БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
146
OTORHINOLARYNGOLOGY
Nargiza Orziyevna HAMRAKULOVA
Nilufar Jurakulovna XUSHVAKOVA
Otabek Kulmamatovich JONUZOKOV
Samarqand davlat tibbiyot instituti
TIMPANOPLASTIKADAN SO'NG YIRINGLI O’RTA OTIT KOMPLEKS
TERAPIYASIGA QON TOMIR ORQALI LAZER NURLANISHINI KIRITISH
SAMARADORLIGINI BAXOLASH
For citation: N.O. Hamrakulova, N.J. Xushvakova, O.K. Jonuzokov EVALUATION OF THE
EFFECTIVENESS OF THE INTRODUCTION OF LASER RADIATION THROUGH A BLOOD
VESSEL INTO PURULENT MIDDLE OTITIS MEDIA THERAPY AFTER TYMPANOPLASTY
Journal of Biomedicine and Practice. 2021, vol. 6, issue 3, pp. 146-151
http://dx.doi.org/10.26739/2181-9300-2021-3-103
ANNOTASIYA
Hozirgi kunda surunkali yiringli o’rta otitni davolashning eng samarali yuli timpanoplastika
jarrohlik usulidir. Klinikamizda timpanoplastika samaradorligini oshirish uchun tomir ichiga lazer
nurlani kiritish qo'llaniladi. Vena ichidagi qonni nurlantirish usuli yordamida operatsiyadan keyingi
sohada qonni reparativ jarayonlarga, qonni lazer nurlanishi ta'sirida nog’ora pardaning
mikrosirkulyatsiyasi oshishi o'rganildi.
Kalit so'zlar:
yiringli o’rta otit, timpanoplastika, vena qon tomirlarini lazer yordamida
nurlantirish, gemostaz ko'rsatkichlari, kasallik faoliyati.
Наргиза Орзиевна ХАМРАКУЛОВА
Нилуфар Журакуловна ХУШВАКОВА
Отабек Кулмаматович ЖОНУЗОКОВ
Самаркандский государственный медицинский институт
ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ ВНУТРИВЕННОГО ВВЕДЕНИЯ ЛАЗЕРНОГО
ИЗЛУЧЕНИЯ В КОМПЛЕКСНУЮ ТЕРАПИЮ ГНОЙНОГО СРЕДНЕГО ОТИТА
ПОСЛЕ ТИМПАНОПЛАСТИКИ
АННОТАЦИЯ
В настоящее время наиболее эффективным методом лечения хронического гнойного
среднего отита является хирургическая тимпанопластика. В нашей клинике для повышения
эффективности тимпанопластики используется внутривенное лазерное облучение. Методом
внутривенного облучения крови изучалось влияние крови на репаративные процессы в
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
147
послеоперационной области, усиление микроциркуляции барабанной перепонки под
воздействием лазерного излучения крови.
Ключевые слова:
гнойный средний отит, тимпанопластика, лазерное облучение
венозных сосудов, показатели гемостаза, активность заболевания
Nargiza Orziyevna HAMRAKULOVA
Nilufar Jurakulovna XUSHVAKOVA
Otabek Kulmamatovich JONUZOKOV
Samarkand State Medical Institute
EVALUATION OF THE EFFECTIVENESS OF THE INTRODUCTION OF LASER
RADIATION THROUGH A BLOOD VESSEL INTO PURULENT MIDDLE OTITIS
MEDIA THERAPY AFTER TYMPANOPLASTY
ANNOTATION
Currently, the most effective method of treating chronic purulent middle otitis is
tympanoplasty surgery. In our clinic, the introduction of laser radiation into the vein is used to
improve the effectiveness of tympanoplasty. With the help of the method of irradiation of blood in
the vein to the reparative processes of blood in the postoperative area, the increase in microcirculation
of the mucous membrane under the influence of laser irradiation of blood was studied.
Keywords:
purulent middle otitis, tympanoplasty, laser irradiation of venous blood vessels,
hemostasis indicators, disease activity.
