24
ZAMONAVIY RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR: GADJETLAR, BUYUMLAR
INTERNETI, SIMSIZ INTERNET 3D BOSMA TEXNOLOGIYALAR
Elboyeva Munisa Elmurod qizi
Shahrisabz davlat Pedagogika instituti
Matematika va Informatika yo’nalishi 2-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14499729
Annotatsiya:
Hozirgi kunda raqamli texnologiyalar bizning kundalik hayotimizning
ajralmas qismiga aylangan. Ular nafaqat ish jarayonlarini soddalashtiradi, balki turmush
sifatini oshiradi va imkoniyatlar chegarasini kengaytiradi. Ushbu maqolada gadjetlar,
Buyumlar Interneti (IoT), simsiz internet va 3D bosma texnologiyalari haqida batafsil to'xtalib
o'tamiz.
Kalit so’zlar:
gadjetlar, buyumlar interneti, simsiz internet, 3D bosma, smartfonlar, aqlli
soatlar.
Annotation.
Nowadays, digital technologies have become an integral part of our daily
lives. They not only simplify work processes, but also increase the quality of life and expand
the limits of opportunities. In this article, we will dwell in detail on the Internet of gadgets,
items (IoT), wireless internet and 3D printing technologies.
Keywords:
gadgets, Internet of Things, wireless internet, 3D printing, smartphones,
smart watches.
Аннотация.
В наши дни цифровые технологии стали неотъемлемой частью
нашей повседневной жизни. Они не только упрощают рабочие процессы, но и
повышают качество жизни и расширяют границы возможностей. В этой статье мы
подробно рассмотрим гаджеты, интернет вещей (IoT), беспроводной интернет и
технологии 3D-печати.
Ключевые слова:
гаджеты, интернет вещей, беспроводной интернет, 3D-печать,
смартфоны, умные часы.
Kirish.
Gadjetlar – bu zamonaviy texnologiyalar asosida ishlaydigan kichik elektron
qurilmalardir. Ular nafaqat odamlar hayotini qulaylashtiradi, balki vaqtni tejashga yordam
beradi.Smartfonlar va aqlli soatlar: Ushbu gadjetlar aloqa, sog‘liqni nazorat qilish, navigatsiya
va ko‘plab boshqa vazifalarni bajaradi.VR/AR qurilmalari: Virtual va kengaytirilgan reallikni
yaratish orqali ta’lim, o‘yin va biznes sohalarini yangi darajaga olib chiqmoqda.Robot-texnik
gadjetlar: Masalan, uy-ro‘zg‘or robotlari tozalash va uy ishlarini boshqarishni
avtomatlashtiradi.Buyumlar Interneti (IoT): Aqlli tizimlar davri.Buyumlar Interneti – bu
kundalik hayotda ishlatiladigan qurilmalarni internet orqali bir-biriga bog‘lash
texnologiyasidir. IoT qurilmalari ma’lumotlarni yig‘ish, tahlil qilish va uzatish orqali aqlli
tizimlar yaratadi.Uy uchun IoT: Aqlli termostatlar, yoritish tizimlari va xavfsizlik kameralari
uyni boshqarishni qulaylashtiradi.Sanoatda IoT: Ishlab chiqarish jarayonlarida IoT
texnologiyalari texnik xizmatni avtomatlashtirish va samaradorlikni oshirishga xizmat qiladi.
