Распространение основных компонентов метаболического синдрома

CC BY f
83-86
26
3
Поделиться
Очилова, Д., Рузиев, О., & Ражабова, Г. (2015). Распространение основных компонентов метаболического синдрома. Журнал проблемы биологии и медицины, (2 (83), 83–86. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/problems_biology/article/view/4023
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В данной статье отражены результаты эпидемиологических исследований основных компонентов метаболического синдрома по изучению распространенности среди населения связанных с сердечно-сосудистыми заболеваниями и полиметаболическими заболеваниями. Приведены масса тела, нарушение толерантности к глюкозе и гиперлипидемия среди различных возрастных групп. и пола населения города в результате преобладания основных компонентов метаболического синдрома, в том числе артериальной гипертензии, избыточной

Похожие статьи


background image

82 Проблемы биологии и медицины, 2015, №2 (83)

УДК: 612.392.4-615.033.1

МЕТАБОЛИК СИНДРОМ АСОСИЙ КОМПОНЕНТЛАРИНИНГ ТАРҚАЛИШИ

Д.А. ОЧИЛОВА, О.А. РУЗИЕВ, Г.Ҳ. РАЖАБОВА
Бухоро Давлат медицина институти, Ўзбекистон Республикаси, Бухоро

РАСПРОСТРАНЕНИЕ ОСНОВНЫХ КОМПОНЕНТОВ МЕТАБОЛИЧЕСКОГО СИНДРОМА

Д.А. ОЧИЛОВА, О.А. РУЗИЕВ, Г.Х. РАЖАБОВА
Бухарский Государственный медицинский институт, Республика Узбекистан, г. Бухара

DISTRIBUTION OF THE MAIN COMPONENTS OF METABOLIC SYNDROME

D.A. OCHILOVA, O.A. RUZIYEV, G.H. RAZHABOVA
Bukhara State Medical Institute, Republic of Uzbekistan, Bukhara

Мақолада юрак қон-томир касалликлари ва полиметаболик бузилишларни ўзаро боғлиқлигини

ифодаловчи - метаболик синдромнинг асосий компонентларини аҳоли орасида тарқалишини ўрганиш
бўйича ўтказилган эпидемиологик текширув натижалари баён қилинган. Метаболик синдром компо-
нентлари артериал гипертония, ортиқча тана вазни, глюкозага толерантликнинг бузилиши ва гипер-
липидемиянинг шаҳар аҳолиси орасида тарқалишининг жинсга ва турли ёш гуруҳларига хос хусуси-
ятлари ёритилган.

Калит сўзлар:

метаболик синдром, артериал гипертония, семизлик, қандли диабет.

In given article are reflected result of epidemiological researches of basic components of a metabolic

syndrome studying to prevalence among the population connected with cardiovascular diseases and
polymetabolic diseases.The weight of a div, tolerance infringement are resulted in glucose and hyper-
lypidhemia among various age groups and a sex of the population of a city result of prevalence of the basic c
omponents of a metabolic syndrome including an arterial hypertension, superfluous.

Key words:

metabolic syndrome, hypertension, obesity, diabetes.

Долзарблиги.

Охирги йилларда бутун дунё

олимлари орасида юрак - қон томир касалликла-
ри ва метаболик бузилишлар орасидаги ўзаро
боғлиқликни ўрганишга эътибор кучайиб бор-
моқда. Ғарб мамлакатларида метаболик син-
дромнинг тарқалиши ўртача 25-35%ни ташкил
қилади ва ёш ошиши билан унинг частотаси
ошиши кузатилади. 60 ёшдан катталар орасида
42-43,5% гача тарқалган. АҚШда метаболик
синдром билан 47 миллион киши зарарланган.
[Н.В. Перова ва б. 2001]. Европада эса аҳоли-
нинг ¼ қисми метаболик синдромдан азият че-
кади. Фремингем текширишларига кўра метабо-
лик синдром эркаклар орасида 22%, аёллар
орасида 27% гача тарқалган. [W.B.Kannel, 2000]
Метаболик синдром (МС) бир-бири билан ўзаро
патогенетик боғлиқ комплекс метаболик бузи-
лишлар билан кечади, унинг ривожланишида
бирламчи сабаб бўлувчи патогенетик звенони
аниқлаш қийин. Метаболик синдром патогене-
зини тушинтириб берувчи кўп сонли тадқиқот-
ларнинг ягона хулосаси- бу синдром у ёки бу
компонентнинг устуворлиги билан оганизмнинг
турмуш тарзи ва индивидуал –типологик ху-
сусиятларига кўра турлича кечадиган метаболик
бузилишларнинг симптомакомплексидир. МС
нинг тарқалиши, келиб чиқиш генези, диагно-
стикаси ва симптомларини коррекциялаш,
кечишидаги ўзига хос минтақавий хусусиятла-
рини ўрганиш чуқур илмий асосланган тешири-
шлар ўтказишни тақозо қилади.

