CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
19
BANK FAOLIYATINI RAQAMLASHTIRISH ORQALI XIZMATLAR
SIFATINI OSHIRISH YO‘LLARI
Xoshimov Oybek Ibragimovich
O‘zbekiston Respublikasi Bank-Moliya Akademiyasi MBA ( Master of business
administration) General yo'nalishi magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.15357883
Annotatsiya:
Ushbu tezisda bank faoliyatining raqamlashtirilishi orqali
mijozlarga ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini oshirish masalalari o‘rganilgan.
Raqamli texnologiyalarning joriy etilishi banklar tomonidan ko‘rsatilayotgan
xizmatlarning tezkorligi, qulayligi va xavfsizligini ta’minlab, mijozlar ehtiyojiga
moslashgan yondashuvlarni shakllantirishga imkon bermoqda. Mobil ilovalar,
internet-banking, onlayn to‘lov tizimlari, sun’iy intellekt asosidagi xizmatlar va
raqamli identifikatsiya kabi innovatsion vositalar xizmat ko‘rsatish darajasini
oshirib, bank-mijoz munosabatlarini yangi bosqichga olib chiqmoqda.
O‘zbekiston tajribasida raqamlashtirish bank tizimining samaradorligini
oshirishda muhim omil sifatida namoyon bo‘lmoqda.
Kalit so‘zlar:
raqamlashtirish, bank xizmatlari sifati, mobil bank xizmatlari,
internet-banking, fintech, raqamli transformatsiya, mijoz tajribasi, innovatsion
texnologiyalar, xizmatlarni avtomatlashtirish, raqamli bank infratuzilmasi,
sun’iy intellekt, blockchain texnologiyasi, cyberxavfsizlik, O‘zbekiston bank
tizimi
Abstract
This thesis examines the issues of improving the quality of services
provided to customers through the digitalization of banking activities. The
introduction of digital technologies provides the speed, convenience and
security of services provided by banks, allowing them to form approaches
tailored to customer needs. Innovative tools such as mobile applications,
internet banking, online payment systems, services based on artificial
intelligence and digital identification are increasing the level of service and
taking bank-client relations to a new level. In the experience of Uzbekistan,
digitalization is emerging as an important factor in increasing the efficiency of
the banking system.
Keywords:
digitization, quality of banking services, mobile banking
services, internet banking, fintech, digital transformation, customer experience,
innovative technologies, service automation, digital banking infrastructure,
artificial intelligence, blockchain technology, cybersecurity, banking system of
Uzbekistan
CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
20
Asosiy qism
Zamonaviy bank tizimida raqamlashtirish jarayoni moliyaviy xizmatlar
sifatini oshirishda muhim strategik yo‘nalishlardan biri hisoblanadi. Raqamli
texnologiyalar joriy etilishi orqali banklar nafaqat xizmatlar ko‘lamini
kengaytirishmoqda, balki mijozlarga qulay, tezkor va xavfsiz muhitda xizmat
ko‘rsatish imkoniyatini yaratmoqda. Ushbu jarayon bank sektorini an’anaviy
operatsiyalardan yuqori texnologik yechimlarga olib chiqmoqda.
Eng avvalo, raqamlashtirish bank xizmatlarining qulayligini oshiradi.
Mijozlar endi bankka bormasdan turib, mobil ilovalar yoki internet-banking
orqali to‘lovlar amalga oshirishi, hisobvaraqlarni boshqarishi, kreditlar uchun
ariza topshirishi, valyuta ayirboshlashi va boshqa ko‘plab amaliyotlarni mustaqil
bajarishi mumkin. Bu esa vaqt va mablag‘ tejalishini ta’minlaydi, mijozlarning
umumiy qoniqishini oshiradi.
Ikkinchidan, xizmatlar tezkorligi va avtomatlashtirilgan jarayonlar xizmat
sifatining yuksalishiga olib kelmoqda. Masalan, kredit ajratish jarayonida sun’iy
intellekt asosida ishlovchi avtomatik skoring tizimlari qarz oluvchining to‘lov
qobiliyatini daqiqalar ichida tahlil qilishi mumkin. Shu asosda qaror qabul qilish
inson xatosini kamaytiradi va xizmat ko‘rsatish tezligini oshiradi.
Uchinchidan, raqamli bank xizmatlari orqali mijozlarga individual
yondashuv amalga oshirilmoqda. Big Data va analitik platformalar yordamida
banklar mijozlar harakatlari, xarid odatlari, geografik joylashuvi va boshqa
omillar asosida moslashtirilgan mahsulot va xizmatlarni taklif qilmoqda. Bu
yondashuv esa mijozlar ehtiyojini aniqroq aniqlash va ularni qoniqtirish
darajasini oshirishga xizmat qiladi.
To‘rtinchidan, xavfsizlik masalasi raqamli bank xizmatlarida ustuvor
yo‘nalish bo‘lib, zamonaviy texnologiyalar bu borada yuqori darajadagi
ishonchlilikni kafolatlaydi. Biometrik identifikatsiya (barmoq izi, yuzni
aniqlash), SMS-kodlar, tokenlar, mobil imzo kabi autentifikatsiya vositalari
tranzaksiyalarni firibgarlikdan himoya qiladi. Bundan tashqari, blockchain
texnologiyasi asosida ishlovchi tizimlar esa ma’lumotlar buzilmasligini
kafolatlaydi.
O‘zbekiston bank tizimi misolida ko‘radigan bo‘lsak, so‘nggi yillarda
raqamlashtirish borasida qator ijobiy siljishlar kuzatilmoqda. “Anorbank”, “TBC
Bank”, “Kapitalbank” va “Hamkorbank” kabi tijorat banklari raqamli xizmatlar
sohasida yetakchilik qilmoqda. Ular tomonidan taklif etilgan mobil ilovalar
orqali mijozlar kundalik bank xizmatlarining deyarli barcha turlaridan
foydalanish imkoniyatiga ega. Misol uchun, TBC Bank ilovasi orqali hisob ochish,
CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
21
pul o‘tkazmalari, kredit olish, to‘lovlar kabi xizmatlar to‘liq onlayn rejimda
taqdim etiladi.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan ishlab
chiqilgan “2020–2025 yillarda bank tizimini raqamlashtirish strategiyasi”
asosida moliya institutlarining IT infratuzilmasini modernizatsiya qilish,
masofaviy xizmatlarni kengaytirish va fintech kompaniyalar bilan integratsiyani
yo‘lga qo‘yish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda.
Yana bir muhim jihat – fintech kompaniyalar bilan hamkorlik. Ular yangi
yechimlarni bank tizimiga tez va samarali joriy qilishda muhim rol o‘ynaydi.
To‘lov tizimlari, chatbotlar, elektron hamyonlar, mikromoliya ilovalari –
bularning barchasi xizmat sifatini oshirishga xizmat qilmoqda.
Shu tariqa, raqamlashtirish jarayoni nafaqat banklar faoliyatining
samaradorligini oshiradi, balki mijozlarga yuqori sifatli, qulay va xavfsiz
xizmatlarni taqdim etishga xizmat qilmoqda. Raqamli bank xizmatlari – bu
moliyaviy inkluzivlik, shaffoflik va iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantiruvchi muhim
omil sifatida e’tirof etilishi kerak.
Xulosa
Bugungi
raqamli
asrda
bank
faoliyatining
samaradorligi
va
raqobatbardoshligi bevosita raqamlashtirish darajasiga bog‘liq. O‘zbekiston
bank tizimida amalga oshirilayotgan raqamli transformatsiya jarayonlari
xizmatlar sifatini oshirish, mijozlarga qulay sharoit yaratish va operatsion
xarajatlarni kamaytirishda muhim rol o‘ynamoqda.
Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, mobil ilovalar, internet-banking, masofaviy
xizmatlar va sun’iy intellekt asosidagi avtomatlashtirilgan tizimlar orqali bank
xizmatlari tezligi, xavfsizligi va shaffofligi oshmoqda. Shuningdek, mijozlar
ehtiyojiga individual yondashuv imkoniyati kengaymoqda, bu esa banklar bilan
mijozlar o‘rtasidagi ishonchni mustahkamlaydi.
Statistik
ma’lumotlar
raqamlashtirish
xizmatlardan
foydalanish
ko‘rsatkichlari izchil oshayotganini tasdiqlaydi. 2020–2024 yillar oralig‘ida
mobil ilova va internet-banking foydalanuvchilari sonining sezilarli ortishi,
masofaviy tranzaksiyalar ulushining 80% dan oshgani va filialga bormasdan
ochilgan hisoblar sonining ko‘paygani bu boradagi islohotlar natijadorligini
ko‘rsatadi.
Shu asosda xulosa qilish mumkinki, bank faoliyatini raqamlashtirish
xizmatlar sifatini oshirishning eng samarali yo‘li bo‘lib, bu jarayonni
jadallashtirish O‘zbekistonning moliyaviy barqarorligini mustahkamlashda,
CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
22
aholining moliyaviy xizmatlardan foydalanishini kengaytirishda va bank
sektorining raqobatbardoshligini oshirishda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy veb-sayti – www.cbu.uz
2.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF–6071-son Farmoni, 2020-yil –
“Raqamli O‘zbekiston – 2030” strategiyasi
3.
World Bank. (2023). Digital Financial Services: Challenges and
Opportunities in Uzbekistan.
4.
McKinsey & Company. (2024). The Future of Digital Banking: Innovation in
Emerging Markets.
5.
Deloitte. (2023). Digital Transformation in Banking Sector: Global
Overview and Regional Trends.
6.
Accenture. (2024). Banking Technology Vision: Redefining Financial
Services.
7.
“TBC Bank Uzbekistan” mobil ilovasi foydalanuvchilari soni bo‘yicha
hisobotlar (2022–2024).
8.
“Anorbank” raqamli bank xizmatlari tahlili – bankning rasmiy hisobotlari
(www.anorbank.uz).
9.
Xalqaro valyuta jamg‘armasi (IMF). (2023). Digitalization and Inclusive
Finance.
10.
Bankar.uz – O‘zbekistondagi tijorat banklarining raqamli xizmatlari sharhi
(2023).
11.
Abdurahmonov Q.H., Xolbo‘tayev O.B. (2022). Bank ishi: nazariy va amaliy
asoslar. – Toshkent: Iqtisodiyot nashriyoti.