Tibbiyotda IoT: Sog‘liqni saqlash sohasida IoT orqali bemorlarning holatini masofadan
kuzatish imkoniyati yaratilmoqda.Simsiz internet: Tezkor va qulay aloq.Simsiz internet –
bugungi raqamli dunyoning asosiy infratuzilmasi hisoblanadi.Wi-Fi va 5G texnologiyalari:
Yuqori tezlikdagi ulanishlar orqali raqamli xizmatlardan foydalanishni yanada qulay qiladi. 5G
esa sanoat, avtomatlashtirilgan transport tizimlari va VR xizmatlarini qo‘llab-quvvatlash
uchun yangi imkoniyatlar yaratmoqda.Mesh tarmoqlari: Internetni katta hududlarda samarali
25
tarqatishga yordam beruvchi texnologiyalarHotspot va IoT ulanishlari: Simsiz ulanishlar IoT
qurilmalarining barqaror ishlashini ta’minlaydi.3D bosma texnologiyalar: Yangi yutuqlar.3D
bosma texnologiyalari jismoniy ob’ektlarni yaratish jarayonida inqilob qilmoqda.Sanoatda
qo‘llanilishi: Mashina qismlari, prototiplar va qurilish materiallarini ishlab chiqarishda 3D
printerlar samaradorlikni oshirmoqda.Tibbiyotda yutuqlar: Tibbiyot sohasida sun’iy organlar
va protezlarni yaratishda foydalanilmoqda.Shaxsiy foydalanish: Kichik biznes va individual
ehtiyojlar uchun narsa ishlab chiqarishni soddalashtiradi.Zamonaviy raqamli texnologiyalar
hayotning har bir sohasini rivojlantirishda muhim rol o‘ynamoqda. Gadjetlar inson hayotini
qulaylashtirsa, IoT orqali tizimlar yanada aqlli bo‘lib bormoqda. Simsiz internet global
ulanishni ta’minlasa, 3D bosma texnologiyalari mahsulot yaratish jarayonlarini yangi
bosqichga olib chiqmoqda. Shu sababli, bu texnologiyalarni o‘rganish va ulardan samarali
foydalanish zamon talabidir.
Mavzuga doir adabiyotlar tahlili.
Bu texnologiyalar qulaylikni oshirish va vaqtni
tejash maqsadida ishlab chiqilgan. Ammo maxfiylik va kiberxavfsizlik masalalari dolzarb
muammo bo‘lib qolmoqda. IoT texnologiyalari texnik qurilmalar va ma’lumot almashinuvi
asosida harakat qiladi. U sanoatda ishlab chiqarish jarayonini avtomatlashtirish, sog‘liqni
saqlashda masofaviy monitoring, va aqlli shaharlarda foydalaniladi. IoT texnologiyalarining
jadal rivojlanishi yangi iqtisodiy imkoniyatlar yaratmoqda. Ammo uning samaradorligi yuqori
texnologik infratuzilmani talab etadi. Simsiz internet (Wi-Fi, 5G)..Wi-Fi 6 va 5G texnologiyalari
yuqori tezlik va past kechikish bilan ajralib turadi. Ular axborot almashinuvi samaradorligini
oshirib, real vaqt rejimidagi xizmatlarni yaxshilaydi. Ushbu texnologiyalar transport, ta’lim,
sog‘liqni saqlash, va moliyaviy xizmatlar kabi sohalarda foydalanishni kengaytiradi. Ammo
qurilmalarning kiberxavfsizligini ta’minlash masalasi muhim bo‘lib qolmoqda.3D bosma
sanoatda mahsulot ishlab chiqarishni optimallashtirish, tibbiyotda protez va implantlar
yaratishda qo‘llaniladi. Bu texnologiyalar mahsulotlarni tez va arzon ishlab chiqarish imkonini
beradi, ammo xomashyo narxlari va texnologiya bilan ishlash malakasi masalalari mavjud.
Tahlil natijasida ushbu texnologiyalar jadal rivojlanayotgani, ammo ular bilan bog‘liq
texnik, iqtisodiy va xavfsizlik muammolari mavjudligi aniqlandi.
Tadqiqot metodologiyasi.
