ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1194
ISTIQBOLLI O‘RTA BO‘G‘IN YURIST KADRLARNI TAYYORLASHNI YUQORI
BOSQICHGA OLIB CHIQISHGA QARATILGAN JAHON TAJRIBASI
Xudoynazarova Ozoda Mizrob qizi
Navoiy viloyati yuridik texnikumi o’qituvchisi.
Telefon:+998(93) 506 22 06
O‘razaliyeva Ro‘shana Abduvahob qizi
Navoiy viloyati yuridik texnikumi o’qituvchisi.
Telefon:+998(91) 856 05 10
rushanaurazaliyeva@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.10712430
Annotatsiya.
Ushbu maqolada
istiqbolli o‘rta bo‘g‘in yurist kadrlarni tayyorlashni yuqori
bosqichga olib chiqishga qaratilgan jahon tajribasi o‘rganilgan, shuningdek, mazkur sohani
rivojlantirishga oid bir nechta takliflar bayon etilgan.
Kalit so‘zlar:
yuridik ta’lim, yuridik kadr, yuridik texnikum, yuridik universitet, yuridik
xizmat, advokat, advokatlik litsenziyasi,
xalqaro konvensiya, huquq xartiyasi,
huquqshunoslik
maktabi, mantiq.
GLOBAL EXPERIENCE TO TAKE THE TRAINING OF PROSPECTIVE
MIDDLE LEGAL STAFF TO A HIGHER LEVEL
Abstract.
In this article, the world experience aimed at raising the training of promising
middle-level legal personnel to a higher level has been studied, as well as several proposals for
the development of this field have been presented.
Keywords.
legal education, legal staff, legal technical school, law university, legal service,
lawyer, lawyer's license, international convention, charter of law, law school, logic.
ГЛОБАЛЬНЫЙ ОПЫТ ПОДВЕДЕТ ПОДГОТОВКУ ПЕРСПЕКТИВНЫХ
ЮРИДИЧЕСКИХ СОТРУДНИКОВ СРЕДНЕГО СРЕДНЕГО СРЕДНЕГО УРОВНЯ
Аннотация.
В данной статье изучен мировой опыт, направленный на поднятие
подготовки перспективных юридических кадров среднего звена на более высокий уровень,
а также представлены несколько предложений по развитию данной сферы.
Ключевые слова:
юридическое образование, юридические кадры, юридический
техникум, юридический вуз, юридическая служба, адвокат, лицензия адвоката,
международная конвенция, устав, юридическая школа, логика.
O‘zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
2020-yil
29-apreldagi
“O‘zbekiston
Respublikasida yuridik ta’lim va fanni tubdan takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-
tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-5987-sonli Farmoni ijrosini ta’minlash, shuningdek, kasb-hunar
ma’lumotiga ega malakali mutaxassislar, raqobatbardosh yuridik kadrlar tayyorlash jarayonini
yanada takomillashtirish maqsadida Vazirlar Mahkamasi tomonidan “O‘zbekiston Respublikasi
Adliya vazirligi yuridik texnikumlari faoliyatini takomillashtirishga doir qo‘shimcha chora-
tadbirlar to‘g‘risida”gi qaror qabul qilingan.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Yuridik kadrlarni
xalqaro standartlar bo‘yicha tayyorlash tizimini yanada takomillashtirishga doir qo‘shimcha
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1195
chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi 2021-yil 6-apreldagi 189-son Qarori imzolangan. Mazkur qonun
hujjatlari asosida o‘rta bo‘g‘in yurist kadrlarga quyidagi imkoniyatlar yaratilgan:
- a’lo baholarda texnikumni tamomlagan o‘quvchilar yuridik universitetga suhbat asosida
o‘qishga qabul qilinishi;
- qo‘shma ta’lim dasturi asosida chet el o‘quv yurtlarida o‘qish imkoniyatiga ega bo‘lishi;
- yuridik texnikumlarni bitirib davlat korxona, muassasalarida yuridik xizmat xodimi
sifatida ishlashlari mumkin.
Istiqbolli o‘rta bo‘g‘in yurist kadrlarni tayyorlashni yanada yuqori bosqichga olib chiqish
uchun jahon tajribasidan keng miqyosida foydalanish talab etildi. Sababi yangi O‘zbekistonning
yuristlari jahon standartlariga javob beradigan xalqaro toifadagi kadrlar bo‘lib yetishib chiqmog‘i
lozim.
Shunga asosan, birma-bir xorijiy davlatlarni yuridik ta‘lim tizimi bilan tanishib chiqadigan
bo‘lsak, Buyuk Britaniyada advokat bo‘lish uchun siz huquqshunoslik darajasiga ega bo'lishingiz
kerak. Buning birinchi usuli Buyuk Britaniyada huquqshunoslik universitetlarida o’qib bakalavr
diplomiga ega bo‘lish, yoki ikkinchi usuli o‘rta bosqich yuridik ta’lim maktablarini tamomlab,
intensiv kurslarda o‘qib sertifikat olgandan keyin advokatlik litsenziyasiga ega bo‘lgan holatda
advokatlik faoliyati bilan erkin shug‘ullanish mumkin.
Buyuk Britaniya huquqshunos olimi
Doktor Doyl Stevik o‘zining ilmiy maqolasida
Sharqiy Yevropa maktablarida qonun ustuvorligi o‘quvchilarga tarbiya sifatida o‘rgatilishini
bayon qilgan. Bu degani o‘quvchilar o‘zlari yashayotgan hududlarida o‘rganayotgan narsalarini
har birini jamoada sinab ko‘rishgan. Ya’ni ularda ta’limdan ko‘ra tajribaga umumiy e’tibor
qaratilgan.
Ko‘pgina xorijiy davlatlarda har bir mavzuni xalqaro konvensiyalar va huquq xartiyalari
asosida o‘tiladi, sababi universitetlarda xalqaro toifalardagi yurist kadrlarni yetishtirib chiqaradi.
Ularda har bir dars tegishli amaliyot joyida olib boriladi.
Talabalarga
“
Inson huquqlari bo‘yicha ta’lim
” degan fan moduli o‘tiladi.
Ushbu ta’lim
dasturi ikki qismdan iborat:
Birinchisi, Yevropa Kengashining Demokratik fuqarolik uchun ta’lim
va inson huquqlari bo‘yicha ta’lim Xartiyasi (“Xartiya”), ikkinchisi, BMTning Inson huquqlari
bo‘yicha ta’lim va ta’lim deklaratsiyasi (“UNDHRET”). Xitoyda qonun ustuvorligi va huquq
ustuvorligi degan tushunchalar bir-biriga zid tushuncha sifatida baholanadi. Shuning uchun qonun
ijodkorligi talabalarga siyosiyat bilan birga amalga oshiriladi, talabalar faol ravishda siyosatdan
xabardor bo‘ladilar.
Bundan tashqari, Germaniya o‘rta bo‘g‘in yurist kadrlarini tayyorlovchi huquqshunoslik
maktablarida bitiruvchi o‘quvchilarni bitiruv malaka imtihonini olish uchun maxsus komissiya
tuziladi va komissiya a’zolari ish beruvchilardan iborat bo‘ladi, bitiruv malaka imtihonini
muvafaqqiyatli topshirgan talabaga diplom bilan birgalikdan o‘zining yo‘nalishi bo‘yicha mavjud
bo‘sh ish o‘rniga joylashishi mumkinligi to‘g‘risida sertifikat beriladi.
Qolaversa, AQSh huquqshunoslik maktablari ta’limida mantiq bilan fan modullarini
o‘qitishga va belgilangan o‘quv dasturiga kiritishga katta ahamiyat qaratishadi. Sababi mazkur
tajriba yuqori bosqich yuridik ta’lim universitetlariga kirish uchun katta yordam beradi.
Xususan, AQShdagi abituriyentlar universitet huquq bo‘limiga kirish uchun LSAT (Law
School Admission Test) deb nomlanadigan test topshirishlari kerak. Ushbu test taxminan 100 ta
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1196
savoldan iborat bo’lib, 2.5 soatcha davom etadi. Savollarning deyarli barchasi abituriyentning
mantiq asoslari bo‘yicha bilmini sinaydi. Mantiq asoslariga tayanish huquq bo‘limiga o‘qishga
kirgandan keyin ham davom etadi. Bunga asosiy sabab AQShda huquqshunoslar yuridik bilimidan
ko‘ra mantiqiy fikrlash qobiliyatining teranligiga asosan baholanadi.
Chet el universitetlarida talabalar professor va o‘qituvchilarga “research assistant” (RA)
bo‘lib yollanishga harakat qilishadi. “Research assistant”ni “yordamchi tadqiqotchi” deb tarjima
qilsa bo‘ladi. Bunday ish uchun o‘quvchilarga pul to‘lanadi.
Yuqoridagi xorijiy tajribalarga asoslangan holda istiqbolli o‘rta bo‘g‘in yurist kadrlarni
tayyorlashni yuqori bosqichga olib chiqish uchun quyidagi takliflarni kiritish mumkin:
Birinchidan, bitiruvchilarni aniq ish joyi bilan ta’minlash lozim, bu tajriba ish izlashdagi
ortiqcha ovoragarchilikni oldini oladi.
Ikkinchidan, o‘quvchilarda mantiqiy nuqtayi nazarni oshirish lozim, ya’ni mantiq bilan
bog‘liq modullarni o‘quv dasturiga kiritish kerak.
Uchinchidan, O‘quvchilarni o‘rta maxsus ta’limdan boshlab ilmiy ish bilan
shug‘ullanishini ta’minlash va shu orqali o‘quvchi yoshlar huquqshunoslik fani rivojiga o‘z
hissalarini qo‘sha oladilar.
REFERENCES
1.
2.
3.
4.
5.
