Лечение экссудативного среднего отита в мировой практике

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
CC BY f
91-95
2
1
Поделиться
Кобилова, Ш., Лутфуллаев, Г., & Хамраев, Ф. (2023). Лечение экссудативного среднего отита в мировой практике . Журнал биомедицины и практики, 1(4), 91–95. https://doi.org/10.26739/2181-9300-2021-4-13
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Выполнен литературный обзор по проблеме лечения экссудативного среднего отита. Экссудативный средний отит (ЭСО) является одним из наиболее активно изучаемых в последние десятилетия заболеваний среднего уха. Особый интерес к данной патологии обусловлен многообразием клинических проявлений заболевания, длительностью течения, трудоемкостью лечения, зачастую резистентностью к стандартной терапии среднего отита, склонностью к рецидивированию. Клинические признаки: наличие экссудата в барабанной полости, отсутствие признаков острого воспаления и дефекта барабанной перепонки. Современная медицина рассматривает множество вариантов лечения экссудативного среднего отита вплоть до альтернативы применения слуховых аппаратов пациентам с противопоказанием других видов лечения. На территории СНГ пациентам назначают медикаментозное или хирургическое лечение без тактики активного наблюдения, в большинстве стран Европы и США применяется метод выжидательной тактики.

Похожие статьи


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№4 | 2021

91

ҚОБИЛОВА Шаҳодат Шокировна

ЛУТФУЛЛАЕВ Ғайрат Умриллаевич

ХАМРАЕВ Фарид Хамидуллаевич

Самарқанд Давлат медицина институти, Ўзбекистон

ЖАХОН АМАЛИЁТИДА ЭКССУДАТИВ ЎРТА ОТИТНИ ДАВОЛАШ


For citation:

Shahodat Shokirovna KOBILOVA, Gairat Umrillaevich LUTFULLAEV, Farid

Khamidullaevich Khamraev.TREATMENT OF EXUDATIVE OTITIS MEANS IN WORLDWIDE
PRACTICE. Journal of Biomedicine and Practice. 2021, vol. 6, issue 4, pp.91-95



http://dx.doi.org/10.26739/2181-9300-2021-4-13

АННОТАЦИЯ

Экссудатив ўрта отитни даволаш бўйича адабиётлар шарҳи ўтказилди. Экссудатив ўрта

отит – сўнгги ўн йилликларда ўрта қулоқни энг фаол ўрганиладиган касалликларидан бири.
Ушбу патологияга бўлган қизиқиш касалликнинг хилма – хиллигига, кечиш давомийлигига,
даволаш мураккаблигига, стандарт терапияга резистентлигига ва қайталаниш хусусиятларига
боғлиқ. Касалликни клиник белгилари ўзига хос: ноғора бўшлиғида экссудатни пайдо бўлиши,
ўткир яллиғланиш белгилари ва ноғора пардада ўзгаришлар йўқлиги. Замонавий тиббиетда
экссудатив ўрта отитни даволашни турли вариантлари мавжуд, жаррохлик усулларига қарши
кўрсатмаларга эга бўлган беморларда даволашни алтернатив усули бу эшитиш мосламалари
қўлланилади. МДҲ давлатларида беморларга медикаментоз ва жаррохлик даволаш усуллари
тавсия этилади, аммо аксарият Европа мамлакатлари ва АҚШ протоколларида кутиш ва
назорат қилиш тактикаси тадбиқ қилинган.

Калит сўзлар:

экссудатив ўрта отит, даволаш усуллари, тимпанотомия.

КОБИЛОВА Шаходат Шокировна

ЛУТФУЛЛАЕВ Гайрат Умриллаевич

ХАМРАЕВ Фарид Хамидуллаевич

Самаркандский Государственный медицинский институт, Узбекистан

ЛЕЧЕНИЕ ЭКССУДАТИВНОГО СРЕДНЕГО ОТИТА В МИРОВОЙ ПРАКТИКЕ

АННОТАЦИЯ

Выполнен литературный обзор по проблеме лечения экссудативного среднего отита.

Экссудативный средний отит (ЭСО) является одним из наиболее активно изучаемых в
последние десятилетия заболеваний среднего уха. Особый интерес к данной патологии
обусловлен многообразием клинических проявлений заболевания, длительностью течения,
трудоемкостью лечения, зачастую резистентностью к стандартной терапии среднего отита,
склонностью к рецидивированию. Клинические признаки: наличие экссудата в барабанной


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№4 | 2021

92

полости, отсутствие признаков острого воспаления и дефекта барабанной перепонки.
Современная медицина рассматривает множество вариантов лечения экссудативного среднего
отита

вплоть

до

альтернативы

применения

слуховых

аппаратов

пациентам

с

противопоказанием других видов лечения. На территории СНГ пациентам назначают
медикаментозное или хирургическое лечение без тактики активного наблюдения, в
большинстве стран Европы и США применяется метод выжидательной тактики.

Ключевые слова:

экссудативный средний отит, методы лечения, тимпанотомия.

KOBILOVA Shahodat Shokirovna

LUTFULLAEV Gairat Umrillaevich

Farid Khamidullaevich

Samarkand State Medical Institute

TREATMENT OF EXUDATIVE OTITIS MEANS IN WORLDWIDE PRACTICE

ANNOTATION

A literature review on the problem of treatment of exudative otitis media was performed.

Exudative otitis media (EMI) is one of the most actively studied diseases of the middle ear in recent
decades. Particular interest in this pathology is due to the variety of clinical manifestations of the
disease, the duration of the course, the laboriousness of treatment, often resistance to standard therapy
for otitis media, and a tendency to relapse. Clinical signs: the presence of exudate in the tympanic
cavity, the absence of signs of acute inflammation and defect of the tympanic membrane. Modern
medicine is considering many options for the treatment of exudative otitis media, up to the alternative
of using hearing aids for patients with contraindications to other types of treatment. On the territory
of the CIS, patients are prescribed medication or surgical treatment without active observation tactics,
in most European countries and the United States, a wait-and-see approach is used.

Key words:

exudative otitis media, treatment methods, tympanotomy.

Охирги ўн йилликда кўп муаллифларнинг фикри бўйича экссудатив ўрта отит

касаллиги (ЭЎО) билан касалланиш холатлари кўпайган ва ушбу касаллик қулоқ касалликлари
структурасида 15-17% ташкил этиши эътироф этилган. Эпидемиологик текширишлар 5
ешгача бўлган 50-80% болалар ЭЎОга чалинганини, 1000дан 2 болада жиддий асоратлар
пайдо бўлганини кўрсатди. Бу гуруҳдаги болалар ўрта қулоқда радикал операциялар ўтказиши
натижасида, ижтимоий мослашувга мухтожлиги аниқланди. Юқоридагиларни барчаси ЭЎО
муаммосини долзарблилигини ва нафақат мамлакатимизда, балқи дуне миқесида катта
ахамиятга эга бўлганлигини кўрсатади [1,2,8].

Илмий адабиетларда ЭЎО бир неча номлар билан номланади. Кўпинча ушбу

касалликни номланиши касалликни келиб чиқиш сабабларига боғлиқ бўлади. Айрим
шифокорлар касаллик сабабини эшитув найи обструкцияси билан боғлаб, қуйидаги
терминлардан

