Педагогик жараённи лойиҳалаш мазмуни

CC BY f
73-75
43
10
Поделиться
Эшматов, И., & Якубовкубов, Б. (2022). Педагогик жараённи лойиҳалаш мазмуни. Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 73–75. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5163
И Эшматов, Астрахань давлат техника университетининг Тошкент вилояти филиали

катта ўқитувчиси

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ушбу мақолада педагогик жараѐнни лойиҳалаш мазмуни, лойиҳалаш бевосита эътибор қаратиш лозим бўлган ишлар, педагогик технологияларни таълим жараѐнига жорий қилиш масалалари, таълим технологияси асосида ўтказиладиган машғулотларнинг ўзига хос хусусиятлари кабилар ҳақида сўз юритилади

Похожие статьи


background image

73

социальной средой; планета Земля – общий дом для всех людей планеты),

мир (

согласие

между людьми, народами и государствами как главное условие существования и
дальнейшего процветания Земли; уважение прав других народов,

красота

(Земля

прекрасная, изящная и величественная планета).
Успешность проектирования содержания ценностно-ориентированного воспитания в
процессе проведения логопедической работы определяется не только и не столько
информированностью о ценностях жизни, культуры, сколько актуализацией и развитием
интереса к разным сторонам познания окружающего мира, желанием воспринимать
ценностно-ориентированный материал, обогащением детей новыми впечатлениями,
образами, что лежит в плоскости эмоциональной регуляции процесса постижения
ценностей. Будущим учителям-логопедам важно понимать, что ведущее место в
постижении ценностей детьми занимает влияние на эмоциональную сферу. Ребенок
должен идти к постижению ценностей через эмоциональное принятие, личностное
переживание их сущностных характеристик

с последующим преобразованием в

индивидуальные, лично значимые, неповторимые образы [3]/

Нельзя не подчеркнуть, что в приобщении дошкольников к ценностям важную

роль играет само отношение учителя-логопеда к этому направлению работы с детьми.
Учителю-логопеду крайне необходимо владеть невербальными средствами общения:
фонационными (тембр речи, темп, ее громкость), кинетическими (выразительность
мимики, жестов, поз), что служит благоприятным фактором для постижения
дошкольниками

ценностей.

Для

этого

можно

вводить

в

учебный

план

практикоориентированные курсы: «Технологии педагогического взаимодействия»,
«Техники общения с детьми» и др.
Логопедическая работа с дошкольниками будет осуществляться более продуктивно,
если учитель-логопед соединит еѐ с ценностно-ориентированным воспитанием детей. Для
этого в процессе профессиональной подготовки необходимо заложить основу для
реализации интегративного подхода к проведению логопедических занятий.

Литература:

1. Бондаревская Е.В. Воспитание как как возрождение гражданина, человека культуры и
нравственности. /Е.В. Бондаревская Е.В. - Ростов-на-Дону: Изд-во РГПУ, 1993. – С.8-74.
2. Ежкова Н.С. Приобщение дошкольников к ценностям: теория и методика. – Тула: Изд-
во ТГПУ им. Л.Н. Толстого, 2006. – С.12-56.
3. Ежкова Н.С. Дошкольное образование и мир детских эмоций: теоретико-методические
основы взаимовлияния. – Тула: Изд-во ТГПУ им. Л.Н. Толстого. 2014. – С.5-88.

ПЕДАГОГИК ЖАРАЁННИ ЛОЙИҲАЛАШ МАЗМУНИ

И.Ё.Эшматов

Астрахань давлат техника университетининг

Тошкент вилояти филиали катта ўқитувчиси

Б.И.Ёқубов

Тошкент давлат транспорт университети талабаси

Аннотация:

Ушбу мақолада педагогик жараѐнни лойиҳалаш мазмуни, лойиҳалаш

бевосита эътибор қаратиш лозим бўлган ишлар, педагогик технологияларни таълим
жараѐнига жорий қилиш масалалари, таълим технологияси асосида ўтказиладиган
машғулотларнинг ўзига хос хусусиятлари кабилар ҳақида сўз юритилади.

