335
texnik jihatdan jihozlanishi etarli bo'lmagan sharoitda ham muvafaqqiyatli qo'llanilishi
mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Sattarov A.R. Mobil texnologiyalarni oliy ta'lim muassasalari o'quv
jarayonida qo'llash. // O'zMU xabarlari ilmiy jurnali, Toshkent 2019, ½. 143-148
betlar.
2. Titova S. V., Talmo T. Model interaktivnoy lektsii na baze mobilnix
texnologiy // Visshee obrazovanie v Rossii. – 2015. – №2. – S.126-135.
3. Plickers URL: https://www.plickers.com.
TALABALARNING MUSTAQIL TA’LIMINI TASHKIL ETISHDAGI
ZAMONAVIY YONDOSHUVLAR
Toshpoʻlatov Hamdam Bekmuhammadovich
Jizzax Davlat pedagogika universiteti
Annotatsiya:
Bu ilmiy nashrda talabalarning mustaqil ta’lim soatlarini
zamonaviy yondoshuvlar asosida, xususan elektron axborot ta’lim muhitida tashkil
etishning metodlari ustida fikr yuritiladi.
Kalit soʻzlar:
Mustaqil ta’lim, elektron axborot-ta’lim muhiti, axborot-
kommunikatsiya texnologiyalari.
Respublikamiz Oliy ta'lim tizimida modul-kredit tizimining tadbiq qilinishi
o'quv jarayonini tashkil etishda bir qator o'zgarishlarni talab qiladi. Bulardan biri ta'lim
jarayonida auditoriya soatlarining qisqarishi va mustaqil ta'lim soatlarining oshib
borishidir. Mustaqil ta'lim soatlarining oshirib borilishi talabalarning nafaqat iodiy
fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish uchun, balki ularning o'z-o'zini o'qish-o'rganishga
va kasbiy tayyorgarlik darajasini oshirishga ragbatlantirish kompetensiyasini
rivojlantirishni ham nazarda tutadi. O'qituvchining vazifasi axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarining (AKT) global tarqalishi sharoitida talabalarni kasbiy faoliyatga
tayyorlashdir. Ta'lim muassasalarida AKT resurslari bilan o'zaro munosabatlar
ko'nikmalari va kompetentsiyaga asoslangan yondashuv doirasida shakllantiriladi, bu
bitiruvchining shaxs va professional sifatida o'z salohiyatini ro'yobga chiqarishga hissa
qo'shadigan ma'lum bir kasbiy, ijtimoiy, shaxsiy kompetentsiyalarga ega bo'lishini
nazarda tutadi. Ushbu maqsadlarga erishish uchun o'qituvchilar o'qitishning turli
shakllari va usullarini joriy etadilar va talabalarning mustaqil ishlarini tashkil etishning
yangi va samarali shakllarini izlaydilar.
Psixologik va pedagogik adabiyotlarni tahlil qilish "mustaqil ish" tushunchasini
aniqlashtirishga imkon beradi, biz uni o'qituvchi tomonidan tashkil etilgan o'quv va
ijodiy faoliyat deb bilamiz, uning davomida talabalar o'z-o'zini shakllantirish, o'z-o'zini
tarbiyalash va o'zini o'zi boshqarish ko'nikmalarini shakllantiradilar. Mustaqil ish
336
samaradorligini oshirish uchun o'qituvchilar uni tashkil etishga yondashuvlarni
o'zgartirishlari kerak. Bunday yondashuvlardan biri elektron axborot-ta'lim muhitida
(EATM)elektron ta'limni tashkil etishni joriy etishdir.
A. V. Xutorskiyning so'zlariga ko'ra, elektron ta'lim ta'lim sub'ektlarining
o'zaro ta'sirining interaktivligini va o'quv jarayonining samaradorligini ta'minlaydigan
axborot va pedagogik texnologiyalarni birlashtirishni o'z ichiga oladi. Mustaqil ishda
ishtirok etadigan AKT nafaqat o'qitish vositasi sifatida o'zini namoyon qilishi, balki
to'g'ridan-to'g'ri bilim vositasi sifatida zarur rolni bajarishi uchun talabalarning
mustaqil ishlarini zamonaviy pedagogik va infokommunikatsiya texnologiyalaridan
foydalangan holda shaxs-faoliyat yondashuvi asosida tashkil etish kerak, ya'ni:
hamkorlikda o'qitish, loyiha usuli va muammoli o'qitish. Bunday holda, o'qituvchi
boshchiligidagi talaba nafaqat mustaqil o'rganish ko'nikmalarini rivojlantiradi, balki
bilim jarayonining ishtirokchisiga aylanadi. Aynan shu yondashuv bilan biz EATM da
mustaqil ishlarni samarali tashkil etishni bog'laymiz.
EATM-bu ta'lim sub'ektlari tomonidan yaratilgan, o'z-o'zini rivojlantiradigan
tizim bo'lib, unda belgilangan ta'lim maqsadlariga erishish uchun axborot faoliyatining
umumiy poydevorida yaqin aloqalar va munosabatlar o'rnatiladi. Mahalliy psixolog A.
V. Brushlinskiy subyekt tushunchasini ta'riflab, insonning atrof-muhit va boshqa
odamlar bilan o'zaro ta'siriga e'tibor beradi. Uning fikriga ko'ra, sub'yekt inson,
odamlar o'z faoliyatining eng yuqori darajasidir. Didaktikada EATM shaxsni
rivojlantirish uchun bunday ta'sirlar va sharoitlar tizimi sifatida qaraladi va bir
tomondan dasturiy-texnik kompleks, ikkinchi tomondan pedagogik tizim sifatida
belgilanadi.
S. A. Nazarov tomonidan taklif qilingan EATMning pedagogik modeli fanning
o'quv-uslubiy
majmuasini
(o'quv
jarayonining
birlamchi
va
ikkilamchi,
takomillashtirilgan, axborot mazmuni), kutubxonaning tuzilgan resurslarini (elektron
darsliklar, qo'llanmalar, kataloglar, umumiy tematik to'plamlar), fanning axborot
banklarini (elektron darsliklar va qo'llanmalar, interfaol namoyishlar), bilimlarni
yakuniy va oraliq nazorat qilishning avtomatlashtirilgan tizimini(test topshiriqlari va
bajarilgan loyihalarga namunalar) o'z ichiga oladi.
EATMni boshqarish elementlari sifatida fan kurslarini qurishning an'anaviy
modulli printsipi, o'quv jarayoni sub'ektlarining refleksiv faoliyati, modulli-reytingli
ilg'or pedagogik texnologiyalar, ijodiy individual loyihalar, talabalar ilmiy-amaliy
konferentsiyalari, ijodiy loyihalarni ommaviy himoya qilish, natijalarni internetda
taqdim etish, axborot manbasini tanlash qo'llaniladi.
EATMning o'ziga xos xususiyati shundaki, bunda o'quvchilarga zamonaviy
axborot texnologiyalari yordamida ishlab chiqilgan axborot resurslaridan foydalangan
holda zarur bilimlarni mustaqil ravishda olish imkoniyati beriladi. Axborot manbalari:
ma'lumotlar va bilimlar bazalari, kompyuter, shu jumladan multimediya, o'quv va
monitoring tizimlari, video va audio yozuvlar, raqamli kutubxonalar - an'anaviy
darsliklar va o'quv qo'llanmalari bilan birgalikda keng omma uchun ochiq bo'lgan juda
qulay o'quv muhitini yaratadi.
Video va televizion ma'ruzalar, davra suhbatlari, kompyuter videofayllari va
konferensiyalarni o'tkazish, o'qituvchilar bilan kompyuter aloqalarida tez-tez, hatto har
337
kuni maslahatlashish imkoniyati o'quvchilarning o'qituvchilar bilan o'zaro
munosabatlarini an'anaviy o'qitish uslubiga qaraganda ancha yaxshi kuchaytiradi.
Talabalar va maslahatchi o'qituvchilar o'rtasida intensiv telekommunikatsion
aloqalar elektron seminarlar va biznes o'yinlarini o'tkazishga imkon beradi.
To'liq rivojlangan onlayn o'quv loyihasi quyidagilardan iborat: o'qitish bloki,
axborot bloki (axborot bilan to’ldirish tizimi), boshqaruv bloki (sinov va baholash
mexanizmi), aloqa bloki (interfaol o'qitish tizimi) va bularning barchasini birlashtirgan
boshqaruv tizimi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati
1.
Tashpulatov H. B. PECULIARITIES OF USING MENTAL MAP IN THE
PROCESS OF FORMING ALGORITHMIC THINKING IN THE PROCESS OF
TEACHING FUTURE TEACHERS IN MATHEMATICS AND COMPUTER
SCIENCE //Thematics Journal of Education. – 2022. – Т. 7. – №. 5.
2.
Tashpulatov
X.
ОБЬЕКТНО-ОРИЕНТИРОВАННОЕ
ПРОГРАММИРОВАНИЕ КАК ЭФФЕКТИВНОЕ СРЕДСТВО РАЗВИТИЯ
АЛГОРИТМИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ СТУДЕНТОВ //Science and innovation. –
2022. – Т. 1. – №. B8. – С. 2268-2275.
ОТ СТЕМ ОБРАЗОВАНИЯ К СТЕМ СПЕЦИАЛИСТУ
Суяров Kушарбай Ташбаевич
Чирчикский Государственный Педагогический Университет
Аннотация
: В исследовании рассмотрены актуальные проблемы
преподавания современной физики в высших учебных заведениях
педагогического направления и некоторые возможные пути их решения.
Актуальность
стем образования
в современном мире на рынке труда
широко востребованы STEM специалисты. Т.е. специалисты обладающие
интегрированными знаниями и практическими навыками, способным быстро
адаптироваться к запросам работодателей в различных сферах образовательной
и технической деятельности, обладающие гибким мышлением, инициативные,
не требующие переподготовки. Анализ литературы проведенный в этом
направлении показывает, что потребность в STEM специалистах (физическое
направление) в мире стоит на рынке труда на месте, Не смотря на то, что
инициатором STEM образования являются США и европейских страны, тем не
менее сраны подготавливающие STEM специалистов в мировом масштабе
представлены недостаточно.
В последние столетия прогресс в науке и технике осуществляется довольно
быстрыми темпами. Вполне очевидна разница между ученым-исследователем и
инженером. Ученые исследуют мир, открывают новые явления и законы,
создают новые научные теории, а инженеры умеют воплощать научные
открытия в жизнь, на благо человека. Но на этом пути существует еще
