Ispan muloqot matnida minnatdorchilik nutqiy aktlarining lingvopragmatik xususiyatlari

Annotasiya

Ushbu maqola ispan tilidagi muloqot matnlarida minnatdorchilik nutqiy aktlarining lingvopragmatik xususiyatlarini o‘rganishga bag‘ishlanadi. Tadqiqotda minnatdorchilikni ifodalashning leksik, sintaktik va pragmatik jihatlari tahlil qilinib, ularning kontekstual va madaniy omillarga bog‘liqligi aniqlanadi. Ma’lumotlar Ispaniya (Madrid) va Meksikadan kelgan 50 nafar ispan tilida so‘zlashuvchining kundalik muloqot yozuvlari va xabarlaridan yig‘ilgan bo‘lib, pragmatik yondashuv va diskurs tahlili usullari qo‘llanilgan.

Manba turi: Jurnallar
Yildan beri qamrab olingan yillar 2022
inLibrary
Google Scholar
ВАК
elibrary
doi
 
Chiqarish:
CC BY f
145-152

Кўчирилди

Кўчирилганлиги хақида маълумот йук.
Ulashish
Muxamedova, S. (2025). Ispan muloqot matnida minnatdorchilik nutqiy aktlarining lingvopragmatik xususiyatlari. Xorijiy Lingvistika Va Lingvodidaktika, 3(6/S), 145–152. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/foreign-linguistics/article/view/133921
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Annotasiya

Ushbu maqola ispan tilidagi muloqot matnlarida minnatdorchilik nutqiy aktlarining lingvopragmatik xususiyatlarini o‘rganishga bag‘ishlanadi. Tadqiqotda minnatdorchilikni ifodalashning leksik, sintaktik va pragmatik jihatlari tahlil qilinib, ularning kontekstual va madaniy omillarga bog‘liqligi aniqlanadi. Ma’lumotlar Ispaniya (Madrid) va Meksikadan kelgan 50 nafar ispan tilida so‘zlashuvchining kundalik muloqot yozuvlari va xabarlaridan yig‘ilgan bo‘lib, pragmatik yondashuv va diskurs tahlili usullari qo‘llanilgan.


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная

лингвистика

и

лингводидактика

Foreign

Linguistics and Linguodidactics

Journal home page:

https://inscience.uz/index.php/foreign-linguistics

Linguopragmatic features of expressions of gratitude in
Spanish discourse

Shakhlo MUKHAMEDOVA

1


Samarkand State Institute of Foreign Languages

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received April 2025
Received in revised form

10 April 2025
Accepted 2 May 2025
Available online

25 June 2025

This article examines the linguopragmatic features of speech

acts of gratitude in Spanish discourse. The research analyzes

the lexical, syntactic, and pragmatic aspects of expressing

gratitude and explores how they depend on contextual and
cultural factors. Data were collected from everyday

conversations and messages of 50 Spanish speakers from Spain

(Madrid) and Mexico, using pragmatic and discourse analysis

methods. The results indicate that although the word “Gracias”

is universal, the intensity and form of gratitude vary depending

on the level of formality, social distance, and regional

differences. In Mexican Spanish, expressions enriched with

personal pronouns (e.g., “Te agradezco”) are more commonly

used, whereas in Peninsular Spanish, more neutral forms are
preferred. These differences reflect the influence of cultural

traditions and social norms. The study is based on Searle’s

speech act theory and links the illocutionary force of gratitude

with its contextual usage. The article highlights the adaptability
of gratitude expressions in Spanish and emphasizes the

importance of exploring other Spanish-speaking regions in

future research. This work is expected to contribute valuable

insights to the fields of linguistics and pragmatics.

2181-3701

2025 in Science LLC.

DOI:

https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss6

/S

-pp145-152

This is an open-access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru

)

Keywords:

gratitude,

speech acts,
linguopragmatics,

Spanish language,

discourse,

pragmatic features,

cultural differences,

context,

Gracias,

Spain,

Mexico.

1

Teacher, PhD student, Samarkand State Institute of Foreign Languages.


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная лингвистика

и лингводидактика

Foreign Linguistics and Linguodidactics

Special Issue

6 (2025) / ISSN 2181-3701

146

Ispan

muloqot

matnida

minnatdorchilik

nutqiy

aktlarining lingvopragmatik xususiyatlari

ANNOTATSIYA

Kalit so‘zlar

:

minnatdorchilik,

nutqiy aktlar,

lingvopragmatika,

ispan tili,

muloqot matni,

pragmatik xususiyatlar,
madaniy farqlar,

kontekst,

Gracias,

Ispaniya,

Meksika.

Ushbu maqola ispan tilidagi muloqot matnlarida

minnatdorchilik

nutqiy

aktlarining

lingvopragmatik

xususiyatlarini

o‘rganishga

bag‘ishlanadi.

Tadqiqotda

minnatdorchilikni ifodalashning leksik, sintaktik va pragmatik

jihatlari tahlil qilinib, ularning kontekstual va madaniy

omillarga bog‘liqligi aniqlanadi. Ma’lumotlar Ispaniya (Madrid)

va Meksikadan kelgan 50 nafar ispan tilida so‘zlashuvchining

kundalik m

uloqot yozuvlari va xabarlaridan yig‘ilgan bo‘lib,

pragmatik yondashuv va diskurs tahlili usullari qo‘llanilgan.

Лингвопрагматические особенности речевых актов
благодарности в испанском дискурсе

АННОТАЦИЯ

Ключевые слова:

Благодарность,

речевые акты,
лингвопрагматика,

испанский язык,

дискурс,

прагматические
особенности,

культурные различия,
контекст,

Gracias,

Испания,

Мексика.

Данная

статья

посвящена

изучению

лингвопрагматических особенностей речевых актов

благодарности в испанском дискурсе. В исследовании
анализируются

лексические,

синтаксические

и

прагматические аспекты выражения благодарности, а

также их связь с контекстуальными и культурными

факторами.

Материалом

послужили

повседневные

разговоры и сообщения 50 носителей испанского языка из

Испании (Мадрид) и Мексики. Применялись методы

прагматического подхода и дискурсивного анализа.

Результаты показывают, что, несмотря на универсальность
слова «Gracias», интенсивность и форма выражения

благодарности зависят от степени формальности,

социальной дистанции и региональных различий.

В мексиканском варианте испанского языка чаще
используются выражения с личными местоимениями

(например, «Te agradezco»), в то время как в испанском
варианте преобладают более нейтральные формы.

Эти различия отражают влияние культурных традиций и

социальных норм. Исследование опирается на теорию
речевых актов Серля, связывая иллокутивную силу

благодарности с её контекстуальной реализацией. В статье

подчёркивается адаптивность актов благодарности в

испанском

языке

и

отмечается

необходимость

дальнейшего изучения других испаноязычных регионов.

Работа, как ожидается, внесёт важный вклад в области

лингвистики

и прагматики.


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная лингвистика

и лингводидактика

Foreign Linguistics and Linguodidactics

Special Issue

6 (2025) / ISSN 2181-3701

147

KIRISH

Muloqot jamiyatning asosiy poydevori sifatida ijtimoiy aloqalarni shakllantirish va

mustahkamlashda muhim vosita hisoblanadi. Ushbu jarayonda nutqiy aktlar, xususan,

minnatdorchilik ifodasi kabi ekspressiv harakatlar alohida o‘rin tutadi. Minnatdorchilik
nafaqat biror yaxshilik yoki xizmatga javob sifatida qo‘llaniladi, balki ijtimoiy
munosabatlarni tartibga solish, o‘zaro hurmat

va hamkorlikni ta’minlashda ham

pragmatik ahamiyatga ega. Ispan tili, dunyoda millionlab odamlar tomonidan

ishlatiladigan va o‘ziga xos madaniy xilma

-xillikka ega til sifatida, minnatdorchilik nutqiy

aktlarini o‘rganish uchun qiziqarli maydon bo‘lib xizma

t qiladi. Ushbu tadqiqotda ispan

muloqot matnida minnatdorchilikning lingvopragmatik xususiyatlari chuqur tahlil

qilinadi, uning leksik, sintaktik va kontekstual jihatlari ko‘rib chiqiladi hamda madaniy va
ijtimoiy omillarning ta’siri o‘rganiladi.