Tadqiqotning maqsadini aniqlash.Mavzuni aniqlash:
Zamonaviy raqamli texnologiyalarning muayyan sohaga (masalan, ta'lim, sog'liqni saqlash,
sanoat) ta'sirini o'rganish.Tadqiqotning usullari.a) Adabiyotlarni tahlil qilish.Ilmiy maqolalar,
texnik hisobotlar va so'nggi yangiliklar tahlili. IEEE, Springer, Elsevier kabi ilmiy
bazalar.Texnologiya bloglari va yangiliklar portallari.Natija: Zamonaviy texnologiyalar
bo‘yicha global va mahalliy tendensiyalarni aniqlash.b) Empirik usullar.Texnologiya
foydalanuvchilari yoki ekspertlardan ma’lumot to‘plash.Kuzatish:Gadjetlar yoki buyumlar
interneti texnologiyalarining amaliy qo‘llanilishini kuzatish.Smart uylardagi qurilmalarni
ishlatish samaradorligini o‘rganish.c) Eksperimental usullar.Gadjet yoki 3D printerlar bilan
amaliy ishlarni tashkil qilish.Buyumlar interneti tarmog‘i uchun prototip ishlab chiqish va
natijalarni o‘lchash.d) Ma'lumotlarni tahlil qilish.Statistik tahlil:So‘rovnoma va
eksperimentlardan to‘plangan ma'lumotlarni tahlil qilish.SPSS, R yoki Python kabi dasturlar
yordamida ma'lumotlarni qayta ishlash. Tendensiya va prognoz: Texnologiyalarning
kelajakdagi rivojlanish yo‘nalishlarini bashorat qilish. Tadqiqotning obyekti va subyekti.
Obyekt: Raqamli texnologiyalar (gadjetlar, buyumlar interneti, 3D printerlar, simsiz
internet).Subyekt: Ushbu texnologiyalarni ishlab chiqaruvchi kompaniyalar, foydalanuvchilar
26
va texnologiya bo‘yicha mutaxassislar.Natijalarni tahlil qilish va taqdim etish.Hisobot: Olingan
natijalar asosida ilmiy maqola yoki tadqiqot hisobotini yozish.Vizualizatsiya: Grafiklar,
diagrammalar va jadval shaklida natijalarni taqdim etish.Ilmiy seminar yoki konferensiya:
Tadqiqot natijalarini keng ommaga taqdim etish.Texnologiyalarni o‘rganishning amaliy
yondashuvi.a) Gadjetlar.Raqamli soatlar, sog‘lom turmush tarzini kuzatuvchi qurilmalar yoki
AR/VR texnologiyalarini tahlil qilish.b) Buyumlar internet. Smart uylar, aqlli shaharlar (smart
city) yoki sanoat (IoT) texnologiyalarini o‘rganish. c) 3D bosma d) Simsiz internet.5G
texnologiyalari va ularning keng polosali tarmoqlarga ta'sirini o‘rganish.Ushbu metodologiya
yordamida tadqiqotni ilmiy asosda va tizimli yondashuv orqali olib borish mumkin.
Natijalar va muhokama.
Zamonaviy raqamli texnologiyalar bugungi kunda
hayotimizning barcha sohalariga kirib kelgan bo‘lib, ular inson faoliyatini yanada samarali,
qulay va innovatsion qilishda muhim o‘rin tutmoqda. Aloqa va ma'lumot almashinuvi
tezlashdi. Shaxsiy va professional vazifalarni bajarish qulayligi oshdi.Sog‘liqni kuzatish uchun
aqlli qurilmalar keng qo‘llanilmoqda (masalan, yurak urishi, uyqu sifatini monitoring qilish).
