ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
154
ZAMANAGÓY MUZÍKA SABAǴÍN ÓTKERIWDE OQÍTÍWSHÍNÍŃ
SHÓLKEMLESTIRIWSHILIK IZLENIWI
Embergenova Gulayda Aytbaevna
ÓzMKÓMI NF “Vokal” kafedrası oqıtıwshısı
Yo‘ldoshev Lochinbek Ergashboy ulı
ÓzMKÓMI NF studenti
https://dоi.оrg/10.5281/zenodo.10296766
Annotaciya.
Bul maqalada zamanagóy muzıka sabaǵın ótkeriwde oqıtıwshınıń
shólkemlestiriwshilik izleniwi, sabaqtı jańa zamanagóy metod hám texnologiyalardan
paydalanıwı haqqında sóz etilgen.
Gilt sózi:
Muzıka, sabaq, qural, metod, metodika, usıl, zamanagóy, texnologiya, izleniw,
ilim, muǵallim, oqıwshı, process.
ORGANIZATIONAL SEARCH FOR A TEACHER DURING A MODERN
MUSIC LESSON
Abstract.
This article describes the organizational search for a teacher during a modern
music lesson, how to make a lesson useful using new modern methods and technologies.
Key word:
music, lesson, means, method, methodology, method, modernity, technology,
research, science, teacher, student, process.
ОРГАНИЗАЦИОННЫЙ ПОИСК УЧИТЕЛЯ ПРИ ПРОВЕДЕНИИ УРОКА
СОВРЕМЕННОЙ МУЗЫКИ
Аннотация.
В этой статье рассказывается об организационном поиске учителя
при проведении урока современной музыки, о том, как сделать урок полезным с помощью
новых современных методов и технологий.
Ключевое слово:
музыка, урок, средство, метод, методика, метод, современность,
технология, исследование, наука, учитель, ученик, процесс.
Házirgi dáwir talabı oqıwshıdan úlken dóretiwshilik izleniwlerdi talap etedi. oqıwshılar
radio-televidenie, internet h.t.b. turmıstaǵı zamanagóy apparaturalar arqalı dúńya muzıkaları
menen tanısıw múmkinshiliklerine iye.
Házirgi waqıtta, ulıwma bilimlendiriw mektep oqıtıwshıları, sonıń ishinde muzıka
oqıtıwshıları oqıwshılar menen islesiw hám olardı jańa jollar menen oqıtıw, joqarı dárejede zárúr
hám áhmietli ekenligin túsinedi. Sonıń ushında tájiriybeli oqıtıwshılardıń sabaqlarına kirip,
olardan járdem hám másláhát sorap, ózinshe izleniw kerek. óziniń oqıwshılarınıń dóretiwshilik
ósiwine úlken dıqqat bólip, bir sabaǵın ekinshi sabaǵınan qızıqlıetip, bir-birine uqsamaǵan
sabaqlardı alıp barıp, óziniń dóretiwshilik dárejesin kórsetip júrgen oqıtıwshılarda bar.
Mısalı Sońǵı jıllar ishinde jańa usılda, sabaq ótiwde, bahalawlar nátiyjesinde ulıwma
bilimlendiriw mekteplerinde oqıtıwshılar, ózleriniń oqıwshıların muzıkalıq tárbiyalawda yaǵnıy
muzıkaǵa degen qızıǵıwshılıǵın arttırıp, úlken jetiskenliklerge erisip atır. oqıtıwshılardıń sabaqtı
qalayótip atırǵanlıǵın, jaqsı belgili, qızıqlı materiallardı tayarlawın, jumıs barısında hár qanday
metodlar, usıllar boyınsha alıp barıp atırǵanların, oqıwshılardı ózlerine tarta biliwin, nátiyjede
olardıń muzıka sabaǵına degen qızıǵıwshılıǵınıń artıp atırǵanlıǵın sezemiz. Mısalı Qosıq
sabaǵındaǵı tema túsindiriw, úyge tapsırmanı soraw, ótilgenlerdi bekkemlew, oqıwshılardıń pánge