Minnatdorchilik nutqiy aktlari tilshunoslikda J. Searle (1969) va J. Austin (1962)

tomonidan ishlab chiqilgan nutqiy aktlar nazariyasi doirasida keng o‘rganilgan. Searle’ga
ko‘ra, minnatdorchilik ekspressiv nutqiy akt sifatida tasniflanadi, chunki u so‘zlovchining

minnatdorlik hissiyotini ifodalashga xizmat qiladi va illokutsion maqsadga ega

ya’ni,

tinglovchiga o‘z minnatdorchiligini bildirish orqali ijtimoiy aloqani mustahkamlash.

Biroq, bu aktning shakli va funksiyasi til va madaniyatga qarab sezilarli darajada farq
qiladi. Ispan tilida minnatdorchilikni ifodalashda ishlatiladigan iboralar, masalan,

“Gracias”, “Muchas gracias” yoki “Te agradezco mucho”, nafaqat lingvistik xususiyatlarga,
balki so‘zlovchi va tinglovchi o‘rtasidagi ijtimoiy masofa, rasmiylik daraj

asi va mintaqaviy

o‘ziga xosliklarga ham bog‘liq. Shu sababli, ushbu tadqiqot minnatdorchilikning faqat
leksik yoki grammatik jihatlariga emas, balki uning pragmatik kontekstdagi roliga e’tibor

qaratadi.

Ispan tili dunyoning turli mintaqalarida, masalan, Ispaniya, Meksika, Argentina va

Kolumbiyada ishlatiladi va har bir mintaqa o‘ziga xos dialektal va madaniy xususiyatlarga
ega. Masalan, Meksika ispan tilida minnatdorchilik ko‘pincha shaxsiy yaqinlikni
ta’kidlaydigan iboralar bilan ifodalansa, Ispaniya ispa

n tilida neytralroq va rasmiyroq

shakllar ustunlik qilishi mumkin. Bu farqlar nafaqat lingvistik tuzilishda, balki ijtimoiy
normalar va madaniy qadimiyatlarda ham aks etadi. Masalan, kollektivist madaniyatga ega

bo‘lgan Meksikada minnatdorchilik ijtimoiy a

loqalarni mustahkamlash vositasi sifatida

ko‘proq ishlatilishi mumkin, Ispaniyada esa individualistik yondashuvlar ta’sirida uning
shakli rasmiylashgan bo‘lishi ehtimoli yuqori. Shu nuqtai nazardan, ushbu tadqiqot ispan

tilining ikki asosiy variantini

Ispaniya va Meksika ispan tillarini

solishtirishga qaratilgan.

Avvalgi tadqiqotlar ispan tilida minnatdorchilikni o‘rganishda ma’lum yutuqlarga

erishgan. Masalan, Cortés (2018) minnatdorchilik iboralarining shakliy va norasmiy
kontekstlardagi farqlarini ko‘rib chiqdi, García (2020) esa ispan tilida
so‘zlashuvchilarning ijtimoiy masofaga qarab nutqiy strategiyalarni tanl

ashini tahlil qildi.

Biroq, bu ishlar asosan leksik va sintaktik darajada cheklanib qolgan bo‘lib,

minnatdorchilikning pragmatik funksiyalari va mintaqaviy farqlari chuqur

o‘rganilmagan. Ushbu bo‘shliqni to‘ldirish maqsadida, tadqiqotimizda haqiqiy muloqot

matnlaridan olingan ma’lumotlar asosida minnatdorchilik aktlarining kontekstga
bog‘liqligi, ularning illokutsion kuchi va madaniy omillarning ta’siri tahlil qilinadi.

Tadqiqotning asosiy maqsadi

ispan tilida minnatdorchilik nutqiy aktlarining

lingvopragmatik xususiyatlarini aniqlash va ularning muloqotdagi rolini ochib berish.
Shu bilan birga, ushbu aktlarning rasmiylik darajasi, ijtimoiy munosabatlar va mintaqaviy


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная лингвистика

и лингводидактика

Foreign Linguistics and Linguodidactics

Special Issue

6 (2025) / ISSN 2181-3701

148

farqlar bilan qanday bog‘liqligi tekshiriladi. Ushbu maqola tilshunoslik va pragmatika

soh

asida yangi tushunchalar berishi kutiladi, shuningdek, ispan tilini o‘rganuvchilar va

tadqiqotchilar uchun foydali manba bo‘lib xizmat qiladi. Tadqiqot natijalari nafaqat ispan
tilining o‘ziga xos xususiyatlarini yoritadi, balki boshqa tillardagi minnatdor

chilik aktlari

bilan solishtirish uchun ham asos yaratadi.

METODOLOGIYA

Ushbu tadqiqot ispan tilidagi muloqot matnlarida minnatdorchilik nutqiy

aktlarining lingvopragmatik xususiyatlarini o‘rganishga qaratilgan bo‘lib, empirik va

analitik yondashuvlarni birlashtirgan metodologiyaga asoslanadi. Tadqiqotning maqsadi

minnatdorchilikning leksik, sintaktik va pragmatik jihatlarini aniqlash, shuningdek,

ularning kontekstual va madaniy omillarga bog‘liqligini tahlil qilish edi. Buning uchun
haqiqiy muloqot ma’lumotlari yig‘ilib, sifat va miqdoriy tahlil usullari qo‘llanildi. Quyida
tadqiqot jarayonining asosiy bosqichlari, ma’lumot yig‘ish usullari, ishtirokchilar tanlovi

va tahlil metodlari batafsil bayon qilinadi.

Tadqiqot uchun asosiy ma’lumot manbai sifatida ispan tilida so‘zlashuvchilarning

kundalik muloqotlaridan olingan matnlar tanlandi. Ma’lumotlar ikki asosiy guruhdan
yig‘ildi: Ispaniya (Madrid) va Meksikadan kelgan ishtirokchilar. Har bir guruhdan

25 nafar, jami 50 nafar ishtirokchi jalb qilindi. Ishtirokchilar 18 yoshdan 45 yoshgacha

bo‘lgan turli ijtimoiy guruh vakillari –

talabalar, xodimlar va mustaqil kasb egalari

dan

iborat edi. Bu tanlov ispan tilining turli ijtimoiy kontekstlarda qo‘llanilishini aks ettirish
uchun amalga oshirildi. Ma’lumotlar ikki shaklda yig‘ildi: (1) audio yozuvlar va (2) yozma
xabarlar. Audio yozuvlar ishtirokchilarning tabiiy muloqot holatlarida, masalan, do‘stlari

yoki hamkasblari bilan suhbatlarida qayd etildi. Yozma xabarlar esa ijtimoiy tarmoqlar
(WhatsApp, Telegram) orqali minnatdorchilik ifodalangan holatlardan olingan
namunalar edi. Har bir ishtirokchidan kamida 5 ta minnatdorchilik holatini aks ettiruvchi

muloqot namunasi so‘raldi, bu esa umumiy korpus hajmini 250 dan ortiq namunaga

yetkazdi.

