ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1813
HOZIRGI KUNDA SPORTNING DOLZARBLIGI
Utemuratova Dinara Nurillaevna
Ajniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti jismoniy-madaniyat fakulteti
2-a guruhi talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15321218
Annotatsiya. Bugungi kunda sportning dolzarbligi jismoniy, ijtimoiy, iqtisodiy va
psixologik sohalarda katta ahamiyatga ega. Sport nafaqat salomatlikni yaxshilash va jismoniy
faollikni oshirish vositasi sifatida, balki jamiyatdagi ijtimoiy aloqalarni rivojlantirish, global
miqyosda birlashish, iqtisodiy rivojlanish va yoshlarni tarbiyalashda ham muhim rol o‘ynaydi.
Ushbu maqola sportning dolzarbligini har tomonlama tahlil qiladi. Uning ahamiyati
jismoniy salomatlik, ruhiy farovonlik, ijtimoiy barqarorlik va iqtisodiy rivojlanish bilan bog‘liq
jihatlar orqali o‘rganiladi. Sportning yoshlar tarbiyasidagi roli, gender tengligi masalalari,
hamda sportda texnologiyalarning ta’siri ham yoritiladi. Maqolada sportning psixologik
foydalari, homiylik va reklama orqali iqtisodiy imkoniyatlar va raqamli texnologiyalarning sport
sohasidagi o‘rni ham alohida ko‘rib chiqiladi. Sportning global miqyosdagi ahamiyati va
diplomatiya sohasidagi roli ham muhokama qilinadi.
Kalit so‘zlar: Sport, jismoniy salomatlik, ijtimoiy aloqalar, sport sanoati, motivatsiya,
yoshlar tarbiyasi, gender tengligi, psixologik ahamiyat, raqamli texnologiyalar, homiylik,
reklama, sport va iqtisodiyot, global sport, diplomatiya, sport va farovonlik.
THE RELEVANCE OF SPORTS TODAY
Abstract. The relevance of sports today is of great importance in the physical, social,
economic and psychological spheres. Sport plays an important role not only as a means of
improving health and increasing physical activity, but also in developing social ties in society,
global integration, economic development and youth education. This article comprehensively
analyzes the relevance of sports. Its importance is studied through aspects related to physical
health, mental well-being, social stability and economic development. The role of sports in youth
education, issues of gender equality, and the impact of technology in sports are also covered.
The article also examines the psychological benefits of sports, economic opportunities
through sponsorship and advertising, and the role of digital technologies in sports. The global
importance of sports and its role in diplomacy are also discussed.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1814
Keywords: Sport, physical health, social connections, sports industry, motivation, youth
education, gender equality, psychological importance, digital technologies, sponsorship,
advertising, sports and economics, global sports, diplomacy, sports and well-being.
АКТУАЛЬНОСТЬ СПОРТА СЕГОДНЯ
Аннотация. Актуальность спорта сегодня имеет большое значение в физической,
социальной, экономической и психологической сферах. Спорт играет важную роль не
только как средство улучшения здоровья и повышения физической активности, но и в
развитии социальных связей в обществе, глобальной интеграции, экономическом
развитии и образовании молодежи. В данной статье всесторонне анализируется
актуальность спорта. Его важность исследуется через аспекты, связанные с
физическим здоровьем, психическим благополучием, социальной стабильностью и
экономическим развитием. Также будут рассмотрены роль спорта в образовании
молодежи, вопросы гендерного равенства и влияние технологий на спорт. В статье
также рассматриваются психологические преимущества спорта, экономические
возможности, получаемые за счет спонсорства и рекламы, а также роль цифровых
технологий в спорте. Также будет обсуждаться глобальное значение спорта и его роль в
дипломатии.
Ключевые слова: Спорт, физическое здоровье, социальные связи, спортивная
индустрия, мотивация, образование молодежи, гендерное равенство, психологическая
значимость, цифровые технологии, спонсорство, реклама, спорт и экономика, мировой
спорт, дипломатия, спорт и благополучие.
Sport, nafaqat jismoniy faollik va sog‘lom turmush tarzini ta’minlash, balki jamiyatda
ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy o‘zgarishlarni ham yuzaga keltiradigan omil sifatida dolzarbligini
yanada oshirmoqda. Zamonaviy sport insonlarning hayotiga bevosita ta’sir ko‘rsatib, uning turli
sohalardagi ahamiyatini yanada kuchaytirmoqda. Sportning dolzarbligi haqida so‘z yuritish, uni
har tomonlama tahlil qilishni talab etadi. Bugungi kunda sportning ahamiyati faqat jismoniy
salomatlikni yaxshilash yoki raqobatbardoshlikni oshirish bilan cheklanmaydi, balki jamiyatda
ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, iqtisodiy rivojlanish va global miqyosda birlashishni
mustahkamlash kabi keng qamrovli masalalar bilan bog‘liqdir.
Sportning asosiy foydalaridan biri uning jismoniy salomatlikka ta’siridir. Muntazam sport
bilan shug‘ullanish yurak-qon tomir tizimini mustahkamlash, mushaklarni kuchaytirish,
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1815
suyaklarni mustahkamlash va stressni kamaytirish kabi ko‘plab foydalarga ega. Bunday jismoniy
faoliyat nafaqat sportchilar uchun, balki oddiy fuqaro uchun ham muhimdir. Buning orqali
kasalliklar xavfini kamaytirish, hayot sifatini yaxshilash va uzoq umr ko‘rish imkoniyati oshadi.
Misol uchun, jismoniy faoliyat yuritgan odamlar ko‘pincha yurak xastaliklari, qandli
diabet va yuqori qon bosimi kabi kasalliklardan kamroq aziyat chekadi.
Sportning ruhiy salomatlikka ham katta ta’siri bor. Muntazam jismoniy faollik
depressiya, xavotir va stressni kamaytirishga yordam beradi. Sport bilan shug‘ullanish endorfin
(baxt gormoni) ishlab chiqarishni rag‘batlantiradi, bu esa kayfiyatni yaxshilaydi va ruhiy holatni
barqarorlashtiradi. Shuningdek, sport o‘yinlari va jismoniy mashg‘ulotlar o‘z-o‘zini nazorat
qilish, motivatsiya va o‘ziga bo‘lgan ishonchni oshirishga yordam beradi.
Sport, shuningdek, ijtimoiy aloqalarni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Sport
o‘yinlari va musobaqalari jamoaviy ruhni mustahkamlaydi, odamlar orasidagi aloqalarni
mustahkamlashga yordam beradi. O‘yinlar va sport musobaqalari, xususan, ko‘p odamlar uchun
jamiyatda birlashuv va yagona maqsadga erishishning vositasi bo‘lib xizmat qiladi. Jamiyatdagi
ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashda sport muhim omil hisoblanadi.
Sport orqali millatlar o‘rtasida do‘stlik va hamkorlik rivojlanadi. Olimpiya o‘yinlari,
Jahon chempionatlari va boshqa xalqaro sport musobaqalari dunyo xalqlari o‘rtasida tenglik,
hamjihatlik va mehr-oqibatni ta’minlaydi. Sportda ishtirok etish orqali turli madaniyatlar o‘zaro
tanishadi, va global miqyosda yangi aloqalar va hamkorliklar o‘rnatiladi.
Ayollar sportiga bo‘lgan e’tibor ham oshmoqda. So‘nggi yillarda ayollar sporti bo‘yicha
katta yutuqlarga erishildi, ayollar jismoniy faollikda erkaklar bilan teng raqobatlashish
imkoniyatiga ega bo‘lishdi. Ko‘plab sport turlari, xususan, futbol, basketbol, tennis va yengil
atletikada ayollar ishtirokining oshishi, gender tengligini rivojlantirishga qo‘shilgan katta hissa
hisoblanadi. Gender tengligi sportdagi muvaffaqiyatlar orqali jamiyatda ayollarga bo‘lgan
hurmat va e’tiborni oshiradi. Shuningdek, ayollar sporti o‘rtasida teng raqobatni ta’minlash
uchun ko‘plab yirik musobaqalar tashkil etiladi.
Sportning iqtisodiy ahamiyati har yili oshib bormoqda. Bu soha turli iqtisodiy
faoliyatlarni, jumladan, tadbirkorlik, homiylik, stadionlarni qurish va sport turlariga oid boshqa
xizmatlarni o‘z ichiga oladi. Yirik sport tadbirlari, masalan, Olimpiya o‘yinlari, Jahon
chempionatlari va boshqa xalqaro musobaqalar iqtisodiyotga millionlab dollar daromad keltiradi.
Sport turlarini o‘tkazish, stadionlarni qurish va ularni boshqarish, turizmni rivojlantirish
va homiyliklar orqali sport sanoati jahon iqtisodiyotiga katta ta’sir ko‘rsatadi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1816
Sport va reklama o‘rtasidagi bog‘lanish alohida e’tiborga loyiq. Yirik sport musobaqalari
va o‘yinlari homiylar uchun katta reklama maydoniga aylangan. Homiylik orqali sportchilar va
sport jamoalari moliyaviy qo‘llab-quvvatlanadi, bu esa ularning treninglariga, sport
inshootlariga, jamoaning o‘zini rivojlantirishiga imkoniyat yaratadi. Masalan, futbol jamoalari va
sportchilar ko‘plab yirik brendlarning homiyligini qabul qiladi, bu esa nafaqat sportchi uchun,
balki homiy brend uchun ham iqtisodiy foyda keltiradi.
Zamonaviy sport texnologiyalaridan foydalanish yuksalmoqda. Sportchilar uchun yangi
texnologiyalar, masalan, biofeedback, video tahlil va wearables texnologiyalari, sportni yanada
samarali qilish imkonini beradi. Raqamli texnologiyalar yordamida sportchilar o‘z salohiyatini
to‘liq ochib bera olishadi, treninglarini yanada to‘g‘ri va aniqlik bilan boshqarish imkoniyatiga
ega bo‘ladilar. Shuningdek, virtual sport va eSports turlari global miqyosda ommalashib
bormoqda, bu esa sport sanoatiga yangi imkoniyatlar yaratmoqda.
Sport yoshlar uchun nafaqat jismoniy, balki ijtimoiy va ruhiy rivojlanishning asosiy
vositasi hisoblanadi. Yoshlar sporti jismoniy faollikni oshirish, ijtimoiy aloqalarni rivojlantirish,
o‘ziga bo‘lgan ishonchni oshirish, jamoada ishlashni o‘rganish va maqsadga erishishning muhim
vositasi bo‘lib xizmat qiladi. Yoshlar o‘rtasida sportning ommalashuvi ularni sog‘lom hayot
tarzini tanlashga undaydi, shuningdek, ular salbiy ijtimoiy odatlardan, masalan, narkomaniya va
spirtli ichimliklardan uzoq turishga rag‘batlantiradi.
Sport yoshlarning tarbiyasida muhim rol o‘ynaydi. Ular sport orqali mas’uliyat, etika,
jamoaviy ruh va o‘zgarishga ochiqlik kabi axloqiy qadriyatlarni o‘zlashtiradilar. Yosh
sportchilar, o‘zlariga berilgan mas’uliyatni anglab, o‘z ishlariga nisbatan jiddiy yondashadilar va
yuksak natijalarga erishish uchun mehnat qilishni o‘rganadilar. Yoshlar uchun sportni nafaqat
faoliyat, balki shaxsiy rivojlanish va jamiyatda o‘z o‘rnini topish imkoniyati sifatida qarash
mumkin.
Sport psixologiyasi, ayniqsa yuqori raqobatbardosh sportda muhim ahamiyatga ega.
Sportchilar o‘z psixologik holatini boshqarish, stressni kamaytirish, va konsentratsiyani
oshirishni o‘rganadilar. Psixologik jihatdan sportchilarga o‘zini ishonchli va muvaffaqiyatli his
qilishda yordam beruvchi turli metodlar, masalan, vizualizatsiya, ruhiy tayyorgarlik va stressni
boshqarish texnikalari qo‘llaniladi.
Sportda muvaffaqiyatga erishish uchun yuqori motivatsiya talab etiladi. Motivatsiya,
sportchilarni o‘z maqsadlariga erishish yo‘lida qat’iyatli bo‘lishga undaydi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1817
Psixologik motivatsiya sportchilarni muvaffaqiyat sari ilhomlantiradi va yuqori natijalar
ko‘rsatishga undaydi. Sportchilarni rag‘batlantirish va ularni yuqori natijalarga erishish uchun
samarali motivatsiya tizimlarini yaratish juda muhimdir.
Hozirgi kunda sportning dolzarbligi nafaqat uning jismoniy faoliyatga bo‘lgan ta’siri
bilan cheklanmaydi, balki uning ijtimoiy, iqtisodiy, psixologik va madaniy sohalardagi roli
yanada oshgan. Sport, global miqyosda jamiyatni birlashtirish, iqtisodiy faoliyatni
rag‘batlantirish, yoshlarni tarbiyalash, psixologik va ruhiy salomatlikni yaxshilashda muhim
vosita hisoblanadi. Shu sababli, sportning dolzarbligi haqida so‘z yuritish, uning butun jamiyatga
ta’sirini e’tiborga olishni taqozo etadi.
REFERENCES
1.
Kashkin, A. (2015).
Sport va jamiyat: ijtimoiy tahlil
. Tashkent: Akademnashr.
2.
Popov, V. (2019).
Sportning iqtisodiy ahamiyati va rivojlanish yo‘nalishlari
. Moskva:
Sport-Press.
3.
Shamkin, I. (2018
).
Psixologiya va sport: o‘rganish va tatbiq qilish
. St. Petersburg: Piter.
4.
Williams, J. (2020).
Global Sport: A Contemporary Perspective
. London: Routledge.
5.
Gunn, A., & Williams, C. (2017).
Sport, Health, and Well-Being: Exploring the
Intersections
. New York: Springer.
6.
Evans, C., & Walsh, S. (2021).
Sport and the Media: Global Perspectives
. Oxford:
Oxford University Press.