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
155
bolǵan qızıǵıwshılıǵın qáliplestiriw muzıkalıq shıǵarmalardı durıs túsinip, onı bahalap, qádirlewge
úyretiw, shınıǵıwlar ótkiziw hám xalıq qosıqlarındaǵı milliy ırǵaqtı durıs qabıllay biliwge
tarbiyalaw qusaǵan ápiwayı kúndelikli jumısların jańalap, jańalıq endirip barıw kerek. Máselen
bekitilgen klasslarda taza tema túsindiriwdi, oqıwshılardıń ózlerine múmkinshilik berip, olardıń
qızıǵıwshılıǵı nátiyjesinde talqılawlar ótkerip barıwımız kerek. Geyde oqıwshılardıń ózleri
tańlaǵan teması baǵdarlamadan tısqarı bolıp, qalǵan jaǵdaylarda, oqıtıwshı tuwrı jol tańlawı kerek
boladı. Mısalı Bir oqıwshını alıp qarasaq, oqıwshı muzıka mádeniyatınıń jańalıqları menen
konkurs, festivallarǵa qızıǵıp sorawlar beriwi múmkin, yamasa taza namalarǵa, kino muzıkalarına
kewil bóliwi múmkin. Muzıka sabaǵına oqıtıwshı óziniń kásibiniń mamanı, sazendelerdi
mirátetip, olar oqıwshılarǵa saz áspablarınıń kelip shıǵıwı hám qurılısı, sazlanıwı haqqında aytıp,
jaqsı nama atqarıp taza temanı saz áspabına baylanıstırıp kórsetiwi múmkin. Sebebi oqıwshılardıń
oy-órisiniń ósiwinde dóretiwshilik izleniwleriniń rawajlanıwına kóbinese kórgizbeli qurallar
járdem beredi.
Arnawlı muzıkalıq tayarlıqqa iye muǵallimler ǵana oqıtıw protsessinde oqıwshılarǵa
muzıka tariyxı, muzıka sawatlıǵı, kompozitorlar hám atqarıwshılar haqqında maǵlıwmat berip,
bilimlendiriw standartı jańa pedagogikalıq texnologiya usılında, talap dárejesindegi bilimlerdi bere
aladı.
Hár bir istiń nátiyjeli bolıwı ushın onı durıs jobalastırıp, wazıypalardı durıs anıqlap alıw
zárúr. Bunıń ushın aldın-ala temalardıń materialların toplap, soǵan kerekli kórgizbeli qurallardı
tańlay biliw kerek. Balalarǵa úyretiwge tańlanǵan qosıqlardıń olardıń jas ózgesheliklerine dawıs
diapozonlarına tuwrı keliwi tiyis. 1999-jılı may ayında shıqqan mámleketlik standartına muwapıq
dúzilgen «Muzıka mádeniyatı» pániniń baǵdarlamasına tek úyretiletuǵın qosıqlar, tańlanatuǵın
namalar muzıka sawatı hám muzıka ádebiyatı boyınsha temalar berilgen. Sol sebepli muzıka
muǵallimi is jobaların dúzgende taza tema dep úyretiletuǵın qosıqtıń atamasın ǵana qoyatuǵın
bolsa, al endi jańa baǵdarlamaǵa tiykarlanǵan halda muzıka muǵallimi qosıq úyretpesten aldın usı
temalarǵa toqtap ótiwi shárt.
Muzıka sabaǵın dóretiwshilik shólkemlestiriw jolların izlewdiń usılları kóp, ol
oqıtıwshınıń uqıbına baylanıslı. Bunday izleniwlerdiń nátiyjesi ulıwma mekteplerinde muzıka
tárbiyasına tásiri kúshli boladı. úyge tapsırmanı soraw usılın ótkeriw qıyın bolıp keledi. Ayırım
jaǵdaylarda oqıtıwshı, sabaqtıń basınan aqırına shekem sorap úlgere almaydı, demek oqıtıw
protsessi tek sorawlar menen sheklenbeydi. oqıw tárbiya protsessi birligin buzbastan hár bir
oqıwshınıń muzıkalıq tabısların baqlap, bahalaw kerek.
