124
BACHADON BO’YNI SARATONINI TARQALISHI VA NEOADYUVANT DAVO
USULLARI
Qadamova Yu.
Olimova M.M.
Rajabov Sh.Y.
Toshkent tibbiyot akademiyasi Urganch filiali
https://doi.org/10.5281/zenodo.10643780
Аnnotatsiya.
Bachadon bo'yni saratonini e'tiborsiz qoldirish, ko'rsatkichlarining barqaror
o'sishi, natijada retsidivlar va metastazlarning paydo bo'lishi tufayli birlamchi va metastatik
bachadon bo'yni kasalliklarini kombinatsiyalangan va birgalikdagi radiatsiya davolash
dasturlariga tizimli kimyoterapiyani (platina o'z ichiga olgan rejimlar) keng joriy etish
imkoniyatlari o'rganilmoqda. Kimyoterapiya tufayli o'sma hajmini kamaytirish nafaqat radiatsiya
terapiyasi samaradorligini oshirishga olib keladi, balki hayotning davomiyligi va sifatini oshirish
uchun bachadon bo'yni saratonining lokalizatsiya qilingan retsidivlar va metastazlarini jarrohlik
yo'li bilan davolashning tanlab olish imkoniyatini beradi.
Kalit so’zlar:
рак шейки матки, адъювантная терапия рака шейки матки, бачадон
бўйни саратони, бачадон бўйни саратонини самарали даволаш, adjuvant therapy for cervical
cancer,
cervical cancer, effective treatment of cervical cancer.
SPREAD OF CERVICAL CANCER AND NEOADJUVANT TREATMENT METHODS
Abstract.
Due to the steady increase in cervical cancer neglect rates and, as a result, the
occurrence of relapses and metastases, the possibilities of widespread introduction of systemic
chemotherapy (platinum-containing regimens) in programs of combined and combined radiation
treatment of primary and metastatic cervical cancer are being studied. Reducing the volume of the
tumor due to chemotherapy not only leads to an increase in the effectiveness of radiation therapy,
but also provides a selective possibility of surgical treatment of localized recurrences and
metastases of cervical cancer to increase the duration and quality of life.
Keywords:
cancer cervical matki, adjuvant therapy cancer cervical matki, cervical cancer,
effective treatment of cervical cancer, adjuvant therapy for cervical cancer, cervical cancer,
effective treatment of cervical cancer.
РАСПРОСТРАНЕНИЕ РАКА ШЕЙКИ ШЕЙКИ И НЕОАДЮВАНТНЫЕ МЕТОДЫ
ЛЕЧЕНИЯ
Аннотация.
В связи с неуклонным ростом показателей запущенности рака шейки
матки и, как следствие, возникновением рецидивов и метастазов, изучаются
125
возможности широкого внедрения системной химиотерапии (платиносодержащие
схемы) в программы комбинированного и сочетанного лучевого лечения первичного и
метастатического рака шейки матки. Уменьшение объема опухоли за счет химиотерапии
не только приводит к увеличению эффективности лучевой терапии, но и обеспечивает
избирательную возможность хирургического лечения локализованных рецидивов и
метастазов рака шейки матки для увеличения продолжительности и качества жизни.
Ключевые слова:
рак шейки матки, адъювантная терапия рака шейки матки,
бачадон бўйни саратони, бачадон бўйни саратонини самарали даволаш, adjuvant therapy
for cervical cancer, cervical cancer, effective treatment of cervical cancer.
Mavzuning dolzarbligi.
Bachadon bo`yni saratoni ayollar salomatligiga jiddiy tahdid
qiluvchi kasalliklardan biri hisoblanadi. Bachadon bo’yni saratoni nafaqat to’rtinchi eng keng
tarqalgan ginekologik saraton, balki butun dunyo bo’ylab saraton o’limining asosiy sabablaridan
biridir. 2018-yilda dunyoda bachadon bo`yni saratoni bilan qariyb 570 000 yangi kasallanganlar
holati qayd etilgan[20,24]. Har yili shu kasallikdan 311 000 dan ortiq ayol vafot etadi. Dunyoda
bo`lgani kabi O`zbekistonda ham bachadon bo`yni saratoni barcha yoshdagi ayollar o`rtasida
tarqalishi bo`yicha ko`krak bezi saratonidan keying o`rinda turadi. Kasalliklardan o`lim
ko`rsatkichi bo`yicha esa, ushbu hastalik barcha yoshdagi ayollar o`rtasida ko`krak bezi va
oshqozon bezi saratonidan keying uchinchi o`rinni egallaydi[14,15,19,20,22]. JSST
ma’lumotlariga ko’ra, har yili O’zbekistonda 1660 nafar ayol bachadon bo’yni saratoni kasalligiga
chalinmoqda. Saratonning bu turini oldini olish borasida sinalgan va samarali strategiyalar
mavjud. Ulardan biri –odam papillioma virusiga qarshi emlash. O’zbekistonda ham 2019-yil
noyabr oyidan boshlab ushbu kasallikga qarshi 9-12 yoshli qizlarni emlash boshlangan[13,18].
Bundan tashqari O’zbekistonda bachadon bo’yni saratonini tekshirish va odam papillioma
virusini (OPV) davolash dasturiga asoslangan yangi innovatsion milliy skrining tizimi joriy
etilmoqda.
Bachadon
bo’yni
saratonining
90%
odam
papillioma
virusidan
boshlanadi[13,16,18,21]. Muntazam skrining, erta tashhis qo’yish va o’z vaqtida davolash
bachadon bo’yni saratoni bilan og’rigan bemorlarni davolay oladi[3,6,9,11,12]. Ushbu uchta
yondashuv muvaffaqiyatli amalga oshirilsa 2050-yilga kelib, yangi holatlarni 40% ga kamaytirish
va dunyo bo’ylab 5 millionga yaqin o’limning oldini olish mumkin. JSSTning O’zbekistondagi
vakili Leanne Kuppens deydi: «Bachadon bo’yni saratoni yo’q qilingan birinchi saraton bo’lishi
mumkin. Ayollarni muntazam skrining qilish va qizlarni odam papillioma virusiga qarshi emlash
orqali biz bachadon bo’yni saratoni bilan kasallanishni kamaytira olamiz[1,5,8,18,21].
126
Neoadyuvanat terapiya-jarrohlik bilan davolashdan oldin terapevtik vositalarni
organizmga yuborish. Neoadyuvant terapiya o’smani hajmini kichraytirishga qaratilgan bo’lib,
shu bilan muolajalarni osonlashtiradi va muvoffaqiyatli bo’lish ehtimolini oshiradi. Neoadyuvant
terapiyaga kimyoterapiya, radiatsiya terapiya, gapmon terapiya kiradi[16,17,23].
O’tgan asrning 80-yillaridan beri onkologlar saraton to'qimalarida gipoksik hujayralar
o’lishini kamaytirish orqali o'simta o'choqlarini qisqartirish uchun radioterapiyadan oldin
bachadon bo'yni saratoni uchun neoadyuvant ximioterapiyadan foydalanishga harakat
qilishdi. Bachadon bo'yni saratoni uchun operatsiyadan oldingi neoadyuvant ximioterapiya
birinchi marta 1988 yilda Benedetti va boshqalar tomonidan xabar qilingan
,
mahalliy rivojlangan
bachadon
bo'yni
saratonini
davolash
uchun
kombinatsiyalangan
kimyoterapiyadan
foydalanganlar. Ushbu tadqiqotda bemorlar 75,7% javob darajasiga erishdilar va kimyoterapiya
bilan
davolangan
barcha
bemorlar
radikal
histerektomiyadan
o'tkazildi[16,17,19,20,21,23]. O'shandan beri operatsiyadan oldingi neoadyuvant ximioterapiya
asta-sekin bachadon bo'yni saratonini davolashning umumiy usuliga aylandi. Neoadyuvant
ximioterapiya hatto rivojlangan (III bosqich) bachadon bo'yni saratoni bilan og'rigan bemorlarda
muvaffaqiyatli jarrohlik rezektsiya potentsialini oshirish uchun sinab ko'rildi va ma'lum
muvaffaqiyatlarga erishdi. Bundan tashqari, so'nggi yillarda juda ko'p tadqiqotlar shuni
ko'rsatdiki, erta bachadon bo'yni saratoni bilan og'rigan bemorlar operatsiyadan oldingi
neoadyuvant ximioterapiyadan keyin tug'ilishni saqlab qolishgan. Intensivlashtirilgan usulning
afzalliklari nafaqat o'simta ustidan lokal nazorat qilish, balki standart kimyoterapevtik rejimlarga
nisbatan o'simta hujayralarini eng qisqa vaqt ichida deaktivatsiya qilishning taxminiy imkoniyati
va shu bilan uzoq muddatli davolash natijalarini yaxshilashdir[2,4,7,10,12].
Ilmiy tadqiqot ishning maqsadi
Xorazm viloyatida bachadon bo’yni saratoni bo’lgan
ayollarda neoadyuvant davo o’tkazgan holda umumiy yashovchanligini uzaytirishdan iborat.
Olingan natijalar va ularni taxlil qilganimizda davolashning oxirida bemorning dinamik
monitoringi birinchi 2 yil davomida har chorakda, so'ngra har olti oydan 2 yilgacha bo'lgan davrda
amalga oshirildi. Agar yassi hujayrali bachadon bo'yni saratoni nolinchi bosqichda aniqlansa, o'z
vaqtida davolash deyarli 100% tiklanish imkoniyatini beradi. Bachadon bo'yni saratonining I
bosqichida retsidivlarsiz besh yillik yashovchanlik ulushi 82%, II bosqich - 78%, III - 46% ni
tashkil qildi.
Bachadon bo'yni yassi hujayrali saratoni bachadon bo'yni saratonining gistologik bir turi
bo'lib, bachadon bo'yni qin qismini qoplaydigan ko’p qavatli yassi epiteliyadan rivojlanadi.
O’tkazilgan tadqiqotlaridan ma’lum bo’lishicha, bachadon bo’yni saratonining ushbu gistologik
127
turi 75-83% hollarda tashxis qilindi, bachadon bo'yni adenokarsinomasi 14-21%, kam
differensiallangan saraton 11,1% va bachadon bo'yni boshqa xavfli o'smalari 1,2%gacha aniqlandi.
Gistologik jihatdan tadqiq qilinganida quyidagi ma’lumotlar olindi:
1 rasm. Bachadon bo’nining
endocervical saratoni, carcinoma in situ
Bachadon bo'yni yassi hujayrali saratonining maksimal chastotasi 40-60 yoshdagi
ayollarda uchradi. Yassi hujayrali bachadon bo'yni saratoni holatlarining 35% dan ortig'i
allaqachon rivojlangan bosqichda aniqlandi va bu holat kasal-likning prognozi va natijalariga
salbiy ta'sir qildi. Profilaktika strategiyasini ishlab chiqish va ayollarni bachadon boʻyni saratoni
boʻyicha ommaviy skriningdan oʻtkazish amaliy ginekologiya va onkologiyaning ustuvor
vazifalari hisoblanadi.
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, saratonga qarshi dorilar, bir tomondan, DNK reparaciya
mexanizmining buzilishi natijasida o'sma hujayralarining radiatsiyaviy shikastlanishi, o'sma
hujayralarining radiatsiya shikastlanishiga eng sezgir bo'lgan hujayra siklining fazalariga
kirishining sinxronizatsiyasi, dam olish bosqichida o'sma hujayralari sonining kamayishini
kuchaytirsa, boshqa tomondan, "devitalizatsiya" qobiliyatini namoyish etib, gipoksiyada
radiatsiyaga chidamli o'sma hujayralari o'zlari saratonga qarshi dorilar nafaqat sitostatik ta'sirga
ega, balki asosiy o'sma va mahalliy metastazlarga qarshi, uzoqdagi metastazlarga ham ta'sir qilishi
mumkin.
REFERENCES
1.
Алгоритмы диагностики и лечения злокачественных новообразований // «Профессио
налные издания», сборник научных статей. — Минск, 2012. 266–277 c.
2.
Виды, Крыстына Диагностика рака шейки матки / Крыстына Виды , Юзеф Керски. -
М.: Польское государственное медицинское издательство, 2017. - 128 c.
128
3.
Заболевания шейки матки. Клиника, диагностика, лечение. Учебное пособие / Т.В.
Овсянникова и др. - М.: МЕДпресс-информ, 2013. - 673 c.
4.
Инвазивный рак шейки матки и беременность. Клинические рекомендации ESGO,
2017)/ Жорданиа К.И., Паяниди Ю.Г., Хохлова С.В., Козаченко В.П., Адамян Л.В.//
Онкогинекология. – 2018 - №2.
5.
Кинг, Тери Астрологический гороскоп на 2005 год. Рак (21 июня - 22 июля) / Тери
Кинг. - М.: ФАИР-Пресс, 2015. - 208 c.
6.
Максимов С.Я. и др Комплексное лечение рака шейки матки. Методические
рекомендации /. - М.: Н-Л, 2017. - 106 c.
7.
Коротких, Наталья Лучевая терапия рака шейки матки при полирадиомодификации /
Наталья Коротких. - М.: LAP Lambert Academic Publishing, 2012. - 104 c.
8.
Рак шейки матки. Клиническиe рекомендатсии министерства здравоохранения
Российской Федератсии, 2017 г.
9.
Рак шейки матки. Карманный справочник. Европейское
Общество Онкогинекологов (ЭСГО), 2018 г.
10.
Рак шейки матки. Клинические рекомендации министерства здравоохранения Росси
йской Федератсии, 2017 г.,
11.
Стерн, П.Л. Вакцины для профилактики рака шейки матки / П.Л. Стерн. - М.:
МЕДпресс-информ, 2022. - 141 c.
12.
Титова, В.А. Автоматизированная лучевая терапия рака органов женской половой
системы (шейки матки, эндометрия, яичников, вульвы, влагалища) / В.А. Титова. - М.:
Медицина, 2020. - 113 c.
13.
American Cancer Society // Treating Cervical Cancer. — 2020
14.
Flanagan M.R., Zabor E.C., Romanoff A. et al. A comparison of patient-reported outcomes
after breast-conserving surgery and mastectomy with implant breast reconstruction. Ann
Surg Oncol 2019;26:3133–3140 p.
15.
Giuliano A.E., Ballman K.V., McCall L. et al. Effect of axillary dissection vs no axillary
dissection on 10-year overall survival among women with invasive breast cancer and
sentinel node metastasis: The ACOSOG Z0011 (Alliance) randomized clinical trial. JAMA
2017; 318: 918–926 p.
16.
Morrow M., Khan A.J. Locoregional management after neoadjuvant chemotherapy. J Clin
Oncol 2020;38(20):2281–2289 p.
129
17.
Рахметова М. Р. и др. ОСОБЕННОСТИ ДИАГНОСТИКИ И ЛЕЧЕНИЯ
ЭНДОКРИННОГО БЕСПЛОДИЯ //Academic research in educational sciences. – 2022. –
Т. 3. – №. 4. – С. 722-728.
18.
Navruzovna K. N. et al. Biochemical changes in hepatocyte subcellular fractions in
experimental ischemic stroke //Вестник науки и образования. – 2019. – №. 7-2 (61). – С.
57-59.
19.
Khurbanova N. et al. THE STATE OF ANTIOXIDANT SYSTEM OF MITOCHONDRIAL
FRACTION OF THE HEPOTOCYTE IN EARLY TERMS OF ISHEMIC STROKE IN
WHITE RATS //Интернаука. – 2017. – №. 12-2. – С. 51-53.
20.
Kurbanova N. N. et al. BIOCHEMICAL CHANGES IN HEPATOCYTE SUBCELLULAR
FRACTIONS IN EXPERIMENTAL ISCHEMIC STROKE.
21.
Мехмонов М. С. и др. Полимеризация 3-метил-2-метакрилоиламино-хиназолона-4
//Наука, техника и образование. – 2019. – №. 3 (56). – С. 11-14.
22.
Курбанова Н. Н. и др. РЯД ОСОБЕННОСТЕЙ РАСПРОСТРАНЕНИЯ
ЗАБОЛЕВАНИЙ
ОРГАНОВ
ПИЩЕВАРИТЕЛЬНОЙ
СИСТЕМЫ
СРЕДИ
СТУДЕНТОВ УРГЕНЧСКОГО ФИЛИАЛА ТАШКЕНТСКОЙ МЕДИЦИНСКОЙ
АКАДЕМИИ
//Инновационное
развитие
современной
науки:
проблемы,
закономерности, перспективы. – 2019. – С. 147-149.
23.
Yuldashevich J. K., Maksudbekovna B. A., Navruzovna K. N. PECULIARITIES OF
DISTRIBUTION OF TRAFFIC ACCIDENTS IN KHOREZM REGION BY
POPULATION AND AGE //The Role of Sciences in the Formation of Unusual Thinking
Skills in Young Students: International Scientific-Practical Conference (Czech). – 2023. –
С. 13-15.
