S H A R Q M A S H ’ A L I
66
“
НАВРЎЗ
”
НИНГ
ҚАЙТА
ТИКЛАНИШИГА
ДОИР
АЛИБЕКОВ
УМУРЗОҚ
Катта
ўқитувчи
,
ГулДУ
Аннотация
.
Мақолада
XX
асрда
ўзбек
халқининг
миллий
,
диний
қадриятларининг
норасмий
таъқиқла
-
ниши
ва
қайта
тиклаш
йўлидаги
саъй
-
ҳаракатлар
“
Йил
боши
-
Наврўз
сайли
”
мисолида
тарихийлик
тамойили
асосида
таҳлил
қилинган
.
Наврўз
сайли
мамлакатимиз
тарихида
алоҳида
аҳамиятга
эга
бўлган
қадимий
байрам
ва
мустақиллик
йилларидаги
тинчлик
,
барқарор
тараққиёт
рамзи
сифатида
ёритилган
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
маънавият
,
маданият
,
айём
,
сайл
,
байрам
,
дехқон
ҳисоби
,
чорва
ҳисоби
,
му
-
чал
ҳисоби
,
ҳижрий
тақвим
,
Григориан
календари
,
ҳанафий
мазҳаби
,
ақидапарастлар
,
анъана
,
маросим
.
Аннотация
.
В
статье
проанализирован
неформальный
запрет
национальных
и
религиозных
ценностей
ўзбекского
народа
и
усилия
по
их
восстановлению
на
примере
«
Начало
года
–
праздника
Навруз
»
в
XX
веке
.
Праздник
Навруз
освящен
в
качестве
древнего
праздника
,
имеющий
особое
значение
в
истории
нашей
страны
и
символа
мира
,
стабильного
развития
в
годы
независимости
.
Опорные
слова
и
выражения
:
духовность
,
культура
,
праздник
,
земледельческий
календарь
,
скотоводческий
календарь
,
леточисления
,
мусульманский
календарь
,
григорианский
календарь
,
ханафидство
,
фундаменталисты
,
традиция
,
церемония
.
Abstract.
The article analyzes the "informal" prohibition of national and religious values of the Uzbeks
and measures of their restoration in the example of "The Beginning of the Year – Holiday of Navruz".
Holiday Navruz is consecrated as the ambassador of independence, peace, sustainable development of our
country during independence years.
Keywords and expressions:
spirituality, culture, holiday, calendar, peasant’s calendar, livestock calendar,
calendar of the year, Hijri calendar, Gregorian calendar, Hanafidism, fundamentalists, tradition, ceremony.
Мустақиллик
миллий
қадриятларимизни
тиклашга
,
миллий
-
маънавиятмизни
юксалти
-
ришга
катта
имконият
яратди
.
Маънавий
қад
-
риятимиз
бўлмиш
Наврўз
сайлининг
тиклани
-
ши
халқимизга
қувонч
ва
руҳий
мадад
бахш
этди
.
Ўзбекистонда
бу
кун
ҳар
йили
қутлуғ
байрам
сифатида
тантанали
нишонланмоқда
.
У
ҳар
қандай
мафкурадан
,
сиёсатдан
холи
бўлиб
,
аҳолининг
руҳини
кўтариш
орқали
,
уни
истиқболдаги
буюк
мақсадлар
сари
сафарбар
этишда
,
мамлакатимизда
кечаётган
ислоҳот
-
ларни
муваффақиятли
амалга
оширишда
му
-
ҳим
омил
бўлиб
хизмат
қилмоқда
.
Наврўз
ва
Меҳржон
сайллари
тўғрисида
бизнинг
давримизга
қадар
кўплаб
маълумотлар
етиб
келган
.
Бу
соҳада
ўрта
аср
мутафак
-
кирлари
ўзлари
яшаб
ўтган
замонларидаги
бай
-
рам
тантаналари
моҳияти
ва
тарихи
ҳақида
берган
маълумотлари
катта
аҳамиятга
эга
1
.
1
Беруний
.
Қадимги
халқлардан
қолган
ёдгорликлар
.
Танланган
асарлар
. 1
том
. –
Т
.:
Фан
, 1968. –
Б
. 253–256;
Фирдавсий
.
Шоҳнома
(
биринчи
китоб
). –
Т
.:
Фан
, 1975. –
Б
. 23;
Наршахий
.
Бухоро
тарихи
. –
Т
.:
Фан
, 1966. –
Б
. 23–
Ўрта
Осиёда
уюштирилган
Наврўз
сайлига
хо
-
рижий
сайёҳларнинг
қизиқиши
ҳам
катта
экан
-
лиги
ҳақидаги
маълумотларни
ёзма
манбаларда
кўплаб
учратиш
мумкин
.
Элшунос
Шавкат
Миралимов
қарашла
-
рига
кўра
,
Наврўз
Туркистон
ўлкасида
диний
маросим
сифатида
тақиқланган
.
Муаррих
ХХ
аср
50-
йилларнинг
охири
, 60-
йиллар
бошларида
Наврўз
қайтадан
анъанага
кир
-
гани
ва
70-
йилларнинг
охирига
келиб
ком
-
мунистик
мафкуранинг
нишонига
айланга
-
ни
, 80-
йилларнинг
бошларида
халқ
сайли
қатағон
қилинганлиги
тўғрисида
ўз
таҳлилий
хулосасини
беради
2
.
Профессор
Усмон
Қо
-
рабоев
Наврўз
сайлини
ХХ
аср
30-
йиллар
бошида
,
эскилик
сарқити
сифатида
тақиқ
-
ланганлиги
, 60-
йиллар
бошларидан
халқ
24;
Умар
Хайём
.
Наврўзнома
. –
Т
.:
Меҳнат
, 1990. –
Б
. 28–
30;
Алишер
Навоий
.
Тарихи
мулки
Ажам
.
Асарлар
, 16
том
, 2000. –
Б
. 199–200;
Ҳофиз
Таниш
Бухорий
.
Шараф
-
номаи
Шоҳий
. –
Т
.:
Фан
, 1983. –
Б
. 32–36.
2
Миралимов
Ш
.
Наврўз
.
Ёш
ленинчи
. 1990
йил
10
март
№
48 (13484).
S H A R Q M A S H ’ A L I
67
байрамларига
бир
мунча
эътибор
берилган
-
лиги
, 70-
йилларига
келиб
,
шўролар
халқ
удум
-
ларига
қарши
норасмий
кураш
бошланган
-
ликлари
ва
80-
йиллар
ўрталарида
қатағонга
учрагани
тўғрисида
фикр
юритади
1
.
Бу
фикр
-
лардан
ўтган
асрда
Наврўз
тантанасига
бўлган
муносабатни
билиб
олиш
мумкин
.
Й
ил
боши
-
Наврўз
сайли
деҳқончилик
ва
чорвачилик
маданиятлари
билан
ҳамоҳанг
табиат
-
ва
коинот
қонуниятларига
боғлиқ
“
юлдуз
ҳисоби
”, “
тошув
ҳисоби
” “
фениоло
-
гик
тақвим
”, “
деҳқон
ҳисоби
”,
ёки
“
чорва
ҳисоби
”, “
мучал
ҳисоби
”
тақвимларига
кўра
халқ
орасида
нишонланиб
асрлар
давомида
авлодларга
ўтиб
келаверган
2
.
Миллатнинг
дунёқараши
,
орзу
-
умидлари
,
истак
ва
интилишлари
,
ўзлиги
,
унинг
бай
-
рамлари
,
анъаналарида
,
айниқса
,
ёрқин
акс
этади
.
Тарихда
у
ёки
бу
миллатни
ўзлигидан
маҳрум
этмоқчи
бўлган
фотиҳлар
,
аввало
,
миллатни
тилидан
,
тарихидан
ҳамда
маъна
-
вий
қадриятига
айланган
турли
байрамлари
-
дан
жудо
этишга
уринганлар
.
Босқинчилар
миллатга
бегона
ва
ёт
бўлган
,
унинг
миллий
-
маънавий
қадриятларига
тўғри
келмаган
урф
-
одат
,
анъаналарни
киритиш
орқали
унинг
турмуш
тарзини
ўзгартириб
юбориш
-
ни
мақсад
қилиб
қўйишган
.
Бунга
турли
йўллар
ва
воситалар
орқали
муайян
даража
-
да
эришган
ҳам
,
аммо
ҳаёт
фалсафаси
бир
нарсадан
огоҳ
этадики
,
миллатнинг
маъна
-
вий
маданиятига
“
зўрлаб
”
сингдирилган
бай
-
рамлар
ҳеч
қачон
абадий
қолиши
мумкин
эмас
3
.
Ўзбек
халқининг
удумий
йил
ҳисоби
араблар
босқини
туфайли
кириб
келган
“
ҳижрий
”
тақвими
ҳукмронлиги
даврида
ҳам
оддий
халқ
орасида
яшаб
келди
.
1
Қорабоев
У
.
Ўзбек
халқи
байрамлари
.
Масъул
муҳаррир
С
.
Олим
. –
Т
.:
Шарқ
, 2002. –
Б
. 67–68.
2
Жўраев
М
.
Ўзбек
халқ
самовий
афсоналари
. –
Т
.:
Фан
,
1995. –
Б
. 110;
Наврўз
байрами
. –
Т
.:
Фан
, 2009. –
Б
. 17;
Наврўз
қўшиқлари
тўплам
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2010. –
Б
.
100–122;
Алибеков
У
.
Й
ил
ҳисоби
//
Мозийдан
садо
.
2012.
№
1. –
Б
. 6–10;
Саримсоков
Б
.
Ўзбек
маросим
фольклори
. –
Т
.:
Фан
, 1986. –
Б
. 40–43.
3
Азизхўжаев
А
.
Чин
ўзбек
иши
. –
Т
.:
Ўзбекистон
,
2011. –
Б
. 123.
Халқимиз
тарихан
суннийликнинг
мўъта
-
диллиги
ва
бағрикенглиги
билан
сиёсий
-
иқтисодий
илмий
маданий
юксалишга
қулай
шароитлар
яратиб
келган
Ҳанафий
мазҳабга
эътиқод
қилиб
келган
.
Унда
дин
амаллари
осон
кўрсатилади
,
миллий
урф
-
одатлар
рад
этилмайди
4
.
Масалан
,
Наврўз
байрамини
ни
-
шонлаш
,
тўй
ва
дафн
маросимлари
хусусида
баҳс
юритилмайди
.
Қабрларни
зиёрат
қилиш
,
марҳумлар
руҳига
дуо
қилиш
савоб
ҳисоб
-
ланади
.
Ҳанафийлик
ўз
тарихий
тараққиёти
-
нинг
барча
босқичларида
мусулмонларнинг
ҳамжиҳатлиги
,
ўзаро
иноқлиги
ва
бирлигини
таъминлаш
учун
курашиб
келган
,
барча
масалалар
,
келишув
ёки
ижмоъ
-
фатво
орқали
ҳал
этилган
.
Ҳанафийлик
мазҳабидаги
бағри
-
кенглик
туфайли
Наврўз
сайли
удумлари
исломий
мазмун
билан
бойиб
борди
.
Ҳаттоки
,
Зарафшон
воҳасида
Й
илбоши
Наврўзни
Ийди
Наврўз
деб
юритилиб
5
,
болаларга
Наврўзий
ийдий
-
Наврўзий
ҳайитлик
,
ҳайит
харжлари
берилиб
,
яхши
ниятлар
қилинган
.
Бу
ҳолат
ҳижрий
тақвимда
асрлар
давомида
яна
бир
Ийд
байрами
шаклланганлигини
кўрсатади
.
Россия
империяси
босқинидан
сўнг
,
мус
-
тамлакачилик
тузумига
қарши
халқ
қўзғолон
-
лари
(1892
йил
Тошкент
, 1898
йил
Андижон
)
кўтарилганидан
кейин
халқ
оммасини
уюшти
-
риб
,
бирлаштирадиган
Наврўз
сайли
таъқиб
этилди
.
Сирдарё
губернияси
ҳарбий
бошлиғи
-
нинг
кўрсатмасига
кўра
,
катта
йиғинлар
уюш
-
тирилмайдиган
бўлди
.
Аҳоли
орасида
байрам
таъсирини
камайтирилиб
марказдан
узоқлаш
-
тирилди
.
Маҳаллий
аҳоли
ташаббуси
билан
сайил
тор
доирада
6
шаҳар
-
қишлоқлардан
таш
-
қарида
ташкил
этилди
.
Бу
байрамлар
ўрнига
Туркистонда
рус
халқининг
турмуш
тарзи
маданияти
кенг
тарғиб
этила
борди
.
4
Ҳатамов
Ғ
.,
Собир
Ўнар
,
Ҳамроев
Ш
.
Кўнгилдаги
бузилиш
.
Ислом
дини
:
ҳокимият
ва
инсон
. –
Т
.:
ТошДТУ
босмахонаси
, 1998. –
Б
. 33.
5
Й
ўлдош
Муқим
.
Мозийдан
садо
.
Халқ
сўзи
. 1991
йил
21
март
.
№
57;
Ҳасанов
М
.
Устоз
Айний
талқинида
.
Халқ
сўзи
. 1991
йил
21
март
.
№
57
6
Насриддинов
Б
.
Наврўз
мозийда
.
Маърифат
. 1992
йил
21
март
.
№
34 (5630)
S H A R Q M A S H ’ A L I
68
Наврўз
сайлига
қадар
баҳорги
тенг
кунлик
-
дан
бир
ҳафта
аввал
аждодлар
руҳини
шод
этиш
мақсадида
маросимлар
ўтказилиб
,
ўтган
-
лар
хотир
этилган
1
.
Шу
анъана
халқ
сайли
сифатида
Хоразмда
Исмамут
ота
,
Юсуф
Ҳама
-
доний
,
Боварис
бобо
,
Тошкент
яқинидаги
Зан
-
гиота
,
Ўшда
Азуф
-
и
Беркий
қадамжоларида
2
ташкиллаштирилиб
халқ
ҳашарлари
уюшти
-
рилиб
,
қабристон
-
зиёратгоҳлар
ободонлашти
-
рилган
.
Муққадас
зиёратгоҳларда
халқ
сайлини
нишонлашга
дин
аҳли
қаршилик
кўрсатмаган
.
Шунингдек
,
очиқ
табиат
бағридаги
сайл
тан
-
таналари
ташкиллаштирилиб
Тошкентда
Тўйте
-
па
сайлгоҳида
3
,
Ургутда
тоғ
ёнбағридаги
Тўп
-
хона
майдонида
4
,
Хўжанд
шаҳри
яқинидаги
Сирдарё
соҳилида
,
Жиззахни
“
Қўтир
булоқ
”
тоғ
бағрида
, “
Хожа
ғозён
”
ҳиёбонида
5
оммавий
хур
-
сандчилик
қилинган
.
Тўйтепа
сайилгоҳида
уюштирилган
Наврўз
байрамига
генерал
-
губер
-
натор
фон
Кауфман
қатнашиб
миллий
кийимда
ўйнаган
уч
раққосга
совғалар
улашган
6
.
Шуб
-
ҳасиз
,
унинг
бу
хатти
ҳаракати
ортида
маҳаллий
халқ
орасида
ўзининг
обрўсини
ошириш
мақсади
турганлигини
пайқаб
олиш
қийин
эмас
.
1918
йилнинг
20
апрелидан
1
майгача
Тошкентда
бўлиб
ўтган
ўлка
советлариниг
V
сеъздида
РСФСР
таркибига
кирувчи
Тур
-
кистон
автоном
совет
социалистик
респуб
-
ликаси
тузилганлиги
эълон
қилинди
.
Жумҳу
-
риятнинг
олий
қонун
чиқарувчи
органи
-
Туркистон
республикаси
Марказий
ижроия
қўмитасининг
1918
йил
августида
ва
1919
йил
октябрида
чиқарилган
кўрсатмаларига
кўра
байрам
кунлари
белгиланиб
,
таркибига
1
Алибеков
У
.
Қаъда
қаримас
.//
Фан
ва
турмуш
.
№
1.
1995. 13-
бет
.
2
Снесарев
Г
.
П
.
Харезмские
легенды
как
источник
по
истории
религиозных
культов
Средней
Азии
. –
М
.:
Наука
, 1983. –
С
. 22–28,
Қорабоев
У
.
Ўзбек
халқи
байрамлари
.
Масъул
муҳаррир
С
.
Олим
. –
Т
.:
Шарқ
,
2002. –
Б
. 62;
Насриддинов
Б
.
Наврўз
мозийда
.
Маърифат
. 1992
йил
21
март
.
№
34 (5630).
3
Қорабоев
У
.
Ўзбек
халқи
байрамлари
.
Масъул
муҳаррир
С
.
Олим
. –
Т
.:
Шарқ
, 2002. –
Б
. 62.
4
Исмоил
Шоҳ
Мурод
.
Бу
юртда
эътиқод
бор
.
Постда
.
1992. 21
март
.
№
34. (2454).
5
Назир
Сафаров
.
Кўрган
кечирганларим
. –
Т
.:
Ғ
офур
Ғ
улом
номидаги
бадиий
адабиёт
нашриёти
, 1968. –
Б
. 97.
6
Қорабоев
У
.
Ўзбек
халқи
байрамлари
.
Масъул
муҳаррир
С
.
Олим
. –
Т
.:
Шарқ
, 2002. –
Б
. 62.
мусулмон
халқлари
учун
Наврўз
тантанаси
ҳам
киритилди
7
.
Шу
ўринда
энди
ташкил
топ
-
ган
совет
давлатини
дастлабки
даврда
маҳал
-
лий
республикалар
халқларининг
миллий
ман
-
фаатлари
билан
баъзи
ўринларда
келушув
-
чилик
сиёсатини
кўрамиз
.
Бу
даврда
Гри
-
гориан
календарига
кўра
янги
йил
1
январдан
ҳисобланиб
, 31
декабрь
арча
байрами
,
қорбобо
ва
қорқиз
билан
боғлиқ
тантаналар
кенг
оммалашди
ҳамда
янги
маъно
берувчи
ғарб
байрамларининг
таъсири
кучайди
.
Қўшни
Қозоғистон
республикасида
совет
давлати
халққа
1920
йилда
Наврўз
тантаналарни
нишонлашга
рухсат
берсада
,
Улыс
кун
-
Наврўз
сайлини
“
диний
байрам
”, “
ўтмиш
қолдиғи
”
ном
-
лари
билан
1926
йилда
таъқиқлаб
қўйди
8
.
Коммунистик
мафкуранинг
мақсадига
кўра
.
Наврўз
ва
Меҳржон
расмий
байрамлар
қаторига
киритилмай
ва
норасмий
таъқиқ
-
ланиб
9
, “
умумпролетар
байрамлари
”
соясида
унутилиши
лозим
эди
.
Бундай
оғир
вазиятда
халқимиз
ўтмиш
тарихи
сабоқларига
амал
қилинди
.
Хусусан
, “
Й
ил
боши
”-“
Наврўз
ёзга
кўчирилган
даврларда
гул
сайли
баҳор
фас
-
лининг
энг
катта
байрамига
айланиб
10
”
унинг
моҳиятида
Наврўз
руҳияти
акс
этган
.
Хоразм
ва
Бухорода
қизил
гул
сайли
,
Фар
-
ғона
водийси
ва
Тошкент
атрофларида
лола
сайли
,
Чуст
ва
Денов
туманларида
сунбула
сайли
,
Ургутдаги
Баландқишлоқда
бойчечак
сайли
бўлиб
,
мазкур
соҳада
кўплаб
этноло
-
гик
тадқиқотлар
амалга
оширилган
11
.
Ҳукм
-
рон
мафкуранинг
“
Янги
кўринишдаги
”
Нав
-
рўз
сайлига
муносабатини
Бухоро
ва
унинг
атрофидаги
қишлоқлар
аҳли
Баҳовуддин
Нақшбандий
ҳазратлари
мақбараси
атрофида
нишонланган
қизил
гул
сайли
мисолида
7
Милируд
А
.
Лучший
день
года
.
Вечерний
Ташкент
.
20-
марта
1991.
№
55 (7444).
8
Омырзаков
Т
.
М
.
Наурыз
.
Земля
у
нас
Одна
(
Сборник
)
Сост
.:
Абдувалиев
В
.
А
.,
Цой
С
.
А
. –
Т
.:
Узбекистан
, 1991. –
С
. 121–122.
9
Абдурахимова
М
.
Қадимий
ва
навқирон
Наврўз
//
Мустақилликнинг
етти
Наврўзи
–
Истиқболнинг
ойдин
йўли
.
Маърузалар
тўплами
.
Нашрга
тайёрловчи
ва
мас
-
ъул
муҳаррир
Пўлат
Тўраев
. –
Т
.:
Шарқ
, 1999. –
Б
. 117.
10
Қорабоев
У
.
Ўзбек
халқи
байрамлари
.
Масъул
муҳаррир
С
.
Олим
. –
Т
.:
Шарқ
, 2002. –
Б
. 90.
11
Саримсоқов
А
.
Календарные
обряды
узбеков
.
Автореф
.
дисс
.
на
соиск
уч
.
ст
.
к
.
и
.
н
. –
Т
., 2010. –
С
. 11–12.
S H A R Q M A S H ’ A L I
69
кўриш
мумкин
. 1950
йиллар
охирига
келиб
Баҳовуддин
Нақшбандий
мақбараси
ёпиб
қўйилди
,
ҳатто
қизил
гул
сайли
ҳам
диний
маросим
деб
эълон
қилинди
1
.
Наврўз
сайлининг
шоҳона
таоми
бўлган
су
-
малак
тайёрланиши
билан
боғлиқ
масалага
ўт
-
ган
асрнинг
50-
йиллар
бошларида
катта
“
атеис
-
тик
”
тажовузлар
уюштирилиб
,
уни
“
хурофий
одат
”
лигини
кенг
ташвиқот
қилиш
мақсадида
радио
,
матбуот
орқали
чиқишлар
қилинди
.
Сумалак
,
ҳалим
пиширганлар
ҳақоратланди
,
камситилди
,
ҳатто
бундай
ташаббускорларга
молия
“
агент
”
лари
“
налог
” (
солиқ
)
лар
солган
2
.
60-
йилларнинг
бошларида
Наврўзни
қайта
тиклаш
йўлидаги
уринишлар
натижа
бермади
,
маъмурий
буйруқбозлик
идоралари
ва
айрим
шахслар
томонидан
унга
турли
хил
ёрлиқлар
ёпиштириб
баҳонада
манъ
этиб
қўйиш
ҳоллари
турли
даврларда
давом
этаверди
.
Шунга
қара
-
май
,
халқимиз
уни
яширин
ҳолларда
,
оила
шароитида
нишонлашни
тўхтатмади
.
Олтмишинчи
йиллар
охирида
коммунистик
мафкура
ҳукмронлиги
даврида
биринчи
марта
Озарбайжон
Республикасида
Наврўз
сайлини
расман
тантана
қилишди
.
Озарбайжон
комму
-
нистик
партияси
Марказий
Қўмитаси
мафкура
котиби
Шихали
Қурбонов
тадбир
ташкилотчиси
сифатида
бир
муддатлик
миллий
қаҳрамонга
айланди
.
Кўп
ўтмай
,
ёш
ўсиб
бораётган
халқ
-
фарзанди
тўсатдан
вафот
этди
.
Расмий
маълу
-
мотга
кўра
қуйидагича
ахборот
берилган
: “
маф
-
кура
котибининг
жўшқин
танаси
новокаин
уко
-
лини
қабул
қилмаган
”
3
.
Келгуси
йили
байрам
нишонланмади
,
бугунги
кунгача
халқ
Ш
.
Қур
-
боновни
атайлаб
ўлдирилган
деб
ҳисоблайди
.
ХХ
асрнинг
сўнгги
чорагида
халқ
байрам
-
ларига
қарши
норасмий
кураш
бошланиб
,
ма
-
ҳаллий
ҳокимият
вакиллари
жойларда
миллий
байрамларни
ўтказишга
йўл
қўймаслик
,
янги
совет
байрамларини
кенг
тарғиб
қилиш
ва
ўт
-
казишни
уюштириш
тўғрисидаги
очиқ
ва
ёпиқ
буйруқ
-
кўрсатмалар
марказдан
келиб
турган
.
1
Наимов
Н
.
Қизил
гул
сайли
.
Ўзбекистон
овози
, 1992
йил
21
март
.
№
58 (21177).
2
Насриддинов
Б
.
Наврўз
мозийда
.
Маърифат
, 1992
йил
21
март
34 (5630).
3
Мурсалиев
А
.
Вообще
-
то
,
встречать
Новый
Год
логич
-
ней
в
марте
.
Комсомольская
правда
. 21
марта
1992.
№
32.
Собиқ
иттифоқ
даврида
хўжалик
ҳаётимиз
-
даги
тубдан
ўзгариш
,
пахта
якка
ҳокимлиги
туфайли
,
Меҳржон
байрами
:
узум
сайли
,
қо
-
вун
сайли
рамзлардагина
сақланиб
қолди
.
Меҳржон
сайлининг
ўрнига
пахта
байрами
сиёсий
ҳам
маънавий
жиҳатдан
устувор
танта
-
нага
айланди
. 70–80-
йилларда
ўзбек
халқи
-
нинг
оилавий
,
жамоавий
,
диний
байрамлари
тарихи
ва
трансформациясини
тадқиқ
қилган
Н
.
П
.
Лобачева
ва
Л
.
А
.
Тульцевларнинг
этно
-
логик
изланишларида
Наврўз
сайлининг
ин
-
сонпарварлик
моҳияти
очиб
берилмади
4
.
На
-
тижада
,
ўша
даврда
Республикамизда
удумий
халқона
қадриятларга
нисбатан
оғир
мафкура
-
вий
-
ғоявий
тазйиқ
муҳити
шаклланди
.
ХХ
асрнинг
80
йилларидан
собиқ
итти
-
фоқда
ижтимоий
-
иқтисодий
,
сиёсий
ва
маъ
-
навий
жиҳатдан
яққол
таназзул
ҳолати
юзага
келиб
қолган
давр
бўлиб
,
шу
давдаги
рес
-
публикамизнинг
айрим
раҳбарларини
ло
-
қайдлиги
натижасида
,
халқимизнинг
анъана
-
вий
маросимлари
,
шу
жумладан
Наврўзни
байрам
қилиш
Ўзбекистон
компартияси
XVI
пленуми
қарорига
кўра
, 1984
йилдан
таъқиқ
-
лаб
қўйилди
5
.
Республика
партия
органлари
ва
маъмурий
идора
раҳбарлари
динга
,
мил
-
лий
ва
маънавий
қадриятларга
қарши
кура
-
шиб
,
коммунистик
мафкурага
кўра
“
янги
совет
турмуш
тарзини
”
тарғиб
этиш
йўлида
диний
ақидапарастлар
билан
бирлашиб
кет
-
ди
6
.
Диний
ақидапарастлар
,
ханафий
мазҳа
-
бига
қарши
курашаётган
бўлиб
,
миллий
бай
-
рам
,
тантаналар
,
инсон
хотираси
,
қабрга
тош
қўйиш
,
дафн
маросимлари
,
муқаддас
қадам
-
жоларни
зиёрат
қилиш
,
ўзбек
тўйлари
каби
удумларни
диний
эътиқодга
зид
деган
ғояни
4
Лобачева
Н
.
П
.
Формирование
новой
обрядности
узбеков
. –
М
.:
Наука
, 1975. –
С
. 140;
Лобачева
Н
.
П
.,
Тульцева
Л
.
А
.,
Традиция
в
современной
обрядности
узбеков
//
СЭ
. –
М
., 1977.
№
6. –
С
. 32–44;
Лобачева
Н
.
П
.
К
истории
календарных
обрядов
у
земледельцев
Средней
Азии
.
Древние
обряды
,
верования
и
культуры
народов
Средней
Азии
. –
М
.:
Наука
, 1986. –
С
. 6–31.
5
Тарих
шоҳидлиги
ва
сабоқлари
.
Лойиҳа
раҳбари
ва
масъул
муҳаррир
проф
.
Алимова
Д
. –
Т
.:
Шарқ
, 2001.
–
Б
. 318;
Ражабов
Қ
.,
Кандов
Б
.,
Шоймардонов
И
.
Ўзбекистон
тарихининг
муҳим
саналари
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2012. –
Б
. 236.
6
Азизхўжаев
А
.
Чин
ўзбек
иши
. –
Т
.:
Ўзбекистон
,
2011. –
Б
. 123.
S H A R Q M A S H ’ A L I
70
тарғиб
қилиб
чиқдилар
.
Миллий
қадрият
Наврўз
сайли
эскилик
қолдиғи
,
диний
хуро
-
фот
деган
номни
олди
.
Наврўз
байрами
му
-
носабати
билан
тайёрланадиган
сумалак
,
ҳалим
каби
шоҳона
таомларни
ҳатто
“
бўтқа
”
(
каша
)
деб
номлашди
.
Ваҳоланки
,
бу
даврда
Наврўз
сайлини
бутун
Шарқда
,
Марказий
Осиё
республикаларида
кенг
халқ
оммаси
эмин
эркин
нишонлашаётганди
.
Тошкент
шаҳрида
1985
йил
13–15
апрелида
бўлиб
ўтган
янги
совет
байрамлари
ва
анъаналарининг
,
диний
удум
ҳамда
анъана
-
ларга
қарши
курашдаги
ролини
ошириш
му
-
аммоларига
бағишланган
,
Бутуниттифоқ
ама
-
лий
анжуманида
Наврўз
ҳақида
ҳеч
нима
дейилмади
ва
сиёсий
баҳо
берилмади
1
.
Шу
сабабли
1985–1988
йилларда
оммавий
ахборот
воситаларида
ҳам
бу
байрам
ёритилмади
. 1985
йилнинг
июль
ойида
,
Ўзбекистон
ССР
Олий
Совети
Президиумининг
Ўзбекистонда
ҳар
йили
март
ойининг
учинчи
ўн
кунлигининг
якшанбасида
“
Хотира
кунини
белгилаш
тўғри
-
сида
”
ги
қарори
қабул
қилиниб
2
,
Наврўзни
эскилик
қолдиғи
,
диний
урф
-
одат
сифатида
халқ
онгидан
йўқотиш
мақсади
кўзланди
.
1986
йилда
Наврўз
сайлининг
ўрнига
сунъий
ўйлаб
топилган
“
Навбаҳор
”
номли
янги
байрамни
таклиф
этишди
3
,
мазкур
тан
-
тана
апрель
ойи
давомида
нишонланиши
ло
-
зим
эди
.
Халқ
қўллаб
-
қувватламаган
бу
бай
-
рам
,
моддий
-
маънавий
заминга
эга
бўл
-
маганлиги
сабабли
узоқ
яшай
олмади
. 1986
йилда
Наманган
вилоятида
мудҳиш
воқеа
рўй
берди
.
Ўшанда
совет
мафкурасига
хизмат
қи
-
лувчи
бир
гуруҳ
кишилар
қозонда
қайнаётган
сумалакка
бир
курак
тупроқ
солиб
юборди
4
.
Шундай
кунларда
ҳам
халқимиз
миллий
қадриятлари
,
пок
динидан
воз
кечмади
.
Халқ
1
Социалистические
традиции
,
праздники
,
обряды
–
важное
средство
коммунистического
воспитания
.
Материалы
Всесоюзного
семинара
-
совещания
,
посвя
-
щенного
проблемам
повышения
роли
новых
советских
праздников
и
обрядов
с
религиозными
обычиями
и
традициями
. –
Т
.:
Узбекистан
, 1985, 1986. –
С
. 96.
2
Азизхўжаев
А
.
Чин
ўзбек
иши
. –
Т
.:
Ўзбекистон
,
2011. –
Б
. 127.
3
Ҳошимов
Ў
.
Бўронларни
енган
Наврўз
.
Ватан
учун
яшайлик
(
Адабий
-
бадиий
тўплам
). –
Т
.:
Адиб
, 2011. –
Б
. 18–22.
4
Юсупов
Р
.
Миллат
борки
Наврўз
яшайди
(
давра
суҳбати
). –
Туркистон
, 2015,
№
23.
байрамлари
таъқиқлаб
қўйилиши
,
аҳолини
очиқдан
-
очиқ
ва
ҳаққоний
норозилигини
уй
-
ғотди
,
бунинг
заминида
миллий
анъаналар
,
маросимлар
ва
байрамларни
халққа
қайтариш
жиддий
масалага
айланди
.
Ҳар
қандай
жамият
халқ
дунёқарашини
ҳи
-
собга
олмаса
,
тараққиёт
асослари
унинг
маъ
-
навий
қадриятларига
,
моддий
манфаатларига
мос
келмаса
,
бундай
жамият
таназзулга
учра
-
ши
табиий
5
.
Буни
англаб
етган
ҳукумат
халқи
-
миз
тарихи
,
маънавияти
,
урф
-
одатлари
ва
расм
-
русумларини
ўз
ўрнига
қўйиш
ва
тиклаш
борасида
тарихий
аҳамиятга
молик
ишлар
амалга
оширди
.
Бу
ўринда
кенг
жамоатчилик
фикрига
кўра
,
азалий
кадрият
халқ
сайли
ҳисобланмиш
Наврўз
байрамини
халққа
қай
-
тариб
берилиши
республикамиз
тарихида
катта
воқеа
бўлди
.
Натижада
, 1989
йил
Ўзбе
-
кистонда
“
Халқ
байрамларини
тиклаш
муам
-
молари
”
юзасидан
ишчи
гуруҳи
тузилди
.
Ҳай
-
ъат
хулосасига
кўра
,
Наврўз
байрамини
тик
-
лаш
масаласини
кўриб
чиқилди
ва
тасдиқ
-
ланди
6
, 21
мартдан
21
апрелгача
бўлган
давр
-
ни
“
Раҳм
-
шафқат
ва
атроф
муҳитни
муҳофаза
қилиш
ойлиги
"
деб
эълон
қилиш
тавсия
этил
-
ди
.
Бу
муддат
ичида
“
Хотира
куни
”
ни
, “
Би
-
ринчи
пушта
”, “
Биринчи
экин
”, “
Дон
,
майса
ва
сув
куни
”
ни
,
болаларнинг
“
Бойчечак
”
байрамини
, “
Лола
сайли
”
ва
бошқа
маро
-
симларни
ўтказиш
белгиланди
.
“
Меҳржон
” –
ҳосил
байрамини
тиклаш
ғоя
-
сига
ҳам
алоҳида
эътибор
берилди
. “
Меҳржон
”
Тошкент
,
Самарқанд
шаҳарларининг
турли
маҳаллаларида
,
дам
олиш
масканларида
байрам
тантаналари
сифатида
ташкиллашти
-
рилди
7
. 1990
йил
5
январида
“
Наврўз
байрами
-
ни
нишонлашга
тайёргарлик
ишлари
мақсадга
мувофиқ
деб
топилгани
”
тўғрисидаги
Респуб
-
лика
ҳукуматининг
қарори
қабул
қилиниб
8
,
5
Жўраев
Н
.
Маънавий
покланиш
ва
миллий
қадрият
-
ларни
тикланиши
.//
Мустақил
Ўзбекистон
тарихининг
дастлабки
сахифалари
: (
Даврий
тўплам
)
№
3.
Масъул
муҳаррир
:
Алимова
Д
.
А
. –
Т
.:
Шарқ
, 2000. –
Б
. 111–136.
6
Правда
Востока
.
В
идеологической
комисии
ЦК
КП
.
26
февраля
1989
г
.
№
49 (21915)
7
Омонжулов
Т
.,
Алибеков
У
.
Заминдай
қадимий
Меҳржон
// –
Гулистон
, 1994.
№
4. –
Б
. 18.
8
Қорабоев
У
.
Ўзбек
халқи
байрамлари
.
Масъул
муҳаррир
С
.
Олим
. –
Т
.:
Шарқ
, 2002. –
Б
. 69.
S H A R Q M A S H ’ A L I
71
умумхалқ
“
Наврўз
”
байрами
дам
олиш
куни
деб
эълон
қилинди
. 1990
йил
24
мартда
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
лавози
-
мининг
жорий
этилиши
билан
Наврўз
умум
-
халқ
байрамини
доимий
равишда
халқ
байрами
сифатида
нишонлаш
масаласи
ҳуқуқий
ечими
-
ни
топди
. 1991
йил
12
февралда
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
“
Жумҳуриятда
“
Наврўз
”
умумхалқ
байрамига
тайёргарлик
кўриш
ва
ўтказиш
ҳақида
”
ги
фармонига
кўра
Наврўз
байрами
умумхалқ
байрами
сифатида
дам
олиш
куни
деб
эълон
қилинди
.
Наврўз
байрамини
тиклаш
орқали
,
минг
йиллар
даво
-
мида
халқимиз
севиб
,
ардоқлаб
келган
Наврўз
сайли
удумий
қадриятларига
қайтадан
умрбо
-
қийлик
бахш
этилди
.
1992
йилдан
бошлаб
Наврўз
сайли
узлук
-
сиз
телевизион
дастур
асосида
намойиш
эти
-
либ
,
бутун
жаҳон
аҳли
оммавий
ахборот
воситалари
орқали
кузатиб
,
халқона
қадрият
-
нинг
маъно
-
мазмунидан
огоҳ
бўлишди
.
Бу
байрамда
инсоният
ўзлигини
ёрқин
намоён
эта
олгани
билан
ҳам
аҳамиятлидир
.
2009
йил
30
сентябрь
куни
Наврўз
ЮНЕСКО
томонидан
инсониятнинг
номоддий
маданий
мероси
рўйхатига
киритилиб
,
ушбу
қарор
ташкилотнинг
номоддий
меросни
сақлаш
ҳу
-
куматлараро
қўмитасининг
24
нафар
аъзоси
томонидан
тасдиқланган
.
1
Албатта
,
бу
даст
-
лабки
халқаро
эътироф
эди
.
2010
йил
19
февраль
куни
БМТ
Бош
Ас
-
самблеясининг
64-
сессияси
21
мартни
“
Хал
-
қаро
Наврўз
куни
”
сифатида
нишонлаш
тўғрисидаги
қарорни
бир
овоздан
қабул
қилди
.
Қабул
қилинган
резолюцияда
мазкур
байрам
маданиятлараро
мулоқот
ва
ўзаро
тушунишни
рағбатлантириши
таъкидлана
-
ди
2
.
Шу
тариқа
Наврўз
бирор
бир
миллат
ёки
маданиятнинг
байрами
сифатида
эмас
,
балки
бутун
инсоният
маънавий
меросининг
бир
қисми
сифатида
нишонланмоқда
.
Наврўз
коинот
ва
табиат
қонуниятлари
билан
боғлиқ
қадимий
байрамлиги
,
оилавий
,
1
http://www.uzbekconsulny.org/consulate/index.php/ru/r
u-news-events
2
http://ru.sputniknews-uz.com/society/20161201
/4264244/Navruz-unesko-prazdnik.html
оммавий
тантана
сифатида
ёшларни
умумин
-
соний
қадриятларга
ҳурмат
руҳида
тарбиялаш
-
даги
ўрни
беқиёслиги
билан
ажралиб
туради
.
Қадимда
урф
-
одат
,
анъаналар
инсон
ижти
-
моий
тарбияси
учун
ўрнак
бўлувчи
ҳаёт
мураб
-
бийси
,
халқнинг
этник
ўз
-
ўзини
англашини
шакллантирувчи
омил
сифатида
қаралган
.
Ўз
-
бек
халқи
шаклланиши
қанча
узоқ
тарихий
жараёнида
содир
бўлган
бўлса
,
унинг
миллий
қадриятлари
ҳам
шунчалик
узоқ
тарихга
эга
.
Мустақиллик
арафасида
кўҳна
ва
навқирон
Наврўз
байрамини
,
диний
қадриятларни
тикла
-
ниши
,
ўзбек
халқининг
қадр
-
қимматини
,
ор
-
номусини
тикланиши
бўлиб
,
ўзбек
давлатчи
-
лиги
тарихида
энг
янги
даврини
бошлаб
берди
.
Ўтган
аср
30–50-
йилларида
ўзбек
зиёли
-
ларига
ўтмишни
,
хонлик
даврини
қўмсовчи
тамғалари
билан
халқ
душманига
чиқариб
маҳв
этилиши
миллий
ва
диний
қадрият
-
ларининг
этнологик
тадқиқотлардан
анча
четда
қолишига
сабаб
бўлди
.
Ўзбекистон
Республикаси
мустақиллиги
арафасида
бар
-
моқ
билан
санарли
маҳаллий
этнолог
олим
-
лар
бўлиб
,
миллий
ва
диний
қадриятларни
тадқиқ
қиладиган
этнолог
тадқиқотчилар
мактаби
шаклланмаган
эди
.
Олий
ўкув
юртларида
етук
этнолог
мутахасислар
тайёр
-
лашга
умуман
эътибор
қаратилмас
эди
.
Ўзбек
халқининг
тақвимий
удумлари
,
Нав
-
рўз
сайли
,
диний
қадриятларни
фольклор
-
этно
-
логик
ва
этнопедогогик
йўналишларида
ўргани
-
либ
,
оммалаштирилиб
борилди
.
Мавзу
доира
-
сида
фольклор
-
этнологик
мактаби
тадқиқотчи
-
ларидан
Б
.
Саримсоқов
,
Т
.
Мирзаев
,
М
.
Жўраев
,
Ж
.
Эшонқул
,
Ш
.
Турсунов
,
М
.
Муродов
ва
У
.
Қорабоев
каби
олимларнинг
илмий
тадқиқот
таҳлиллари
катта
аҳамиятга
эга
бўлиб
,
этно
-
логик
кенг
қамровли
маълумотлар
умумлашти
-
рилган
3
.
Ўзбекистон
мустақиллик
давридан
3
Саримсоқов
Б
.
Ўзбек
маросими
фольклори
. –
Т
.:
Фан
,
1986. –
Б
. 216;
Наврўз
.
Тузувчилар
:
Мирзаев
Т
.,
Жўраев
М
.
–
Т
.:
Фан
, 1992. –
Б
. 96;
Жўраев
М
.
Наврўз
байрами
. –
Т
.:
Фан
, 2009. –
Б
. 232;
Жўраев
М
.
Ўзбек
самовий
афсоналари
.
–
Т
.:
Фан
, 1995. –
Б
. 108;
Наврўз
қўшиқлари
.
Нашрга
тайёр
-
ловчи
ва
сўнг
сўз
муаллифлари
:
Жаббор
Эшонқул
,
Шо
-
мирза
Турдимов
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2010. –
Б
. 136;
Муродов
М
.
Ўзбек
қадриятлари
. –
Т
.:
Фан
, 1996. –
Б
. 174;
Қорабоев
У
.
Ўзбек
халқи
байрамлари
. –
Т
.:
Шарқ
, 2002. –
Б
. 240.
S H A R Q M A S H ’ A L I
72
тақвимий
анъана
,
қадриятларимизни
тарихий
эт
-
нологик
нуқтаи
назарда
ўрганишни
янги
даври
бошланиб
,
зардуштийларнинг
йил
ҳисоби
билан
боғлиқ
маросимлари
инновацияси
А
.
Аширов
,
деҳқончилик
билан
боғлиқ
урф
-
одатлар
Ф
.
Раҳ
-
монов
,
ўзбек
халқи
тақвимий
маросимлари
мавзусида
А
.
Саримсоқовлар
1
томонидан
илмий
тадқиқот
таҳлили
амалга
оширилди
.
Миллий
ғурур
ҳар
бир
миллатга
хос
ху
-
сусиятдир
.
Наврўзнинг
мамлакат
байрамига
айлантирилиши
миллий
ўзликни
англашда
катта
аҳамият
касб
этди
. “
Миллий
туйғу
инсон
учун
табиийдир
,
чунки
у
ота
-
оналардан
мерос
қилиб
олинган
ва
бола
ота
-
онасига
бутун
дунёга
айтган
биринчи
сўзида
ифодаланади
”
2
.
Наврўз
сайли
ўзига
хос
ажойиб
хислати
шун
-
даки
,
унинг
очилиш
маросимини
кўриш
мум
-
кин
-
у
,
якунланишини
сезиш
амри
маҳол
,
чунки
у
ишлаб
чиқариш
корхоналарида
,
ўқув
юрт
-
ларида
,
деҳқон
даласида
,
маҳаллалар
,
кўчалар
ва
оилаларда
давом
этади
.
Бизнинг
фикримиз
-
ча
,
Наврўз
бойчечак
чиққандан
Лола
сайлига
қадар
давом
этади
.
Баҳорги
тенгкунлик
шара
-
фига
қилинадиган
барча
маросим
-
аньаналар
деҳқон
-
чорвадорларнинг
хўжалик
ҳаёти
оила
рўзғорида
кундалик
ташвишлари
кўпайган
пайтга
тўғри
келади
.
Наврўз
сайлида
шу
нарса
кўринадики
,
азалдан
халқимиз
меҳнат
машақ
-
қатларини
ҳамкорликда
,
кўтаринки
кайфиятда
турли
тантаналар
билан
енгиб
келишган
.
Абу
Райҳон
Беруний
: “
Қуёш
ва
Ой
фа
-
лакнинг
икки
кўзи
бўлганидек
,
Наврўз
ва
Меҳржон
замоннинг
икки
кўзидир
”
3
–
деган
.
Меҳржон
ва
Наврўз
байрамининг
тиклани
-
1
Аширов
А
.
А
. “
Авесто
”
дан
мерос
маросимлар
. –
Т
.:
Абдулла
Қодирий
номидаги
халқ
мероси
нашриёти
, 2001.
–
Б
. 31;
Ўзбек
халқининг
қадимий
эътиқод
ва
маросимлари
. –
Т
.:
А
.
Навоий
номидаги
Ўзбекистон
миллий
кутубхонаси
нашриёти
, 2007. –
Б
. 272;
Раҳмонов
Ф
.
Қашқадарё
воҳаси
аҳолисининг
зироатчиликка
оид
урф
-
одатлари
ва
маросимлари
(XIX
асрнинг
охири
– XX
асрнинг
бошлари
).
Тарих
фан
.
ном
.
дисс
. –
Т
., 2002. –
Б
.
189,
Саримсоқов
А
.
А
.
Календарные
обряды
узбеков
(
на
основе
материалов
Ферганской
долины
)
Автореф
.
дисс
.
на
соиск
.
уч
.
степ
.
к
.
и
.
н
. –
Т
., 2010. –
С
. 26.
2
Каримов
И
.
А
.
Ўзбекистон
ўз
истиклол
ватараққиёт
йўли
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 1992. –
Б
. 77.
3
Беруний
.
Қадимги
халқлардан
қолган
ёдгорликлар
.
Танланган
асарлар
. I
том
. –
Т
.:
Фан
, 1968. –
Б
. 252.
ши
,
бу
-
мустақиллигимиз
шарофати
.
Муста
-
қилликдан
кейинги
тинчлик
,
барқарорлик
,
мамлакатимиз
ривожланиши
,
иқтисодиёт
-
даги
ютуқларимизда
,
маънавий
камолот
,
ом
-
мавий
кўтаринки
кайфиятларимизда
Наврўз
сайли
руҳияти
,
Меҳржон
сайлининг
шукуҳи
ҳам
борлиги
айни
ҳақиқатдир
.
Наврўз
сайли
ўз
ўрнида
мамлакатимиз
-
нинг
мустақиллиги
элчиси
,
тинчлиги
–
та
-
раққийси
рамзи
бўлиб
қолди
.
Наврўз
муста
-
қиллик
туфайли
янгидан
дунёга
келди
,
бай
-
рамни
тикланиши
бу
миллий
қадриятлари
-
миз
пойдеворининг
тикланишидир
.
Наврўз
байрами
маънавиятимизни
бойишига
,
онгу
-
шууримизнинг
ўсишига
ёрдам
беради
.
Асрлар
қаъридан
,
қатағонлару
синовлар
-
дан
ўтиб
келган
Наврўз
халқимиз
номоддий
маданиятининг
юксак
намунаси
сифатида
бугунги
кунда
ҳам
ўз
аҳамиятини
йўқотма
-
ганлигини
қуйидагиларда
кўриш
мумкин
:
биринчидан
,
Наврўз
байрами
арафасида
кў
-
чалар
,
маҳаллалар
,
ободонлаштирилади
,
ҳа
-
шар
қилиниб
,
ариқлар
тозаланилади
,
иккин
-
чидан
,
одамларни
уюштиради
,
ҳамкорликка
,
жамоа
бўлиб
эзгу
мақсаддлар
йўлида
ҳаракат
қилишига
чорлайди
;
учинчидан
,
беморлар
ҳолидан
хабар
олиш
,
муҳтожларга
ёрдам
бериш
каби
азалий
қадриятларимиз
яшов
-
чанлигини
таъминлашга
хизмат
қилади
;
тўр
-
тинчидан
,
ёшларни
маънавий
қадриятлари
-
мизни
улуғлашга
,
аждодлар
меросига
ҳурмат
билан
муносабатда
бўлишга
ўргатади
.
Бугунги
глобаллашув
жараёнлари
шиддат
-
ли
кечаётган
шароитда
Наврўз
каби
қадрият
-
ларимизнинг
юртимизда
кенг
миқёсда
умум
-
халқ
байрами
сифатида
нишонланаётгани
ўзига
хос
аҳамиятга
эга
.
Наврўз
байрамида
минг
йиллик
анъаналар
қайталаниб
янгила
-
нади
ва
ёшлар
ўртасида
Наврўз
сайли
сабаб
унутилиб
,
йўқолиб
бораётган
ўйинлар
,
қўшиқ
ва
рақслар
удумий
қадриятлар
тарғиботи
учун
имконият
пайдо
бўлади
.
Қадим
анъаналар
ва
удумий
қадриятлар
та
-
рихий
тараққиёт
маҳсули
сифатида
бугун
ва
келгусида
шубҳасиз
,
умуммиллий
,
умумин
-
соний
манфаатларга
хизмат
қилади
.