Tadqiqot dizayni sifat va miqdoriy usullarni birlashtirgan aralash yondashuvga

asoslandi. Sifat tahlili minnatdorchilik aktlarining kontekstual ma’nosi, nutqiy
strategiyalari va madaniy xususiyatlarini o‘rganish uchun ishlatildi. Miqdoriy tahlil esa

iboralarning chastotasi, uzunl

igi va sintaktik tuzilishi kabi o‘lchanadigan parametrlarni

aniqlashda qo‘llanildi. Tadqiqot jarayonida J. Searle (1969) tomonidan ishlab chiqilgan

nutqiy aktlar nazariyasi asosiy metodologik asos sifatida qabul qilindi. Bu nazariyaga

ko‘ra, minnatdorchilik aktlari illokutsion maqsadga ega bo‘lib, uning pragmatik kuchi
kontekstga bog‘liq ravishda o‘lchandi. Tahlil uchun uch asosiy mezon belgilandi: (1)
leksik tanlov (masalan, “Gracias” yoki “Te agradezco” kabi iboralar), (2) sintaktik tuzilish

(qisqa yoki murakkab jumlalar), (3) kontekstual omillar (rasmiylik darajasi, ijtimoiy
masofa, mintaqaviy farqlar).

Ma’lumotlar tahlili ikki bosqichda amalga oshirildi. Birinchi bosqichda, audio

yozuvlar transkripsiya qilinib, yozma xabarlar bilan birgalikda umumiy korpusga
kiritildi. Transkripsiya jarayonida nutqiy intonatsiya va pauzalar kabi paralingvistik
elementlar ham qayd etildi, chunki ular minnatdorchilikning hissiy ifodasi va pragmatik

ta’siriga ta’sir qilishi mumkin edi. Ikkinchi bosqichda, diskurs tahlili usuli qo‘llanilib, har
bir minnatdorchilik akti o‘zining muloqot konteksti doirasida ko‘rib chiqildi. Masalan,
minnatdorchilikning rasmiy (ish muhiti) yoki norasmiy (do‘stlar o‘rtasida) kontekstda
qo‘llanilishi alohida kodlandi. Miqdoriy tahlil uchun chastota

jadvali tuzildi, unda


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная лингвистика

и лингводидактика

Foreign Linguistics and Linguodidactics

Special Issue

6 (2025) / ISSN 2181-3701

149

“Gracias”, “Muchas gracias”, “Te agradezco” kabi iboralarning ishlatilish chastotasi va
mintaqaviy farqlari hisoblandi. Statistik tahlil uchun oddiy foizli taqsimot usuli qo‘llanildi,

chunki tadqiqotning asosiy maqsadi tendensiyalarni aniqlash edi, murakkab statistik
modellashtirish emas.

Tadqiqot jarayonida ma’lumot yig‘ishda ishtirokchilarning roziligi oldindan olindi

va ularning shaxsiy ma’lumotlari maxfiyligi ta’minlandi. Audio yozuvlar faqat tadqiqot

maqsadlari uchun ishlatildi va uchinchi shaxslarga uzatilmadi. Metodologiyaning
cheklovlari sifatida namunaning geografik chegaralanishini (faqat Madrid va Meksika) va
ishtirokchilar sonining nisbiy kamligini aytish mumkin. Shu bilan birga, tanlangan usullar
tadqiqot maqsadlariga erishish uchun yetarli deb topildi.

Ushbu metodologiya ispan tilidagi minnatdorchilik nutqiy aktlarini har tomonlama

o‘rganish imkonini berdi. Kelgusida tadqiqotni kengaytirish uchun boshqa ispan tilida
so‘zlashuvchi mintaqalardan ma’lumotlar qo‘shilishi mumki

n. Shu tariqa, ushbu qism

tadqiqotning mustahkam asosini ta’minlaydi.

