204
ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ КЕЙБІР ПРИНЦИПТЕРІ
English teachers:Bokaeyva Almagul Zakariyakyzy
Ibrasheva Guldana Dauletzhanovna
The Republic of Kazakhstan,
Aktobe city,Secondary school-gymnasium
named after D.A.Konaev.
Қазіргі кездегі Қазақстанда болып жатқан өмірдің барлық саласындағы оң өзгерістер
жалпы қоғам мүшелерімен әсіресе өскелең ұрпақпен жүргізілер тәлім-тәрбие жұмысының
мазмұнына ғана емес, әдіс-тәсілдеріне де маңызды өзгерістер жасау қажеттілігін талап етіп
отыр Жалпы білім беретін орта мектеп пәндерінің ішінде оқушыларға тәлім-тәрбие беруде шет
тілі пәнінің де мүмкіндіктері зор болғандықтан, шет тілін оқытудың ерекшеліктерін ескере
отырып, жетекші функцияның негізінде барлық функцияларды жүйелі түрде оқыту міндеті
тұр. Шет тілін оқытудың қазіргі кездегі жетекші мақсаты ол: 1) коммуникативтік, 2) білім
беру, 3) тәрбиелік, 4) дамыту функцияларын жүзеге асыру. Осы функцияларды жүзеге асыру
мақсатында төмендегідей принциптер негізге алынады.
Шет тілін оқытудың негізгі педагогикалық принциптерінің бірі оқу-тәрбие үдерісінің
тұлғалық бағыттылығы
. Соңғы кезде білім беру үдерісінде жеке тұлғаға бағытталған тәлім-
тәрбие мәселесіне үлкен ден қойылуда. Себебі қоғамның бүгінгі қарқынды дамуы әр істе
белсенді әрекет жасай алатын жаңа ұрпақ адамының қалыптасуына тәуелді болып отыр. Яғни
жаңа дамып келе жатқан қоғамға жаңа білім алған, жаңа тұрмысқа, жаңа еңбек түрлеріне, жаңа
қатынастарға бейімделген, өз бетінше шығармашылық қабілет-қасиеттерін дамыта алатын,
өзінің мүмкіндіктерін бағалай білетін және оларды қалыптасқан қатынастар жүйесінде іске
асыра алатын тұлға қажет. Ал, бұл қажеттіліктің жүзеге асырылуы білім беру тәсілін, оны
жақсартудың әдістемелік негіздерін жетілдіруге тікелей байланысты. Оған тағы бір дәлел
көптеген ғалымдар И.С.Якиманска , Г.К.Селевко, Б.Қисықова өздерінің еңбектерінде тәлім-
тәрбие берудің мақсаты ретінде тұлғаның дамуын ерекше атап көрсеткенін де айтуға болады.
Бұл еңбектерде жеке тұлғалық бағыттылықты қалыптастыру туралы жалпы зерттелген
пікірлер біріктіріліп бірқатар принциптердің жүзеге асуына яғни тұлғаны қалыптастыру,
дамыту идеясын, гуманизмнің жалпы адамдық принципін, тұлғаны дамытудағы ішкі өзін-өзі
жөнге салу механизмін қолдану және күшейту аңсарын қалыптастыруға байланыстылығы
негізделген.
Тұлғаны қалыптастыруда әрбір пәннің алатын орны бөлек. Әсіресе гуманитарлық
пәндердің мүмкіндіктері зор. Себебі гуманитарлық пәндер адамзаттың білім байлығының
және оның өмірлік тәжірибесінің сақтаушысы болып табылады. Соның ішінде шет тілі де осы
гуманитарлық пәндер циклындағы маңызды пәннің бірі болып саналады. Шет тілін оқытудағы
тұлғалық бағыттылықты қалыптастыру тәсілінде оқушының тікелей іс-әрекеті, оның
көзқарасы, сабақтағы және сабақтан тыс қызығушылығы және бейімділігі, сабақ кезіндегі
қарым-қатынасты ұйымдастыру да ескеріледі. Шет тілін оқыту ерекшелігі оқу тақырыптарын
өту мақсатында ғана құрылмайды, ол өмірдегі белгілі бір проблемаларды талқылауға
арналады. Яғни оқушылар шет тілін оқу үдерісінде өздерінің жеке істерін, қылықтарын,
күнделікті сыныптағы, мектептегі, туған ауылындағы, қаласындағы, еліндегі және әлемде
болып жатқан жағдайларға өз ойын, пікірін білдіріп және өз ойын дәлелдеуі керек. Ағылшын
тілін оқытудың келесі педагогикалық принциптерінің бірі оқытудың
мақсаттылық
принципі
. Мұғалім әрбір сабақты жоспарлау үшін ең алдымен оның мақсатын анықтайды
(тәрбиелік, дамытушылық, білімділік), өйткені оқыту әдістері олардың мақсаттарына
байланысты. Осыған орай, әрбір оқушының және ұжымның ерекшеліктерін ескере отырып,
оқытушы оқытудың формаларын, мазмұнын, әдістерін іріктеп алады. Оқыту принциптерінің
жүйесіндегі келесі принцип
түсініктілік принципі
. Ол оқушыда оқу-шаралардың дайындық
деңгейіне сай ұйымдастырылады, мұнда берілген тапсырманы оқытушының басшылығымен
терең ойлап орындауды талап етуі қажет. Ағылшын тілін оқытуда бұл принциптен бірнеше
ережелер туындайды:
Біріншісі
жеңілден қиынға көшу.