O'rta quloqning surunkali yallig'lanish kasalliklari otorinolaringologiyada sohasida muhim
o'rinlardan birini egallaydi va tibbiyotdan tashqarida ham katta ijtimoiy ahamiyatga ega. Buning
sababi shundaki, bu kasalliklar nafaqat LOR a'zolarining surunkali kasalliklari orasida tez-tez
uchraydi, balki eshitish qobiliyatini yo'qotish va miya ichi og'ir asoratlarning asosiy sabablaridan biri
xisoblanadi. Hozirgi kunda surunkali yiringli o’rta otit tarqalishi yuqori bo'lib qolmoqda - har 1000
aholiga 13,7-20,9 kishi va kamayish tendentsiyasi kuzatilmayapti. Jiddiy darajadagi eshitish
qobiliyatini yo'qotish sabablari orasida surunkali yiringli o’rta otit ulushi va ularning oqibatlari
orasida – adgiziv o’rta otit 18,5% ni, eshitish qobiliyatini yaxshilashga yordam so'rab murojat qilgan
aholi tarkibida esa 23-24% ni tashkil qiladi. [9].
Hozirgi vaqtda ushbu kasallikni jarrohlik yo'li bilan davolash eng samarali usul hisoblanadi:
u nafaqat patologik sohani tiklashga hissa qo'shadi, balki ovoz o'tkazuvchi elementlarning
tiklanishini, nog’ora bo’shlig’ini tiklanishini ham ta'minlaydi. Bu eshitish qobiliyatini yaxshilaydi va
kasallikning qaytalanishini oldini oladi. Bugungi kunga kelib, turli xil tipdagi timpanoplastikani
amalga oshirishda katta tajriba to'plangan. Biroq, nog’ora parda perforatsiyasining doimiy yopilishi
har doim ham sodir bo'lmaydi.
Adabiyotga ko'ra, reperforatsiyaning paydo bo'lishi 7-57% hollarda kuzatiladi [6, 7]. Bu
salbiy oqibatlarga olib keladigan holatlarni kamaytirishi mumkin bo'lgan bemorlarni boshqarishning
zamonaviy usullarini izlashning dolzarbligini belgilaydi. Timpanoplastikadan so'ng neotimpanik
membranani to'liq yoki qisman rad etishining sabablaridan biri bu jarrohlik aralashuv sohasidagi
mikrosirkulyatsiyaning buzilishidir. Operatsiya sohasidagi kapillyar qon tomirlarining shikastlanishi
va natijada ularda refleksl spazmlar paydo bo’lishi natijasida transplantantni trofik innervatsiyasini
buzadi, bu uning qisman yoki to'liq nekroziga olib kelishi mumkin. [3, 4].
Timpanoplastika samaradorligini oshirishning bir necha yo'li mavjud. Otoxerurglarning
asosiy sa'y-harakatlari jarrohlik texnikasi, tamponada usullarini takomillashtirish va jarrohlik
travmalarini minimallashtirishga qaratilgan. Asoratlarni oldini olishning yana bir yo'nalishi -
operatsiyadan keyingi davrda reparativ jarayonlarga ta'sir qilish, loskutni biriktirish uchun yanada
qulay sharoitlar yaratish, shu jumladan mikrosirkulyatsiya jarayonlarini normallashtirish xisoblanadi.
Shu maqsadda ba'zi mualliflar mikrosirkulyatsion buzilishlarni bartaraf etishga qaratilgan tizimli
vazoaktiv dorilar va nootrop dori vositalaridan foydalanishni taklif qilishadi [8]. Magnetoterapiya
operatsiyadan keyingi hududga kam energiyali lazerlaroterapiya mahalliy darajada qo'llaniladi [1, 5].
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
148
Regeneratsiya jarayonlarini takomillashtirish uchun neotimpanik membrana reparativ jarayonlarni
yaxshilaydigan turli xil materiallar bilan qoplash qo'llaniladi: xitosan, biosintezli yaralarni bog'lash
[5, 7].
Eng samarali fizioterapiya usullaridan biri bu qon tomir orqali lazer nurlanishi xisoblanadi.
Bu fizioterapiya ta'sirining kengligi tufayli, bugungi kunda ushbu usul bir qator kasalliklar va
kasalliklarni davolashda qo'llaniladi.
Qon tomir orqali lazer nurlanishini kiritish terapiyasining mohiyati tomirga kiritilgan lazer
nurini chiqaruvchi diod yordamida qon hujayralarida fotoenergiya ta'sirida stemullash xisoblanadi.
Amaliyot jarayonida qon hujayralari lazer bilan ishlangan hududdan o'tib, ularning hayotiyligini,
metabolizm faolligini oshiradigan va kislorod, transport, himoya va boshqa funktsiyalarini
oshiradigan kuchli stemullovchi zaryad oladi.
Ushbu uslub tibbiyotning ko'plab sohalarida amalga oshiriladi, masalan, jarrohlikda -
kuyishlarda, yaralarda, trofik yaralarni davolashni tezlashtirish uchun, qon tomir zararlanishlari bilan
- flebit, arterit, sepsis, bakteremiya, virusemiyani oldini olish uchun keng qo'llaniladi. Qonni lazer
bilan tozalash usuli an'anaviy davolash bilan birgalikda immunitet tanqisligini bartaraf etadigan,
xolesterin miqdorini pasaytiradigan, qonning reologik xususiyatlarini oshiradigan va tiklanish vaqtini
2-3 baravar qisqartiradigan "mo'jizaviy davo" dir. Qon tomir orqali lazer nurlanishini kiritish - bu
"Matriks" ilmiy-tadqiqot markazi va Davlat lazer tibbiyoti markazi bilan birgalikda ishlab chiqarilgan
qurilmadir, yaqinda paydo bo'lgan o'ziga xos usul - "Matriks-
qon tomir orqali lazer nurlanishini
kiritish " lazer terapevtik apparati bir necha to'lqin uzunlikdagi nurlanish ta'sirini ta'minlaydi (0,36
dan to 9 mkm gacha) va 1 dan 35 mVt gacha bo'lgan quvvat, bu eng samarali davolash rejimlarini
ta'minlaydi. Jarayon juda qulay va og'riqsiz tarzda amalga oshiriladi, bu esa uni 6 yoshdan boshlab
bolalarda qullashga imkon beradi. Kurs 7-15 kunlik protseduralardan iborat, ammo birinchi
muolajadan so'ng bemorlar uzlarida tuzalish jarayoni boshlanganligin seza boshlashadi. Davolash
davomiyligi 4 oydan 6 oygacha davom etadi.
Tadqiqotning maqsadi
. Surunkali yiringli o’rta otit kasalligi bilan kasallangan bemorlarda
timpanoplastika operatsiyasidan keyin hayot sifatining ayrim ko'rsatkichlariga ILBI ta'sirini
o'rganish.
Tekshirish usullari va materiallari.
SAOMED xususiy klinikasida birinchi marta
timpanoplastika o'tkazilayotgan bemorlarda qon tomir orqali lazer nurlanishini kiritish terapiyasini
qo'llash bo'yicha tadqiqotlar o'tkazildi.
Tadqiqotda 5 yoshdan 60 yoshgacha bo'lgan 34 kishi ishtirok etdi. Nazorat guruhidagi
bemorlar (n = 15) yallig'lanishga qarshi dorilarni qo'llagan holda standart dori terapiyasini, asosiy
guruhdagi bemorlar (n = 19), asosiy davolanishdan tashqari, tomir ichiga lazer terapiyasi kursini
olishdi. Vena ichiga yuboriladigan lazer terapiyasi kursi "Matriks-
qon tomir orqali lazer nurlanishini
kiritish" apparati yordamida utkazildi. "Matriks-
qon tomir orqali lazer nurlanishini kiritish" apparati
boshchasidan har kuni o'zgarib turadigan to'lqin uzunligi 635 nm lazer nuri chiqaradigan, quvvati bir
martalik ishlatiladigan yorug'lik qo'llanmasi 1,5-2,0 mVt. - 15 daqiqa davomida va 365 nm to'lqin
uzunligi bilan "Matriks-
qon tomir orqali lazer nurlanishini kiritish" apparati -365 lazer boshchasi
bilan- 5 daqiqa davomida tomir ichiga lezeroterapya uztkazildi. Jarayonlar har kuni 10 kun davomida
amalga oshirildi.