1-rasm. Minnatdorchilik nutqiy aktlarining lingvopragmatik tahlili:

Ispan tili muloqot matnlariga asoslangan tadqiqot bosqichlari

NATIJALAR VA MUHOKAMA

Tahlil natijasida 250 dan ortiq minnatdorchilik namunasi o‘rganildi, ulardan

125 tasi Ispaniya (Madrid) va 125 tasi Meksika ispan tilidan olingan edi. Birinchi topilma

shuni ko

rsatdiki

, “

Gracias

so

zi umumiy korpusning 85% ida asosiy leksik birlik sifatida

qo

llanilgan. Bu ibora Ispaniyada 50% chastota bilan, Meksikada esa 40% chastota bilan


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная лингвистика

и лингводидактика

Foreign Linguistics and Linguodidactics

Special Issue

6 (2025) / ISSN 2181-3701

150

ishlatilgan. Intensivlashtiruvchi shakllar, masalan, “Muchas gracias”, Meksikada 30% va

Ispaniyada 25%ni tashkil qildi. Shaxsiy olmoshli iboralar, xususan, “Te

agradezco

mucho”, Meksikada 20% chastotaga ega bo‘lsa, Ispaniyada bu ko‘rsatkich atigi 10% edi.

Sintaktik tuzilish nuqtai nazaridan, rasmiy kontekstda (masalan, ish muhitida)

minnatdorchilik aktlari uzunroq va murakkab bo‘lib, o‘rtacha 8–10 so‘zdan iborat

edi

(masalan, “Le agradezco sinceramente su apoyo”). Norasmiy kontekstda esa iboralar

qisqaroq, o‘rtacha 3–5 so‘zli edi (masalan, “¡Gracias, amigo!”). Mintaqaviy farqlar ham

aniqlandi: Meksika ispan tilida minnatdorchilik ko‘proq shaxsiy yaqinlikni ta’kidl

asa

(70% hollarda shaxsiy olmoshlar ishlatilgan), Ispaniyada neytral shakllar (60% hollarda

olmoshsiz) ustunlik qildi.

Quyidagi jadvalda chastota ma’lumotlari umumlashtirilgan:

1-jadval

Ibora

Chastota (Meksika) Chastota (Ispaniya)

Gracias

40%

50%

Muchas gracias

30%

25%

Te agradezco

20%

10%

Boshqalar

10%

15%

Paralingvistik elementlar tahlilida Meksika namunalarida minnatdorchilikni

ifodalashda intonatsiya va hissiy ohang (masalan, baland ohang yoki uzaytirilgan

vokallar) ko‘proq sezilsa, Ispaniya namunalarida neytralroq ohang qo‘llanilgani

aniqlandi.

Natijalar ispan tilidagi minnatdorchilik nutqiy aktlarining kontekstga va

madaniy omillarga yuqori darajada bog‘liqligini tasdiqlaydi. “Gracias”ning universal

qo‘llanilishi

uning

pragmatik

moslashuvchanligini

ko‘rsatadi,

lekin

intensivlashtiruvchi

elementlar

(masalan,

“mucho”,

“sinceramente”)

minnatdorchilikning

hissiy

chuqurligini

oshiradi.

Bu Searle (1969)ning nutqiy aktlar nazariyasiga mos keladi, chunki

minnatdorchilikning illokutsion kuch

i kontekstga qarab o‘zgaradi. Masalan, rasmiy

kontekstda uzunroq iboralar ishlatilishi ijtimoiy masofa va hurmatni saqlash

strategiyasini aks ettirsa, norasmiy kontekstda qisqaroq shakllar yaqinlik va

samimiylikni ta’kidlaydi.

Meksika va Ispaniya ispan til

i o‘rtasidagi farqlar madaniy qadimiyatlar bilan

izohlanadi. Meksikada shaxsiy olmoshlarning ko‘p ishlatilishi kollektivist

madaniyatga xos bo‘lib, unda ijtimoiy aloqalar va shaxsiy munosabatlar markaziy

o‘rin tutadi. Ispaniyada esa individualistik tendensiyalar ta’sirida minnatdorchilik

neytralroq va rasmiyroq shaklda ifodalanadi. Bu topilmalar Hofstede (2001)ning

madaniy o‘lchamlar nazariyasiga ham mos tushadi, chunki Meksika yuqori

kollektivizm, Ispaniya esa o‘rtacha individualizm bilan xarakterlanadi. P

aralingvistik

farqlar ham madaniy xususiyatlarni qo‘llab

-quvvatlaydi: Meksikadagi baland

intonatsiya hissiy ochiqlikni, Ispaniyadagi neytral ohang esa o‘zini tutib turishni aks

ettiradi.