Таянч сўз ва иборалар:

билим, кўникма, малака, таксономия, идентификация,

интеллектуал, ахборот, мониторинг, когнитив, психомотор, аффектив ва бошқалар.


background image

74

Педагогик жараѐнни лойиҳалаш мазмуни, моддий ва фаолиятни лойиҳалаш

технологиялари бирлиги сифатида намоѐн бўлади.

Лойиҳалаш бевосита ўқув

машғулотлари шароитида амалга оширилади

.

Бу жараѐнда қуйидаги ишларга

алоҳида эътибор қаратиш лозим:

- ўрганилаѐтган мавзу бўйича мақсад, вазифалар билан таълим олувчиларни олдиндан
таништириш;
- муаммо, топшириқларни, шунингдек, уй вазифалари, мустақил бажариладиган
ишларни, уларни бажариш тартибини эълон қилиш;
- мавзуни тўлиқ ўзлаштириш бўйича кўрсатмалар бериш, ўзлаштириш меъѐрларини айтиб
бериш;
- таълим олувчиларни фаол, мустақил фаолиятга рағбатлантириш, улар диққатини мавзу
мазмунига тортиш, уни қандай ўрганиш зарурлигини айтиб бериш;
- билишга қизиқиш ҳамда муаммоларни бажаришга эҳтиѐж уйғотиш;
- мавзу бўйича маълумотлар тўплаш, улар юзасидан жорий назоратни ташкил этиш;
- мавзуни тўлиқ ўзлаштиришга оид ўзгариш, қўшимчаларни белгилаш;
- мавзу бўйича тўпланган билимларга ишлов бериш, бу жараѐнда жорий назорат
натижаларига асосланиб лойиҳага янги ўзгариш, қўшимчалар киритиш: мавзу бўйича
умумий хулосалар чиқариш;
- оралиқ назорат натижаларига кўра мавзу бўйича ахборот тўплаш;
- уларга ишлов бериш жараѐнида таълим олувчилар эришган ютуқларни таҳлил қилиш;
- уларнинг билим ва малакаси, ижодий фаолият тажрибасидаги камчиликларини
кўрсатиш;
- гуруҳдаги ҳар бир таълим олувчига якуний назоратгача бажариладиган қўшимча
топшириқларни бериш, уларни ўқув материалини янада атрофлича ўзлаштиришга
йўналтириш;
- таълим олувчиларнинг мавзу мазмунини ўзлаштиришларини аниқлаш, паст
ўзлаштирганларни огоҳлантириш, қўшимча топшириқлар бериш ва бошқалар.
Педагогик технологияларни таълим жараѐнига жорий қилиш, айниқса, хорижий
давлатлардаги тажрибалардан фойдаланган ҳолда ўзимизнинг тизимлаштирилган таълим
жараѐнининг замонавий педагогик технология тизимини вужудга келтириш борасидаги
амалга ошириладиган ишларни умумлаштириш ва ҳаѐтда қўллаш учун қуйидаги
тадбирларга амал қилиш

мақсадга мувофиқдир:

- таълим жараѐни иштирокчилари: педагог ва таълим олувчилар ўртасида ўқув режасини
ишлаб чиқиш, яъни педагог бўлим ва бобни ўрганиш режасини тузар экан, ушбу
режада таълим олувчи ва педагог фаолияти ўз ифодасини топмоғи лозим. Замонавий
педагогик технология тамойилларидан бири бўлган ўқув меҳнатининг педагог ва таълим
олувчи ўртасида изчил режалаштирилган тақсимоти педагогдан таълим жараѐнини изчил
бошқаришни талаб қилади;
- фаннинг ички боғланиши имкониятларидан мақсадли фойдаланиш. Ҳар бир
ўрганиладиган кичик ва йирик ўқув бирликлари олдин ўрганилганларга таянади. Бунда
фанлараро боғланишлар ва таълим олувчиларнинг тайѐргарлик даражаларини билиш ҳам
муҳим томонлардан биридир. Демак, уларни янги бўлим, бобни ўрганишга олиб киришда
ундаги мавжуд билимларга таяниш, агар мавжуд билимлар янги бобни, бўлимни
ўрганишга етарли бўлмаса, оралиқ тайѐргарлик олиб бориш ва шундан кейингина
билимларни ўрганишнинг навбатдаги босқичига ўтиш мумкин.
Замонавий педагогик технологиялар таълим жараѐнига бир қатор янги элементларни олиб
киришни тақозо қилади. Булар қуйидагилар: диагноз, ўқув мезонларини белгилаш,
диагностик таҳлил, тузатиш киритиш, қайта тўлатиш (кетма-кетликни йўқотиш),
кутилиши лозим бўлган натижани олиш ва рейтинг.
Ўқув мезонларини белгилаш: ўқув мезонлари таълим олувчилар ўрганиши лозим бўлган
тушунчалар, таърифлар, қоидалар, қонунлар, ҳодисалар, воқеалардан иборат бўлиб, улар
орасидаги мантиқий боғланишнинг таъминланиши шу боб ѐки бўлимнинг


background image

75

ўзлаштирилишига олиб келади. Педагог боб, бўлим учун ажратилган соатларда таълим
олувчилар ўрганиши лозим бўлган мезонлар ҳисобланиб, улар билимини баҳолашнинг
чегаравий қиймати аниқлаб олинади. Ўқув режасини тузишда педагог ва таълим
олувчилар билиши керак бўлган ўқув м е з он л ар и н и б ўлимлар, боблар бўйича
аниқлайди ва уларга мустақил топшириқ сифатида бўлимни ўрганишдан олдин вазифа
қилиб беради.

Таълим технологияси асосида ўтказиладиган машғулотлар анъанавий педагогик
амалиѐтдан қатор хусусиятларига кўра фарқ қилади:

-

машғулотлар таълим олувчиларларнинг ўқув мақсадлари ва вазифаларини

ойдинлаштиришдан бошланади;
- таълим-тарбия жараѐни олдиндан қайд этилган натижага мўлжаллаб ташкил этилади;
- ҳар бир таълим олувчи ўз фаолияти хусусиятларига мос келадиган суръатда ишлайди;
- жамоа аъзоларининг ҳар бири ўзлари эришган натижадан тез-тез огоҳлантириб,
эришилган натижа таълимнинг ҳар бир босқичида эталонга бирлаштириб турилади;
- натижа таълим олувчиларнинг асосий ўқув мақсадларига кўра аниқланади;
- ўқув материалини тўлиқ ўзлаштирган таълим олувчи кейинги мавзуни ўрганишга ўтади;
- эталондан паст ўзлаштирган таълим олувчилар учун таълим ўхшаш шароитларда
такрорланади;
- таълим олувчилар учун ўқиш-ўрганиш ҳаракатига тенг мақсадларни амалга оширишдан
бошланади;
- таълим олувчилар ҳаракатга тенг мақсадлардан оралиқ мақсадга, билимларга, ундан
умумий ўқув мақсадига қараб боради;

- ҳаракатга тенг мақсаддан умумий ўқув мақсадига қараб бориш ўқиш-

ўрганишнинг циклийлигини таъминлайди;

- якуний (назорат) баҳо ўқув курси тўлиқ ўрганилгач чиқарилади.
Ўқув машғулотларини ташкил этиш жараѐнига педагогик технологияларни

киритиш қуйидагиларга асосланади: ўқув машғулотлари жараѐнида иштирок этувчи
таълим олувчи шахси устуворлигини таъминлаш; ўқув машғулотлари мақсадининг
натижага эришувини амалга ошириш; унинг бошқарилувчи жараѐн эканлигидан келиб
чиққан ҳолда унинг мақсадли бошқарилувига эришиш; унинг мазмунини таъминловчи
восита, усул, шакллари технологиясини ягона бир тизимга келтириш.

Ҳозирги вақтда

педагогик

технологияларнинг

асосий

тамойиллари

қуйидагилардир: мунтазам таҳлил қилиб бориш; лойиҳалаштирувчи воситаларнинг
муҳимини танлаш; методларнинг мақсадга мувофиқлигини аниқлай билиш; олиниши
зарур бўлган натижасини олдиндан тахмин қилиш, яъни мақсадларнинг амалга ошишига
эришиш; таълим жараѐнининг яхлитлигини таъминлаш.

Ўқув

машғулотларида

мавзу

мазмунини

ўзлаштиришда

таълим

олувчиларнинг билим савияси, ўзлаштириш қобилияти, дидактик вазифаларга қараб:
оғзаки, кўргазмали ва амалий каби гуруҳга бўлинадиган методларнинг қуйидаги
вариантлари қўлланилади: маъруза, амалий, лаборатория ва мустақил ишлар, муаммоли-
эвристик моделлаштириш, илмий-тадқиқот, муаммоли-изланиш ва репродуктив, индуктив
ва дедуктив, назорат ва ўз-ўзини назорат қилиш.

Педагогик технологияларни ўқув машғулотлари жараѐнига жорий этиш кўламини

кенгайтириш, бу йўналишда илғор педагогик тажрибаларни жорий этиш, ҳар бир фан
бўйича аниқ режаларни тузиш ва амалга ошириш, машғулотлик, ўқув қўлланма, дастур,
маъруза матнларини тайѐрлаш, илмий-методик ишлар ва машғулотлар жараѐнида ахборот
технологияларидан самарали фойдаланиш, уларни ахборот воситалари билан таъминлаш
ҳамда коммуникацион тармоқларга боғлаш муҳим вазифа ҳисобланади.

Фойдаланилган адабиѐтлар рўйхати:

1. В.П. Беспалько. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. - М.: Изд-во
Института профессионального образования Министерства образования России, 1995.
2. В.В. Гузеев. Образовательная технологии. – 2000. –№5. – С. 243-248; –№6. – С.159-167.


background image

76

3. Л.В.Голиш. Замонавий таълим технологиялари; мазмун, лойиҳалаштириш ва амалга
ошириш. Экспресс қўлланма Т.: ТАСИС, 2001. - 59 б.
4. А. Мавлянов ва б.қ. Ўқув машғулотларини лойиҳалаш‖. Ўқув-услубий қўлланма. –Т.:
Тафакур бўстони. 2015, -124 б.
5. А. Мавлянов ва б.қ. Интерфаол усуллардан фойдаланиб ўтиладиган машғулотларда
таълим олувчиларнинг мустақил фикрлашини ривожлантириш. - Т.: Фан ва технология,
2009. - 102 б.

TАLАBАLАRNI ILMIY-TEXNIKАVIY IJODKORLIK QOBILIYaTINI

RIVOJLАNTIRIShNING PEDАGOGIK АSOSLАRI

Hamraqulov Yorqin Murtazaqulovich

Jizzax politexnika instituti,

―Transport vositalari muxandisligi― kafedrasi assistenti

Аnnotatsiya.

Maqolada talabalar ilmiy-texnikaviy ijodkorlik faoliyatini tarbiyalash

masalasini oʼziga xos psixologik va tashkiliy – pedagogik asoslari muhim jihatlari keltirilgan.
Bundatalabalarni texnik ijodkorlik qobiliyatini rivojlantirishda ilmiy rahbarkuchli psixologik
xususiyatlarga ega boʼlishi, chidam va matonat, mahorat, strategik va taktik tajriba va
boshqarish sanʼatini ishlata olishi bilan bunday natijaga ega boʼlishi maqolada keltirilgan.

Kalit soʼzlar

: ijodkorlik, pedagogik, psixologiya, fikrlash, yetakchilik, munosabat

ehtiyoji,ilmiy rahbar, psixologik xususiyat, ilmiy-texnikaviy ijodkorlik.

Yetakchilik ( лидерство) ehtiyoji –bu shaxsning boshqalardan oldinda boʼlish, gʼalabaga

erishish, oʼzining qarashlari bilan boshqalarni lol qoldirishga intilish kabi fazilatlari boʼlib, bu
ham ijodkorlik jarayonida muhim harakatlantiruvchi omil hisoblanadi. Tajribalarning
koʼrsatishicha, yetakchilikka intilish ehtiyoji uygʼunlashganda talabalar ilmiy-texnikaviy
ijodkorlik faoliyati eng yuqori kutilgan natijalarni beradi.

Bilish ehtiyoji – bu eng koʼp tarqalgan va hayotiy tabiiy ehtiyoj hisoblanadi. Chunki har

bir inson hamisha oʼzini oʼrab turgan dunyo (muhit) toʼgʼrisida bilishga intilib yashaydi. Bu
ehtiyoj talabalar ilmiy-texnikaviy ijodkorlik faoliyatida ishga vijdonan munosabatda boʼlish
vositasi sifatida muhim ahamiyatga ega. Buni uning barcha shakldagi ijodkorli jarayonini
faollashtirishdagi roli orqali izoxlash mumkun. Tadqiqotlarga koʼra, ijodkorlikda bilishga
ehtiyoji yuqori boʼlgan shaxsning oʼzlashtirishi, ehtiyoji past shaxsnikiga qaraganda ikki marta
yuqori boʼladi.[6,7,8] Аgar bu ehtiyojni shaxsning muvaffaqiyatga erishi ehtiyoji bilan
uygʼunlashtirishga erishilsa, u holda oʼzlashtirish yanada yuqori boʼlishiga olib keladi.

Munosabat ehtiyoji – talabalar ilmiy-texnikaviy ijodkorlik faoliyatida munosabat

psixologlar tomonidan alohida eʼtirof etiladi. Chunki talaba ijodkorlik masalasi yechimini
topishda nafaqat kitoblar bilan muloqatda boʼladi va hatto shu sohaning yetakchi mutaxassisidan,
rahbari va oʼrtoqlari bilan ham fikrlashadi. Bu jihatni psixologiyada <<affiliatsiya>> ehtiyoji deb
nomlanadi.[6] Bu ehtiyoj nerv-hissiy yuklanishi, asabiylashish, baxslashishga olib kelishi va
baʼzi hollarda ijodkorlik masalasi yechimining notoʼgʼri boʼlishiga olib kelishini nazarda tutadi.
Umummy holda bu ehtiyoj ijodkorlikga ijobiy taʼsir qilib, xususiy (alohida)lik kasb etadi.
Chunki hamma xollarda ham masalaning yechimida koʼplab kishilarning ishtirok etishi
(koʼmaklashishi, munosabat bildirishi) shart emas.

Shaxsning ehtiyoji, jumladan yuqoridagi ijodkorlik faoliyatida kishi tomonidan hamisha

ham toʼliq anglab olinavermaydi. Ehtiyojni aniqlash sababning xususiyatlarida yaqqol
koʼrinadi.[7,8] Insonlar har qanday faoliyatida boʼlgani singari talabalar ilmiy-texnikaviy
ijodkorlik faoliyatida ham shaxs intilishi taʼsir doirasi oʼziga xos hatti – harakatlarga undaydigan
sabablardan iborat ehtiyojga asoslanadi va u maʼlum maqsad (obʼekt) sari intilishni ifodalaydi.
Bu intilish esa oʼz navbatida:

1. Masalani qoʼyish;
2. Аqliy yoki jismoniy taʼsir;

Библиографические ссылки

В.П. Беспалько. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. - М.: Изд-во Института профессионального образования Министерства образования России, 1995.

В.В. Гузеев. Образовательная технологии. - 2000. -№5. - С. 243-248; -№6. - С. 159-167.

Л.В.Голиш. Замонавий таълим технологиялари; мазмун, лойихалаштириш ва амалга ошириш. Экспресс кулланма Т.: ТАСИС, 2001. - 59 б.

А. Мавлянов ва б.к. Укув машгулотларини лойихалаш”. Укув-услубий кулланма. -Т.: Тафакур бустони. 2015, -124 6.

А. Мавлянов ва б.к. Интсрфаол усуллардан фойдаланиб утиладиган машгулотларда таълим олувчиларнинг мустакил фикрлашини ривожлантириш. - Т.: Фан ва технология, 2009. - 102 б.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов