“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 6, noyabr-dekabr, 2021 yil
181
6/2021
(№
00056)
DEHQON XO
‘JALIKLARINI TADQIQ ETISHNING NAZARIY
ASOSLARI
Samiyeva Gulnoza Toxirovna
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
“Innovatsion iqtisodiyot” kafedrasi
dotsenti v.b., i.f.f.d. (PhD)
Annotatsiya.
Ushbu maqolada dehqon xo‘jaliklarining oziq
-
ovqat xavfsizligini ta’minlash va
aholining qishloq xo‘jaligi mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyojini qondirishdagi o‘rni tahlil qilinadi.
Maqolada, shuningdek, oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash maqsadida
dehqon xo'jaliklarining
hosildorligi va diversifikatsiyasi ko'rib chiqiladi.
Kalit so'zlar:
dehqon xo'jaliklari, qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishi, oziq-ovqat xavfsizligi,
diversifikatsiya.
Аннотация.
В данной статье анализируется роль дехканских хозяйств, которые
помогают
обеспечению
продовольственной
безопасности
и
удовлетворению
потребности населения сельскохозяйственной продукции.
Также в статье
рассматривается производительность и диверсификация со стороны дехканских хозяйств
для поддержки продовольственного обеспечения.
Ключевые слова:
дехканские хозяйства, производство сельхоз
-
продукции,
обеспечение продовольственной безопасности, диверсификация.
Abstract.
This article analyzes the role of dekhkan farms that help ensure food security and
meet the needs of the population for agricultural products. The article also examines productivity
and diversification on the part of dekhkan farms to support food security.
Key words:
dekhkan farms, agricultural production, food security, diversification.
Kirish
Mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy farovonligini oshirishda dehqon
xо‘jaliklari о‘rnining
yuqoriligi
mazkur yо‘nalishlarda ilmiy
-
amaliy muammolarga bag‘ishlangan tadqiqotlar olib
borish zaruriyatini keltirib chiqarmoqda. Bu eng avvalo, ularning aholini bandligini ta’minlash
hamda turmush farovonligini oshirish kabi ijtimoiy masalalarda qо‘shayotgan hissa
sining
oshib borayotganligi bilan bog‘liqdir. Shu bois, bozor munosabatlariga tez moslashuvchan
xо‘jalik yurituvchi subyekti sifatida mamlakatimiz iqtisodiyotiga tobora katta ahamiyat kasb
qilayotgan dehqon
xо‘jaligining
ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, uni rivojlanish qonuniyatlarini
tadqiq qilish zaruriyati vujudga kelmoqda.
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 9 oktabrdagi “Fermer, dehqon
xо‘jaliklari va tomorqa yer egalarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini
himoya qilish,
qishloq xо‘jaligi ekin maydonlaridan samarali foydalanish tizimini tubdan takomillashtirish
chora-
tadbirlari tо‘g‘risida”gi PF
-5199-
son farmoni, 2017 yil 10 oktabrdagi “Fermer, dehqon
xо‘jaliklari va tomorqa yer egalari faoliyatini yanada rivojlantirish bо‘yicha tashkiliy chora
-
tadbirlar
tо‘g‘risida”gi
PQ
-3318-
son
qarori,
О‘zbekiston
Respublikasi
Vazirlar
Mahkamasining 2017 yil 4 martdagi
“Dehqon xо‘jaliklari va aholining tomorqa yerlaridan
samarali foydalanish, suvga chidamli, eksportbop daraxt plantatsiyalarini rivojlantirishga
doir qо‘shimcha chora
-
tadbirlar tо‘g‘risida”gi
PQ-119-son qarori hamda mazkur faoliyat
bilan bog‘liq boshqa huquqiy
-meyoriy hujjatlarda belgilangan vazifalarni bajarish maqsadida
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 6, noyabr-dekabr, 2021 yil
182
6/2021
(№
00056)
ushbu mavzu nazariy tadqiq etilgan.
Qishloq
xо‘jaligida mahsulot ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash va ko‘paytirish
orqali dehqon xо‘jaliklarini rivojlantirish
tadqiqot ishining maqsadi hisoblanadi.
Tadqiqotning vazifalari
esa
dehqon xо‘jaliklarining rivojlanish
bosqichlarini tadqiq qilish va
uning о‘ziga xos xususiyatlarini asoslash; dehqon xо‘jaliklarida mahsulot ishlab chiqarish
darajasining hozirgi holatini tahlil qilish natijasida ularning samaradorligiga ta’sir qiluvchi
omillarni aniqlashdan iboratdir.
Mavzuga doir adabiyotlar tahlili
F.A.Brokgauz va I.A.Yef
ronlar muallifidagi ensiklopedik lug‘atda “Dehqon xо‘jaliklari –
iqtisodiy kategoriya sifatida oila rahbari va uning a’zolari mehnatiga ta
yangan mayda tovar
ishlab chiqaruvchi qishl
oq xо‘jaligi korxonasidir”
[1]. Yana bir ensiklopediyad
a “dehqon
xо‘jaligi
shunday qishl
oq xо‘jaligi i
shlab chiqarish shaklidirki, u asosan umrbod meros
qoldirilgan yoki uzoq vaqt foydalanish uchun ijaraga olingan yer
da oila a’zolarining
birgalikdagi mehnatiga asoslana
di”
[2] deyilgan.
A.Bobok dehqon xо‘jaliklarining mamlakat ijtimoiy
-iqtisodiy rivojlanishi
dagi о‘rni va
ahamiyat
iga baho berib, “aholi tomorqa xо‘jaliklari hozirgi kundagi bozor iqtisodi
yoti
sharoitida qishloq aholisini oziq-
ovqat mahsulotlari bilan ta’mi
nlovchi va shuning ortidan
aholi daromadlarini oshiruvchi asosiy manbadir, shu
ningdek, о‘lkada i
shs
izlikning о‘si
shi xavf
solib turgan davrda ish о‘rinlari taklif eta
yot
gan alohida xо‘jalik
yurituvchi mahalliy qishloq
xо‘jalik
sha
klidir”
[3], deya alohida
ta’rif bergan.
Hozirgi kunda dehqon xо‘jaliklarini asosan oila xо‘jaliklari bilan uyg‘un tarzda e’tirof
etishadi. Chunonchi
, oila xо‘jaliklarining qо‘
shimcha daromad topishi uchun dehqon
xо‘jaligini
yur
itish muhim omil bо‘lmoqda. Bunday tadbir jamoa i
shlab chiqarishidan yoki
boshqa manbalardan olinayot
gan daromadi juda kam bо‘lgan oilalar u
chun ayniqsa
muhimdir. Demak, dehqon xо‘jaliklari jami
yat
ning muhim bо‘g‘ini bо‘lgan oilaga taalluqlidir.
Oilada esa bozor iqtisodiyot
iga mos “moddiy manfaatdorlik”,
“
chi
nakam mulkka egalik hissi”
tushunchalari muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bois, I.Kapanev va G.Chubkovlar ushbu
manfaatdorlikni dehqon xо‘jaliklariga tegi
shl
i bо‘lgan tomorqa u
cha
stkalari bilan bog‘lagan
holda “fuqarolarning tomorqa xо‘jaliklari ularnin
g egalarini va butun jamiyatning iqtisodiy
manfaatlarini qondiruvchi
manba”
[4]
ekanligini e’tirof etadi. Darhaqiqat, dehqon xо‘jaligi
oila boshl
ig‘i ixti
yoridagi yer ucha
stkasida oila a’zolari mehnati
yordamida qishl
oq xо‘jaligi
mahsuloti ishlab chiqaradi
va bu dehqon xо‘jaliklarini uy xо‘jaliklarining tarkibiy qismi ekanini
kо‘rsatadi. Zero, ijtimoiy
-
iqtisodiy kategoriya sifatida uy xо‘jaligining mohi
yati, uning faoliyat
yuritish funksiyal
ari va vazifalari bо‘yi
cha ilmiy-metodologik muammolar asosan chet el
olimlari tomonidan tadqiq qilingan bо‘lib, bizning
cha, respublikamizda ushb
u yо‘nali
shda
tadqiqot olib borgan U.Ahmedovni ilmiy tadqiqot natijalari e’tiborga molik sanaladi.
Olim “uy xо‘jaligi” atamasi va “oila” tu
shuncha
larining о‘zaro bog‘liqligi va uning
funksional farqlari bо‘yi
cha fikr-mulohazalar yur
itib, dehqon xо‘jaliklarini uy xо‘jaligi
tarkibida faoliyat yurituvchi subekt sifatida qaraydi va ularni uch toifaga ajratadi. Ya
’ni, “1)
faqat о‘z oilasi iste’moli u
chun mahsulot ishlab chiqaruvchi
xо‘jalik; 2) i
shlab chiqarayotgan
mahsulotlarini oila iste’molidan ortiq qismini bozorda sotuv
chi
xо‘jaliklar; 3) i
shlab
chiqarayotgan mahsulotlarini asosan bozorda sotuvchi
tovar xо‘jaliklari”
[5]. Yana bir guruh
oli
mlar: “Dehqon xо‘jaligining asosiy vazifasi –
qishloq aholisini foydali mehnat va
tadbirkorlik faoliyatiga keng jalb etish orqali ishlab chiqarish resurslaridan oqilona
foydalanishga erishish hamda shu asosda eng kam sarf-xarajat birligi evaziga mahsulot
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 6, noyabr-dekabr, 2021 yil
183
6/2021
(№
00056)
yetishtirishn
i har tomonlama kо‘paytiri
shdan iborat. Shuningdek, yer resurslaridan unumli
foydalanish, mamlakat aholisining oziq-
ovqatga bо‘lgan ehti
yojini qondirishga hissa
qо‘
shi
sh, о‘zi joyla
shgan hududning ijtimoiy rivojlanishi
ni ta’minla
shda ishtirok etish kabi bir
qator vazifalarni yechishd
a ham dehqon xо‘jaliklari о‘z hissalarini qо‘
shishl
ari lozim”
[6], deb
ta’kidlaydilar.
Bizning fikrimizcha esa, dehqon xо‘jaligi qishloq xо‘jaligi mahsuloti ishl
ab chiqarishga
ixtisoslashgan oila xо‘jaligi bо‘lib, bunda oila a’zolarining birgalikdagi mehnati ta’minlanadi
hamda aholining qishloq xо‘jaligi mahsulotlariga bо‘lgan talabi qondiriladi. Tomorqa xо‘jaligi
esa, uy xо‘jaligiga oid hisoblangan yer maydonida qishloq xо‘jaligi mahsulotlarini tovar
sifatida kelgusida sotish yoki shaxsiy iste’mol uchun yetishtirishga qaratilgan maqsadli
faoliyatdir. Dehqon xо‘jaligi oilaviy tadbirkorlik uchun sharoit yaratilganligining muhim
belgisidir. Zero oilaviy tadbirkorlik
oila a’zolarining birgalikdagi shaxsiy mehnatiga
asoslangan harakatdir.
Tadqiqot metodologiyasi
Maqolada ilmiy abstraksiyalash, tahlil va sintez, induksiya va deduksiya, qiyoslash,
monografik kuzatuv, statistik guruhlash, sо‘rovnoma, matematik
modellashtirish usullaridan
foydalanilgan. Ushbu
tadqiqot ma’lumotlari rasmiy manbalardan olinib, taniqli iqtisodchi
olimlarning qishloq xо‘jaligi ishlab chiqarishi bо‘yicha ilmiy
-nazariy qarashlarini qiyosiy tahlil
qilish, xorij tajribalarini umumlashtiri
sh, monografik tadqiqotlar va sо‘rovnomalar о‘tkazish
bо‘yicha olingan natijalarga tayangan holda dehqon xo‘jaliklari
ni chuqur
o’rganishga
erishildi.
Tahlil va natijalar
Dehqon
xо‘jaligi qi
shl
oq xо‘jaligi mahsuloti i
shlab chiqarishga ixtisoslashgan oila
xо‘jaligi bо‘lib, bunda oila a’zolarining birgalikdagi mehnati ta’minlanadi hamda aholining
qishl
oq xо‘jaligi mahsulotlariga bо‘lgan talabi qondiriladi. Tomorqa xо‘jaligi esa, uy
xо‘jaligiga oid hisoblangan
yer maydonida qishl
oq xо‘jaligi mahsulotlari
ni tovar sifatida
kelgusida sotish yoki sha
xsiy iste’mol u
chun yetishtirishga qaratilgan maqsadli faoliyatdir.
Dehqon xо‘jaligi oilaviy tadbirkorlik u
chun sharoit yaratilganligining muhim belgisidir. Zero
oilaviy tadbirkorlik oila a’zolarining birgalikdagi
shaxsiy mehnatiga asoslangan harakatdir.
Qayd etish lozimki, mamlakatimiz iqtisodiyotini barqaror rivojlantirish jamiyatning
modernizatsiyalashuvi, demokratik jarayonlarning rivojlanishi
va kо‘p jihatdan qi
shloq
xо‘jaligi va unda olib borila
yot
gan islohotlar samarasi bilan uzviy bog‘liqdir.
Shu bois,
respublikamiz agrar sohasida olib borilayotgan islohotlarni chuqurlashtirish, yan
gi xо‘jalik
yuritish sha
kllariga о‘tish va uni qо‘llab
-quvvatlash asosida qishloq aholisining turmush
tarzini yaxshilash borasida bir qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Dehqon xо‘jaligi erkin, mustaqil tadbirkorlik su
bektidir. Iqtisodiyotning turli
sohalarida band bо‘lganlar u
chun shaxsiy yordamchi
xо‘jaliklar bо‘sh vaqtda mehnat
resurslaridan samarali foydalani
sh vazifasini bajarganlar. Dehqon xо‘jaligi nafaqat i
shdan
bо‘sh vaqtdan samarali foydanish, balki bozor u
chun mahsulot ishlab chiqarishni ham
kо‘zlaydi. Bugungi kunda dehqon xо‘jaligi о‘zining ijtimoiy
-iqtisodiy mohiyat
iga kо‘ra
iqtisodiy faoliyatning asosiy subektlaridan biri hisoblangan
–
uy xо‘jaligi va firmaning ayrim
jihatlarini о‘zida namoyish qiladi va aholi daromadlarini kо‘paytirish hamda oziq
-ovqat
mahsulotlari bilan ta’minla
shda katta ahamiyat kasb etadi. Dehqon
xо‘jaliklari faoli
yati
samaradorligini oshirishn
i rag‘batlantirish quyidagi ijobiy natijalarga eri
shish imkonini
beradi:
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 6, noyabr-dekabr, 2021 yil
184
6/2021
(№
00056)
–
mehnatga yar
oqli aholining ish bilan band bо‘lmagan ortiq
cha qismini, asosan
qishloq joylarda yashovchi xotin-qizlar va yoshlarni ijtimoiy foydali mehnatga jalb etishga
hamda shu tariqa ishsizlikning kuchayib borish xavfini barham toptirishga erishiladi;
–
aholining real daromadlarini oshirishga, shuningdek, qishloq aholisi uchun
ijtimoiy kafolatlarni mustahkamlashga erishiladi;
–
aholini hayotiy muhim oziq-ovqat
mahsulotlari bilan ta’minla
shdagi keskinlikka
barham berishg
a muvaffaq bо‘linadi.
Yer uchastkalari olgan oilalar kartoshka, sabzavot,
meva, chorvachi
lik mahsulotiga bо‘lgan о‘z ehti
yojlarini qondiribgina qolmay, balki ularni
tuman markazlari yoki shaharlardagi dehqon bozorlarida sotishni ancha
kо‘paytirib, oziq
-
ovqat muammosini hal qilishga ulushini oshiradi;
–
yakka tartibdagi uy-joy qurilishi
kо‘lamini an
cha kengaytirishga muvaffaq
bо‘linadiki, bu hol aholini uy
-
joy bilan ta’minlash, respublika
aholisining kommunal (maishiy)
va uy-joy sharoitlarini yaxshilash sohasidagi anchagina muammolarni hal qilishga yordam
beradi;
–
faqat ijtimoiy nizolarning sababi va manbalarini bartaraf etish hisobigagina emas,
balki kishilarning shaxsiy tomorqa yerlarini
va bog‘, dala hovli
yerlarini obodonlashtirishda
faol qatnashadi.
Tahlillarga kо‘ra, о‘tgan yillar mobaynida о‘tkazilgan davlatimizning si
yosati, aynan
dehqon xо‘jaliklari va tomorqa
yer egalarini rivojlantirishga doir chora-tadbirlar natijasida
respublik
amiz bо‘yi
cha 2020
yilda 2000 yilga nisbatan dehqon xо‘jaliklari soni 3243,6 ming
tadan 51
89 ming taga, ya’ni u
shbu yillarga nisbatan 59 foizga, ekin maydoni esa 401,5 ming
gektardan 496
,1 ming gektarga, ya’ni 23
,6 foizga oshg
an. Dehqon xо‘jaliklari soniga
mos
ravishd
a tо‘g‘ri keladigan ekin maydoni ulu
shi
2000 yilda о‘rta
cha 0,12 gektarni tashkil qilgan
bо‘lsa, 20
20 yil ushb
u kо‘rsatkich о‘rta
cha 0,10 gektarga kamaygan.
Monografik tadqiqotlar olib borilgan Qashqadaryo viloyatida 2000 yilda 319,6 ming
ta
dehqon xо‘jaligi faoli
yat
kо‘rsatgan bо‘lsa, u
shb
u kо‘rsatkich 20
20 yilda 53,2 foizga
oshg
an. Dehqon xо‘jaliklariga tegi
shl
i bо‘lgan ekin maydonlari esa u
shbu yillar mos ravishda
69,2 ming gektardan 70,8 ming gektarga oshgan, xolos. Monografik tadqiqotlar olib borilgan
Qashqadaryo viloyat
ida ham dehqon xо‘jaliklarida mahsulot i
shlab chi
qarish kо‘rsatki
chlari
tahlil qilinayot
gan yillarda о‘sish tendensi
yasi kuzatilgan. Xususan, 2020 yil 2000 yilga
nisbatan don ishlab chiqarish 52,9 foizga, kartoshka
–
196 foizga, sabzavotlar
–
192,1 foizga,
meva va rezavorlar 4,5 martaga, uzum
–
4,1 martaga, poliz mahsulotlari
–
3,5 martaga
oshgan.
Shuningdek, viloyatda chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishd
a ham о‘sish
tendensiyalari kuzatilgan holda, tahlil qilinayotgan yillarga mos ravishd
a gо‘
sht
–
3,5
martaga, sut
–
3,4 martaga, tuxum qariyb 5 martaga, jun ishlab chiqarish
–
2,8 martaga,
qorakо‘l teri i
shlab chiqarish esa 5 martaga oshgan.
Dehqon xо‘jaliklarida mahsulot
yetishtirish samaradorligini oshirish omillari quyidagi
rasmda tasniflandi (1-rasm).
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 6, noyabr-dekabr, 2021 yil
185
6/2021
(№
00056)
1-
rasm. Dehqon xо‘jaliklarida mahsulotlar
yetisht
irish samaradorligiga ta’sir etuv
chi
omillar [7]
Dehqon xо‘jaliklari faoli
yatini samarali tashkil etishda albatta tabiiy resurslar (yer),
mehnat resurslari, kapital, tadbirkorlik qobiliyati va axborot
resurslarining о‘zaro biriki
shi
nihoyatda muhim.
Xulosa va takliflar
Xulosa qilib aytadigan bо‘lsak, vilo
yat
da dehqon xо‘jaliklari soni, salmog‘i jihatidan
ustun turuvchi tumanlar mavjud. Bu tumanlardan Chiroqchida 49815 ta (umumiy soniga
nisbatan 14 foiz), Koson tumanida 43832 ta (12,3 foiz), Qarshi shahrida 43808 ta (12,1 foiz),
Yak
kabog‘da 39935 ta (11,7 foiz), Qama
shi tumanida 38200 ta (11 foiz) va Qarshi tumanida
30000 ta (10,2 foiz), Nisho
n tumanida 20200 ta (9,8 foiz) dehqon xо‘jaliklari mavjud bо‘l
ib,
ular viloyat iqtisodiyot
ining muhim va ajralmas bо‘laklari sifatida faoli
yat
kо‘rsatmoqdalar.
Demak “bar
cha
turdagi dehqon xо‘jaliklarining i
shlab chi
qarish kо‘rsatki
chlarini samarali ish
yuritayot
gan dehqon xо‘jaliklari darajasiga kо‘tarilsa,
yetishtirilayotgan oziq-ovqat
mahsulotlari miqdorini 1,8-
2,0 marta kо‘tarish imkoni
yat
lari mavjud”
[8].
Dehqon
xо‘jaliklarida qi
shl
oq xо‘jaligi mahsulotlarini i
shlab chiqish holatini tahlil qilish
natijalari d
ehqon xо‘jaliklarida ekin maydonlari tarkibida ham tarkibiy о‘zgari
shlar
tendensiyasi kuzatilmoqda. Xususan, tahlil qilinayotgan yillar davomida donli ekinlar
maydoni 8,1 foizga oshgani holda jami ekin maydonlari tarkibida donli ekinlarning ulushi
48,7 foizdan 43,5 foizga kamaygan. Texnik ekinlar esa mos ravishda 74,2 foizga, jami ekin
Dehqon xо‘jaligi
egasining bilimi,
iqtisodiy va huquqiy
tushunchalariga
qanchalik egaligi
Dehqon xо‘ja
-liklari
yuriti-lishining
huqu-qiy jihatdan
asoslanganligi
Dehqon xо‘jaligi
egasining bozor
munosabatlariga mos
holda faol va serharakat
faoliyat юритиши
Dehqon xо‘jaligi
a’zolarining
hamkorlikdagi
mehnati va bir
maqsad yо‘lidagi
бирикиши
Dehqon xо‘jaliklari
daromadlarining tо‘g‘ri
taqsimlangan holda, takror
ishlab chiqarishni yо‘lga
qо‘ya olishi
Dehqon xо‘jali
-gining
о‘zaro boshqa
sub’yektlar bilan
hamkorlikda faoliyat
yurita olishi
Kredit foizi, lizing shartlari,
zooveteri-nariya, kimyoviy
himoya qilish
laboratoriyalari
Dehqon xо‘jaligining suv,
gaz, elektr energiya
ta’minoti bahosi, ish
qurollari, urug‘lik va о‘g‘it
narxi
Dehqon xо‘jalik-
larida mahsulotlar
yetishtirish
samaradorligini
oshirish omillari
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” ilmiy elektron jurnali. № 6, noyabr-dekabr, 2021 yil
186
6/2021
(№
00056)
maydoni tarkibidagi ulushi esa 1,7 foizdan 1,1 foizga kamaygan [9]. Ushbu davrda oziq-ovqat
ekinlari keskin ravishda, don ishlab chiqarish 52,9 foizga, kartoshka
–
196 foizga, sabzavotlar
–
192,1 foizga, meva va rezavorlar 4,5 martaga, uzum
–
4,1 martaga, poliz mahsulotlari
–
3,5
martaga, oziqbop poliz
–
74,8 foizga oshgan. Ammo ozuqa ekinlarini joylasht
irish bо‘yi
cha
kamayish tendensiyasi kuzatilgani holda ushbu yillar davomida jami ekin maydoniga
nisbatan ozuqa ekinlari 14,0 foizdan 8,5 foizga kamaygan.
Foydalanilgan adabiyotlar royxati
1.
Брокгауз Ф.А. ва Ефрон И.А. Энциклопедический словарь. –
М., 2001; Стр. 480.
2.
Сельскохозяйственный и производственный кооператив: М: Энциклопедия
российский деревень, 1999, С.181.
3.
Бобок А. Развивать
малые формы хозяйствования. // АПК: экономика,
управление. –
М., 2008, №9. С.36
-37.
4.
Капанев И.Г., Чубков
Г.В. Семейный и личный подряд на селе. –
Москва,
Юрид. Лит., 1989
.
–
288
Стр.
5.
Ahmedov U.Q. Qishl
oq joylari uy xо‘jaliklarining rivojlanish istiqbollari
(Monografiya)
–
T.: “Fan va texnologiya”, 2014, 152 bet. (31
-bet).
6.
Salimov B.T, Berkinov B.B, Hamdamov Q.S va boshq
. Dehqon va fermer xо‘jaliklari
iqtisodi.
–
Toshkent, 2004 y., 14-bet.
7.
Husanov R.Q. Qosimov M.CH. Dehqon xо‘jaliklari
yuritishning ilmiy va amaliy
asoslari.
–
T.: “Chо‘lpon”, 2000 y, 104
-bet.
8.
Samiyev
a G.T. Dehqon xo’jaliklarida
mahsulotlar diversifikatsiyasi. MonografiY.
–
T-
“Voris”,
2020.
9.
GT Samieva. Development and features of entrepreneurial activities in the agrarian
sector of the republic of Uzbekistan. - ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL
MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL 11 (2), 1279.
