi ijtimoiy muvaffaqiyatlarini ham belgilaydi. Shu
bois, psixologik xizmat doimiy ravishda takomillashib borishi lozim.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Jalolova, S. (2020).
O‘quvchilar psixologiyasi
. Toshkent: O‘zbekiston pedagogika
nashriyoti.
2.
G‘ulomova, M. va boshq. (2021).
Maktab psixologiyasi asoslari
. Toshkent: TDPU
nashriyoti.
3.
CASEL. (2023).
What is Social and Emotional Learning (SEL)?
https://casel.org
4.
Tadjibayeva, N. (2019). “Psixologik muhitni sog‘lomlashtirishda maktab psixologining
o‘rni”.
O‘zbekiston psixologiya jurnali
, 2(1), 45-52.
5.
Vygotsky, L. (1978).
Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes
.
Harvard University Press.
