Katran (crambe cordifolia) va uning tibbiyot va sanoatdagi ahamiyati

CC BY f
293-294
22
5
Поделиться
Раджаббоева, Х. (2022). Katran (crambe cordifolia) va uning tibbiyot va sanoatdagi ahamiyati. Современные инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции: решения и перспективы, 1(1), 293–294. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5344
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Katran osimligini shifobaxsh dorivor osimlik sifatidagi xususiyatlarini xalqimizga keng yetkazishimiz zarur. Bundan tashqari, xalq tabobati sohasida mutaxassislar bilan bir qatorda shifoxonalarda faoliyat korsatib kelayotgan vrachlarimiz davolash amaliyotida keng qollashlari juda muhim hisoblanadi.


background image

293

4. Montufar .R.&.Pitman.N.2004.2006.IUCN xavf ostida bo‘lagan qizil ro‘yhat. 2007-

yil 24- avgust;

5.

Д.Т. Хамраева, О.К. Хожиматов, А.И.Уралов. Рост и развитие Ferula

tadshikorum Pimenov в условиях интродукции Acta Biologica Sibirica, 2019, 5(3), P.172-177.

6. apteka.uz. / dori vositalari /Valeriana.

KATRAN

(CRAMBE CORDIFOLIA)

VA UNING TIBBIYOT VA SANOATDAGI

AHAMIYATI

Rajabboyeva Xilola Toirbek qizi

Oʻzbekiston Milliy universitetining Jizzax filiali talabasi

Annotatsiya:

Katran o‗simligini shifobaxsh dorivor o‗simlik sifatidagi xususiyatlarini

xalqimizga keng yetkazishimiz zarur. Bundan tashqari, xalq tabobati sohasida mutaxassislar bilan
bir qatorda shifoxonalarda faoliyat ko‗rsatib kelayotgan vrachlarimiz davolash amaliyotida keng
qo‗llashlari juda muhim hisoblanadi.

Kalit soʻzlar:

Plantatsiya, katran (Crambe cordifolia), yurak bargli krambe (Crambe

glabrata).

Katran

Crambe cordifolia

, katta dengiz karamchasi yoki yurak bargli crambe (

Crambe

glabrata

) –gulli o‘simliklarning Brassicaceae oilasiga tegishli bo'lib, Kavkazda yashaydi.

Uzunligi 2,5 m (8 fut) va kengligi 1,5 m (5 fut) gacha o‘sadigan, buyrak shaklidagi to'q yashil
barglari, uzunligi 35 sm (14 dyuym) yoki undan ko'p bo'lgan, to'p hosil qiluvchi

ko'p yillik

o'tsimon o'simlikdir

. yozning o'rtalaridan oxirigacha. Bogʻlarda keng ajinli barglari

va balandligi 2 metr (6 fut 7 dyuym) gacha boʻlgan va yozning boshida paydo boʻladigan
koʻplab mayda xushboʻy oq, xochsimon (xoch shaklidagi) gullardan iborat ajoyib koʻp shoxli
to‗pgullari uchun oʻstiriladi. Mevasi ochilmaydigan ikki a'zoli po'stloq bo'lib, yuqori qismi katta
va pastki qismi rivojlanmagan bo'lib, unda bir yoki kamroq ikkita urug' mavjud.Qurg'oqchilik
sharoitida barglar eskiradi. Ildiz otgan oʻsimlik bezovtalanishni yoqtirmaydi.[1]

Katran o‗simligi bir qarashda kishida keraksiz, yovvoyi o‗simlik sifatida taassurot qoldiradi.

Uni barchamiz yo‗lda, cho‗lda ko‗p uchratganmiz. Ammo uning shifobaxsh xususiyatlarini
hammamiz ham bilavermaymiz.

Yaqinda yem-xashak sifatida ishlatila boshlandi. Ekinlar Ukrainada, Krasnodar o'lkasida,

Rossiyada mavjud. Ayniqsa, mamlakatning quruq hududlarida uchraydi. Yashil massa yem-
xashak sifatlari bo'yicha karamga yaqin. Turli hayvonlar, asosan qoʻylar boqiladi; uglevodli
ozuqa tayyorlash uchun ishlatiladi. O'simliklar yaxshi ta'mga ega va ularning yashil qismi
ishlatilishi mumkin. O'rtacha hosildorlik 400- 500, yuqori 900-1000 kg / ga. Ildiz tizimi yaxshi
rivojlangan, tuproqqa 3 m gacha kirib boradi. Bu o'simlikning yuqori qurg'oqchilikka
chidamliligini isbotlaydi. Poyasi 1,5-2,5 m balandlikda, tuksiz, shoxlangan. Bazal barglari uzun,
yirik, tuxumsimon yoki buyraksimon, tubida chuqur yurak shaklida, qirralari teng bo'lmagan
tishli, ba'zida novda va plastinkalarda siyrak tuklari bor.[3]

Naslchilik ishlari katranning yer usti massasida glyukozinolatlarni kamaytirish yo'nalishida

olib boriladi. Bog ' dizaynidagi noyob o'simlik, lekin behuda - sezilarli balandlik va mo'l-ko'l
gullash katranni bog'ning ko'chatlari – miscanthus, makleya kabi gigantlari bilan bir qatorga
qo'yadi. Gul bog'i uchun mukammal fon o'simlik. Catran Primorsk turidagi o'simliklarning
barglari oziq-ovqat uchun ishlatiladi.

Crambe cordifolia Steven ko'p yillik o'simlik bo'lib, ko'plab biologik faol moddalar,

jumladan aminokislotalar, quersetin va kaempferol glikozidlarini o'z ichiga oladi. Ushbu o'simlik
birikmalarini tekshirishni davom ettirishda karboksilik kislotalarning sifat tarkibi va miqdoriy
tarkibini o'rganish maqsadga muvofiqdir.[2]


background image

294

Kimyoviy usullar yordamida quyidagi organik kislotalarning miqdoriy tarkibi aniqlandi:

piruvik (40,66 mg/g), izotsitrik (12,88 mg/g), limon (8,71 mg/g), suksinik (38,03 mg/g) va
molik. (0,75 mg/g). Yog' kislotalari orasida to'yingan va to'yinmagan kislotalar GC/MS usuli
bilan aniqlandi. Umumiy yog'li kislotalarning ko'p to'yinmagan yog'li kislotalari miqdori
56,97%, to'yingan - 38,53% va chala to'yinmagan - 4,50% ni tashkil etdi. Aniqlangan 7 ta yog
'kislotalari orasida linolenik va palmitik kislotalar ustunlik qildi. Tadqiqot natijalari shuni
ko'rsatadiki, Crambe cordifolia Steven barglari karboksilik kislotalarning manbai hisoblanadi.
Habashiston Respublikasi katran urug'idan neft olinadi.[4]

Shifobaxsh xususiyatlari ko‗pligi sababli tibbiy maqsadlarda keng qo‗llaniladi. Oshqozon-

ichak yo‗lini shlaklar va gijjalardan tozalashdan tashqari, boshqa kasalliklarni davolashda juda
foydali hisoblanadi. Angina, bronxit va nafas a‘zolari shamollashi bilan kechuvchi boshqa
kasalliklarni misol tariqasida keltirish mumkin. Eritmasi bilan og‗iz chayish uchun antiseptik va
og‗riq qoldiruvchi xususiyati borligi uchun nafas yo‗llarini mikroblardan tozalash hamda og‗izdan
yoqimsiz xid kelishini yo‗qotsa, oz miqdorda ichish bilan ovoz bo‗g‗ilishiga davo bo‗ladi. Ipak
qurti boqishda substrat sifatida foydalanish mumkin.
Katran uzoq vaqtdan beri tibbiyotda ishlatilgan: ovqat hazm qilish tizimini yaxshilash va
ishtahani yaxshilash, yangi foydalanish chigirtka qarshi himoya qiladi, buyrak, jigar, oshqozon,
o'n ikki barmoqli ichak yarasida foydalaniladi.[5]

Yuqoridagilardan xulosa qilish mumkinki, katran o‗simligini shifobaxsh dorivor o‗simlik

sifatidagi xususiyatlarini xalqimizga keng yetkazishimiz zarur. Bundan tashqari, xalq tabobati
sohasida mutaxassislar bilan bir qatorda shifoxonalarda faoliyat ko‗rsatib kelayotgan vrachlarimiz
davolash amaliyotida keng qo‗llashlari juda muhim hisoblanadi. Shundan kelib chiqib
viloyatimizda katran yetishtirish uchun qulay iqlim sharoiti mavjudligi, kam sarfli ekinligi bois
plantatsiyalar tashkil qilib, mavjudlarini yanada kengaytirish alohida ahamiyatga egadir.[6]

Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:

1.

BSBI ro'yxati 2007 (xls). Buyuk Britaniya va Irlandiyaning botanika jamiyati. Asl

nusxasidan (xls) arxivlangan 2015-06-26. Qabul qilingan 2014-10-17.

2.

"Isroil florasi Internetga kirish". Asl nusxasidan arxivlandi 2012-03-14. Qabul

qilingan 2011-02-23

3.

"RHS o'simlik selektor - Crambe cordifolia"

Olingan

15 Aprel

2020

.

4.

Kandeler, R .; Ullrich, W. R. (2009). "O'simliklarning ramziyligi: Evropa-O'rta er

dengizi madaniyati namunalari biologiyasi va san'at tarixi bilan tanishtirilgan: MART: Silphion
va narteks". Eksperimental botanika jurnali. 60 (3): 715-717. doi: 10.1093 / jxb / erp041. PMID
19269995.

5.

М.Д. Тургунов, В.П. Печеницын, Н.Ю. Бешко, Д.А. Абдуллаев, Уралов А.И.

Биологические особенности редких видов семейства Iridaceae Juss. флоры Узбекистана в
условиях ex situ Acta Biologica Sibirica, 2019, 5(2), P.17-22.

ZUBTURUM (PLANTAGO) O‘SIMLIGINING AMALIY AHAMIYATI VA GENETIK

TAHLILI

Ro‗ziboyeva Odina Shuhrat qizi

O‗zMU Jizzax filiali ―Biotexnologiya‖ yo‗nalishi talabasi

Mamatkulova Iroda Ergashevna

O‗zMU Jizzax filiali ―Biotexnologiya‖ kafedrasi katta o‗qituvchisi

Annotatsiya:

Hozirgi kunda tabiatimizda o‗sayotgan dorivor o‗simliklardan oqilona

foydalanib, ulardan kasalliklarga davo topishimiz mumkin. Zubturum dorivor o‗simligi juda
ko‗p kasalliklarga davo bo‗lib uni tabobatimizda keng qo‗llasak bo‗ladi. Bu o‗simlikning bargi,

Библиографические ссылки

BSBI ro'yxati 2007 (xls). Buyuk Britaniya va Irlandiyaning botanika jamiyati. Asi nusxasidan (xls) arxivlangan 2015-06-26. Qabul qilingan 2014-10-17.

"Isroil florasi Intemetga kirish". Asi nusxasidan arxivlandi 2012-03-14. Qabul qilingan 2011-02-23

"RHS o'simlik selektor - Crambe cordifolia" Olingan 15 Aprel 2020.

Kandeler, R .; Ullrich, W. R. (2009). "O'simliklaming ramziyligi: Evropa-O'rta er dengizi madaniyati namunalari biologiyasi va san'at tarixi bilan tanishtirilgan: MART: Silphion va narteks". Eksperimental botanika jumali. 60 (3): 715-717. doi: 10.1093 / jxb / erp041. РМШ 19269995.

М.Д. Тургунов, В.П. Печеницын, Н.Ю. Бешко, Д.А. Абдуллаев, Уралов А.И. Биологические особенности редких видов семейства Iridaceae Juss. флоры Узбекистана в условиях ex situ Acta Biologica Sibirica, 2019, 5(2), P. 17-22.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов