120
используемое для их выпойки. Вышеуказанные данные также могут служить для оценки
экологического состояния данного региона.
Список литература
1. Государственный стандарт Узбекистана. Питьевая вода. Гигиенические
требования и контроль за качеством. O‘zDSt 950:2011.Ташкент 2011. - 18 стр.
2. Государственный стандарт Узбекистана. Источники централизованного
хозяйственно-питьевого водоснабжения. Гигиенические, технические требования и
правила выбора. O‘zDSt 950:2011. Ташкент 2011. - 11 стр.
3. Яхяев, Б. С. Комплексное использование кормовых добавок в кормлении овец / Б.
С. Яхяев // Охрана окружающей среды - основа безопасности страны : Сборник статей по
материалам Международной научной экологической конференции, посвященной 100-
летию КубГАУ, Краснодар, 29–31 марта 2022 года / Ответственный за выпуск А. Г.
Кощаев. – ФГБОУ ВО «Кубанский государственный аграрный университет имени И. Т.
Трубилина»: 2022. – С. 216-217.
4. Яхяев, Б. С. Оборудование для культивации микроводоросли в условиях
каракулеводческих фермах / Б. С. Яхяев // Молодой специалист. – 2023. – № 7(16). – С. 3-
8.
5. Яхяев, Б. С. Эффективность использования кормовых добавок при откорме
каракульских баранчиков / Б. С. Яхяев // Аграрная наука на современном этапе:
состояние, проблемы, перспективы : материалы V научно-практической конференции с
международным участием, Вологда ; Молочное, 21–25 февраля 2022 года. – Вологда:
Вологодский научный центр Российской академии наук, 2022. – С. 219-223.
UO‘K: 636.085.54
“BAROKAT” YEMINI QORAKO‘L QO‘ZILAR O‘SISH
KO‘RSATKICHLARIGA TA’SIRI
M.Normuminova-
tayanch doktorant,
A.X.Xatamov
-q.x.f.d. (PhD), katta ilmiy xodim
Qorako‘lchilik va cho‘l ekologiyasi ilmiy-tadqiqot instituti
Annotatsiya.
Maqolada
ekstruderlangan “barokat” yemining qorako‘l qo‘ylarining
tugʻilgandan 4,5 va 6 oylikkacha boʻlgan davrda o‘sish koʻrsatkichlariga ta’sirini aniqlash
boʻyicha tadqiqot natijalari keltirilgan.
Kalit so‘zlar: qorako‘l qo‘ylari, o‘sish, , ekstruderlangan, tugʻilganda, 4,5 oylik, 6 oylik
Summary. The article presents the results of studies to determine the effect of extruded
feed “barakat” on the growth performance of Karakol sheep in the period from birth to 4.5 and
6 months.
Key words: karakul sheep, growth, extruded feed, birth, 4.5 months, 6 months.
Kirish.
Bugungi kunda faoliyat olib borayotgan qorako‘lchilik sub’ektlari, jumladan
ma’suliyati cheklangan jamiyatlar va fermer xo‘jaliklarida sifatli va eksportbop qorako‘l teri va
boshqa qorako‘lchilik mahsulotlari yetishtirishda innovatsion usullarda tayyorlangan ozuqa
vositalaridan foydalanmoqda.
Qorako‘lchilik sub’ektlarida innovatsion usullarda tayyorlangan ozuqa vositalaridan
foydalanish mahsulotlar ishlab chiqarish jarayonlarini rejalashtirish va tashkillashtirishda,
qo‘ylarning biologik imkoniyatlaridan oqilona foydalanishda, pirovard natijada sub’ektning
iqtisodiy samaradorligini yaxshilashda muhim ahamiyatga ega.
121
Shu bilan birgalikda qorako‘l qo‘ylarining o‘sish va rivojlanish xususiyatlarini hamda
mahsuldorligini innovatsion usullarda tayyorlangan ozuqa vositalarini ratsionga qo‘shish orqali
oshirish imkoniyatlari mavjud.
Qo‘ylarning o‘sish va rivojlanishiga boshqa omillar bilan bir qatorda ularning etologiyasi
ham ta’sir ko‘rsatadi. Tadqiqotlarda barcha yosh davrlarida birinchi etologik tip qo‘ylari
avlodlari yuqori ko‘rsatkichlarga ega bo‘lishi kuzatilgan. Bunda ozuqaga bo‘lgan faol
reaksiyasi ularining o‘sishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan [4]
Turli xil gidropon ozuqalar bilan oziqlantirilgan bo‘g‘oz qo‘ylardan olingan qo‘zilar,
keyinchalik shunday ozuqalar bilan 8 oylik davrgacha qo‘shimcha oziqlantirish sharoitida eng
yuqori natija bug‘doy maysasi bilan oziqlantirilgan qo‘ylardan olingan qo‘zilarda kuzatilgan
ya’ni boshqa guruhlardan 4,8-5,1 kg yuqori tirik vaznga ega bo‘lgan [1].
Tadqiqotlarda innovatsion usulda tayyorlangan ozuqalar bilan oziqlantirilgan qorako‘l
qo‘ylari tirik vazni, o‘sish va rivojlanish, sutdorlik xususiyatlari va boshqa mahsuldorlik
ko‘rsatkichlariga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi aniqlangan [5, 6, 7, 8]
Tadqiqot maqsadi.
Qorako‘l qo‘ylarining ratsioniga ekstruderlangan yem kiritish orqali
o‘sish va rivojlanish xususiyatlarini o‘rganish tadqiqotning maqsadi qilib olindi.
Tadqiqot uslublari.
Turli yoshdagi qo‘ylarning (4-4,5 oylikda, 6 oylikda) tirik vazni va
uning dinamikasi elektron tarozilarda o‘lchash yordamida aniqlandi [2].
Tajribadan olingan ma’lumotlar variatsion statistika usullarida qayta ishlandi. Bunda har
bir belgining o‘rtacha arifmetik ko‘rsatkichi (X), uning xatosi (Sx), o‘zgaruvchanlik
koeffitsienti (Cv) va guruhlar ko‘rsatkichlari orasidagi farqlanishlarning ishonchlilik darajasi
(P) aniqlandi [3].
Tadqiqot natijalari.
Tadqiqotlar davomida turli qorako‘l qo‘ylarining o‘sish
ko‘rsatkichlari o‘rganildi. Tadqiqot natijalari asosida olingan ma’lumotlar 1-jadvalda keltirildi.
1-jadval
Tajribadagi qorako‘l qo‘zilarining tirik vazn dinamikasi
Guruhlar
Qo‘zilarning tirik vazni
Tug‘ilganda
4-4,5 oylikda
6 oylikda
X±S
x
C
v
X±S
x
C
v
X±S
x
C
v
Tajriba (n=30)
3,72±0,3
5,3
28,9±0,3
5,8
33,3±0,4
6,2
Nazorat (n=30)
3,72±0,4
6,7
25,6±0,32
7,03
29,8±0,42
7,6
Ushbu ma’lumotlar tahlilidan tajriba va nazorat guruhidagi qorako‘l qo‘zilarining
tug‘ilgandagi tirik vazni o‘rtasida deyarli farq bo‘lmaganlari analoglar prinsipi asosida tanlab
olindi. 4-4,5 oylikda tajriba guruhi nazorat guruhidagi qo‘zilardan tirik vazn ko‘rsatkichi 3,3 kg
12,8%, 6 oylikda esa 3,5 kg 11,7% yuqori o‘sish ko‘rsatkichlariga ega bo‘ldi.
2-jadval
Qo‘zilarning o‘sish xususiyatlari, n=30
Guruhlar
Tug‘ilgandan 4-4,5 oylikkacha
4-4,5 oylikdan 6 oylikkacha
Davr
davomiyligi,
kun
Mutloq
o‘sish,
kg
Kunlik
o‘sish, g
Davr
davomiyligi,
kun
Mutloq
o‘sish,
kg
Kunlik
o‘sish, g
Tajriba
135
25,18
187
45
4,4
98,0
Nazorat
135
21,88
162
45
4,2
93,0
Tajriba davomida qo‘zilarning mutlaq o‘sish ko‘rsatkichi 4-4,5 oylikda tajriba guruhida
25,18 kg ni tashkil qilib, kunlik o‘sish tajriba guruhida nazorat guruhidan 25,0 gram 15,4%
yuqori bo‘ldi.
122
6 oylikda tajriba guruhi, nazorat guruhidan kunlik o‘sish 5,0 gram, 3,1% ga yuqori
ko‘rsatkich namoyon qildi.
Xulosa.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra ekstruderlangan qo‘shimcha ozuqalar bilan
oziqlantirilgan qorako‘l qo‘ylari nazorat guruhiga nisbatan yuqori ko‘rsatkich namoyon qildi.
Ekstruderlangan ozuqalar bilan oziqlantirilgan qorako‘l qo‘ylari tirik vazni qo‘zilarining yosh
davrlari bo‘yicha tirik vazn dinamikasi ijobiy ko‘rsatkichlar namoyon qildi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati
1.
Fayzullayev O.B., Shaptakov E.S., Qo‘ylarni turli gidropon ozuqalar bilan oziqlantirib
burdoqilash samaradorligi. Chovachilik va naslchilik ishi №2.2023 20-21 b.
2.
Кравченко Н.А. Разведение селскохозяйственных животных. Изд-во селхоз
литературы, журналов и плакатов, 1963. 310 с
3.
Плохинский Н.А. Руководство по биометрии для зоотехников. Москва. 1969. -256
с.
4.
Xatamov, A. (2019). Turli etologik tipdagi qoraqalpoq sur qorako’l qo’ylarining tirik
vazn ko’rsatkichlari vauning dinamikasi. Chorvachilik Va Naslchilik Ishi Jurnali. 2019 Y. №02.
11-12 B.
5.
Xatamov А., Normuminova M. The effect of "barakat" fertilizer on the growth
indicators of lambs and the milk production of children. ISSN: 2776-0979, In Volume 3, Issue
11 of Web of Scientist: International Scientific Research Journal. Nov., 2022. РР. 1550-1553
https://doi.org/10.17605/OSF.IO/NRKCT
6.
Xatamov А., Normuminova M., Qozoqov J. B. THE USE OF INNOVATIVE
METHODS IN FEEDING KARAKUL SHEEP //Conferencea. – 2022. – С. 127-131.
7.
Xatamov, A., & Qozoqov, J. (2023). Qorako’l qo’ylari sut mahsuldorligi va sutining
kimyoviy tarkibiga probiotiklarning ta’siri. Chorvachilik Va Naslchilik Ishi Jurnali. 2023 Y.
№03. 26-28 B.
8.
Xatamov А., Qozoqov J. B. The Effect Of Probiotics On Dairy Products //Texas
Journal of Agriculture and Biological Sciences. – 2022. – Т. 10. – С. 130-132.
UO‘K: 636.32/38.088.3.
AHOLINI SIFATLI GOʻSHT MAHSULOTI BILAN TA’MINLASHDA
QOʻYCHILIKNING AHAMIYATI
D.Yu.Abduzoirova
-Rangli qorako‘l qo‘ylari seleksiyasi
bo‘limi mudiri,q.x.f.f.d (PhD).
Qorako‘lchilik va cho‘l ekologiyasi ilmiy-tadqiqot instituti
Annotatsiya. Maqolada aholini sifatli go‘sht mahsuloti bilan ta’minlashda qo‘ychilik
tarmog‘ining ahamiyati va o‘rni, go‘sht mahsuldorligini oshirish imkoniyatlari borasidagi
adabiyotlar tahlili natijalari keltirilgan.
Kalit so‘zlar: oziq-ovqat muammosi, qo‘ychilik, tez yetiluvchanlik, go‘sht mahsuldorligi.
Annotation.
The article presents the results of the analysis of the literature on the
importance and role of the sheep breeding industry in providing the population with quality
meat products, as well as the possibilities of increasing meat productivity.
Key words: food problem, sheep breeding, early maturity, meat productivity.
Bugungi kunda butun dunyoda oziq-ovqat havfsizligi global muammolardan biri sifatida
e’tirof etilmoqda. Sababi, aholi soni yildan yilga oshib borayotgan bir davrda kimyoviy
vositalarsiz, toza va sifatli oziq-ovqat mahsulotlarini yetkazib berish qiyinlashmoqda. Qishloq
xo‘jaligi mahsulotlarini yetishtirishda iqlim o‘zgarishlari ham jiddiy zarar berishi bilan bir
qatorda, aholi sonini oshib borishi vaziyatni yanada og‘irlashib borishini ta’minlayapti. Go‘sht