Biroq, gadjetlar qaramlik, maxfiylik muammolari va texnologik stress kabi salbiy ta’sirlarni
keltirib chiqarishi mumkin. Buyumlar interneti (IoT).Buyumlar interneti (Internet of Things,
IoT) bu o‘zaro bog‘langan qurilmalar orqali ma'lumotlarni to‘plash va ulashish
texnologiyasidir.Aqlli uylar konsepsiyasi rivojlandi (masalan, avtomatlashtirilgan yoritish,
isitish va xavfsizlik tizimlari).Sanoatda ishlab chiqarish jarayonlari avtomatlashtirildi.Sog‘liqni
saqlashda real vaqt rejimida monitoring imkoniyatlari paydo bo‘ldi.IoT tizimlarining
kiberxavfsizlik tahdidlari va shaxsiy ma'lumotlarning himoya masalalari dolzarb bo‘lib
qolmoqda.Simsiz internet (Wi-Fi).Simsiz internet global aloqa infratuzilmasining asosi bo‘lib,
tezkor va qulay ulanish imkonini beradi.Mobil qurilmalardan foydalanish kengaydi.Ishlash va
o‘qish imkoniyatlari masofadan amalga oshirilmoqda.Onlayn xizmatlar va savdolar
rivojlandi.Lekin simsiz tarmoqlarda tezlik va qamrov bilan bog‘liq cheklovlar mavjud, ayniqsa,
rivojlanmagan hududlarda. 3D bosma texnologiyalar.3D bosma materiallarni qatlamma-
qatlam ishlab chiqarish usulidir.Sanoatda murakkab qismlarni ishlab chiqarish jarayonlari
soddalashdi.Tibbiyotda protezlar, implantlar va hatto sun’iy organlar yaratish imkoniyati
paydo bo‘ldi.Arxitektura va dizaynda yangi imkoniyatlar ochildi.3D bosmaning materiallar
narxi va sifat cheklovlari hali ham katta masala bo‘lib qolmoqda.Raqamli texnologiyalar inson
hayotini yengillashtirishda muhim rol o‘ynaydi, ammo ularning joriy etilishi yangi xavf-xatar
va muammolarni ham keltirib chiqaradi. Ushbu texnologiyalarni xavfsiz va barqaror
rivojlantirish uchun ilmiy-texnologik yondashuvlar, huquqiy bazalar va jamiyatning
tayyorgarligi zarur.
Xulosa va takliflar.
Smart-soatlar: Salomatlik monitoringi, uyqu tahlili va shaxsiy
yordamchi imkoniyatlarini kengaytirish.Virtual va kengaytirilgan reallik ko'zoynaklari:
O‘yinlar, ta’lim va treninglar uchun qo‘llanilishi.Eko-gadjetlar: Quyosh energiyasi bilan
ishlaydigan quvvat manbalari yoki atrof-muhitni monitoring qilish qurilmalari.Aqlli uy
tizimlari: Elektr energiyasini tejash uchun avtomatlashtirilgan yoritish va isitish
tizimlari.Tibbiyot sohasidagi IoT: Sog'liqni saqlash uchun masofaviy monitoring qilish
vositalari, masalan, yurak urishini kuzatish yoki insulin pompalarini boshqarish.Shaharlar
uchun IoT: Aqlli transport tizimlari, avtomatik ravishda xavfsizlikni kuzatadigan kameralar va
trafikni boshqarish tizimlari.Wi-Fi 6 texnologiyasi: Yuqori tezlik va katta hajmda ma’lumot
uzatish imkoniyatlari.5G texnologiyasining joriy etilishi: Yangi servislar (masalan, masofaviy
27
jarrohlik, VR/AR) uchun infratuzilma yaratish.Keng qamrovli qishloq tarmog‘lari: Chekka
hududlarda simsiz internet xizmatlarini rivojlantirish.Tibbiyot: Sun’iy organlar, suyak
implantlari va maxsus protezlar yaratish.Arxitektura: Ko‘p qavatli binolar va uylar uchun
iqtisodiy bosma konstruktsiyalar.Moda va sanoat: Moslashtirilgan kiyim-kechak, aksessuar va
ehtiyot qismlar ishlab chiqarish.Yuqoridagi takliflarni chuqurlashtirish va texnologiyalarni
mahalliy ehtiyojlarga moslashtirish orqali yangi loyihalarni amalga oshirish mumkin.
References:
1.