205
Екіншісі
қарапайымдылықтан күрделілікке көшу.
Үшіншісі
белгіліден белгісізге көшу.
Бұл принципті ескерудегі мақсат шет тілін оқытудың алғашқы күнінен бастап
оқушылардың жас ерекшеліктері мен олардың интеллектуалдық мүмкіндіктеріне сай
материалдарды ұсыну және пайдалану, ал оны меңгеру оқушыларда аса қиындық туғызбайды.
Ғылымилық принцип
, табиғат, қоғам, мәдениет, ойлау дамуының заңдылықтарын
білуді талап етеді .
Саналылық пен белсенділік принципі.
Саналылықпринципті негізге ала
отырып тілдік материалдарды меңгерудің білігі мен дағдыларын қалыптастыру саналы түрде
жүзеге асуы тиіс. Бұл принциптің жаңалығы:
шет тілін оқыту когнитивті үдеріс негізінде
құрылуы тиіс
екендігінде .Белсенділік принципін шет тілін оқыту үдерісі тұрғысынан емес,
оқушылардың шет тілін меңгеру тұрғысынан қарастырғанда ғана жүзеге асыруға болады.
Оқушылар шет тілін меңгеруде өздерінің ішкі белсенділігін көрсетулері тиіс. Оқушылардың
осы белсенділігі мен өзін-өзі дамытуы шет тілін меңгерудегі мотивацияға маңызды негіз
болып табылады.Саналылық пен белсенділік дегеніміз саналы түрде белсене қабылдап, оның
өмір және практикамен байланысын тереңдету, оқытылатын фактілер мен құбылыстардың
мәніне түсіну болады. Сабақ үстінде берілген тапсырмаларды оқушылардың саналылықпен
орындауы, олардың белсенділігін арттырады. Әрбір іс-әрекетін орындауда оқушылар оның
теориялық және практикалық мәнін терең түсінуі қажет.
Беріктік принципі
ағылшын тілін оқытуда оқушылардың тіл дайындығының сапалық
жағын көрсетеді. Бұл меңгерілген тіл материалын оқушылардың сөйлеу әрекеті арқылы
қайтадан айтып беру және меңгерілген тіл материалын бұрын дағдыланбаған жаңа
жағдайларға тасымалдау, яғни игерген материалдың базасында жаңа ойларын ортаға салу
принципін қамтамасыз ету жүйелі түрдегі оқыту арқылы жүзеге асады.
Дидактикалық жүйелілік принципі
ағылшын тілін оқытудың барысында түрлі
формалар арқылы көрініс табады.Осы принципке сай тіл әртүрлі деңгейдегі өзара
байланысқан элементтерден тұратын жүйелі білім беру ретінде қарастырылады.
Көрнекілік принципі
ағылшын тілін оқыту барысында түрлі көрнекі құралдарды
пайдалану қажеттігін көрсетеді. Өйткені шет тілін оқытудағы оның қажеттігі таным үдерісінде
сезімдік қабылдаудан абстрактық ойлауға өтуге негізделген.Көрнекілік принципті тілдік және
экстралингвистикалық материалды жақсы түсіну, меңгеру және сөйлеу әрекетінде қолдану
мақсатында арнайы ұйымдастырылған көрсетілім деп түсіндіруге болады
Тәрбиелеп оқыту принципі
ағылшын тілін оқыту барысында оқу-тәрбие
жұмыстарының мақсатын айқындап, оқушылардың түрлі коммуникативтік іс-әрекетінің, тілді
ақпарат құралы ретінде ауызша және жазбаша түрде пайдалануының нәтижесінде жүзеге
асады. Бұл оқушылардың тіл меңгеруімен ғана шектелмей, олардың сана-сезімін дамытуға,
тілдік қорын ұлғайтуға, ерік-жігерін шыңдауға ықпал етеді.