фойдаланади

“фаринготуботимпанал

касаллик”,

“сурункали

тубар

обструкция”, “туботимпанал катар”, “туботимпанит”, “отосалпингит”. Бошқа мутахассислар
ўрта қулоқда стерил суюқлик пайдо бўлишида вакуум ўрнини эътироф этиб, касалликни
“hydropsexvacuo”, “ўрта қулоқ гидропси”, “гидротимпанум”, “серотимпанум”, “серозли отит”,
“стерил ўрта отит”. Ўз навбатида, қолган мутахассислар патологияни ноғора бўшлиғида
яллиғланиш экссудатини чиқиши билан боғлаб, касалликни “экссудатив ўрта отит”,
“экссудатив катарал отит”, “экссудат билан кечувчи ўрта отит” деб номлайди. Ўрта қулоқ
шиллиқ безлари фаолиятини кўрсатиш учун “ўрта қулоқни секретор катари”, “секретор отит”
иборалари қўлланилади. Патология қуюқ ажралма билан кечишини инобатга олиб – касаллик
“епишқоқ қулоқ” (glue ear), “мукоидли қулоқ”, “ўрта қулоқни серо-мукоид катари” деб хам
номланади. Шунингдек, ўрта қулоқ шиллиқ пардасини енгил, юзаки турларини белгиловчи
ташхислар хам қўлланилади: “ўткир йирингсиз ўрта отит”, “катарал отит”, эшитув найи ва
ўрта қулоқ катари”, “оддий ўрта отит”, “қийин катар”. Ғарб илмий-тиббий адабиетларда “сероз


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№4 | 2021

93

отит” ибораси кўп қулланилади ва касалликни енгил, бошланғич даврини ифодалайди (ўрта
қулоқ шиллиқ пардасини сероз яллиғланишини) [7,9]. МДҲ мамлакатларида, шунингдек
Ўзбекистонда ҳам “экссудатив ўрта отит” термини қўлланилади ва бу термин ўрта қулоқда
яллиғланиш жараенларини мураккаб ва чуқурлигини кўрсатади.

Бир патологияни номловчи бир неча терминларни мавжудлиги, ноғора бўшлиғида

суюқ, йирингсиз ажралма ривожланиш сабабларини ноаниқлигини кўрсатади [4,5,6].

ЭЎОни консерватив ва жаррохлик даволаш усуллари мавжуд. Жаррохлик даво одатда

консерватив даво самарасиз бўлганда, касаллик 2-4 хафтадан ошганда тавсия этилади.
Консерватив даволаш усулларига киради:

Фаол кузатиш усули

Орал еки топик стероид дори-воситаларини, антибиотикларни, антигистамин
препаратларини, деконгестантларни қўллаш

Эшитув найини пуфлаш.

Жаррохлик даво усуллари қуйидагилардан иборат:

Парацентез

Ноғора бўшлиғини шунтлаш (вентиляцион найча қўйиш), бир вақтда аденоидэктомия
операциясини бажариш

Лазерли миринготомия

Ўрта қулоқ жаррохлиги.

Фаол кузатиш усули (active observation) – бу беморни доимий кўригдан ўтказиш,

эшитишни баҳолаш, жараенни ривожланишини назорат қилиш. Олдин “динамик кузатув” еки
“кутиш тактикаси” иборалари ҳам қўлланилган. Бу усулда даво белгиланмайди, бемор
даволовчи шифокор назоратида бўлади. Бемор шифокордан доимий равишда маслаҳат олиб
боришига қарамасдан, даволаш услуби бўйича қабул қилинган қарорларга ўзи (еш болаларда
ота-онаси) жавобгар бўлиб ҳисобланади.

Эшитув найини пуфлаш – ўрта қулоқ ва бурун – ҳалқумни бирлаштирувчи евстахий

найини, бурун бўшлиғида босимни ошириш йўли орқали очиш. Ушбу усул техникаси: хавони
босим билан евстахий найи орқали ўрта қулоқга ўтказиш натижасида ноғора бўшлиғидаги
босим ташқи муҳит билан тенглашади ва ноғора бўшлиғидаги ажралма эвакуация қилинади.
Эшитув найини очиш епиқ оғиз ва бурун билан нафас чиқариш машқлари, Политцер усулида
эшитув найини пуфлаш, эшитув найини катетеризацияси ердамида амалга оширилади [1,3,12].

АҚШ ва Европада ЭЎОни даволаш учун автотўлдириш (autoinflation) усули кенг

қўлланилади, айниқса еш болаларда, усул маҳсус насадкали хаво пуфаклари ердамида
бажарилади.

Турли мамлакатларда антибиотиклар, антигистамин дори-воситалари, деконгестантлар

индивидуал равишда шифокор томонидан тавсия этилади [10,12].

Стероид дори-воситалари (тизимли ва топик) ажралмани қисқа вақт ичида эвакуация

қилиш мақсадида қўлланилади ва хаво орқали ўтказиш занжирини функционал холатини
меерга келтиради.

Миринготомия (парацентез, тимпанотомия) – бу ЭЎОни жаррохлик даволаш усули

бўлиб, ноғора пардада ташхислаш ва даволаш мақсадида бир неча миллиметрли кесма
ўтказишдан иборат. Кесма ноғора пардани орқа – пастги квадрантида маҳсус найзасимон игна
ердамида қилинади. Кесма орқали ўрта қулоқга дори-воситалар юборилади. Хозирги вақтда
лазерли миринготомия операцияси бажарилади.

Ноғора бўшлиғини шунтлаш (тимпанотомия, вентиляцион найчаларни ўрнатиш)

ЭЎОни хирургик даволаш усулига киради, одатда натижа бўлмаганда, бир неча маротаба
тимпанотомия ўтказилганига қарамай, ноғора бўшлиғи қайта экссудат билан тўлганда
ўтказилади. Ушбу усулда ноғора бўшлиғидаги босимни тиклаш ва экссудатни чиқишини
яхшилаш мақсадида вентиляцион найча ўрнатилади, шунингдек найча орқали транстимпанал
дори-воситаларни ҳам юбориш мумкин. Ушбу усулни ўтказишга турли давлатларда турлича
кўрсатмалар мавжуд. Кўп давлатларда болаларда ЭЎО касаллиги аниқланганда, текшириш
протоколига бурун – ҳалқум эндоскопияси киритилган (лимфоид тўқимани гипертрофиясини,


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№4 | 2021

94

аденоидларни даражасини аниқлаш мақсадида). Эшитув найини туби лимфоид тўқима билан
беркилишида - аденоидэктомия операцияси тавсия этилади. Айрим холатларда, ушбу
операцияни ўзи эшитишни тўлиқ тикланишига ва ноғора бўшлиғи тузилмаларини нормал
функционал холатини тикланишига олиб келади. Бошқа холатларда, айниқса катталарда,
ноғора бўшлиғини санация қилиш мақсадида ўрта қулоқда радикал операциялар ўтказилади
[2, 11, 12].

ЭЎОни этиологияси, диагностикаси ва даволаш усуллари бўйича адабиетларда кенг

мухокамалар ўтказилишига қарамай, даволаш тактикасини танлаш бўйича турли хил фикрлар
мавжуд. Буюк Британияда Соғлиқни Сақлаш ва клиник ривожланиш Миллий институтида
(NICE – National Institute for Healthand Clinical Excellence) ЭЎОни ташхислаш ва даволаш
бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган. Тавсиялар мутахассислар маслаҳатлари, фаол кузатиш,
жаррохлик ва консерватив даво – муолажалардан иборат. Ушбу тавсиянома бўйича бемор
умумий амалиет шифокори (УАШ) консултациясини олади. Эшитиш пасайишида, айниқса
нутқи ривожланиши паст болалар оториноларинголог – шифокорига юборилади. Сўнг 3 ой
давомида ушбу мутахассис назоратида туради. Агар эшитишни пасайиши ортиб борса,
касаллик анамнезидан келиб – чиқиб жаррохлик еки консерватив даво белгиланади.

Консерватив даво ўтказилганда шифокор беморга даволаш афзалликлари ва асоратлари

ҳақида тўлиқ маълумот бериш лозим. Хирургик давога қарши кўрсатма мавжудлигида
алтернатива сифатида эшитиш мосламаларини тавсия қилиш мумкин. Жаррохлик даволаш
усули режалаштирилганда ҳам, шифокор беморга даволаш афзалликлари ва асоратлари
тўғрисида маълумот бериши шарт. Кўпинча, тимпанотомия ва вентиляцион найча (шунт
ўрнатиш) операцияси ўтказилади. Вақт ўтиши билан вентиляцион найчалар 6 ой – 1 йил ичида
ўзи тушиб қолади, еки оториноларинголог – жаррох томонидан олинади. Натижалар
вентиляцион найча олингандан сўнг 2 хафта ва 1 ойдан сўнг аудиометрия ва тимпанометрия
текширишлари орқали кузатилиб борилади.