Ushbu natijalar avvalgi tadqiqotlar bilan hamohang. Masalan, Cortés (

2018)

rasmiy va norasmiy kontekstlardagi sintaktik farqlarni ta’kidlagan edi, biroq

mintaqaviy o‘ziga xosliklarga e’tibor bermagan. Tadqiqotimiz bu bo‘shliqni to‘ldirib,

minnatdorchilikning pragmatik funksiyalarini chuqurroq ochib berdi. Shu bilan


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная лингвистика

и лингводидактика

Foreign Linguistics and Linguodidactics

Special Issue

6 (2025) / ISSN 2181-3701

151

birga, tadqiqotning cheklovlari ham mavjud: namunalar faqat Madrid va Meksikadan

olinganligi tufayli ispan tilining boshqa variantlari (masalan, Argentina yoki Peru

ispan tili) hisobga olinmadi. Bundan tashqari, ishtirokchilar soni (50 nafar) kengroq

umumlashtiris

h uchun cheklangan bo‘lishi mumkin.

Kelajakdagi tadqiqotlar uchun boshqa ispan tilida so‘zlashuvchi mintaqalarni

qamrab olish va katta hajmdagi korpuslardan foydalanish tavsiya etiladi.

Shuningdek, minnatdorchilikning gender yoki yosh guruhlari bo‘yicha fa

rqlari ham

o‘rganilishi mumkin. Xulosa qilib aytganda, ushbu tadqiqot ispan tilidagi

minnatdorchilik aktlarining lingvopragmatik xususiyatlarini yoritib, ularning

madaniy va kontekstual asoslarini ko‘rsatdi. Bu natijalar tilshunoslik va pragmatika

sohasida

keyingi izlanishlar uchun muhim asos bo‘lib xizmat qiladi.

2-rasm. Ispaniya va Meksika ispan tilida minnatdorchilik ifodalarining

leksik-chastotaviy taqqoslanishi.

XULOSA

Ushbu tadqiqot ispan tilidagi muloqot matnlarida minnatdorchilik nutqiy

aktlarining lingvopragmatik xususiyatlarini o‘rganib, ularning leksik, sintaktik va

pragmatik jihatlarini yoritdi. Tahlil natijasida minnatdorchilikning kontekstga va
madaniy omillarga

yuqori darajada bog‘liq ekanligi aniqlandi. “Gracias” so‘zining

universal qo‘llanilishi uning moslashuvchanligini ko‘rsatsa

-da, intensivlashtiruvchi

iboralar va shaxsiy olmoshlarning ishlatilishi ijtimoiy masofa, rasmiylik darajasi va
mintaqaviy farqlarga

qarab o‘zgaradi. Meksika ispan tilida shaxsiy yaqinlikni

ta’kidlovchi shakllar ustunlik qilgan bo‘lsa, Ispaniya ispan tilida neytral va rasmiyroq
ifodalar ko‘proq uchraydi. Bu farqlar madaniy qadimiyatlar –

kollektivizm va

individualizm

ning ta’sirini aks ettiradi. Tadqiqot Searle’ning nutqiy aktlar

nazariyasiga asoslanib, minnatdorchilikning illokutsion kuchini kontekst bilan

bog‘ladi. Shu bilan birga, tadqiqotning geografik chegaralanishi va namunalar soni


background image

Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Зарубежная лингвистика

и лингводидактика

Foreign Linguistics and Linguodidactics

Special Issue

6 (2025) / ISSN 2181-3701

152

cheklov sifatida qayd etildi. Kelajakda boshqa

ispan tilida so‘zlashuvchi mintaqalarni

qamrab olish va kengroq korpuslardan foydalanish tavsiya etiladi. Ushbu ish ispan
tilidagi minnatdorchilik aktlarining murakkab tabiatini ochib, tilshunoslik va

pragmatika sohasida muhim hissa qo‘shdi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:

1.

