562
меры. И вряд ли эффективные. Поэтому вырисовываются контуры обречённости
власти различных стран мира в связи усиливающейся интернет-демократией.
Возможно настанут времена ограничения интернет-пользования и на этот счёт
разрабатываются проекты не только в России, но и в США. Китай — лидер в
этих проектах.
Выводы:
1. Проведён контент-анализ молодёжных социальных сетей мира.
2. Показано, что у молодёжи мира имеет место низкий социальный
интеллект, благодаря которому молодёжь может стать жертвой манипуляций.
3. Показано, что социально-экономическое состояние молодёжи является
главным фактором деструктивного развития современной молодежи.
4. Обозначены контуры профилактики деструктивных процессов среди
молодёжи всего мира.
Библиография:
1. Р.Р. Гарифуллин, Психология манипуляций, иллюзий, блефа, 2018,
Издательство "Бриг", 400 с.
ELEKTRON VOSITALAR ASOSIDA O‘QUVCHILARNING KREATIV
KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH
(PhD), S.Yu. Rajabova
Toshkent davlat pedagogika universiteti
Annotatsiya:
Ushbu maqolada
umumiy o’rta ta’lim maktablari texnologiya
fanini o‘qitishga qo‘yiladagan talablar va elektron vositalar orqali o‘quvchilarning
kreativ kompetentligini rivojlantirish masalasi yoritib berilgan.
Umumiy oʻrta taʻlim maktablarida oʻquvchilarga taʻlim berishning zamonaviy
innovatsion uslublarini joriy etish Oʻzbekiston Respublikasi iqtisodiyoti keyingi 10 yil
ichida dunyoning taraqqiy etgan industrial-texnologik lokomotivlari qatoriga kirishi,
yaʻni 2030-yilga kelib iqtisodiyotning sanoat va texnologik tarmoqlari boʻyicha
jahonda yetakchi davlatlardan biriga aylanishiga zamin yaratishda muhim shartlardan
biridir. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning Oliy Majlisga
Murojaatnomasida taraqqiyotga erishish uchun raqamli bilimlar va zamonaviy axborot
texnologiyalarini egallash zarur va shartligi, bu yuksalishning eng qisqa yoʻlidan
borish imkoniyatini berishi, bugungi kunda korxonalar raqamli texnologiyalardan
mutlaqo yiroqda ekanligi alohida taʻkidlanib, raqamli texnologiyalar nafaqat mahsulot
va xizmatlar sifatini oshirishi, shuningdek ortiqcha harajatlarni kamaytirishi,
natijadorlikni oshirishi, bir soʻz bilan aytganda, odamlar turmushini keskin yaxshilash
mumkinligi asoslab berildi.
Umumiy o’rta ta’lim maktablari texnologiya fani konsepsiyasining asosiy
maqsadi va vazifalari, rivojlanishining ustivor yo‘nalishlari amaliy fanlar tavsifi va
integratsiyasi.
563
Oʻquvchilarni maʻnaviy dunyosini boyitish, borliqni idrok etishda uning
yaxlitligi, takrorlanmasligi va uygʻunligini anglash, hayotiy tasavvurini amaliy
faoliyatida ifodalash orqali tafakkurini oʻstirish, ijodkorlikni rivojlantirish, innovatsion
gʻoyalarni yaratish hamda kundalik hayotga tatbiq etishga oʻrgatish amaliy fanlar blok-
moduli orqali amalga oshiriladi.
Shuningdek, oʻquvchilarni maʻnaviy, badiiy, axloqiy madaniyatini rivojlantirib,
ijodiy mahorat, badiiy-estetik didini oʻstirishda, kasb-hunarga yoʻnaltirish bilan birga,
jismonan baquvvat boʻlib, sogʻlom turmush tarziga amal qilish, vatanparvarlik ruhida
tarbiyalash va harbiy xizmatga tayyorlash, hayotiy koʻnikmalarni rivojlantirish Amaliy
fanlar tarkibida olib boriladi.
Hozirgi kunda yangiliklar, yuqori texnikaviy-texnologik innovatsiyalar,
maʻlumotlar oqimining oʻsib borishi hayotning barcha jabhalarida toʻrtinchi
texnologik inqilobni yuzaga keltirmoqda. Shaxsning qiziqishlari va jamiyatning
talablari oʻzgarmoqda. Kundalik hayotni ilmiy-tadqiqot, texnika taraqqiyoti
konsepsiyalari bilan taʻlimning integrativ yondashuvini STEAM taʻlimini joriy etadi.
Bunday yondashuvdan maqsad - taʻlim berish orqali butun dunyo taraqqiyoti va
iqtisodiyotining barqaror rivojlanishini taʻminlashda maktab, jamoatchilikni jalb qilib,
ilmiy savodxonlik, raqobatbardoshlikni targʻib qilishga qaratilgan. Ilgari mehnat
darslarida qizlar faqat fartuk tikishni, oʻgʻil bolalar yogʻochga va metallga ishlov
berishni, tasviriy sanʻat va chizmachilik darslarida rasm va chizmalar, qalam bilan
qoʻlda chizishni oʻrganishgan boʻlsa, hozirga kunda buning oʻzi yetarli boʻlmay qoldi.
Bugungi kunda butun dunyo maktab oʻquvchilarini robototexnika, modellashtirish,
konstruksiyalashtirish, dasturlashtirish, 3D-loyihalashtirish va boshqa koʻplab
yangiliklar qiziqtirmoqda.
Texnologiya
oʻquv predmeti oʻquvchilarda texnik ijodkorlikni, qobiliyatni,
tafakkurni rivojlantirish, dars jarayonida gazlamalarga ishlov berish texnologiyasini
oʻrgatish orqali kasb-hunarga yoʻnaltirishni yanada kuchaytirish, hunarmandchilik
asoslari, ishlab chiqarish va roʻzgʻorshunoslik asoslari, elektrotexnika ishlari,
elektronika asoslari, ijodiy loyiha tayyorlash texnologiyasi, kasb-hunarga yoʻllash
boʻyicha oʻzlashtirgan bilim, koʻnikma va malakalarini hayotda qoʻllay olish
layoqatini shakllantirishni koʻzda tutgan. Oʻquv predmetini oʻqitish orqali
oʻquvchilarning texnik ijodkorlik qobiliyati, kreativ koʻnikmalarini rivojlantirishga
alohida eʻtibor qaratiladi.
O‘quvchilarni texnologiya fani amaliy mashg‘ulotida Autodesk Sketchbook
dasturida o‘qitish orqali kreativ kompetentligini rivojlantiriladi.
Autodesk Sketchbook dasturi yordamida turli grafik ko‘rinishlarni loyihalash,
foto, matn, tasvirlar ustida ishlash, ayniqsa, badiiy ko‘rinishdagi kompozitsiyalarni
tahrir qilish bilan bog‘liq amallarni bajarish mumkin
.
Gazlamaga ishlov berish bo‘limini o‘qitishda Autodesk Sketchbook dasturidan
biz asosan turli logotiplar, naqshlar, firma uslublarini yaratishda qo‘llanilsa o‘quvchilar
innovatsion ta’lim vositalaridan foydalanib, kasbiy qiziqishlari ortadi.
Misol tariqasida tayyor modelda turli naqsh va logotiplarni joylashtirishning
texnologik xaratasini ko‘rib chiqamiz.
564
Autodesk Sketchbook dasturida libosga logotip chizish metodikasi
№
Bajariladigan operatsiya tartibi
Bajarilgan operatsiyaning grafik
ko‘rinishi
1.
Uskunalar
panelidagi
geometrik
shakllar
kesishmasidan
foydalanib
kerakli shaklni hosil qilinadi. Hosil
qilingan shaklga rang tanlanib rang
tanlash menyusidan kist instrumenti
orqali rang beriladi.
2.
Kist orqali shaklga fon rangi tanlanib
rang beriladi.
3.
Instrumentlar
panelidan
lastik
instrumenti
tanlanib
yordamchi
chiziqlar o‘chirib tashlanadi.
4.
Kerakli logotipni shaklini chizish
uchun
shakl
“kopirovat” amalini
bajarish orqali ko‘chiriladi. Yangi hosil
qilingan shaklga rang beriladi.
5.
Shaklga kerakli rang berilib shakl
tekislanib oxirgi ishlov beriladi.
6.
Logotib qo‘yilishi kerak bo‘lgan model
tanlanib
uni
asosiy
ekranga
joylashtiriladi.
7.
Tayyor logotib modelni kerakli joyiga
joylashtirilib, ortiqcha chiziqlardan
tozalanadi.
565
Elektron vositalar asosida o‘quvchilarda kreativ kompetentligini rivojlantirish
va maktab ta’limi tizimidagi o‘qitish jarayonini innovatsion talablar va kompetentlikka
asoslangan ta’lim sharoitida amalga oshirish bilan belgilanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1.
Umumiy o‘rta ta’limning milliy o‘quv dasturi 2021 yil
2.
S.Yu.Rajabova “Bo‘lajak kasb ta’limi o‘qituvchilarining konstruktorlik
texnologik kompetentligini rivojlantirish metodikasi” dissertatsiya T 2020 yil
MATEMATIKA FANINI O‘QITISH JARAYONIDA ZAMONAVIY
AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH
Alimov Salohiddin Hikmat oʻgʻli,
Xolmanova Klara Yangiboy qizi
O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali
Annotatsiya:
Zamonaviy jamiyatni axborot-kommunikatsiya texnologiyalarisiz
tasavvur etib bo‘lmaydi. Ammo, o‘qitish sifatini oshirishda axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarining didaktik imkoniyatlaridan foydalanish masalasi yetarli darajada
o‘rganilmagan. Ushbu maqolada matematika fanini o'qitishda zamonaviy axborot
texnologiyalaridan foydalanib o‘qitish sifat darajasini ilg‘or xorijiy tajribalar asosida
oshirish to‘g‘risida fikrlar yuritilgan.
Kalit soʻzlar:
axborot-kommunikatsiya,
kompetensiyaviy
yondashuv,
modellashtirish, grafik rejim, zamonaviy axborot texnologiyalari.
Bugungi kunda dunyo miqyosida matematika ta’limini takomillashtirish bo‘yicha
intensiv ishlar amalga oshirilmoqda: matematika o‘qitishning maqsadlari, o‘quv
materiali mazmunini tanlash tamoyillari aniqlashtirilayapti, darsliklar va boshqa o‘quv
vositalarini modernizatsiya qilish ishlari olib borilmoqda, o‘qitishning samarali
shakllari va metodlari ishlab chiqilmoqda. Bu jarayon hozirgi vaqtdagi fanning, fan va
texnika o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarning rivojlanishi, jamiyatning barcha sohalariga,
yangi axborot texnologiyalarining keng joriy etilishiga asoslangan ilmiy-texnik
revolyusiyaning natijalarini o‘z ichiga qamrab oladi. Matematika fanining inson aql-
zakovati, diqqatini rivojlantirish, maqsadga erishish uchun qat’iyat va irodani
tarbiyalash, algoritmik intizomni ta’minlash, tafakkurini kengaytirishda muhim o‘rin
tutadi. Matematika olam haqidagi bilimlarning asosi bo‘lib, ishlab chiqarish, fan va
texnika taraqqiyotida, shuningdek, atrofimizdagi hodisa va hodisalarning o‘ziga xos
qonuniyatlarini ochishda muhim rol o‘ynaydi.
Shu bilan birga ta’lim tizimida matematika fanini o‘qitish jarayonida xorijiy
tajribalardan foydalanishning mohiyatini o‘rganish, xorijiy tajribalarning ijobiy hamda
salbiy tomonlarini ko‘rsatib berishdan iborat [4]. Talabalarda matematikaga bo‘lgan
qiziqishlarini oshirish uchun ta’lim jarayonida amaliy va nostandart xarakterdagi
masalalardan foydalanmasdan bo‘lmaydi. Bunday masalalarni yechish o‘quvchilarda
