Fevral, 2025-Yil
379
RAQAMLI IQTISODIYOT – MAMLAKAT IQTISODIYOTINI TARAQQIY
ETISHIDAGI ASOSIY OMIL SIFATIDA
Abbosova Amira Abbos qizi
Osiyo xalqaro universiteti
Toshev M.H.
Osiyo xalqaro universiteti. Ilmiy rahbar.
https://doi.org/10.5281/zenodo.14894751
Annotatsiya.
Butun dunyoda raqamli texnologiyalar barcha sohalarga va odamlar
hayotiga jadal kirib boryapti. Uni joriy etishga o’z vaqtida kirishgan davlatlar rivojlanib,
aksincha, eskicha ish tutayotganlari taraqqiyotdan orqada qolyapti. Rivojlangan mamlakatlar
raqamli iqtisodiyot yordamida yaratiladigan qo’shilgan qiymatning sezilarli darajada katta
qismiga da’vogar bo’lgani holda, sust taraqqiy etgan davlatlarning bu jarayonda o’z ulushiga
ega bo’lishi tobora imkonsiz bo’lib boraveradi.
Kalit so’zlar:
Raqamli iqtisodiyot, moliya bozori, investitsion, Blockchain.
Mamlakatimizda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish bugungi kunning va yaqin
istiqbolning eng muhim vazifasiga aylangan. Prezidentimizning 2020 yil 28 apreldagi “Raqamli
iqtisodiyot va elektron hukumatni keng joriy etish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarorida 2025
yilga borib raqamli iqtisodiyotning mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi ulushini 2, ushbu sohadagi
xizmatlar hajmini 3 baravar oshirish, ular eksportini 100 million AQSh dollariga yetkazish vazifasi
qo’yilgan.
Ilmsiz, ma’rifatsiz jamiyat va mamlakat taraqqiyotini tasavvur qilish mushkuldir. Yusuf
Xos Hojib o’zining asarida “Bilimsiz kishi mevasiz daraxtdir, mevasiz daraxatni och kishi nima
qilsin?!” deb, ilm-ma’rifatni o’rni naqadar dolzarb va muhimligini ko’rsatib o’tgan. Davlatimiz
rahbari tomonidan ilm-ma’rifatga alohida urg’u berishlari va bu orqali raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish masalalarini kun tartibiga qo’yishlari O’zbekiston tanlagan yo’l faqat bir manzilga
olib borishini, ya’ni iqtisodiy-ijtimoiy, siyosiy jihatdan kuchli, bozor iqtisodiyoti qonunlari to’liq
amal qiladigan jamiyat qurishning yangi bosqichiga o’tganimizni yaqqol ifoda etadi.
Shu bilan birga, raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish bo’yicha aniq miqdor ko’rsatkichlari
ham belgilangan bo’lib, davriy jihatdan 2020-2023 yillarni qamrab oldi. Xususan: 2020-2021
yillarda barcha sog’liqni saqlash muassasalari, maktablar va maktabgacha ta’lim tashkilotlarini,
shuningdek, qishloqlar va mahallalarni yuqori tezlikdagi Internet tarmog’iga ulash hamda aloqa
xizmatlari sifatini oshirishni, raqamli infratuzilmani to’liq modernizatsiya qilish va zamonaviy
Fevral, 2025-Yil
380
telekommunikatsiya xizmatlaridan barcha hududlarda foydalanish imkoniyatini ta’minlash, 2022
yilga qadar elektron davlat xizmatlari ulushini 60 foizgacha yetkazishni hamda 2023 yilga kelib
raqamli iqtisodiyotning mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi ulushini 2 baravarga ko’paytirishni
ko’zda tutilgan va bu natijalarga to;liq erisholdi deb takidlashimiz mumkin.
Ekspertlarning fikricha, 2018 yildan boshlab yirik banklarning qariyb 15% dan ortig’i
o’zlarining ish faoliyatida Blockchain texnologiyasidan foydalanishni boshlab yuborishdi. Bunga
sabab qilib, Blockchain texnologiyasining nisbatan endigina yaratilganiga qaramasdan, uning
mavjud biznes jarayonlardagi inqilobiy o’zgarishlarni qamrab olgani moliya bozorlari
ishtirokchilari orasida ulkan qiziqish uyg’otganini ko’rsatish mumkin.
Blockchain texnologiyasi moliya bozorining ko’pgina tarmoqlarini raqobatbardoshligini va yuqori
salohiyatini oshirish imkoniyatini namoyish etadi. Kelajakda moliya bozorida Blockchain
texnologiyasini joriy qilishga eng jozibador tarmoq bo’lib investitsion banking va moliyaviy
tranzaksiyalarni boshqarish hisoblanadi. Blockchain texnologiyasini keng qo’llash mumkin
bo’lgan tarmoqlarga banklarning chakana operatsiyalarini, sug’urta, ko’chmas mulkka
investitsiyalar va faktoringni misol qilib keltirish mumkin. Shu bilan birga, Blockchain
texnologiyasini moliya bozorlarini rivojlantirishdagi mavjud barcha muammolarning yechimi
sifatida qarash noto’g’ridir. Hozirgi vaqtda Blockchain texnologiyasidan moliya bozorlarida
foydalanishni tartibga solishning huquqiy asoslari oxirigacha to’liq ishlab chiqilmagan va bu
borada nihoyasiga yetmagan, o’zini yechimini kutayotgan ko’plab masalalar turibdi.
Jahon iqtisodiyotining globallashuvi va texnollogik rivojlanish sharoitida O’zbekiston
iqtisodiy rivojlanishini raqamli iqtisodiyotsiz tasavvur qilish qiyin. Tadqiqotlarga ko’ra 2022-yilga
kelib global YaIMning chorak qismi raqamli sohada bo’lishini tahmin qilinmoqda. Lekin xalqaro
axborot kommunikatsiya texnollogiyalari rivojlantirish indeksi bo’yicha O’zbekiston 170 dan
ortiq davlat ichida 103-o’rinda turishining o’zi yechimini kutayotgan masalalar va qilinishi lozim
bo’lgan ishlar ko’pligidan dalolat beradi. Raqamli texnollogiyalar nafaqat mahsulot va xizmatlar
sifatini oshiradi balki ortiqcha xarajatlarni ham kamaytiradi.
AQSh dollaridan oshadi yoki dunyo yalpi ichki mahsulotining 4,9 foizini tashkil etadi,
chunki tezkor mobil aloqaning samaradorligi va samaradorligi oshib boraveradi. Shunga o’xshab,
GSMA mobil texnologiyalar va xizmatlar 2017-yilda Yevropada yalpi ichki mahsulotning 3,3
foizini tashkil qilganligini, qit’aning mobil ekotizimi esa 2,5 million ish uchun javobgardir.
Yevropa dunyodagi eng yuqori darajada rivojlangan mintaqaviy mobil bozor bo’lib, 2017 yil
oxiriga kelib 465 million noyob uyali abonentga ega bo’lib, bu aholining 85 foizini tashkil qiladi.
YaIMning ulushi 2025 yilga kelib 6,1 foizgacha o’sishi kutilmoqda va Yevropada 2020 yilga kelib
Fevral, 2025-Yil
381
birinchi 5G ishga tushirilishi bilan, mamlakatlar yangi uyali tarmoqdan o’z foydalariga
foydalanishga intilishadi. 5G potentsial iqtisodiy ta’sirining ahamiyatini chindan ham e’tibordan
chetda qoldirmaslik kerak: AQSh 4G yetakchisi sifatida o’z o’rnini yaratish uchun ko’p ishladi,
4G mobil keng polosali ulanishi mamlakatning yalpi ichki mahsulotiga 100 milliard dollar qo’shdi.
GSMA prognoziga ko’ra, 4G ulanishlar 2020 yilga kelib Shimoliy Amerikadagi beshta uyali
ulanishning to’rttasini o’z ichiga oldi, bu boshqa global mintaqalarga qaraganda yuqori. Agar
AQSh simsiz aloqa bo’yicha dunyoda etakchilik mavqeini yo’qotsa, bu ish o’rinlarining yo’qolishi
va chet elga texnologiya innovatsiyalari ta’sirini sezishi mumkin. AQShning 4G yetakchiligidagi
iqtisodiy foydasi yo’q bo’lib ketadi
.
Xulosa
Xulosa o’rnida aytish joizki, insoniyat taraqqiyotining hozirgi davri va yaqin istiqbolida
iqtisodiyot tarmoqlari, ijtimoiy soha va davlat boshqaruvi tizimining sifat jihatdan rivojlanishi
raqamli texnologiyalarni keng joriy etish bilan bevosita bog’liq bo’lib bormoqda. Mamlakatimiz
taraqqiyotining istiqboli ham raqamli iqtisodiyot rivojlanishi va raqamli texnologiyalarning
qamrov darajasiga tayanadi.
REFERENCES
1.
Алимова, Ш. А. (2025). ВЛИЯНИЕ МЕЖДУНАРОДНЫХ САНКЦИЙ НА
ЭКОНОМИКУ
УЗБЕКИСТАНА
В
2023-2024
ГОДАХ:
АНАЛИЗ
И
ПРОГНОЗЫ.
MODERN PROBLEMS IN EDUCATION AND THEIR SCIENTIFIC
SOLUTIONS
,
1
(6), 97-103.
2.
Алимова, Ш. А., & Тошов, М. Х. (2025). ЭКОНОМИЧЕСКОЕ ЗНАЧЕНИЕ
РАЗВИТИЯ ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ: АНАЛИЗ СОВРЕМЕННОГО
СОСТОЯНИЯ И ПЕРСПЕКТИВ.
STUDYING THE PROGRESS OF SCIENCE AND ITS
SHORTCOMINGS
,
1
(4), 137-144.
3.
Алимова, Ш. А., & Тошов, М. Х. (2025). ЦИФРОВИЗАЦИЯ КАК ФАКТОР
РАЗВИТИЯ ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ.
MODERN PROBLEMS IN EDUCATION
AND THEIR SCIENTIFIC SOLUTIONS
,
1
(4), 259-266.
4.
Алимова, Ш. А., & Тошов, М. Х. (2025). РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ
ИНФРАСТРУКТУРЫ В РАЗВИТИИ ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ.
MODERN
EDUCATIONAL SYSTEM AND INNOVATIVE TEACHING SOLUTIONS
,
1
(5), 180-186.
Fevral, 2025-Yil
382
5.
Bahodirovich, X. B., & Mahmudovna, Q. G. (2025). TIJORAT BANKLARINING
MOLIYAVIY XIZMATLARI.
STUDYING THE PROGRESS OF SCIENCE AND ITS
SHORTCOMINGS
,
1
(4), 223-230.
6.
Azimov, B. F., & Qudratova, G. M. (2025). INNOVATSIYALARNI QO ‘LLAB-
QUVVATLASHNING
TASHKILIY
TUZILMALARI:
INFRATUZILMAVIY
TASHKILOTLAR.
ANALYSIS OF MODERN SCIENCE AND INNOVATION
,
1
(5), 25-
34.
7.
Azimov, B. F., Maksudovich, A. Z., & Qudratova, G. M. (2025). INNOVATIVE
ACTIVITY AS A FACTOR IN ECONOMIC DEVELOPMENT.
Ethiopian International
Journal of Multidisciplinary Research
,
12
(01), 453-459.
8.
To’rayevna, O. M., & To’rayevna, S. N. (2025). KORXONALARNI STRATEGIK
RIVOJLANISHIDA XODIMLAR VA MEHNAT MOTIVATSIYASI TIZIMI.
MODERN
EDUCATIONAL SYSTEM AND INNOVATIVE TEACHING SOLUTIONS
,
1
(7), 6-14.
9.
Bobojonova, M. J., & Sodiqova, N. T. (2025). YASHIL IQTISODIYOTGA O ‘TISH VA
BARQAROR TEXNOLOGIK O ‘ZGARISHLAR.
ANALYSIS OF MODERN SCIENCE
AND INNOVATION
,
1
(5), 183-194.
10.
Bahodirovich, X. B., & To’rayevna, S. N. (2025). COMPANIES’FINANCIAL
STATEMENT:
CONCEPTS
AND
PRINCIPLES.
THEORY
OF
SCIENTIFIC
RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(3), 281-289.
11.
Bahodirovich, K. B., & To’rayevna, S. N. (2025). PORTFOLIO RISK
MANAGEMENT.
MODERN PROBLEMS IN EDUCATION AND THEIR SCIENTIFIC
SOLUTIONS
,
1
(4), 380-387.
12.
Bahodirovich, X. B. (2025). MOLIYAVIY NAZORAT TURLARI, SHAKLLARI VA
METODLARI.
THEORY OF SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(4),
68-78.
13.
Bahodirovich, X. B. (2025). BYUDJETDAN TASHQARI FONDLAR-UMUMDAVLAT
MOLIYASINING BO ‘G ‘INI SIFATIDA.
MODERN PROBLEMS IN EDUCATION AND
THEIR SCIENTIFIC SOLUTIONS
,
1
(5), 97-105.
14.
Hakimovich, T. M. (2025). HUDUDLARNI STRATEGIK REJALASHTIRISH VA
BОSHQARISHNING ASОSIY BОSQICHLARI.
ANALYSIS OF MODERN SCIENCE
AND INNOVATION
,
1
(4), 225-232.
Fevral, 2025-Yil
383
15.
Hakimovich, T. M. (2025). HUDUDLAR IQTISОDIYОTINI RIVОJLANTIRISH
STRATEGIYASINI
SHAKLLANTIRISHNING
AHAMIYATI.
THEORY
OF
SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(3), 157-166.
16.
EI, I. JAHON SAVDO KO ‘RSATKICHLARI ISTIQBOLI VA BUNDA O
‘ZBEKISTON EKSPORTCHI KORXONALARI UCHUN IMKONIYATLAR.
17.
EI, I. (2025). THEORETICAL AND CONCEPTUAL FOUNDATIONS OF TAX
BURDEN OPTIMIZATION.
Ethiopian International Journal of Multidisciplinary
Research
,
12
(01), 355-358.
18.
Ibodulloyevich, I. E. (2025). DEVELOPMENT DIRECTIONS OF INNOVATIVE
ENTREPRENEURSHIP IN UZBEKISTAN.
SHOKH LIBRARY
.
19.
Raxmonqulova, N. O. (2025). DEVELOPMENT OF THE DIGITAL ECONOMY ON A
GLOBAL SCALE AND THE EXPERIENCE OF COUNTRIES.
SHOKH LIBRARY
.
20.
Raxmonqulova,
N. O.
(2025).
TASHKILOTNING
XALQARO
BOZORDA
MUVAFFAQIYATLI FAOLIYAT YURITISH USULLARI.
The latest pedagogical and
psychological innovations in education
,
2
(1), 8-14.
21.
Azimov, B. F. (2025). INNOVATSIYALARNI QO ‘LLAB-QUVVATLASH
XIZMATLARI: ISPANIYA, POLSHA VA BOLGARIYA TAJRIBALARI.
THEORY OF
SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(4), 12-23.
22.
Azimov, B. F. (2025). THE IMPORTANCE OF INNOVATION SUPPORT AND
DEVELOPMENT OF INDUSTRIAL PARKS, ITS EVOLUTION.
International journal
of advanced research in education, technology and management
,
4
(1), 333-347.
23.
Azimov, B. F. (2025). INNOVATSIYALARNI QO ‘LLAB-QUVVATLASH VA
RIVOJLANTIRISHDA TEXNOPARKLARNING EVOLYUTSIYASI.
ANALYSIS OF
MODERN SCIENCE AND INNOVATION
,
1
(5), 45-54.
24.
Shadiyev, A. X. (2025). METHODS OF TEACHING THE “ECONOMIC
THEORY”.
SHOKH LIBRARY
.
25.
Shadiyev, A. X. (2025). DEVELOPMENT OF THE CURRICULUM FOR ECONOMIC
DISCIPLINES IN PRIVATE UNIVERSITIES.
FARS International Journal of Education,
Social Science & Humanities.
,
13
(1), 389-396.
26.
Akbarovna, N. N. (2025). PROBLEMS OF INCREASING INVESTMENT ACTIVITY
IN THE CONTEXT OF GLOBALIZATION.
SHOKH LIBRARY
.
Fevral, 2025-Yil
384
27.
Akbarovna, N. N. (2025). BYUDJET TIZIMINI ISLOH QILISHNING ASOSIY YO
‘NALISHLARI.
MODERN PROBLEMS IN EDUCATION AND THEIR SCIENTIFIC
SOLUTIONS
,
1
(5), 80-86.
28.
Akbarovna, N. N. (2025). MENEJER FAOLIYATINING FUNKSIONAL VAZIFALARI
VA
UNING
MADANIYATINING
AHAMIYATI.
MODERN
PROBLEMS
IN
EDUCATION AND THEIR SCIENTIFIC SOLUTIONS
,
1
(4), 354-362.
29.
Bazarova, M. (2023). EFFECTIVENESS OF USING PR-ADVERTISING SERVICES IN
THE PROCESS OF PRODUCT DELIVERY ON THE EXAMPLE OF BUKHARA
REGION.
Modern Science and Research
,
2
(12), 506-512.
30.
Supiyevna, B. M. (2025). INSON SALOHIYATINI MEHNAT POTENSIALI
RIVOJLANTIRISHNING MOHIYATI.
ANALYSIS OF MODERN SCIENCE AND
INNOVATION
,
1
(6), 197-204.
31.
Supiyevna, B. M. (2025). O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA KICHIK BIZNES VA
XUSUSIY TADBIRKORLIK RIVOJLANTIRISH TENDENSIYALARI.
MODERN
EDUCATIONAL SYSTEM AND INNOVATIVE TEACHING SOLUTIONS
,
1
(7), 315-322.
32.
Supiyevna, B. M. (2025). O ‘ZBEKISTON IQTISODIYOTINI BARQAROR O ‘SISHINI
TA’MINLOVCHI OMILLAR.
THEORY OF SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE
WORLDT
,
1
(5), 142-151.
33.
Bostonovna, D. Z. (2023). CONCEPTUAL BASIS OF IMPROVEMENT OF BANK
AUDIT IN COMMERCIAL BANKS.
IMRAS
,
6
(6), 118-124.
34.
Bustonovna, J. Z. (2024). IQTISODIYOTNI TARTIBGA SOLISHDA DAVLATNING
ROLI.
35.
Bustonovna, J. Z. (2024). IQTISODIYOTNI MODERNIZATSIYALASH SHAROITIDA
MEHNATNI SAMARALI TASHKIL QILISHNING ASOSIY YO'LLARI.
36.
Jumayeva, Z. (2024). IMPORTANCE OF INDUSTRIAL NETWORKS IN THE
SUSTAINABLE GROWTH OF THE ECONOMY OF UZBEKISTAN.
Modern Science
and Research
,
3
(2), 257-262.
37.
Bobojonova, M. J., & Toshev, M. H. (2025). INKLYUZIV YASHIL IQTISODIYOT VA
UNING HOZIRGI KUNDAGI HOLATI TAHLILI.
MODERN EDUCATIONAL SYSTEM
AND INNOVATIVE TEACHING SOLUTIONS
,
1
(6), 197-205.
38.
Bobojonova, M. J., & Toshev, M. H. (2025). YASHIL TRANSFORMATSIYA:
BARQARORLIKNING YANGI DAVRI.
STUDYING THE PROGRESS OF SCIENCE
AND ITS SHORTCOMINGS
,
1
(5), 102-110.
Fevral, 2025-Yil
385
39.
Bobojonova, M. J., & Toshev, M. H. (2025). YASHIL IQTISODIYOTDA
BIOXILMAXILLIK
VA
BIOXILMA
XILLIKNING
AFZALLIK
TOMONLARI.
MODERN PROBLEMS IN EDUCATION AND THEIR SCIENTIFIC
SOLUTIONS
,
1
(5), 170-178.
40.
Jumayeva, Z. Q., & Gulyamova, N. G. (2025). O ‘ZBEKISTONDA MINTAQANI
KOMPLEKS
RIVOJLANTIRISHNI
DAVLAT
TOMONIDAN
TARTIBGA
SOLISH.
THEORY OF SCIENTIFIC RESEARCHES OF WHOLE WORLDT
,
1
(5), 152-
159.
41.
Жумаева, З. К., & Ахмедова, Ф. Р. (2025). РОЛЬ ТОРГОВОЙ ПОЛИТИКИ В
ОБЕСПЕЧЕНИИ
КОНКУРЕНТОСПОСОБНОСТИ
НАЦИОНАЛЬНОЙ
ЭКОНОМИКИ: СОВРЕМЕННЫЕ ПОДХОДЫ.
MODERN EDUCATIONAL SYSTEM
AND INNOVATIVE TEACHING SOLUTIONS
,
1
(7), 323-330.
42.
Jumayeva, Z. Q., & Matkarimov, G. (2025). MINTAQADA FAOL INVESTITSIYA
SIYOSATINI IQTISODIYOT TARMOQLARINI O ‘SISHIGA TA’SIRI.
ANALYSIS OF
MODERN SCIENCE AND INNOVATION
,
1
(6), 205-212.
43.
Жумаева, З. К. (2024). Мобильный Маркетинг Как Эффективное Средство
Стимулирования Сбыта Товаров И Услуг.
Miasto Przyszłości
,
54
, 697-702.
44.
To’rayevich, I. A., & AD, S. (2025). MILLIY IQTISODIYOTGA XORIJIY
INVESTITSIYANI JALB QILISH.
MODERN PROBLEMS IN EDUCATION AND
THEIR SCIENTIFIC SOLUTIONS
,
1
(5), 29-38.
45.
To’rayevich, I. A., & AD, S. (2025). INVESTITSIYALARNI JALB QILISH VA
BOSHQARISHNING XORIJ TAJRIBASI.
STUDYING THE PROGRESS OF SCIENCE
AND ITS SHORTCOMINGS
,
1
(5), 12-22.
46.
To’rayevich, I. A., & AD, S. (2025). O ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA MOLIYA
TIZIMI VA UNING IQTISODIYOTIDA TUTGAN O ‘RNI.
MODERN PROBLEMS IN
EDUCATION AND THEIR SCIENTIFIC SOLUTIONS
,
1
(5), 64-75.
47.
Sadilloyevna, D. M. (2025). Prospects for Investments in Modernization of the Economy
in the Agricultural Sector.
Ethiopian International Journal of Multidisciplinary
Research
,
12
(01), 217-222.
48.
Джураева, М. С., & Алимова, Ш. А. (2025). АНАЛИЗ ТОЧКИ БЕЗУБЫТОЧНОСТИ
И МАРЖИНАЛЬНОЙ ПРИБЫЛИ.
STUDYING THE PROGRESS OF SCIENCE AND
ITS SHORTCOMINGS
,
1
(4), 88-94.
Fevral, 2025-Yil
386
49.
Мусаева, Ж. К. "Факторы развития наукоемкой цифровой экономики.«Проблемы и
перспективы занятости в условиях развития цифровой экономики». Международная
научно-практическая конференция. Самарканд, октябрь, 2021." 505-509.
50.
Мусаева, Ж. К. "Роль и значение экономических знаний в произведениях Алишера
Навои." FORMAT: 98.
51.
Мусаева Ж. К., Шарипова М. М. Информационная безопасность–важное условие
цифровой экономики. – 2021.
