STARS International University
163
Annotatsiya:
Maqolada talabalarning dizaynerlik kasbiy tayyorgarligini
shakllantirishda pedagogik kompetentsiyaning roli va innovatsion ta’lim
texnologiyalarining mohiyatiga muallif tomonidan ta’rifi berilgan.
Kalit so‘zlar:
innovatsion ta’lim texnologiyalari, pedagogik texnologiya, dizayn,
ta’lim.
Dizayner talabalarni shakllantirishda kasbiy kompetentsiyaning roli juda ham
muhim hisoblanadi. Har qanday pedagogik jarayonning shakllantirish darsning
tahlil qilinishi bilan yakunlanishi kerak. Kompetentsiya yondashuvi. Qobiliyatni
rivojlantirish mumkin, qachonki, pedagog kasbiy faoliyati jarayonida aniq tashhis
qo‘ya olsa, yani “Biladi”, “tushunadi”, “ ma’lumotga ega”, “tayyor”. O‘z navbatida,
biz dizaynerning professional malakasini rivojlanishida to‘rtta asosiy komponentni
birlashtirishi kerak:
1) motivatsion-qiymat;
2) kognitiv;
3) operativ faoliyat;
4) shaxsiy ijodiy faoliyat.
Motivatsion-qiymat komponenti - motivatsianing dizayn faoliyatiga
yo‘naltirilganligi, talabaning ijodga moyilligi;
Kognitiv komponent ma’lum darajada rivojlangan ta’lim faoliyatida, shuningdek,
pedagog orqali olingan bilim darajasi orqali, o‘z-o‘zini tarbiyalash va intellektual o‘zini
o‘zi rivojlantirishdir. Kognitiv komponent muvaffaqiyatli yechimning ko‘nikmalari va
qobiliyatlarini aks ettiradi va mantiq bosqichlarga mos keladigan kasbiy vazifalar,
dizayn funktsiyalarini amalga oshirish ketma-ketligini belgilaydi.
Shaxsiy-ijodiy komponentda talaba ijodiy timsolni belgilab oladi. Muallifning
g‘oyalari va fikrlari harakati zamonga mos bo‘lishi lozim. Zamonaviy sharoitda
dizaynerlik kasbini egallash davomida dizayn ta’limi doirasida va turli bosqichlar
bilan makammallashtirish mumkin.
Amaliyot darslari davomida o‘qituvchi va talabalar tomonidan turli xil og‘zaki
(ma’ruza, tushuntirish, suhbat) fan (didaktik va uslubiy adabiyotlar, vizualizatsiya),
(amaliy mashqlar namoyishi, multimedia taqdimotlari); intellektual (mantiqiy,
UMAROVA GULZODA ERNAZAROVNA,
MRDI instituti
Libos dizayni kafedrasi
katta o‘qituvchisi
gulzodaodiljonrayhona@gmail.com
DIZAYNER TALABALARNI
SHAKLLANTIRISHDA
PEDAGOG KASBIY
KOMPETENTSIYASINING
ROLI
https://doi.org/10.47689/STARS.university-pp163-164
Global dunyoda ilm-fan va ta‘limdagi innovatsion
rivojlanishning zamonaviy trendlari 15 dekabr, 2022 yil.
164
konstruktiv) bosqichlar qo‘llanilishi ijobiy samara beradi.
Yuqorida aytib o‘tilganidek, bilimni mukammallashtirish o‘z-o‘zini anglash
san’ati bilan chambarchas bog‘liq. Talabalarning ijodiy salohiyatini rivojlantirish
maqsadida shakllantiruvchi, tajribada isbotlangan ko‘nikmalar va rejalashtirilgan
tizim ishlatilishi, amaliy jarayonning elementlari harakati mukammalligiga bog‘liqligi
o‘rganildi. Shu maqsadda tegishli algoritm ishlab chiqilgan:
1) bilimlarni standart vaziyatlarda qo‘llash; natijada talabaning harakatlar ketma-
ketligini tez va oson egallashi;
2) o‘zgargan vaziyatda bilimlarni qo‘llash bo‘yicha mashqlar; natija - o‘rganilgan
harakatni o‘zgartirilgan vaziyatga qo‘llash;
3) olingan yangi bilimlarni ijodiy qo‘llash, qobiliyat va hissiyotlarning kuchayishi;
bunda xayol katta rol o‘ynadi.
Ko‘rinib turibdiki, birinchi bosqichda talabalarni bajarilishi kerak vazifalar bilan
oldindan tanishtirish, zarur motivatsiyani yaratadi. Shu bilan birga, talabaga
hayotiy misollar bilan yanada qiziqarli deb hisoblangan jarayonni misol keltirib,
ichki motivatsiyani shakllantirish lozim. Ikkinchi bosqichda orientatsiya bazasining
sxemasi ketma-ketligining taklif qilinshi, harakat bajarilishiga poydevordir.
Asosiy adabiyotlar:
1. Innovatsion ta’lim texnologiyalari / Muslimov N.A., Usmonboeva M.H., Sayfurov
D.M., To‘raev A.B. – T.: “Sano standart” nashriyoti, 2015 y.
2. Yo‘ldoshev J.G‘., Usmonov S. Ilg‘or pedagogik texnologiyalar. – T.: O‘qituvchi,
2004.
3. Ro‘zieva D., Usmonboeva M., Holiqova Z. Interfaol metodlar: mohiyati va
qo‘llanilishi / Met.qo‘ll. – T.: Nizomiy nomli DTPU, 2013.
4. Tolipov O‘., Usmonboeva M. Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy asoslari
– T.: 2006.
5. Yunusxodjayeva S.A. (2019). Yosh rassomni o‘qitishda samarali usullardan
foydalanish. ПЕРЕКРЁСТОК КУЛЬТУРЫ, 1(4).
6. Yunusxodjayeva S.A. (2020). КАSB TA’LIMI YO‘NALISHIDAGI
TALABALARNI O‘QITISHDA KASBIY BILIMNI CHUQUR O‘ZLASHTIRGAN
MUTAXASSISLTARBIYALASH VA MILLIY LIBOSLARIMIZGA OID BILIMLARNI
RIVOJLANTIRISHNING
AFZALLIKLARI. ПЕРЕКРЁСТОК
КУЛЬТУРЫ, 2(4).
7. Эрназаровна, У. Г. (2022). ТҲЕ ФОРМАТИОН ОФ ТҲЕ ДЕСИГН ТЕРМ АНД
ҲИСТОРЙ ОФ ДЕВЕЛОПМЕНТ. ТАъЛИМ ВА РИВОЖЛАНИШ ТАҲЛИЛИ ОН-
ЛАЙН ИЛМИЙ ЖУРНАЛИ, 96-102.