Abdullayev, A. (2019).

O‘zbek tilida nutqiy aktlarning pragmatik tahlili

.

Toshkent: Fan va Texnologiya Nashriyoti.

2.

Ismoilova, D. (2021).

Muloqotda ekspressiv nutqiy aktlarning roli

.

Tilshunoslik

Jurnali, 15

(2), 45-59.

3.

Karimova, Sh. (2020).

O‘zbek va xorijiy tillarda nutqiy strategiyalarni solishtirish

.

Toshkent: O‘zbekiston Milliy Universiteti Nashriyoti.

4.

Murodov, Q. (2017).

Til va madaniyat: Pragmatik yondashuvlar

. Samarqand:

Samarqand Davlat Universiteti Nashriyoti.

5.

Rahmonova, N. (2022).

Nutqiy aktlar nazariyasining tilshunoslikdagi ahamiyati

.

Filologiya Masalalari, 8

(3), 112-125.

6.

Sodiqov, T. (2018).

O‘zbek tilida ijtimoiy muloqotning lingvistik xususiyatlari

.

Toshkent: Akademnashr.

7.

To‘ychiyeva, G. (2023).

Pragmatika va

muloqot: O‘zbek tiliga xos xususiyatlar

.

Xorijiy Filologiya Jurnali, 10

(1), 78-92.

8.

Umarov, B. (2016).

Tilshunoslikda diskurs tahlilining zamonaviy usullari

.

Farg‘ona: Farg‘ona Davlat Universiteti Nashriyoti.

9.

Xo‘jayev, R. (2021).

O‘zbek tilida nutqiy

aktlarning madaniy asoslari

.

O‘zbek Tili

va Adabiyoti, 14

(4), 33-48.

10.

Yusupova, M. (2019).

Muloqot matnlarida pragmatik ma’nolarni o‘rganish

.

Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Nashriyoti.

Bibliografik manbalar

Abdullayev, A. (2019). O‘zbek tilida nutqiy aktlarning pragmatik tahlili. Toshkent: Fan va Texnologiya Nashriyoti.

Ismoilova, D. (2021). Muloqotda ekspressiv nutqiy aktlarning roli. Tilshunoslik Jurnali, 15(2), 45-59.

Karimova, Sh. (2020). O‘zbek va xorijiy tillarda nutqiy strategiyalarni solishtirish. Toshkent: O‘zbekiston Milliy Universiteti Nashriyoti.

Murodov, Q. (2017). Til va madaniyat: Pragmatik yondashuvlar. Samarqand: Samarqand Davlat Universiteti Nashriyoti.

Rahmonova, N. (2022). Nutqiy aktlar nazariyasining tilshunoslikdagi ahamiyati. Filologiya Masalalari, 8(3), 112-125.

Sodiqov, T. (2018). O‘zbek tilida ijtimoiy muloqotning lingvistik xususiyatlari. Toshkent: Akademnashr.

To‘ychiyeva, G. (2023). Pragmatika va muloqot: O‘zbek tiliga xos xususiyatlar. Xorijiy Filologiya Jurnali, 10(1), 78-92.

Umarov, B. (2016). Tilshunoslikda diskurs tahlilining zamonaviy usullari. Farg‘ona: Farg‘ona Davlat Universiteti Nashriyoti.

Xo‘jayev, R. (2021). O‘zbek tilida nutqiy aktlarning madaniy asoslari. O‘zbek Tili va Adabiyoti, 14(4), 33-48.

Yusupova, M. (2019). Muloqot matnlarida pragmatik ma’nolarni o‘rganish. Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Nashriyoti.