Sh, Mavlonov Sh, and F. B. Jurayeva. "ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALAR YORDAMIDA
MINTAQALAR IQTISODIYOTINI RIVOJLANTIRISH." Экономика и социум 10 (125) (2024):
234-238.
2.
Aliqulov, Sh. "M. Yaxiyaxonova. Taʻlim samaradorligini oshirishda kreativ va zamonaviy
metodlarning ahamiyati. Raqamli ta’lim muhitida fanlararo integratsiyani Qoʻllashning ta’lim
samaradorligiga ta’siri: xalqaro Tajribalar va rivojlanish istiqbollari." (2024).
3.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, Aliqulov. "TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH."
PEDAGOGS
50.2 (2024): 51-55.
4.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARIDAN
FOYDALANISH
USULLARI
VA
AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования
3.10 (2024): 39-41.
5.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Jasmina Murodulloyeva, and Umida Nurmaxmatova. "YASHIL
IQTISODIYOT VA YO ‘NALISHLARI BO ‘YICHA TA’LIM DASTURLARINI RIVOJLANTIRISH
MEXANIZMLARI."
Models and methods in modern science
3.5 (2024): 44-49.
6.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Temurbek Zarifov. "GLOBAL TARMOQ QURISHDA
TARMOQ QURILMALARIDAN FOYDALANISH VA TARMOQ TOPOLOGIYALARINING
O’RNI."
Science and innovation in the education system
3.5 (2024): 50-60.
7.
Raxmatov Sherqo'zi Akbar Kodirov. “Ta'lim jarayonida bulutli texnalogiyalardan
foydalanishning samaradorligi” Pedagogis Internatsianal researcg ISSN:281-4027_SJIF:4.995.
2023/5/15
8.
F Qodirov. Aholiga tibbiy xizmatlar ko'rsatishning rivojlanishini iqtisodiy-matematik
modellashtirish. Scienceweb academic papers collection . 2023/1/1.
9.
F Qodirov. Zamonaviy to'lov tizimlari tahlili va elektron pul birliklari. Scienceweb
academic papers collection. 2023/1/1.
10.
Ergash o'g'li, Qodirov Farrux. "Аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳасининг келгуси
ҳолатини башоратлаш."
Сервис” илмий-амалий журнал
(2022): 56-59.
11.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "ECONOMETRIC MODELING OF THE DEVELOPMENT OF
MEDICAL SERVICES TO THE POPULATION OF THE REGION."
Berlin Studies Transnational
Journal of Science and Humanities
2.1.1 Economical sciences (2022).
12.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "CREATION OF ELECTRONIC MEDICAL BASE WITH THE
HELP
OF
SOFTWARE
PACKAGES
FOR
MEDICAL
SERVICES
IN
THE
REGIONS."
Conferencea
(2022): 128-130.
13.
Қодиров, Фаррух. "ПРОЦЕСС РАЗРАБОТКИ ИГРОВОГО ДВИЖКА UNITY." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
ШАРОИТИДА
ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР
28
ТУПЛАМИ (2019).
14.
Qodirov, Farrux. "" AQLLI UY" TIZIMINING IMKONIYATLARI." Scienceweb academic
papers collection (2019).
15.
Qodirov, Farrux. "DESCRIPTION AND PERFORMANCE OF THE PROGRAM 3D MAX
STUDIO." АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
ШАРОИТИДА ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман
МАЪРУЗАЛАР ТУПЛАМИ (2019).
16.
Qodirov, Farrux. "GPON TEXNOLOGIYASI-OPTIK KIRISH TARMOG'I." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ
РИВОЖЛАНИШ
ИСТИҚБОЛЛАРИ
мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР ТЎПЛАМИ (2018).
17.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Gulandom Raxmatova. "O ‘ZBEKISTONDA AXBOROT
HAVFSIZLIGINI MA’NAVIY VA HUQUQIY ASOSLARI." Solution of social problems in
management and economy 3.4 (2024): 45-57.