Ушбу соха бўйича ўтказилган адабиетлар шархи шуни кўрсатдики: АҚШда

оториноларинголог шифокорлар кўпинча фаол кузатиш стратегиясини қўллайди (watchful
waiting). Яъни, 3 ой мобайнида бемор ЛОР шифокорида кузатилади ва қайта аудиометрия
қилинади. Агарда ижобий динамика кузатилмаса, беморга 3 ойдан сўнг жаррохлик даво тавсия
этилади (тимпанотомия ва вентиляцион найча шунт қўйиш операцияси). АҚШдаги даволаш
алгоритми Англия даволаш алгоритмига ўхшаш. Америкада, шунингдек анъанавий даволаш
ва ноанъанавий даволаш (гомеопатия, мануал терапия, биологик актив қўшимчалар) усуллари
қўлланилади, лекин охиргилари кўпинча тавсия этилмайди.

Олмонияда эффектив даволаш усули бу хирургик даво, яъни тимпанотомия. Болаларда

тимпанотомия билан бир вақтда аденоидэктомия операцияси ўтказилади. Хирургик
аралашувдаги фойда потенциал хавфдан юқори бўлиши керак.

Франция, Туркия, Малазия ва бошқа ривожланган мамлакатларда бирламчи аниқланган

ЭЎОта фаол кузатув усули қўлланилади, агар ижобий динамика кузатилмаса 3 ойдан сўнг
хирургик даво ўтказилади. Юқоридаги давлатларда консерватив даво тавсия этилганда
антибиотиклар, стероидлар, антигистамин дори – воситалари, деконгестантлар алохида еки
комбинацияланган холатда буюрилади (мисол антибиотик + деконгестант, антигистамин +
стероидлар). Рандомизацияланган назоратли тадқиқотлар натижасига кўра, консерватив
давода кескин ижобий динамика кузатилмайди.

Ўзбекистон республикасида, бошқа МДҲ мамлакатлари каби ЭЎОни медикаментоз ва

комбинацияланган дегонгестантлар, антибиотиклар ва антигистамин дори – воситалари
тавсия этилади. Ижобий натижа бўлмаганда, экссудат сифати ўрганилиб хирургик даво
ўтказилади: тимпанотомия, вентиляцион найча қўйиш, эшитув найи тубини обструкциясида
бир вақтда аденоидэктомия операцияси хам бажарилади. Олимларнинг фикри бўйича
тимпанотомиядан сўнг транстимпанал стероид дори – воситаларини юбориш, ўрта қулоқ
фаолиятини қисқа вақт ичида тиклашга ердам беради.

Ўтказилган адабиетлар шархи, шуни кўрсатдики ҳар бир давлат ушбу патологияни

ташхислаш ва даволаш протоколларини ишлаб чиқган. Ушбу протоколларда ЭЎОни аниқлаш,


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№4 | 2021

95

кузатиш ва даволаш бўйича тавсиялар мавжуд. ЭЎО касаллигини клиник белгилари турлича,
шунинг учун аниқлаш ва даволашда қийинчиликлар кузатилади. ЭЎО бўйича кўп мақолалар,
тавсияномалар, рандомизацияланган назоратли тадқиқотларни инобатга олиб, шуни айтиш
керакки даволаш усуллари ва тактикалари янгиланиб бормоқда, бу эса ушбу патологияга
бўлган қизиқиш ҳақида далолат беради.


Фойданилган адабиетлар рўйхати

1.

Бурмистрова Т.В. Этиопатогенетические аспекты экссудативного среднего отита.
автореф.- М.: 2006.

2.

Жумабаев Р.Б. Обзор методик лечения экссудативного среднего отита в мировой
практике// Ж. Вестник АГИУВ. – 2016, №2. – Б. 6-10.

3.

https://7universum.com/ru/med/archive/item/3631

4.

Кобилова Ш.Ш., Лутфуллаев Г.У., Ортиков А.А. Носовые, ушные, неврологические
симптомы и сравнительная оценка методов диагностики доброкачественных опухолей
носоглотки// Ж.Проблемы биологии и медицины. – 2020, №5 (122), -Б. 60-63.

5.

Лутфуллаев Г.У. Диагностика и лечение доброкачественных опухолей глотки. автореф.
– Т.: 2012.

6.

Лутфуллаев

Г.У.

Клиника,

диагностика

и

современные

методы

лечения

доброкачественных опухолей полости носа и придаточных пазух. автореф. – Т.: 2004.

7.

Очиров Д.Д., Щербик Н.В., Кологривова Е.Н., Староха А.В. Подходы к разработке
индивидуализированных схем лечения экссудативного среднего отита у пациентов с
низкой эффективностью традиционной консервативной терапии// Ж.Бюллетень
сибирской медицины. - 2011, № 3, - Б. 121.

8.

Преображенский H.A., И.И. Гольдман Экссудативный средний отит// М.: 1987. – Б.192

9.

Савенко И.В. и др. Экссудативный средний отит: брошюра по дисциплине
«Оториноларингология» для оториноларингологов, оториноларингологов – сурдологов,
терапевтов, педиатров, врачей общей практики// С. – П.: 2010. – Б.81

10. Bertel

Grahne (1964) Serous

Otitis

Media, Acta

Oto-Laryngologica, 58:1-6, 1-

8, DOI: 10.3109/00016486409121356

11

Pauline Vanneste and Cyril Page Otitis media with effusion in children: Pathophysiology,
diagnosis, and treatment. A review J Otol. 2019 Jun; 14(2): 33–39.

12. Robert J. Ruben (2009) Serous otitis media in the 20th and 21st centuries: evolving views and

treatments, Acta Oto-Laryngologica, 129:4, 343-347, DOI: 10.1080/00016480802454724


Библиографические ссылки

Бурмистрова Т.В. Этиопатогенетические аспекты экссудативного среднего отита. автореф.- М.: 2006.

Жумабаев Р.Б. Обзор методик лечения экссудативного среднего отита в мировой практике// Ж. Вестник АГИУВ. – 2016, №2. – Б. 6-10.

https://7universum.com/ru/med/archive/item/3631

Кобилова Ш.Ш., Лутфуллаев Г.У., Ортиков А.А. Носовые, ушные, неврологические симптомы и сравнительная оценка методов диагностики доброкачественных опухолей носоглотки// Ж.Проблемы биологии и медицины. – 2020, №5 (122), -Б. 60-63.

Лутфуллаев Г.У. Диагностика и лечение доброкачественных опухолей глотки. автореф. – Т.: 2012.

Лутфуллаев Г.У. Клиника, диагностика и современные методы лечения доброкачественных опухолей полости носа и придаточных пазух. автореф. – Т.: 2004.

Очиров Д.Д., Щербик Н.В., Кологривова Е.Н., Староха А.В. Подходы к разработке индивидуализированных схем лечения экссудативного среднего отита у пациентов с низкой эффективностью традиционной консервативной терапи Ж.Бюллетень сибирской медицины. - 2011, № 3, - Б. 121.

Преображенский H.A., И.И. Гольдман Экссудативный средний отит// М.: 1987. – Б.192

Савенко И.В. и др. Экссудативный средний отит: брошюра по дисциплине «Оториноларингология» для оториноларингологов, оториноларингологов – сурдологов, терапевтов, педиатров, врачей общей практики// С. – П.: 2010. – Б.81

Bertel Grahne (1964) Serous Otitis Media, Acta Oto-Laryngologica, 58:1-6, 1-8, DOI: 10.3109/00016486409121356

Pauline Vanneste and Cyril Page Otitis media with effusion in children: Pathophysiology, diagnosis, and treatment. A review J Otol. 2019 Jun; 14(2): 33–39.

Robert J. Ruben (2009) Serous otitis media in the 20th and 21st centuries: evolving views and treatments, Acta Oto-Laryngologica, 129:4, 343-347, DOI: 10.1080/00016480802454724

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов