2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
208
PSIXOTERAPEVTIK TOPARLARDA ISLEW HÁM PSIXOTERAPIYA HAQQINDA
MAǴLIWMATLAR
Turemuratova Aziza Begibaevna
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti assistenti.
Xalmuratova Gulmiyra Baymurat qizi
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti studenti.
Baymuratova Dilafruz Baxitbay qizi
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti studenti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15232061
Annotatsiya.
Bul izertlew psixoterapevtik toparlar menen islewdiń tiykarǵı qaǵıydaları
haqqında. Izertlew dawamında psixoterapiya hám psixoterapiyaning kelip shıǵıw tariyxı,
psixoterapiyaning qollanılıwı, psixoterapiya túrleri haqqında maǵlıwmatlar berip ótilgen.
Psixoterapevtik aktiv metodlardan paydalanıwda psixologlarǵa tiykarǵı maǵlıwmatlar qaǵıydalar
retinde keltirip ótilgen. Bul qaǵıydalardan paydalanǵan halda psixologlar trenin’lerdi
shólkemlestiriwleri hám zamanagóy metodlardan paydalanıwları múmkin boladı.
Gilt sózler:
Psixologiyalıq izertlewler, psixoterapevtik aktiv, psixoterapiya, psixolog,
psixologiyalıq trenin’.
PSIXOTERAPEVTIK GURUHLARDA ISHLASH VA PSIXOTERAPIYA HAQIDA
MA'LUMOTLAR
Annotatsiya.
Ushbu tadqiqot psixoterapevtik guruhlar bilan ishlashning asosiy qoidalari
haqida. Tadqiqot davomida psixoterapiya va psixoterapiyaning kelib chiqish tarixi,
psixoterapiyaning qo’llanilishi, psixoterapiya turlari haqida ma’lumotlar berib o’tilgan.
Psixoterapevtik aktiv metodlardan foydalanishda psixologlarga asosiy ma’lumotlar qoidalar
sifatida keltirib o’tilgan. Ushbu qoidalardan foydalangan holda psixologlar treninglarni tashkil
etishlari va zamonaviy metodlardan foydalanishlari mumkin bo’ladi.
Kalit so’zlar:
Psixologik tadqiqotlar, psixoterapevtik aktiv, psixoterapiya, psixolog,
psixologik trening.
INFORMATION ABOUT WORKING IN PSYCHOTHERAPEUTIC GROUPS AND
PSYCHOTHERAPY
Abstract.
This study is about the basic rules of working with psychotherapeutic groups.
During the study, information was provided about the history of psychotherapy and the origin of
psychotherapy, the use of psychotherapy, and types of psychotherapy.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
209
The basic information was presented as rules for psychologists when using
psychotherapeutic active methods. Using these rules, psychologists will be able to organize
trainings and use modern methods.
Keywords:
Psychological research, psychotherapeutic activity, psychotherapy,
psychologist, psychological training.
Toparlıq psixologiyalıq trenin’ ámeliy psixologiyadaǵı aktiv metodlardıń jıyındısı
esaplanadı. Olar tómendegi jaǵdaylarda qollanıladı:
1) klinikalıq psixoterapiyada nevrozlardı, alkogolizmdi hám somatik keselliklerdi
emlewde;
2) psixikalıq salamat insanlar menen islesiwde, ózin rawajlandırıw ushın járdem hám
psixologiyalıq járdem mútájler ushın.
Biziń jumısımızda ekinshi jaǵday biz ushın áhmiyetli.
Psixologiyalıq sózlikte psixologiyalıq trenin’ ámeliy psixologiyanıń tarawi sipatında
kórsetiledi. Bunda baylanıs ushın qábiletlilikti anıqlaw ushın qollanıladi. Toparlıq psixologiyalıq
trenin’ tek ǵana sociallıq psixologiyada emes, al keń qollanılatuǵın usıllardan biri. Psixologiyalıq
Trenin’ iskerligi boyınsha jetekshi qánigelerden biri esaplanǵan YU.N. Emelyanovtıń pikirinshe
trenin’ bul adamlardıń hár qıylı jaǵdaylarda ańsat sóylesiw imkaniyatın beretuǵın usıllardan biri
esaplanadı. Buǵan topardaǵı oqıw shınıǵıwların mısal etip keltiriw múmkin. Házirgi kúnge kelip
trenin’ ataması ótken jıllardaǵıdan da keńirek mánige iye bolmaqta. Neyrolingvistika hám
akmeologiya boyınsha jetekshi qániges A.P. Sitnikovtıń pikirinshe: "Trenin’ bul oqıw hám oyın
xızmetin ózinde birlestiretuǵın sintetik antropotexnikalıq usılı esaplanadı." Antropotexnika bul
insannıń óz qábiletlerin tábiyiy túrde rawajlandırıwǵa qaratılǵan process esaplanadı.