Материал ва методлар.

Тадкикотлар 20

ёшдан- 69 ёшгача бўлган уюшмаган аҳоли
орасидан тасодифий танлаш (Оуэн 1976) орқали
ажратиб олинган 797 кишида олиб борилди.
Текширилувчиларнинг 555 тасини аёллар ва 242
тасини эркаклар ташкил қилди. Электрокардио-
графия текшируви 3 каналли «Альтоник» ЭКГ
аппарати ёрдамида 50 мм/сек тезликда 12 та
тармоқда олинди. Қон босимини ўлчашда Ко-
ротков усулидан фойдаланилди. Қон босими ик-
ки марта ўлчаниб ўртача кўрсаткичлар ҳисобга
олинди. Артериал гипертония даражасини бел-
гилаш учун ЖССТ нинг 1999 йил таклиф қилган
таснифидан фойдаланилди. Ортиқча тана вазни
ва семизликни аниқлаш учун тана массаси ин-
декси (индекс Кетле) дан фойдаланилди. ТМИ=
вазн (кг) / бўй (м)². ТМИ 25 дан юқори бўлган
ҳолатларда ортиқча тана вазни, 30 дан юқори
бўлганда эса семизлик деб ҳисобланди. Абдоми-
нал семизлик сантиметрли лента ёрдамида
аниқланди. Қорин айланаси аёлларда 80 см дан,
эркакларда 94 смдан катта бўлганда абдоминал
семизлик деб баҳоланди. Глюкозага толерантлик
синамасини ўтказиш учун қондаги глюкоза
миқдори 3 марта «Аkuchek» глюкометри ёрда-
мида аниқланди: оч холатда эрталаб, 75 гр. глю-
коза бергандан 1 соат ва 2 соат кейин. Қондаги
липидлар - умумий холестерин ва триглице-
ридлар миқдори аниқланди.

Натижа ва тахлиллар.

Метаболик син-

дромнинг ташхислаш критерийси ВНОК нинг


background image

Д.А. Очилова, О.А. Рузиев, Г.Ҳ. Ражабова

Биология ва тиббиёт муаммолари, 2015, №2 (83) 83

2009 йилги тавсиясига кўра асосий критерий -
абдоминал семизлик ва қўшимча критерийларга
ажратилади. МС нинг қўшимча критерийларига -
артериал гипертония (≥140/90 мм.сим.уст.),
ЗЮЛП миқдорининг камайиши (аёлларда ≤1,2
ммоль/л, эркакларда ≤ 1,0ммоль/л), ЗПЛП
миқдорининг ортиши (≥3,0 ммоль/л) глюкозага
толерантликнинг бузилиши (синамадан 2 соат
кейин 7,8-11,1 ммоль/л) ва наҳорги гиперглике-
мия (≥6,1 ммоль/л) киритилган. Тавсияга кўра
МС асосий критерий ва иккита қўшимча крите-
рийлари аниқланганда ташхисланади.

Метаболик синдромнинг асосий критерийси

абдоминал семизлик кўплаб тадқиқотларнинг
натижаларига кўра инсулинга резистентлик ҳо-
лати ва юрак қон-томир касалликларини келиб
чиқишида асосий хавф омили бўлиб хизмат
қилади. Ўтказилган текшириш натижаларига
кўра аёлларнинг 42,57% ида, эркакларнинг
36,51% ида абдоминал семизлик борлиги
аниқланди.

Аёллар орасида абдоминал семизликни ёш

ошиб бориши билан барча гуруҳларда ўсиб бо-
ришини кузатиш мумкин. Эркакларда 20-29 ёш-
га нисбатан 30-39 ёшли гуруҳда 2,46 марта, 50-
59 ёшли гуруҳда 40-49 ёшга нисбатан 1,86 марта
ўсиши кузатилди (p<0,01).

Шунингдек, ортиқча тана вазни ва семиз-

ликнинг

учраши

ҳам

сезиларли

юқори

рақамларни кўрсатди. Аёллар орасида ОТВ
20,65%ни, семизлик 18,48% ни ташкил қилди.
Эркаклар орасида ОТВ ва семизликнинг
тарқалиши мос равишда 32,27% ва 14,87%ни
ташкил қилди. Шундай қилиб текширилаётган

39,13% аёлларда, 47,14% эркакларда меъёрдан
ортиқча вазн муаммоси борлиги аниқланди.

Таҳлил натижаларининг кўрсатишича ёш 30

дан ошиб боргани сари аёлларда ва эркакларда
ҳам ОТВ, ҳам семизликнинг учраш частотаси
кескин ошиб бориши кузатилмоқда (p<0,05).
Метаболик синдромнинг муҳим критерийлари-
дан бири углеводлар алмашинувининг бузилиши
ҳисобланади. Текширилаётган ҳар бешинчи аёл-
да углеводларга толерантликнинг бузилиши
аниқланди. (20,0%), эркакларда бу кўрсатич
22,62% ни ташкил қилди. Қандли диабетнинг
тарқалиши аёлларда 5,64%, эркакларда 6,34%
учради. Қандли диабетнинг 3,09%и текшири-
шлар давомида аниқланди. Даволаш профилак-
тика муассаларида назоратда турадиганлар
2,55%ни ташкил қилди.

Глюкозага

толерентликнинг

бузилиши

эркакларда ёш ошиб бориши билан ортиб бора-
ётганлигини кузатиш мумкин. Факат 50-59
ёшлиларда бу курсаткич олдинги ёш гуруҳига
нисбатан камрокни ташкил килди (p>0,05). Аёл-
лар орасида иккинчи ёш гуруҳида биринчи ёш
гуруҳига нисбатан сезиларли ўсиш (2,24 марта)
кузатилган булса, бешинчи ва олтинчи ўн йил-
ликда ГТБ сезиларли пасайган (p>0,05). Кейинги
ёш гуруҳларида статистик ишонарли ҳолатда
ГТБ кўрсаткичи ошганлигини кўриш мумкин
(p<0,05). Муаммонинг иккинчи томони шундаки,
ҚД билан оғриган беморларнинг ярмидан ортиғи
текширишлар давомида аниқланмоқда. Бу эса
углеводлар алмашинувининг бузилишларини
ташхислаш усулларини такомиллаштириш ло-
зимлигини кўрсатади.

Жадвал 1.

Аҳоли орасида абдоминал семизликнинг тарқалиши

Ёш гуруҳлари

Аёллар

Эркаклар

20-29 ёш

17,74

14,45

30-39 ёш

46,49 **

35,54*

40-49 ёш

46,55

29,31

50-59 ёш

62,50 *

54,65**

60-69 ёш

78,13 *

48,64

Жами

42,57

36,51

Изоҳ: жадвалда олдинги ёш гуруҳига нисбатан ишончли фарқи кўрсатилган.

Жадвал 2.

ОТВ ва Семизликнинг аҳоли орасида тарқалиши

Ёш гуруҳлари

ОТВ

Семизлик

Эркаклар

Аёллар

Эркаклар

Аёллар

20-29 ёш

23,65

12,37

4,55

3,23

30-39 ёш

34,46**

22,81 *

16,35*

20,18 **

40-49 ёш

28,86

20,69

28,56*

22,41*

50-59 ёш

35,27*

25,00 *

26,85

36,11 *

60-69 ёш

22,64

35,94 **

17,48

32,81

Жами

32,27

20,65

14,87

18,48

Изоҳ: жадвалда олдинги ёш гуруҳига нисбатан ишончли фарқи кўрсатилган.


background image

Метаболик синдром асосий компонентларининг тарқалиши

84 Проблемы биологии и медицины, 2015, №2 (83)

Жадвал 3.

ГТБ ва ҚД нинг аҳоли орасида тарқалиши

Ёш гуруҳлари

ГТБ

ҚД

эркак

аёл

эркак

аёл

20-29 ёш

9,25

11,35

-

1,08

30-39 ёш

19,37*

25,44 *

-

-

40-49 ёш

27,63*

21,55

3,04

5,17

50-59 ёш

24,33

22,22

19,24*

18,05 *

60-69 ёш

32,56*

30,16 *

18,52

15,88

Жами

22,62

20,00

6,34

5,64

Изоҳ: жадвалда олдинги ёш гуруҳига нисбатан ишончли фарқи кўрсатилган.

Жадвал 4.

Аҳоли орасида АГ нинг тарқалиши

Ёш гуруҳлари

Аёллар

Эркаклар

20-29 ёш

1,06

2,44

30-39 ёш

16,52 *

8,92*

40-49 ёш

22,41 *

29,80**

50-59 ёш

37,50 **

48,64**

60-69 ёш

62,50 **

52,62*

Жами

20,54

30,26

Изоҳ: жадвалда олдинги ёш гуруҳига нисбатан ишончли фарқи кўрсатилган.

Жадвал 5.

Аҳоли орасида гиперлипидемиянинг тарқалиши

Ёш гуруҳлари

гиперхолестеринемия

гипертриглицеридемия

Аёллар

Эркаклар

Аёллар

Эркаклар

20-29 ёш

8,96

10,22

10,45

12,00

30-39 ёш

7,69

16,34*

17,50 *

28,94*

40-49 ёш

10,00

22,31*

24,00 *

34,89*

50-59 ёш

30,00 *

32,16*

34,48 *

45,62*

60-69 ёш

28,00

29,65

28,00

32,19

Жами

14,22

17,32

20,38

34,62

Изоҳ: жадвалда олдинги ёш гуруҳига нисбатан ишончли фарқи кўрсатилган.

Метаболик синдромнинг яна бир компонен-

ти АГ нинг тарқалиши ҳам аҳоли орасида юқори
даражада

эканлиги

текширишларимизда

аниқланди. АГ нинг аёллар орасида тарқалиши
20,54%ни, эркаклар орасида тарқалиши 30,26%
ни, аҳоли орасида тарқалиши 25,94% ташкил
қилмоқда.

Аҳолининг барча ёш гуруҳларида аёллар

орасида ҳам, эркаклар орасида ҳам АГ нинг
тарқалиши ёшга пропорционал равишда стати-
стик ишончли равишда ўсиб бориши кузатилди
(p<0,05). Бу маълумотлар аҳоли орасида 30
ёшдан ошганларда АГ хавфи ошиб боришини
кўрсатади.

Липидлар алмашинувининг бузилишларига

баҳо бериш мақсадида триглицеридлар ва уму-
мий холестерин миқдорини аниқланди. Маълу-
мотларга кўра аёллар орасида гиперхолестери-
немия

14,22%ни,

гипертриглицеридемия

20,38%ни ташкил қилди. Эркаклар орасида бу
кўрсаткичлар мос равишда 17,32%; ва 34,62%.

Натижаларнинг таҳлилидан ГХ бошка ком-

понентлардан фарқли равишда аёллар орасида
50 ёшдан кейин сезиларли ошиши аниқланди,
эркаклар орасида эса бошка компонентлар син-
гари 30 ёшдан кейин сезиларли равишда ошиб
боряпти.

ГТГ аёллар ва эркаклар орасида ҳам 30

ёшдан кейин аниқ сезиларли фарқ билан ўсиб
бормоқда. 30-39 ёшли гуруҳда ГТГ 20-29 ёшли
гуруҳга нисбатан 1,67 марта, эркакларда 2,41
марта статистик ишонарли равишда ортиб бор-
моқда (p<0,05). 60 ёшдан кейин хар иккала жин-
сда ҳам ГТГ кўрсаткичи бирмунча камайганлиги
кўзга ташланади.

Хулоса.

Бухоро шаҳри аҳолиси орасида МС

компонентлари

сезиларли

даражада

кенг

тарқалган. Аҳоли орасида артериал гипертония,
ортиқча тана вазни ва абдоминал семизлик, ГТБ
ва ГТГ 30 ёшдан кейин сезиларли равишда ёшга
пропорционал ўсиши кузатилади. ГХ нинг ўси-
ши 50 ёшдан кейин бошланади.


background image

Д.А. Очилова, О.А. Рузиев, Г.Ҳ. Ражабова

Биология ва тиббиёт муаммолари, 2015, №2 (83) 85

Артериал

гипертония,

гиперлипидемия,

ОТВ, ГТБ ва ҚД эркаклар орасида, абдоминал
семизлик ва семизлик аёллар орасида кенг
тарқалган. МС нинг алоҳида компоненти учраши
ҳоллари кам кузатилди. Кўпчиликда МС иккита
ёки учта компоненти биргаликда аниқланади.

Адабиётлар:

1. Благосклонная Я.Б., Шляхто Е.В., Красильно-
кова Е.И. Метаболический сердечно-сосудистый
синдром. Рус. мед. журнал.- 2001. - № 9. - С. 67-
72.
2. Бутрова С.А. Метаболический синдром: пато-
генез, клиника, диагностика, подходы к лече-
нию. Рус. мед. журнал.- 2001. - № 2. - С.56-61.
3. Диденко В.А., Симонов Д.В. Особенности ги-
пертонического сердца при артериальной гипер-
тонии, сочетающейся с синдромом инсулиноре-
зистентности. Клин. медицина. - 1999. -№ 6. -
С.28-32.
4. Перова Н.В., Метельская В.А., Оганов Р.Г Ме-
таболический синдром: патогенетические взаи-
мосвязи и направления коррекции. Кардиоло-
гия.– 2001. № 3. С. 4-9.
5. Саидов С.А., Роль вегетативной нервной си-
стемы в генезе метаболического синдрома. Ме-
дицинский журнал Узбекистана -2006 № 3 С.
121-125
6. Ташкенбаева Э.Н. Гиперурикемия в механиз-
мах развития метаболического синдромаи сер-
дечно – сосудистых осложнений. Медицинский
журнал Узбекистана 2006 № 4 С. 91-95
7. Яськова К.Н., Мычка В.Б., Чазова И.Е., Творо-
гова М.Г. Инсулинорезистентность и методы ее
диагностики. Лабораторная медицина 2003; № 6.
8. Austin MA, Hokanson JE, Edwards KL. Hyper-
triglyceridemia as a cardiovascular risk factor. Am J
Cardiol 1998; 81: 7B–12B.

9. Baillie GM, Sherer JT, Weart CW. Insulin and
coronary artery disease: is syndrome X the unifying
hypothesis? Ann Pharmacother. 1998; 32: 233–47.
10. Gornostaev V, Mychka V, Chazova I, Dvoskina
I, Sergienko V. Brain perfusion autoregulation re-
serve in patients with arterial hypertension and met-
abolic syndrome. European Journal of Nuclear Med-
icine and Molecular Imaging 2003; 30 (2): S254.

РАСПРОСТРАНЕНИЕ ОСНОВНЫХ

КОМПОНЕНТОВ МЕТАБОЛИЧЕСКОГО

СИНДРОМА

Д.А. ОЧИЛОВА, О.А. РУЗИЕВ,

Г.Х. РАЖАБОВА

Бухарский Государственный медицинский

институт, Республика Узбекистан, г. Бухара

В данной статье отражены результате эпи-

демиологических исследований изучающих рас-
пространенности основных компонентов мета-
болического синдрома среди населения связан-
ных с сердечно-сосудистыми заболеваниями и
полиметаболическими заболеваниями. Приведе-
ны результаты распространенности основных
компонентов метаболического синдрома вклю-
чающих артериальную гипертонию, избыточно-
го масса тела, нарушение толерантности к глю-
козе и гиперлипидемию среди различных воз-
растных групп и половой принадлежности насе-
ления города.

Ключевые слова:

метаболический син-

дром, артериальная гипертония, ожирение, са-
харный диабет.

Библиографические ссылки

Благосклонная Я.Б., Шляхто Е.В., Красильно-кова Е.И. Метаболический сердечно-сосудистый синдром. Рус. мед. журнал.- 2001. - № 9. - С. 67-72.

Бутрова С.А. Метаболический синдром: патогенез, клиника, диагностика, подходы к лечению. Рус. мед. журнал.- 2001. - № 2. - С.56-61.

Диденко В.А., Симонов Д.В. Особенности гипертонического сердца при артериальной гипертонии, сочетающейся с синдромом инсулинорс-зистентности. Клин, медицина. - 1999. -№ 6. -С.28-32.

Перова Н.В., Метельская В.А., Оганов Р.Г Метаболический синдром: патогенетические взаимосвязи и направления коррекции. Кардиология.- 2001. №3. С. 4-9.

Саидов С.А., Роль вегетативной нервной системы в генезе метаболического синдрома. Медицинский журнал Узбекистана -2006 № 3 С. 121-125

Ташкснбасва Э.Н. Гипсруриксмия в механизмах развития метаболического синдромаи сердечно - сосудистых осложнений. Медицинский журнал Узбекистана 2006 № 4 С. 91-95

Яськова К.Н., Мычка В.Б., Чазова И.Е., Творо-гова М.Г. Инсулинорезистентность и методы ее диагностики. Лабораторная медицина 2003; № 6.

Austin МА, Hokanson JE, Edwards KL. Hypertriglyceridemia as a cardiovascular risk factor. Am J Cardiol 1998; 81: 7B-12B.

Baillie GM, Sherer JT, Weart CW. Insulin and coronary artery disease: is syndrome X the unifying hypothesis? Ann Pharmacother. 1998; 32: 233-47.

Gornostaev V, Mychka V, Chazova I, Dvoskina I, Scrgicnko V. Brain perfusion autorcgulation reserve in patients with arterial hypertension and metabolic syndrome. European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging 2003; 30 (2): S254.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов