2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
201
PSIXOLOGIYALÍQ TRENIN’ TIYKARLARI TÚSINIGI HÁM STUDENTLERDIŃ
KOLLOBORATIV KÓNLIKPELERIN ARTTÍRÍWSHÍ PSIXOLOGIYALIQ
TRENIN’LER
Turemuratova Aziza Begibaevna
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti assistenti.
Turdimuratov Bayrambay Maxsetbay uli
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti studenti.
Turganbaeva Zulfiya Marat qizi
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti studenti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15232034
Annotatsiya.
Usı izertlewde biz házirgi kúnde qollanılıp atırǵan zamanagóy
bilimlendiriwde kóp vektorlıq jaqınlasıwlar tiykarında bilim beriw sıpatın asırıw maqsetinde jańa
innovaciyalıq psixologiyalıq jaqınlasıwlarǵa tiykarlanǵan psixologiyalıq trenin’lerden
paydalanıw boyınsha pikir hám usınıslarımızdı keltirip ótkenbiz. Zamanagóy bilim beriwde
pedagogikalıq-psixologiyalıq qatnaslar tiykarında studentlerdiń kollaboraciyalıq kónlikpelerin
arttırıw boyınsha psixologiyalıq metodlardan paydalanıw imkaniyatları bar. Bul imkaniyatlardan
paydalanǵan halda psixologiyalıq trenin’lerdi qollanıwdı bilimlendiriwdiń zamanagóy usılı
sıpatında paydalanıw arqalı zamanagóy bilimlendiriw mexanizmlerin islep shıqqanbız.
Tayanısh sózler:
Psixologiyalıq trenin’, psixolog-trenerler, psixologiyalıq qatnaslar,
kollaboraciyalıq bilimlendiriw, psixologiyalıq potencial, bilimlendiriw, pedagogikalıq izertlewler.
ПОНИМАНИЕ ОСНОВ ПСИХОЛОГИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВКИ И
ПСИХОЛОГИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВКИ, КОТОРАЯ УЛУЧШАЕТ НАВЫКИ
СОТРУДНИЧЕСТВА СТУДЕНТОВ
Аннотация.
В данном исследовании мы представили наши идеи и предложения по
использованию
психологического
тренинга
на
основе
новых
инновационных
психологических подходов в целях повышения качества образования на основе много
векторных подходов, используемых в настоящее время в современном образовании. В
современном образовании существуют возможности использования психологических
методов для совершенствования навыков сотрудничества учащихся, основанные на
педагогических и психологических подходах. Используя эти возможности, мы разработали
современные образовательные механизмы, используя психологический тренинг как
современный метод обучения.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
202
Ключевые
слова:
Психологическая
подготовка,
психологи-тренеры,
психологические подходы, совместное обучение, психологический потенциал, образование,
педагогические исследования.
UNDERSTANDING THE BASICS OF PSYCHOLOGICAL TRAINING AND
PSYCHOLOGICAL TRAINING THAT IMPROVES STUDENTS' COLLABORATIVE
SKILLS
Abstract.
In this study, we have presented our ideas and proposals on the use of
psychological training based on new innovative psychological approaches in order to improve the
quality of education based on multi-vector approaches currently used in modern education. In
modern education, there are opportunities to use psychological methods to improve students'
collaborative skills based on pedagogical and psychological approaches. Using these
opportunities, we have developed modern educational mechanisms by using psychological
training as a modern method of education.
Key words:
Psychological training, psychologist-trainers, psychological approaches,
collaborative learning, psychological potential, education, pedagogical research.
KIRISIW
Oqıwshılar arasında birge islesiw (kollaborativ) kónlikpelerin rawajlandırıw zamanagóy
bilim beriwde úlken áhmiyetke iye, sebebi jámáátlik jumis hám toparlarda mashqalalardı sheshiw
hám akademiyalıq, hám kásiplik sharayatlarda úlken áhmiyetke iye. Bul maqala kóp vektorlı
qatnastı ámelge asırıw arqalı birge islesiw qábiletlerin arttırıw ushın mólsherlengen pedagogikalıq
mexanizmlerdi úyrenedi. Kóp vektorlıq usıl hár qıylı bilim beriw strategiyalarına itibar beredi, bul
oqıwshılarǵa dinamikalıq, interaktiv bilim beriw processlerinde qatnasıw imkanın beredi.
Birgelikte oqıw, qatarlardıń óz-ara tásiri hám pánleraralıq wazıypalar sıyaqlı elementlerdi
birlestirgen halda, bul qatnas oqıwshılardıń nátiyjeli birge islesiw qábiletin rawajlandıradı.
Izertlewimiz dawamında, sonday-aq, usı processlerdi jeńillestiriw, qarım-qatnas,
dóretiwshilik hám sın kózqarastan pikirlew rawajlanatuǵın ortalıqtı úgit-násiyatlawda
oqıtıwshılardıń roli kórip shıǵıladı. Kóp vektorlı qatnastan ámeliy paydalanıw studentlerdiń birge
islesiw kónlikpelerine unamlı tásir kórsetedi, olardıń keleshektegi kásiplerinde haqıyqıy
mashqalalardı sheshiw ushın nátiyjeli boladı. Bul izertlew psixologiyalıq trenin’ hám
pedagogikalıq usıllar arqalı studentlerdiń birge islesiw kónlikpelerin arttırıwǵa baǵıshlanǵan.
Bilimlendiriwde kóp vektorlıq jaqınlasıwlarǵa tiykarlanǵan jańa sistema jaratıwda
birgelikte oqıtıw usıllarınan paydalanıw maqsetke muwapıq dep esaplaymız.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
203
Oqıwshılardıń dúnyaǵa kózqarasın qáliplestiriw, birgelikte islew kónlikpelerin arttırıw,
psixologiyalıq trenin’ler arqalı bilimlerin bekkemlew arqalı bilimlendiriw nátiyjeliligin jáne de
arttıramız. Bul izertlew arqalı biz toparlar hám jámáátlik bilimlendiriwdiń eń nátiyjeli usılın kórip
shıqtıq. Bul oqıwshılardıń iyelegen bilimlerin este saqlap qalıw qábiletin arttıradı, erkin pikirlew,
pikir júrgiziw, qarar qabıl etiwge járdem beredi, degen pikirdi alǵa qoydıq. Bul úyreniw
dawamında biz studentler menen psixologiyalıq trenin’ arqalı sáwbetler ótkerdik hám
studentlerdiń pikirlerin tıńladıq. Psixologiyalıq izertlewlerde bilim beriwde kóp vektorli
psixologiyalıq trenin’ler jedel hám birgelikte úyreniw boyinsha izertlewlerdiń qısqasha teoriyalıq
sholıwın usinis etedi. Usı oqıw formalarınıń anıqlamaları berilgen. Aktiv hám birgelikte oqıtıw
formalarınıń tiykarǵı ózgeshelikleri sanap ótilgen. Birgelikte oqitiwda qollanılatuģın oqiw
iskerligi túrleri sanap ótilgen: pikir-talas, qatarlaslar menen úyreniw, mashqalalardı sheshiw,
birgelikte jazıw, oyınlar. Birgelikte oqitiw nátiyjeliliginiń múmkin bolǵan sebepleri kórsetilgen:
social-psixologiyalıq faktorlar hám kognitiv qatnasıwdıń joqarı dárejesin támiyinlew qábiletin
arttıradı. Usı izertlewlerge tiykarlanıp studentlerdiń kollaboraciyalıq kónlikpelerin asırıw boyınsha
zamanagóy pedagogikalıq metodlarǵa tiykarlanǵan izertlewlerdi ámelde qollanıw hám
psixologiyalıq trenin’lerdi shólkemlestiriw boyınsha maǵluwmatlar keltirilgen. Psixologiyalıq
trenin’ sabaqlarında qollanılatuǵın hár qıylı psixologiyalıq shınıǵıwlar, muǵallimlerdiń oqıtıw
texnikaları hám pedagogikalıq metodların shólkemlestiriwde psixologlar texnikalardıń hár qıylı
bolıwına qaramastan, birneshe tiykarǵı psixologiyalıq trenin’ usıllarında metodikalıq
mashqalalardı ajıratıp kórsetiw múmkin. Olardıń kópshiligi kollaboraciyalıq bilimlendiriw
(yaǵnıy studentler topar bolıp kollaboraciyalıq bilimlendiriw procesinde) dástúriy túrde toparlıq
tartısıw hám jaǵdaylı rólli sóylesiwlerdi óz ishine aladı. Bunnan tısqarı, izertlewshiler -
psixologiyalıq trenin’niń metodikalıq mashqalaların saplastırıwshı teoriyası hám psixolog
ámeliyachıları, shaxslar aralıq seziwsheńlikti úyretiw arqalı ózin-ózi psixofiziologiyalıq
basqarıwǵa tiykarlanǵan metodlar, sonıń ishinde, jámáátli halda kollaboraciyalıq tálimde
studentlerdiń seziwsheńligin asırıw sıyaqlı shınıǵıwlardı trenin’niń tiykarǵı usılları qatarlarına
qosıwdı usınıs yetedi. Sonday-aq, psixologiyalıq trenin’ jumıslarında meditativ metodlar hám
eskertiwshi (óz-ózin gipnozlawdi úyretiw ushin) metodlardan paydalanıw pedagog-psixologlarǵa
usinis etiledi. Psixologiyalıq trenin’lerdi shólkemlestiriw tiykarınan tayarlıqta topardaǵı talqılaw -
bul hár qanday tartıslı máseleni birgelikte (kolloborativ) talqılaw, bul tikkeley sóylesiw procesinde
topar aǵzalarınıń pikirleri, poziciyaları hám qatnasıqların anıqlastırıwǵa (bálkim ózgertiwge, pikir
júrgiziwge, erkin pikir júrgiziwge) imkan beredi. Bilimlendiriw sistemasında kollaboraciyalıq
kónlikpelerdi asırıwshı psixologiyalıq trenin’den paydalanıw studentlerdiń dúnyaqarasın
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
204
qáliplestiriwge járdem beredi degen pikirlerdi alǵa qoyamız. Bilimlendiriwde kóp vektorlıq
jaqınlasıwlarǵa tiykarlanǵan jańa sistema jaratıwda birgelikte oqıtıw usıllarınan paydalanıw
maqsetke muwapıq dep esaplaymız. Oqıwshılardıń dúnyaǵa kózqarasın qáliplestiriw, birge islesiw
kónlikpelerin arttırıw, psixologiyalıq trenin’ler arqalı bilimlerin bekkemlew arqalı bilimlendiriw
nátiyjeliligin jáne de arttıramız. Bul izertlew arqalı biz topar hám jámáátlik bilimlendiriwdiń eń
nátiyjeli usılın kórip shıqtıq. Bul oqıwshılardıń alǵan bilimlerin este saqlap qalıw qábiletin
arttıradı, erkin pikirlew, pikir júrgiziw, qarar qabıl etiwge járdem beredi, degen pikirdi alǵa qoydıq.
Bul úyreniw dawamında studentler menen psixologiyalıq trenin’ler arqalı sáwbetler
ótkerdik hám olardıń pikirlerin tıńladıq. Oǵan tiykarlanıp joqarı bilimlendiriwde kóp vektorlarǵa
tiykarlanǵan halda psixologiyalıq trenin’ler hám pedagogikalıq metodlar arqalı studentlerdiń
kolloborativlik kónlikpelerin arttırıw boyınsha zamanagóy metodlardı qollanıw boyınsha
maǵlıwmatlar keltirilgen. Zamanagóy bilimlendiriw institutların jaratıw basqıshları arqalı
bilimlendiriwdiń innovaciyalıq ideyalar, zamanagóy psixologiyalıq trenin’ler arqalı úylesiwi
arqalı nátiyjeli bilimlendiriw baǵdarlamasına erisiwimiz múmkin. Studentlerdiń kollaboraciyalıq
kónlikpelerin arttırıw arqalı, dúnyaǵa kózqarasın qáliplestiriwimiz, ruwxıy-aǵartıwshılıq jas áwlad
sıpatında tárbiyalawımız, erkin pikir bildiriw qábiletlerin arttırıwımız, erkin qarar qabıl etiw
kónlikpelerin arttırıwımız hám kámil insanlar etip tárbiyalawımızǵa sharayatlar jaratadı desek
aljaspaymız. Trenin’de topar talqılawınan qatnasıwshılarǵa psixologiyalıq trenin’lerde kelip
shıqqan mashqalaǵa hár qıylı kózqarastan qaraw imkaniyatın beriw ushın da paydalanıw múmkin
(bul óz ara basshılıq hám topardıń basqa aǵzalarınan jańa maǵlıwmattı qabıl etiwge qarsılıqtı
azaytıwshı óz ara poziciyalardı anıqlaydı) hám individual talqılaw arqalı topardı sáwlelendiriwdiń
psixologiyalıq metodikalıq mashqalasın saplastırıw usılı sıpatında ámelge asırıladı. Nátiyjede bul
tájiriybe topardıń birligin kúsheytedi hám sonıń menen birge qatnasıwshılardı óz dúnyasın
kórsetiwge járdem beredi. Kollaboraciyalıq tálimde psixologiyalıq trenin’lerdi ámelge asırıwda
toparlıq talqılaw formaların klassifikaciya etiw ushın túrli sebepler bar dep oylaymız. Strukturalıq
talqılawlarda psixologiyalıq trenin’de metodikalıq mashqalalardıń kelip shıǵıwınıń tiykarǵı
sebepleri talqılaw teması belgilenedi hám geyde olardıń tártibi anıq tártipke salınadı. Dúzilmegen
talqılawlar alıp barıwshınıń passiv psixologiyalıq usıllıq mashqala metodikası roli menen ajıralıp
turadı, olardıń temaları ózleri qálegeninshe saylanadı, talqılaw waqtı rásmiy túrde sheklenbegen
halda psixologiyalıq trenin’ shártleri jámáát qaǵıydaları túsindirip beriledi. Bunnan tısqarı,
Psixologiyalıq trenin’de psixologlar tematikalıq pikirlesiwlerdi qarap shıǵıwı múmkin, bunda
trenin’niń barlıq qatnasıwshıları ushin áhmiyetli bolǵan temalar talqılanadı; ótken tájriybege
tiykarlanǵan biografiyalıq; topar aǵzalarınıń óz ara qatnasıqlarınıń dúzilisi hám mazmunı bolǵan
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
205
interaktiv usıllar, pedagogikalıq-psixologiyalıq tiykarlanǵan dereklerden paydalanıladı. Talqılaw
usılları hár qıylı jaǵdaylardı tallaw etiwde, shınıǵıw qatnasıwshılarınıń ómirinen, psixolog
tárepinen usınılǵan adamlar aralıq óz ara qatnasıqlardaǵı quramalı jaǵdaylardı tallaw etiwde hám
basqa jaǵdaylarda psixologiyalıq usıllar qollanıladı. Oyın usıllarına situaciyalıq rol oynaw,
didaktikalıq, dóretiwshilik, shólkemlestiriwshilik-belsendilik, eliklew, isbilermenlik oyınları
kiredi. Trenin’de oyın usıllarınan paydalanıw, kóplegen izertlewshilerdiń pikirinshe, júdá nátiyjeli
esaplanadı. Topar (kolloborativ jaǵdayda) jumısınıń birinshi basqıshında oyınlar qatnasıwshılardıń
ruwxıy túskinligi hám aqılıy zorıǵıwın jeńiw ushın, psixologiyalıq qorǵawdı awırıwsız alıp
taslawdıń shárti sıpatında paydalı. Psixologiyalıq trenin’ke tiykarlanǵan oyın usılı júdá tez-tez
abaylap, qarım-qatnas qıyınshılıqları hám awır psixologiyalıq mashqalalardıń bar ekenligin ańsat
anıqlawǵa imkan beretuǵın diagnozlarǵa tiykarlanǵan ózin-ózi diagnostikalaw quralına
aylanbaqta.
Juwmaq
Kollaboraciyalıq bilimlendiriwdiń zamanagóy basqıshları sıpatında pedagogikalıq
metodlardı hám psixologiyalıq trenin’lerdi qollanıw boyınsha maǵlıwmatlar keltirip ótildi. Biz
zamanagóy bilimlendiriw baǵdarlamalarına tiykarlanǵan halda studentlerdiń kollaboraciyalıq
kónlikpelerin arttırıwda psixologiyalıq trenin’lerden paydalanıwdıń áhmiyeti haqqında boladı.
Izertlewimiz dawamında oqıtıwshınıń pedagogikalıq sheberligi hám psixologiyalıq
potencialınan kelip shıqqan jaǵdayda, psixologiyalıq trenin’lerdi shólkemlestiriw qaǵıydaları
haqqında maǵlıwmatlar berilgen. Sonday-aq, psixologiyalıq trenin’di studentler toparına qollanıw,
sonıń ishinde, studentlerdiń psixologiyalıq metodlar arqalı bilimlerin keńeytiw boyınsha
kórsetpeler berip barılǵan. Egerde psixologiyalıq trenin’lerdi usı kórsetpeler boyınsha
shólkemlestirsek, bilimlendiriwde joqarı nátiyjelerge erisken halda, studentlerdi potenciallı,
bárkamal áwlad, aqıllı, tárbiyalı jaslar sıpatında kámil insanlar bolıp jetilisiwine óz úlesimizdi
qosqan bolamız.
REFERENCES
1.
Turemuratova, Aziza, Rita Kurbanova, and Barno Saidboyeva. "EDUCATIONAL
TRADITIONS IN SHAPING THE WORLDVIEW OF YOUNG PEOPLE IN FOLK
PEDAGOGY." Modern Science and Research 2.10 (2023): 318-322.
2.
Kurbanova, R. J., and B. E. Saidboeva.
"MAKTAB VA OILADA ESTETIK TARBIYANI
SHAKLLANTIRISH
JARAYONIDA
O'QUVCHILARNING
AKSIOLOGIK
DUNYOQARASHINI RIVOJLANTIRISH."