Antropotexnikanıń úsh túrli kórinisi bar: oqıw, oqitiw hám oyın. Trenin’ti kóp tarawlarda
qollanıwdıń tiykarǵı sebeplerinen biri bul maqsetlerdi keńeytiw bolıp esaplanadı. Arnawlı
basqarıw trenin’leriniń kóbeyiwi bul jeke ósiw esaplanadı. Psixologiyalıq trenin’ túsinigi sonshelli
keń, ol toparılıq psixoterapiya, psixokorrekciya hám oqitıw menen kesilisedi.
Trenin’niń tiykargı paradigmaları hám ózine tán ózgeshelikleri.
Trenin’ti ózine tán qásiyetleri bul ámeliy psixologiya páninen ajıratıw imkaniyatın jaratadı.
Olar tómendegilerden ibarat:
• topar iskerliginde belgili bir principlerge súyenedi;
• qatnasıwshılarǵa psixologiyalıq járdem beriwge baǵdarlanǵanlıq, bunda járdem tek
trenerden emes, al qatnasıwshılardıń ózlerinen de shıǵıwı múmkin.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
210
• turaqlı gruppanıń bar ekenligi (ádette 7 den 15 ke shekem), 2-5 kún dawamında turaqlı
isleytuǵın gruppa sıpatında
• imarattı shólkemlestiriw hám anıqlastırıw (kópshilik jaģdaylarda bul esitilmeytuģın imarat
bolģanı maqul, qatnasıwshılar kóp waqıtların aylanbadan otırıp ótkeredi);
• topar qatnasıwshıları arasındaǵı múnásibetlerge itibar qaratıw, bunda "usı jerde hám házir"
jaǵdaylarına tiykarlanǵan halda boldı;
• topar iskerliginde aktiv usıllardı qollanıw
• sáwbette erkinlik hám ashıqlıq qatnasıwshılar arasında payda ete alıw zárúr, bunda
qatnasıwshılar psixologiyalıq qáwipsizlikti seziwi kerek boladı.
Trenin’niń kórinisine qarap hár qıylıların kóriwimiz múmkin. Áyne topar menen islesiw
waqtında bul úlken áhmiyetke iye: eki kúnnen baslap bir jilga shekem. Kishi toparlar ishindegi
nizamlılıqlardıń rawajlanıwı trenin’niń tiykargı ózgesheliklerinin biri bolip esaplanadı. Trenin’te
úsh tiykarǵı basqısh bar: baslanǵısh iskerlik, jumıs iskerligi hám juwmaqlawshı iskerlik. Ayırım
jaǵdaylarda bular tómendegishe talqılanadı: "jaqtıń eriwi," "ózgeris," "muzlatıw."
Trenin’ti psixologtıń dúnyaǵa kózqarasına ayrıqsha itibar qaratqan halda ámelge asırıladi.
Trenin’ paradigmaları hár qıylı bolıwı múmkin:
1. Psixologiyalıq trenin’ ózine tán dressirovka usılı bolıp, bunda tásir arqalı ózińiz qálegen
jaǵdaydı keltiriw múmkin, unamsız tásir arqalı kerek emes sózler umıtıladı;
2. Psixologiyalıq trenin’ shınıǵıwǵa uqsaydı, bunıń nátiyjesinde bilim hám kónlikpelerdi
analizlew hám qáliplestiriw múmkin, olar unamlı minez-qulıqlardı qáliplestiriwi múmkin.
3. Psixologiyalıq trenin’ aktiv oqıtıw usılı sıpatında, onıń maqseti psixologiyalıq bilimlerdi
beriw hám bilim hám kónlikpelerdi rawajlandırıw bolıp esaplanadı.
4. Psixologiyalıq trenin’ ózin kórsetiw usılı sıpatında, bunda qatnasıwshılar óz betinshe
sheshimge keledi.
Joqarıda keltirilgen paradigmalar óziniń basqarılıw dárejesinde tómendegishe jaylasqan.
"dressirovkalawshı" ózgerislerdegi juwapkershilikti ózine aladı, topardaǵı túsiniklerge qızıqpaydı
ishki processlerdi esapqa almaydı. "Trener" tek kishi juwapkershiliklerdi esapqa aladı. "Oqıtıwshı"
qatnasıwshılar menen birge islesiw jumısın ámelge asırıwı múmkin, biraq qatnasıwshılarǵa tolıq
juwapkershilikti bermeydi. "Jetekshi" qatnasıwshılardıń ózi ushın juwapkershilikti óz moynına
alıwı múmkin, olardıń shárt-sharayatların jaqsılaydı. Psixologiyalıq trenin’ túsiniginiń túrli
jaǵdayları túrlishe talqılaw imkaniyatın jaratadı. Qánigelerdi túrli atama menen ataw imkaniyatın
beredi: basshı, topar direktorı, ekspert, fasilitator, basqarıwshı hám basqalar.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
211
Durıs, hár qanday trenin’di joqarıda atap ótilgen toparlarǵa bóliw múmkin emes, sebebi
trenin’ aldına túrli wazıypalar qoyılıwı múmkin. kóplegen ádebiyatlarda trenin’ ótkeriwshiniń ornı
trenin’ qanday bolıwın belgileytuǵını atap ótilgen.
Hár qıylı mekteplerde hár qıylı baǵdarlar menen trenin’ler ótkeriliwi múmkin.
Topar dinamikası procesleri.
1."Toparlıq psixoterapiya," "toparlıq psixokorrekciya" hám "toparlıq trenin’" túsinikleriniń
óz ara qatnası.
2.Psixologiyalıq trenin’ haqqında uliwma túsinikler.
3.Trenin’niń tiykargı paradigmaları hám ózine tán ózgeshelikleri.
"Toparlıq psixoterapiya," "toparlıq psixokorrekciya" hám "toparlıq trenin’" túsinikleriniń
óz ara baylanısı.
Toparlıq psixologiyalıq iskerlikte bir qatar atamalar kóbirek qollanıladı. Bular toparlıq
psixoterapiya, psixokorrekciyalıq topar, tájiriybe toparı, trenin’ toparı, aktiv oqıtıw toparı, ámeliy
eksperimental laboratoriya. Kóbinese avtorlar bir gruppanı hár túrli at penen ataydı. Bunıń sebebi,
ámeliy psixologiya jańa pán ekenliginde. Bul pán psixoterapiya hám psixokorrekciya menen
birgelikte dawam etedi. Psixoterapiya, psixokorrekciya, oqitiw arasındaǵı parıqlar bir-birine
baylanıslı boladı. Túrli toparlar ishinde "trenin’ toparı" túsinigi keńirek qollanıladı.
Trenin’ toparları bul arnawlı shólkemlestirilgen topar bolıp, bunda qatnasıwshılar psixolog
basqarıwshı járdeminde intensiv tárizde tájiriybe almasadı, hár bir qatnasıwshıǵa járdem beriwge
háreket etedi.
Psixologiyalıq trenin’ psixolog tásir etetuǵın jańa usıl esaplanıp, psixologiyalıq járdemge
mútáj adamlarǵa psixoterapiya hám psixokorrekciya qılıw imkaniyatın beredi. Bul terminler
arasında ayırmashılıqlar da bar. Psixoterapiya túsinigi bul verbal hám verbal emes emociyaǵa,
pikirge, insandaǵı psixikalıq, nerv hám psixosomatik keselliklerdi kompleksli túrde emlew usılı
bolıp esaplanadı.
Shártli túrde psixoterapiyani klinikalıq baǵdarlanǵan psixoterapiya (mavjud simptomlardı
saplastırıwǵa qaratılǵan) hám shaxsqa baǵdarlanǵan psixoterapiyaǵa (adamlarǵa óz qatnasıqların
ózgertiwge járdem beretuǵın) ajıratıw múmkin.
Psixologiyalıq korrekciya bul psixologiyalıq tásirdi ol yamasa bul psixologiyalıq sistemaǵa
baǵdarlaw bolıp, shaxstıń tolıq rawajlanıwı hám xızmet kórsetiwi esaplanadı.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
212
REFERENCES
1.
Turemuratova, Aziza, Rita Kurbanova, and Barno Saidboyeva. "EDUCATIONAL
TRADITIONS IN SHAPING THE WORLDVIEW OF YOUNG PEOPLE IN FOLK
PEDAGOGY." Modern Science and Research 2.10 (2023): 318-322.
2.
Turemuratova,
Aziza,
and
Kamola
Yoldasheva.
"PSYCHOLOGICAL
CONFIDENTIALITY OF THE FORMATION OF STUDENTS'COLLABORATIVE
SKILLS BASED ON MULTI-VECTOR APPROACHES IN EDUCATION." Modern
Science and Research 4.4 (2025): 262-269.
3.
Turemuratova, Aziza, Shahlo Matmuratova, and Nargisa Tajieva. "THE DEPENDENCE OF
MULTI-VECTOR
APPROACHES
ON
PEDAGOGICAL
METHODS
AND
PSYCHOLOGICAL TRAINING IN IMPROVING STUDENTS'COLLABORATIVE
SKILLS BASED ON THE EDUCATIONAL PROGRAM." Modern Science and Research
4.4 (2025): 50-55.
4.
Turemuratova, Aziza, and Marhabo Kenjayeva. "KO’P VEKTORLI YONDASHUVLAR
ASOSIDA
TALABALARNING
KOLLOBORATIV
KO’NIKMALARINI
RIVOJLANTIRISHNING PSIXOLOGIK TRENING USLUBI." Modern Science and
Research 4.4 (2025): 252-261.
5.
Turemuratova, Aziza, Umida Uzakbaeva, and Dilafroʻz Nuriyeva. "BASIC CONCEPTS OF
FAMILY PSYCHOLOGY AND OVERCOMING PSYCHOLOGICAL PROBLEMS."
Modern Science and Research 4.4 (2025): 104-109.
6.
Begibaevna,
Turemuratova
Aziza.
"RESEARCH
ON
IMPROVING
STUDENTS'COLLABORATIVE
SKILLS
BASED
ON
MULTI-VECTOR
PSYCHOLOGICAL TRAINING APPROACHES."
7.
Begibaevna, Turemuratova Aziza, Kushbaeva Indira Tursinbaevna, and Dawletmuratova
Raxila
Genjemuratovna.
"THE
MAIN
ESSENCE
OF
DEVELOPING
STUDENTS'COLLABORATIVE
SKILLS
BASED
ON
MULTI-VECTOR
PEDAGOGICAL APPROACHES IN MODERN EDUCATION."
8.
Jarilkapovich, Matjanov Aman. "Program Technology for Choosing an Effective
Educational Methodology Based on Modern Pedagogical Research in The Educational
System." CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS 6.02 (2025): 30-33.
9.
Jarilkapovich, Matjanov Aman. "USE OF PEDAGOGICAL METHODS BASED ON THE
MODERN EDUCATIONAL PROGRAM TO INCREASE THE EFFECTIVENESS OF
EDUCATION." European International Journal of Pedagogics 4.06 (2024): 26-33.
2025
APRIL
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 4
213
10.
Turemuratova, Aziza, Rita Kurbanova, and Barno Saidboyeva. "EDUCATIONAL
TRADITIONS IN SHAPING THE WORLDVIEW OF YOUNG PEOPLE IN FOLK
PEDAGOGY." Modern Science and Research 2.10 (2023): 318-322.
11.
Kurbanova, R. J., and B. E. Saidboeva. "
MAKTAB VA OILADA ESTETIK TARBIYANI
SHAKLLANTIRISH
JARAYONIDA
O'QUVCHILARNING
AKSIOLOGIK
DUNYOQARASHINI RIVOJLANTIRISH."
Inter education & global study 9 (2024): 114-121.
12.
Jarasovna, Kurbanova Rita. "The Role of National Values in Shaping the Aesthetic
Worldview of Schoolchildren." International Journal of Pedagogics 5.03 (2025): 55-58.
13.
Asamatdinova, J., and B. Saidboeva. "Diagnosis and Correction of the Development of
Value Orientation in Students in the Process of Moral and Aesthetic Education." JournalNX
9.6 (2023): 274-277.
14.
Muratbayevna, Dauletova Gozal, and Madaminova Nargiza Qurbanbayevna. "BOLANING
RIVOJLANISH DAVRI PSIXOLOGIYASI." Scientific Impulse 1 (2022): 33-35.
15.
Jansulu, Tursinbaeva, and Mambetiyarova Venera. "SOTSIAL PSIXOLOGIYADA
SHAXS MUAMMOSI." (2024).