Mısalı oqıtıwshı 2-3-sabaqtı ótpesten burın qaysı oqıwshıdan qanday kemshiligi bar (ritm,
sluxı, dawısı) ekenligin bilip, on-on bes oqıwshını birden taxtaǵa shıǵarıp sabaqlıq rejeni buzbaǵan
halda bulardıń bilimin bir waqıtta bahalap baradı. oqıtıwshı sabaq ótiw protsessinde hár bir
oqıwshınıń muzıkaǵa qızıǵıwshılıǵın, esitiw qábiletin, dawısınıń rawajlanıwın baqlap baradı. Usı
baǵdarda oqıwshılardı hár qıylı shınıǵıwlar arqalı dawıs diapozonınıń ósiwine, dem alıw usılların,
esitiw qábiletin kompleks túrinde tárbiyalap baradı. Hár klasstıń rawajlanıw jaǵdayı hár qıylı
boladı, sonıń ushın oqıtıwshı jeke baǵdarda oqıwshılar menen islesiw usılların qáliplestiriw kerek.
oqıtıwshı sabaqqa tayarlanıp atırǵanda oqıwshılar menen sóylesiwdiń hár qıylı variantın kórip
shıǵıwı kerek, sebebi hár jerden sorawlar beredi, soǵan tayar bolıwı kerek.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
156
Ekinshi túrdegi sorawlar, qanday da bir muzıkalıq shıǵarmalardıń belgilerin anıqlaydı hám
uqsaslıqtı ayırmashılıqtı hám belgili shıǵarmanı tiklew ushın muǵallim mısal sıpatında
Ózbekistan hám Qaraqalpaqstan respublikalarınıń mámleketlik gimnlerin salıstırıp kórsetse
boladı.
Bul jerde eki gimnniń biri – birine únles usılda jazılǵanın kóriwge boladı.
Oqıwshılardıń janr mazmundaǵı túsinigin tekseriw ushın, qosıq yamasa marsh ekenligin
tańlaw ushın bir qansha belgisiz shıǵarmalardı atqaradı.
Balanıń bilimin hám este saqlawın, durıs juwaplar alıwǵa múmkin bolǵan, sorawlar
ámeliyatta qollanıladı.
Geypara muǵallimler ulıwma sabaq barısında muǵalim-jetekshi, al hár bir oqıwshı-aktiv
qızıǵwshı,qatnasıwshı bolıp alıp baradı. Balalar bunda hár qıylı shıǵarmalardı shın kewilden
dóretiwshilik intası menen atqaradı. Bul oyın háreketleri ózine isenbeytuǵın qorqaq, irkilip qala
beretuǵın balalardı oqıtıwda effektli bolıp tabıladı. Bala buǵan qatnasıwshı ekenin sezgennen
keyin, usıǵan shekemgi kórsetpegen uqıplılıǵın kórsetip hám jaqsı háreket ete baslaydı.
Balalar álbette bunday muǵallimlerdiń sabaqlarına óz ıqtıyarı menen baradı. Álbette bular
aldaǵı waqıtlarda ulıwma bilimlendiriw mekteplerinde zamanagóy muzıkalıq tárbiyanıń eń baslı
máseleleri bolıp qaladı.
Qosıq muǵallimleri óziniń tájiriybesin asırıw ushın belgili muzıkant pedagoglardıń
statyaların, kitapların oqıp shıqsa maqsetke muwapıq boladı.
«Hár qıylı dóretiwshilik, oylap tabıwshılıq-bul ótmishtegi maǵlıwmatlardı jańasha
ulıwmalastırıw bolıp tabıladı»-al balalardıń dóretiwshilik uqıplılıǵı, bular hárqıylı gúrriń,
erteklerdi oylap tabıw hám ulıwmalastırıw jolları bolıp tabıladı dep jazdı B.Asafev «Balalardıń
muzıka oy-órisi haqqında» statyasında. Bizler usınday zamanagóy baǵdarda is alıp barsaq
maqsetke muwapıq bolar edi, yaǵnıy birinshiden oqıwshılardıń muzıka bilimi artsa, al Ekinshiden
muzıkaǵa degen emotsiyalıq qızıǵıwshılıǵı artadı. Bir qosıqtı yamasa tıńlawǵa usınılatuǵın
shıǵarmanı jazılıw tariyxın, qosıqtıń xarakterin, mazmunın, dinamikalıq belgilerin,
ózgesheliklerin oqıwshılarǵa tolıq túsindirip beriw kerek. Búgin «Kadrlar tayarlawdıń milliy
dástúr» inde belgilengen wazıypalardı ámelge asırıw ushın tvorchestvolıq pedagogikaǵa,
dóretiwshi oqıtıwshıǵa zárúrlik júdá artıp barmaqta. Ájayıp mektep qurılıwı múmkin, biraq
bulardıń hámmesi jeterli emes. Mektepke haqıyqıy pedagog, oqıtıwshı-shaxs kirip kelgende ǵana
olar jańalanadı, pedagogik teoriya hám tizimler, kórgizbeli qollanbalar háreketke keledi.
REFERENCES
1.
Esemuratov B. DEVELOPMENT OF CHILDREN'S CREATIVITY ON THE BASIS OF
PEDAGOGICAL TECHNOLOGY AS AN EXAMPLE OF KARAKALPAK FOLK
SONGS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 835-840.
2.
Esemuratov B. EDUCATION OF YOUNG PEOPLE TO PATRIOTISM, COURAGE,
AND FREEDOM THROUGH SPOONS PERFORMED BY OTHERS //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 197-202.
3.
Ospanova R. THE SITUATION OF USING THE CREATIONS OF COMPOSER
MUKHTOR ASHRAFIY AND DONI ZOKIROV IN MUSIC LESSONS //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 190-196.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
157
4.
Ospanova R. WAYS OF DEVELOPMENT AND IMPROVEMENT OF MUSIC
EDUCATION PEDAGOGY //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. –
С. 822-828.
5.
Jiyenbaevich M. I. The evolution of music pedagogy of the karakalpak people: Historical
and theoretical aspects //Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities. –
2021. – Т. 11. – №. 10. – С. 27-32.
6.
Jiyenbaevich M. I. Competence-based approach in higher musical and professional
education //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. –
2022. – Т. 12. – №. 4. – С. 42-47.
7.
Moyanov I. TRAINING AND DEVELOPMENT OF ART PERSONNEL //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 65-69.
8.
Jiyenbaevich M. I. COMPETENCE-BASED APPROACH IN HIGHER MUSICAL
AND PROFESSIONAL EDUCATION //PROMINENCE OF INFORMATION
BASES& MEDIA ASSESSMENTS IN THE POST CONFLICT MARKETING
ENVIORNMENT.
9.
Moyanov I. TRAINING AND DEVELOPMENT OF ART PERSONNEL //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 65-69.
10.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ ЖИҲАТЛАРИ //Образование и инновационные
исследования международный научно-методический журнал. – 2021. – №. 5.
11.
Моянов Ы. Д. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚИ МУСИҚИЙ ПЕДАГОГИКАСИНИНГ
ТАРИХИЙ-НАЗАРИЙ ЖИҲАТЛАРИ //Образование и инновационные
исследования международный научно-методический журнал. – 2021. – №. 5.
12.
Ануаровна O. Р. ҚОРАҚАЛПОҚ ХАЛҚ КУЙЛАРИ ВОСИТАСИДА БОЛАЛАР
ИЖОДКОРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ. – 2023.
13.
Anuarovna U. E. IMPROVING THE MECHANISMS OF EDUCATING STUDENTS IN
THE SPIRIT OF INTER-ETHNIC HARMONY BASED ON NATIONAL MUSIC IN
THE CONDITIONS OF ETHNO-CULTURAL RELATIONS //International Journal of
Advance Scientific Research. – 2023. – Т. 3. – №. 09. – С. 329-333.
14.
БОЛАЛАР Қ. Х. К. В., РИВОЖЛАНТИРИШ И. MODERN SCIENCE АND
RESEARCH //MODERN SCIENCE. – 2023. – Т. 2181. – С. 3906.
15.
Ospanova R. DEVELOPMENT OF CHILDREN'S CREATIVITY THROUGH BLACK
FOLK SONGS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 70-73.
16.
Nawrizbaeva A. A. THE PERFORMANCE SKILLS OF KARAKALPAK BAKSHIS
//Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 906-910.
17.
Nawrızbaeva A. A. BAQSÍ, SÁZENDE GENJEBAY TILEWMURATOVTÍN
ACTQARÍWSHÍLÍQ METHODS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №.
10. – С. 218-223.
18.
Muxammetdinova L. THE DEVELOPMENT OF THE ART OF GIVING IN NORTHERN
PAKISTAN AS AN EXAMPLE OF THE YEARS OF INDEPENDENCE //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 74-78.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
158
19.
Maxamatdinovna M. L. FOLKLORE AS A SPECIAL FORM OF CREATIVITY
//International Journal of Advance Scientific Research. – 2023. – Т. 3. – №. 09. – С. 282-
284.
20.
Makhammatdinovna M. L. As a Means of Providing Aesthetic Education to the Students
of the Art of Embroidery //Vital Annex: International Journal of Novel Research in
Advanced Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С. 149-152.
21.
Askarova Z., Maxamatdinova L. Ceremonies Solemnly Held in Connection with Public
Holidays //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 181-183.
22.
Махамматдинова Л. ЎЗБЕК ВА ҚОРАҚАПОҚ МУСИҚА МАДАНИЯТИНИНГ
РИВОЖЛАНИШИДА БАСТАКОРЛАРНИНГ ҚЎШГАН ҲИССАСИ //Oriental Art
and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 2. – С. 782-786.
23.
Есанов М. ФОРМИРОВАНИЕ НРАВСТВЕННЫХ КАЧЕСТВ ЛИЧНОСТИ
СРЕДСТВАМИ МУЗЫКИ //Oriental Art and Culture. – 2023. – Т. 4. – №. 1. – С. 719-
725.
24.
Ayapova K., Yesanov M. Organization of Music Lessons by the Teacher in Various Ways
//Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 189-191.
25.
Esanov M., Ametov A. DOIRA SAN’ATINING RIVOJLANISHI VA TARIXI //Oriental
Art and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 2. – С. 729-733.
26.
Eсанов М. Знание особенностей воздействия музыкального искусства на человека
//Science and Education. – 2022. – Т. 3. – №. 12. – С. 767-771.
27.
Есанов М. О. ЎЗБЕК ХАЛҚ ЧОЛҒУЛАРИДА ИЖРОЧИЛИК ТАРИХИ //Oriental Art
and Culture. – 2022. – Т. 3. – №. 1. – С. 578-584.
28.
АЛЛАМБЕРГЕНОВА
Г.
ҚАРАҚАЛПАҚ
БАҚСЫСЫ
СƏЛМЕНБАЙ
САДЫҚОВТЫӉ ДӨРЕТИЎШИЛИК ЖОЛЫ //Евразийский журнал социальных
наук, философии и культуры. – 2023. – Т. 3. – №. 10. – С. 112-117.
29.
Allambergenova G. THE LIFE AND CAREER OF COMPOSER OSERBAI
ALLANAZAROV //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 217-224.
30.
Allambergenova G. GOALS AND OBJECTIVES OF MUSIC EDUCATION IN
PRIMARY SCHOOL //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 849-
855.
31.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
32.
Saginbaevna T. S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Spectrum Journal
of Innovation, Reforms and Development. – 2022. – Т. 9. – С. 386-392.
33.
Sag’inbaevna T. S. Cultural Life in Uzbekistan during the Years of Independence //Spanish
Journal of Innovation and Integrity. – 2023. – Т. 18. – С. 39-41.
34.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
35.
Saginbaevna T. S. Management and study of culture and art. – 2022.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
159
36.
Тажимуратова Ш. С. САНЪАТШУНОСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ
МУСТАҚИЛ
ИШЛАШ
КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ. – 2023.
37.
Tajimuraova S. S. INFORMATION AND COMMUNICATIONS IN MANAGEMENT
//Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 509-511.
38.
Qudenov R. QORAQALPOQ XALQ QO'SHIQLARI ASOSIDA YOSHLARNI
TARBIYALASH //«ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА В XXI ВЕКЕ». – 2023.
39.
Kudenov R. WAYS TO TEACH FOURTH GRADERS A SINGING LESSON //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 225-232.
40.
Kudenov R. METHODS OF CONDUCTING A MUSIC CULTURE LESSON IN THE
FOURTH GRADE //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 856-861.
41.
Шыныбеков А. САМАРАЛИ НАТИЖАГА ЭРИШИШДА ЎҚУВЧИЛАР УЧУН
ПЕДАГОГИК ВОСИТАЛАР //Евразийский журнал социальных наук, философии и
культуры. – 2023. – Т. 3. – №. 11. – С. 76-79.
42.
Shinibekov A. QORAQALPOQ MUSIQA MADANIYATIDA MILLIY OGZAKI
IJODINING GAVDALANISHI //Miasto Przyszłości. – 2023. – Т. 39. – С. 204-206.
43.
Shinibekov A. Historical and Social Events in Folklore Works from the Point of View of
People's Relationships //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 27. – С. 199-201.
44.
Шыныбеков А. Қорақалпоқлар санъатининг сарчашмалари Шарқий Европа ва Осиё
қадимий маданияти билан чамбарчас боғликлиги //Science and Education. – 2022. – Т.
3. – №. 12. – С. 910-915.