Inter education & global study 9 (2024): 114-121.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
206
3.
Saidboeva, B. "Competence of Manifestation of Moral and Aesthetic Values in Students in
Practice." JournalNX 9.6 (2023): 109-113.
4.
Jarilkapovich, Matjanov Aman. "Program Technology for Choosing an Effective
Educational Methodology Based on Modern Pedagogical Research in The Educational
System." CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS 6.02 (2025): 30-33.
5.
Jarilkapovich, Matjanov Aman. "USE OF PEDAGOGICAL METHODS BASED ON THE
MODERN EDUCATIONAL PROGRAM TO INCREASE THE EFFECTIVENESS OF
EDUCATION." European International Journal of Pedagogics 4.06 (2024): 26-33.
6.
Turemuratova,
Aziza,
and
Kamola
Yoldasheva.
"PSYCHOLOGICAL
CONFIDENTIALITY OF THE FORMATION OF STUDENTS'COLLABORATIVE
SKILLS BASED ON MULTI-VECTOR APPROACHES IN EDUCATION." Modern
Science and Research 4.4 (2025): 262-269.
7.
Turemuratova, Aziza, Shahlo Matmuratova, and Nargisa Tajieva. "THE DEPENDENCE OF
MULTI-VECTOR
APPROACHES
ON
PEDAGOGICAL
METHODS
AND
PSYCHOLOGICAL TRAINING IN IMPROVING STUDENTS'COLLABORATIVE
SKILLS BASED ON THE EDUCATIONAL PROGRAM." Modern Science and Research
4.4 (2025): 50-55.
8.
Turemuratova, Aziza, and Marhabo Kenjayeva. "KO’P VEKTORLI YONDASHUVLAR
ASOSIDA
TALABALARNING
KOLLOBORATIV
KO’NIKMALARINI
RIVOJLANTIRISHNING PSIXOLOGIK TRENING USLUBI." Modern Science and
Research 4.4 (2025): 252-261.
9.
Begibaevna, Turemuratova Aziza, Kushbaeva Indira Tursinbaevna, and Dawletmuratova
Raxila
Genjemuratovna.
"THE
MAIN
ESSENCE
OF
DEVELOPING
STUDENTS'COLLABORATIVE
SKILLS
BASED
ON
MULTI-VECTOR
PEDAGOGICAL APPROACHES IN MODERN EDUCATION." CURRENT RESEARCH
JOURNAL OF PEDAGOGICS 5.09 (2024): 43-46.
10.
Туремуратова,
А.
Б.
"ИСПОЛЬЗОВАНИЕ
ВОСПИТАТЕЛЬНЫХ
ТРАДИЦИЙНАРОДНОЙ ПЕДАГОГИКИ В ФОРМИРОВАНИИ МИРОВОЗЗРЕНИЯ
МОЛОДЕЖИ." Мировая наука 6 (75) (2023): 125-129.
11.
Turemuratova,
Aziza,
and
Zubayda
Qaypnazarova.
"PEDAGOGICAL
AND
PSYCHOLOGICAL FACTORS OF FORMATION OF NATIONAL VALUES IN THE
PROCESS OF EDUCATING YOUNG PEOPLE." Science and innovation in the education
system 2.11 (2023): 62-67.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
207
12.
Begibaevna, T. A. "PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL STUDIES ON
INCREASING THE ACTIVITY OF TEACHING STUDENTS IN THE EDUCATIONAL
PROCESS OF HIGHER EDUCATIONAL INSTITUTIONS." IJTIMOIY FANLARDA
INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI 4 (2024): 2.
13.
Begibaevna, T. A. "MODERN APPROACHES TO IMPROVING THE PEDAGOGICAL
SKILLS AND PSYCHOLOGICAL POTENTIAL OF TEACHERS OF HIGHER
EDUCATION INSTITUTIONS." TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN
ILMIY JURNALI 4.2 (2024): 22-26.
14.
Turemuratova, Aziza, Elvira Sultanova, and Benezera Orazova. "THE ROLE OF
PEDAGOGICAL SKILLS IN EDUCATION AND USE OF NEW METHODS IN
TEACHING PRINCIPLES." Models and methods in modern science 2.11 (2023): 134-140.
15.
Turemuratova, A., and N. Tureniyazova. "THE PROGRAM OF USING MODERN
PEDAGOGICAL METHODS IN THE HIGHER EDUCATION SYSTEM AND THE
PROBLEMS OF IMPROVING PEDAGOGICAL SKILLS." Science and innovation 2.B10
(2023): 373-377.