Tekshiruvlar faollashtirilgan qisman tromboplastin vaqtini (TPV), protrombin vaqtini (PTV),
trombin vaqtini (TB-test), S oqsillari tizimining faolligini, antitrombin III ni o'z ichiga olgan.
Terapiyaning dinamikasi va samaradorligi DAS28 indeksi yordamida baholandi.
SYO’O diagnostikasi klinik, laboratoriya va instrumental tekshiruvlar, shu jumladan
shikoyatlar, anamnez, ob'ektiv ma'lumotlar, klinik va biokimyoviy qon analizlari va ko'rsatmalarga
ko'ra chakka suyagi magnit-rezonansli kompyuter tomografiyasi asosida qo’yildi.
Hayot sifati umumiy so'rovnoma yordamida uchta kuzatuv punktida - qabul paytida, 2
haftadan keyin va 3 oydan keyin baholandi. So'rovnomaning 36 savoli 5 o'lchovga ko’ra tuzildi:
jismoniy xolati, xayot faoliyati, tanadagi og'riq, umumiy sog'liq, muxitga moslashishi.
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
149
Olingan ma'lumotlar variatsiya statistikasi usuli bilan qayta ishlandi. Ular o'rtacha arifmetik
(M), o'rtacha arifmetik o'rtacha xato (m) sifatida taqdim etiladi. Tafovutlarning ahamiyati Styudent
testi yordamida baholandi: farqlar p <0.05 da muhim deb hisoblandi.
Natijalar va ularni muhokama qilish.
SYO’Oda klinik ko'rinishlar turli xil xususiyatlarga
ega bo'lishi mumkin (1-jadval). Davolash boshlanishidan oldin bemorlarda shikoyatlar: quloqdagi
og'riq - 69,9%, quloqdan yiringli oqma - 52,6%, bosh aylanishi - 23,6%, nistagm - 4,2 % va quloqdagi
shovqin - 54,7% ekanligi aniqlandi. Burun va burun yondosh bo’shliqlarining tez-tez yallig'lanishi
SYO’O ni eng ko'p qo'zg'atuvchi omili ekanligi isbotlandi.
SYO’O bilan kasallangan bemorlarda klinik simptomlarning xususiyatlari
Klinik belgisi
%
Quloqdagi og'riq
69,9
Quloqdan yiringli oqma kelishi
52,6
Bosh aylanishi
23,6
Nistagm
4,2
Quloqdagi shovqin
54,7
Davolash paytida barcha bemorlar o'zlarining yaxshilashni va og'riq sindromining
pasayishini, shuningdek bosh aylanishi, quloqdagi shovqin va nistagm kamayganligin xis etishdi (2-
jadval). Nazorat guruhida og'riq sindromi 22,3 ± 1,7 kundan keyin, 21,4 ± 1,6 kundan keyin quloqdagi
shovqin paydo bo'ldi. Biroq, ILBI qo'shilishi bilan konpleks terapiya olgan bemorlarda og'riq
sindromi, bosh aylanishi, quloqdagi shovqin yengillashgan - klinik simptomlarni bartaraf etishning
o'rtacha vaqti 7,2 = ± 2,1 kun (p <0,01), klinik simptomlarni bartaraf etish uchun o'rtacha vaqt 11,2
± 1,8 kun (p <0,01).
SYO’O bo'lgan bemorlarni davolash paytida klinik simptomlarni bartaraf etishning o'rtacha
muddati
Guruh
simtomlar
Nazorat guruhi
(n=15)
Asosiy guruh
(n=19)
Og'riq sindromini yo'qotish vaqti,
kunlar
22,3±1,7
7,2=±2,1 **
Quloqdagi shovqinni, bosh aylanishini
yo'qotish vaqti, kunlar
21,4±1,6
11,2±1,8 **
** - nazorat guruhiga nisbatan p <0,01.
So'rovnomada o'lchovdagi yuqori ko'rsatkich hayot sifatining yaxshiroq ko'rsatkichiga mos
keladi. Bemorlarning so'rovnomalarini tahlil qilish, SYO’O bilan kasallangan bemorlarning hayot
sifatini asosiy va nazorat guruhlaridagi sog'lom guruh bilan taqqoslaganda, anketaning barcha 5
o'lchovida (3-jadval) - : jismoniy xolati (JX), xayot faoliyati (XF), tanadagi og'riq (TO), umumiy
sog'liq (US), muxitga moslashishi (MM).
SYO’O bilan kasallangan bemorlarda so'rovnoma bo'yicha hayot ko'rsatkichlari dinamikasi
(ball)
So'rovnoma
mezonlari
Sog'lom guruh
Kuzatish
punktlari
Nazorat guruhi Asosiy guruh
JX
83,3±1,9
1
28,1±5,6**
26,04±6,3**
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
150
2
20,0±3,1
48,7±4,2*
3
48,6±3,8
58,2±3,8**
XF
73,3±5,9
1
18,0±3,3**
31,2±2,6***
2
29,4±4,5
52,6±1,9***
3
39,9±3,5*
58,1±2,3***
TO
71,8±3,0
1
24,1±3,7***
25,4±6,4***
2
27,5±4,7
48,3±5,8**
3
25,8±4,6*
59,2±5,2***
US
60,8±4,9
1
29,2±5,6***
28,8,±3,6**
2
40,2±5,8
49,7±5,8
3
42,6±4,9
52,2±5,9*
MM
59,1±3,8
1
31,5±6,3**
31,6±4,1***
2
32,4±9,7
63,7±7,7**
3
38,8±6,4
59,6±6,2**
3
47,3±6,5**
58,5±5,2***
Izoh: * - p <0,05; ** - p <0,01; *** - p <0.001 - sog'lom guruh bilan farqlar.
* - p <0,05; ** - p <0,01; *** - p <0.001 - 1-kuzatuv nuqtasi bilan farqlar.
Davolash boshlanganidan ikki hafta o'tgach, anketa ma'lumotlarini tahlil qilish, asosiy
guruhdagi SYO’O bo'lgan bemorlarda ILBI fonida barcha parametrlarning sezilarli darajada
yaxshilanganligini aniqladi, umumiy sog'liq (US) ko'rsatkichi bundan mustasno, bu kursatgich uch
oydan keyin nomoyon buladi bo'ldi. Ushbu natijalar jismoniy faollikning ko'payishi, bemorlarning
kundalik faoliyatining kengayishi, sog'liq va hayotiy faoliyatni baholashning ko'payishi, emotsional
holat yaxshilanganligi va davolashdan so'ng depressiv, xavotirli xissiyotlar yo'qolganligini ko'rsatadi.
Operatsiyadan oldingi bosqichda biz respondentlarning javoblarining o'rtacha qiymatlari
asosida bemorda tashvish va tashvish tug'diradigan eng dolzarb savollarni baholadik. Ular 1, 3, 4, 5-
savollar bulindi. Ya'ni, bezovta qiluvchi omillar - aloqa muammosi, quloqdagi shovqin, quloqni
suvdan ehtiyot qilish va dori-darmonlarni qabul qilish zarurati. Bosh aylanishi va quloqdagi
noqulaylik hissi bemorlar uchun unchalik xavotirli emas. Sizga ma'lumki, SYO’O ning eng og'ir
shakllari ko'pincha ushbu alomatlar bilan boshlanadi.
Nazorat guruhida davolanishdan so'ng, ijtimoiy funktsional miqyosda va uch oydan keyin
jismoniy funktsional o'lchov o'lchovida va og'riq o'lchovida sezilarli o'zgarishlar qayd etildi.
