ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
622
OYBEKNING “BOLALIK XOTIRALARIM” KITOBINING TARBIYAVIY
AHAMIYATI
Tolmasbek Tillayev
Ilmiy rahbar.
Sabina Nurullayeva
Toshkent tо‘qimachilik va yengil sanoat instituti talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10667129
Annotatsiya
. Dunyoda ma’naviy va marifiy hamda tarbiyaviy jihatdan o`ta yetuk va nodir
asarlar talaygina. Shu jumladan buyuk adibimiz Muso Toshmuhammad o`g`li Oybekning ham bu
borada asarlari yuksak ma’naviyat bo`lishi bilan bir qatorda tarbiyaviy ahamiyati ham cheksizdir.
Biz tadqiq qilgan “Bolalik xotiralarim” kitobining ham yoshlarimiz tarbiyasida tutgan muhim
rolini ko`rsatib o`tmoqchimiz.!
Kalit so`zlar:
“Bolalik xotiralarim”, Turgʻun, Aʼzam, Qodir, Hoji,
Musavoy.
EDUCATIONAL SIGNIFICANCE OF OYBEK'S BOOK "CHILDHOOD
MEMORIES"
Abstract.
In the world, there are many very mature and rare works in terms of spiritual,
educational, and educational aspects. Including the works of our great writer Musa
Tashmuhammad son Oybek in this regard, besides being highly spiritual, their educational value
is also unlimited. We want to show the important role of the book "My childhood memories" in the
education of our youth.
Keywords:
"My childhood memories", Turgun, Azam, Kadir, Haji, Musavoi.
ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ ЗНАЧЕНИЕ КНИГИ ОЙБЕКА «ВОСПОМИНАНИЯ
ДЕТСТВА»
Аннотация
. В мире существует множество очень зрелых и редких произведений с
точки зрения духовного, просветительского и просветительского аспектов. В том числе
и произведения нашего великого писателя Мусы Ташмухаммада сына Ойбека в этом плане,
помимо того, что они высокодуховны, их просветительская ценность также безгранична.
Мы хотим показать важную роль книги «Воспоминания моего детства» в воспитании
нашей молодежи.
Ключевые слова
: «Воспоминания моего детства», Тургун, Азам, Кадир, Хаджи,
Мусавой
XX asr o‘zbek adabiyotining rivojiga ulkan va bebaho hissa qo‘shgan ulug‘ adib, shoir,
olim, jamoat arbobi O‘zbekiston xalq yozuvchisi Muso Toshmuhammad o‘g‘lili Oybekning
o‘zbek xalqining milliyligi, o‘ziga xos mentaliteti hamda yoshlarning ma’naviy barkamol bo‘lishi
va komil inson darajada tarbiya topishida yuksak darajada xizmat qiladigan nodir asarlari mavjud
bo‘lib, ulardan biri uning “Bolalik xotiralarim” asaridir.[1]
Oybekning “Bolalik xotiralarim” qissasi avtobiografik xarakterda boʻlib, uning bosh
qahramoni – Musavoy, yaʼni boʻlajak adibning oʻzidir. Qissa bola tilidan hikoya qilinadi. Undagi
voqealar Oybekning bolalik xotiralaridir, lekin muallif faqat xotiralar bilan cheklanib qolmasdan,
oʻsha davrning yirik voqealarini ham tasvirlaydi.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
623
Qissa voqealari XX asrning 10-yillarida kechadi. Bu davr adibning ayni bolalik davridir.
Adabiyotshunos Abdug'afur Rasulovning taʼkidlashicha, Oybek davrlarni yaxshi eslaydi.
Aniqrogʻi, XX asrning 10-yillari voqeligi odamlari Oybek ijodining oʻq ildizidan birini belgilaydi.
U “Bobom”, “Bolalik xotiralarim”, “Baxtigul va Sogʻindiq”, “Ulugʻ yoʻl” asarlarida shu davrni
tasvirlaydi. Demoqchimizki, Oybek ijodini oʻrganganda biografik metodni zinhor unutmaslik
kerak. [2]
Oybekning “Bolalik xotiralarim” qissasi estetik janrda yozilgan. Asarda bosh
qahramonning biografiyasi xalq hayoti davr hodisalari ijtimoiy o‘zgarishlar bilan uzviy bog‘liq
holda tasvirlangan. Qissada bosh qahramon Musavoyning biografiyasini hikoya qilish orqali o‘sha
yillardagi xalq hayotining keng haqiqiy manzarasi chizilgan. Qissa o‘z uslubining mayinligi
lirizmga boyligi, voqealar mantig‘ining kuchliligi va izchilligi, obrazlarning aniqligi, qissa tilining
ravon va jozibadorligi bilan kitobxonlarga manzur bo‘ladi.
Oybek bu qissani yozish bilan birga o‘zining bolalar dunyosini, kichkintoylar
psixologiyasini qanchalik chuqur bilishini namoyish etadi. Chunki bu asarda bolalar xarakteri va
psixologiyasining turli xil, hatto ba’zan ko‘z ilg‘mas darajada nozik bo‘lgan murakkab tomonlari
ham mohirlik bilan ochib berilgan.
Oybekning “Qutlug‘ qon” romani voqealari bilan “Bolalik xotiralarim” qissasi voqealari
bir-biriga o‘xshaydi. Adabiyotshunos olim Matyoqub Qo‘shjonov ta’kidlaganidek: “Tarixdan
ma’no izlashni Oybek umrining oxirigacha davom qildirdi. U o‘zining “Bolalik xotiralarim”
qissasida temirchi Jo‘ra, Tursunlar va Yo‘lchilar davriga murojaat qiladi. Bolalikda temirchi
jo‘rani eslatadigan kosib va hunarmandlar obrazini yaratdi.”
“Bolalik xotiralarim” qissasida Turgʻun, Aʼzam, Ahmad, Qodir, Hoji, Sobir kabi
Musavoyning tengqurlari va oʻrtoqlarining obrazlari ham berilgan. Ularning har biri oʻz shaxsiy
qiyofalariga ega. Qodir koʻrinishdan moʻmin-qobilga oʻxshab tuyulsa-da, ammo jahldor. Ahmad
oshiqboz, tentakroq, Hoji mardikorning oʻgʻli quvgina, Sobir kichkina boʻlsa ham pishiqqina.
Ularning turmush tarzi turlicha. Kattaroq bolalar oshiq, chillak oʻynaydilar, kichik bolalar
esa tol novdalaridan ot qilib minadilar. Bu borada Turgʻun obrazi feʼl-atvoridagi sergaplik,
toqatsizlik, shartakilik bilan birmuncha ajralib turadi.
Oybek oʻsha davr tashvishlari bolalar hayoti va taqdirida ham maʼlum darajada aks
etganligini mahorat bilan tasvirlaydi. Ushbu go`zal asari bila keng kitobxonlar qalbini zabt etgan
adib nafaqat katta yoshli kitobxonlar balki beg‘ubor bolalar qalbini ham ushbu betakror durdonasi
bilan zabt etishga muvaffaq bo‘ldi.
Ushbu asarda butun dunyo bolalarining beg‘uborligi, o‘zbek xalqining bolalari turmush
tarzi, ularning kechinmalari hamda bolalarimiz milliy o`yinlar haqida ham batafsil so`z
yuritiladi.[3]
Xulosa
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki “Bolalik xotiralarim” qissasi XX asrdagi eng
chiroyli asarlardan biridir. U o‘sha davrning kamtarin va achinarli qishloq hayoti-yu bolalarning
quvnoqligi, ularning turmush tarzi-yu, kundalik hayoti, o‘zbek bolalarining milliy o‘yinlari haqida
ham batafsil so`z yuritilgan. Shu bilan birga ota-onalarning bolalar hayotidagi o‘rni ham chiroyli
tarzda yoritib berilgan.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
624
REFERENCES
1. https://kitoblardunyosi.uz/oybek-bolalik-xotiralarim
2. Muso Toshmuhammad o‘g‘li. "Bolalik" (qissa). Toshkent. 1969.
3.https://malumot.ru/muso-toshmuhammad-o%CA%BBg%CA%BBli-oybek/