Қорыта айтқанда, осы қарастырылған мәселелер шет тілін оқыту үдерісінде негізгі
параметр бойынша оқушылардың табиғи тілдік жағдаятта тілді меңгеруіне мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, шет тілін оқыту ғылыми-педагогикалық, яғни дидактикалық және әдістемелік
талап-тілектерді ескере отырып басқа да негізгі қалыптасқан принциптерге сүйенеді.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1 Гальскова Н.Д., Гез Н.И. Теория обучения иностранным языкам. \\ Учебное пособие.
М.: Академия, 2006. – 336 с.
2 Гершунский Б.С. Концепция самореализации личности в системе обоснования
ценностей и целей образования. \\ Педагогика. №10, 2003. С. 3-7.
3 Якиманская И.С.Разработка технологий личностно ориентированного обучения. \\
Вопросы психологии. №2, 1995. - 24 с.
4 Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. \\ Учебное пособие. Народное
образование. 1998. – 256 с.
5 Қисықова Б. Университетте шет тілдерін оқытудың гуманистік методологиясы. \\
Қазақстан жоғары мектебі. №3, 2002. - 58-62 бб.
6 Харламов И.Ф. Педагогика. \\ Учебное пособие. М., 2000. - 516 с.
206
7 Пассов Е.И., Кузовлев В.П., Коростелев В.С. Урок иностранного языка в школе. \\
Иностранные языки в школе. №6, 1987. – 33 с.
EXPLORING THE BENEFITS OF FLIPPED CLASSROOM APPROACH IN
ENGLISH LANGUAGE CLASSES
Aybolgan Borasheva
PhD Student
Nukus State Pedagogical Institute
The traditional lecture-based approach in education has been increasingly challenged by
innovative teaching methods that prioritize student engagement and active learning. One such
approach, knownas the Flipped Classroom (FC), has gained attention and recognition for its potential
to enhance students' learning experiences. The FC approach inverts the traditional lecture mode by
having students learn course content outside class and engage in active learning inside the classroom.
Moreover, the FC method is student-centered, advocating interactive activities based on active
learning, enhancing students' ability to study in their vocational areas. Furthermore, weak students
benefit as they can review materials multiple times and receive in-class support from teachers,
improving their comprehension and completion of assignments (Soliman, 2016). Not only weak
students benefit, FC frees up valuable in-class time for instructors to focus on observation, feedback,
and assessment. Instead of spending class time on content delivery, instructors can dedicate their
attention to closely monitoring students' progress, providing immediate guidance, and offering
valuable feedback during in-class activities. This interactive and personalized approach allows
instructors to address students' questions and concerns in real-time, fostering a supportive learning
environment. Additionally, the FC model ensures that students have individual control over the out-
of-class content, enabling them to engage with the material at their own pace and prepare for in-class
communicative activities. As a result, students can actively apply their acquired knowledge in
meaningful ways, promoting deeper understanding and facilitating meaningful input and interaction
within the classroom setting (Bauer-Ramazani et al, 2016).
The FC can be integrated into an EFL program by combining elements of blended learning,
mobile learning, and project-based learning and that this process involves students accessing content
outside of class and then interacting in class with instructors and peers in a blended learning mode.
They noted that utilizing mobile devices such as smartphones, tablets, and laptops can enhance the
integration of flipped learning into the EFL program. In addition implementing project-based learning
activities, such as creating videorecorded newscasts, can further enhance the flipped classroom
experience in an EFL setting (Bauer-Ramazani et al, 2016).
The implementation of the FC aims to achieve several objectives in order to create student-
centered learning environments. One of the primary goals is to foster interactive activities that
actively engage students in their own learning process. By shifting the focus from passive listening
to active participation, students are encouraged to take an active role in their education. Furthermore,
class time is utilized for engaging students in a variety of hands-on and collaborative learning tasks.
This approach allows for a deeper engagement with the course content as students actively apply their
knowledge and skills in practical settings. In addition, e-learning dashboards can be employed to
monitor students' progress and identify any knowledge gaps that require clarification. By leveraging
technology, instructors can gain insights into individual students' learning needs and provide targeted
support. Lastly, it facilitates the creation of collaborative learning communities, where students can
interact with their peers, exchange ideas, and work together on projects. This collaborative
environment not only enhances the learning experience but also promotes the development of
important teamwork and communication skills. (Soliman, 2016)
In the FC model, instructors have the unique advantage of being able to simultaneously teach
course content and facilitate its practical application. By providing students with exposure to course
materials outside of class, they are given the opportunity to engage in group discussions and activities
during class time. This shift in dynamics transforms the classroom into a platform for instructors to