Shunday qilib, qon tomir orqali tomir ichiga lazer nurlani yuborish kasallikning asosiy klinik
alomatlarini yengillashtirishni tezlashtirishga, ressedevlar chastotasini kamaytirishga va SYO’O
bilan kasallangan bemorlarning hayot sifatini yaxshilashga yordam beradi.
Xulosa.
Timpanoplastikadan so'ng SYO’O kompleks terapiyasiga qon tomir orqali lazer
nurlanishini kiritish kasallikning faolligini pasayishiga va bemorlarning hayot sifatini yaxshilashga
yordam beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
1.
Абдуллаева Н.Н., Таджибаев Г.А. //Оптимизация лечения хронического ларингита с
учетом этиологии и патогенеза // Stomatologiya. – 2014. - №1. – С. 70-72.
БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ
|
ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ
|
JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE
№3 | 2021
151
2.
Абдуллаева Н.Н., Ходжаева К.А. Закирова Ш.А. //Иммунокорригирующая терапия при
патологии ЛОР-органов // Медицинский журнал Узбекистана. – 2002. - №1. - С. 92-94.
3.
Арифов С.С., Далиев А.Г. Показатели исходного вегетативного тонуса у детей с острым
ларинготрахеитом // Журнал вушних, носових і горлових хвороб. – 2009. - №3. – C. 66-
69.
4.
Бакрадзе М.Д., Дарманян А.С., Таточенко В.К. Рациональная терапия крупа у
детей//Вопросы современной педиатрии. — 2007. — Т. 6, № 5. — P. 32-36.
5.
Балаболкин
И.И. Профилактика аллергических болезней у детей // В кн.:
Аллергические
болезни
у детей /под ред. М.Я. Студеникина, И.И. Балаболкина. - М.:
Медицина, 2011. - С. 319-324.
6.
Ермаченко
М.Ф.
Особенности
тактики
терапии
острых
стенозирующих
ларинготрахеитов у детей в условиях реанимационного отделения // Здоровье детей
Сибири. - 2010. - №1. - С. 47-50.
7.
Медведева,
Евгения
Александровна
//
Клинико-патогенетическое
значение
метаболической активности микрофлоры ротоглотки и кишечника у детей с
респираторными заболеваниями// Автореф. дисс. канд. мед. наук. Москва-2017. С.25-48
8.
Орлова С.Н., Рывкин А.И., Побединская Н.С. Анализ эффективности комплексов
лечебно-реабилитационных мероприятий у детей, страдающих рецидивирующим
стенозирующим ларинготрахеитом // Вестник Ивановской медицинской академии. 2016.
№ 21 (1). С. 45–49.
9.
Самиева Г.У //Дисбиотические расстройства верхних дыхательных путей у детей с
острым стенозирующим ларинготрахеитом// медицинские новости-2015 С.70-72.
10.
Самиева Г.У //Современные методы лечения острого стенозирующего ларинготрахеита
у детей // Молодой ученый -2014. №11 С.149-151.
11.
Delany D.R., Johnston D.R. Role of direct laryngoscopy and bronchoscopy in recurrent croup
// Otolaryngology– Head and Neck Surgery. 2015. Vol. 152. No. 1. P. 159–164.
12.
Kim Y.I., Jung Y.H., Cho B.H., Kim J.R., Kim S.S., Son W.S., Park S.B. The assessment of
the short- and long-term changes in the condylar position following sagittal split ramus
osteotomy (SSRO) with rigid fixation // J. Oral Rehabilit. – 2010. - N37. – P.262–270.
13.
Kokubo Y., Fukushima S., Sato J., Seto K. Arrangement of artificial teeth in the neutral zone
after surgical reconstruction of the mandible : a clinical report // J Prosthet. Dent. – 2002. – Vol.
88, N 2. – P. 125–127.
14.
Kotrikova B., Wirtz R., Krempien R. Piezosurgery: a new safe technique in cranial osteoplasty
// Int. J.Oral Maxillofac. Surg. - 2006.- N35. -p.461-546.
