ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
577
ВОЛЕЙБОЛ МАШҒУЛОТЛАРИДА ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАР,
ТЕХНИК-ТАКТИК ХАРАКАТЛАРНИНГ РИВОЖЛАНИШИ
Каттаев У.Б.
ЎзДЖТСУ., Мустақил изланувчи.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17468527
Аннотация.
Мазкур мақолада спорт машғулотларида Волейболчиларнинг техник-
тактик харакатларнинг ривожланиш
даражасини тиклаш воситалари ҳақида сўз
боради. Мақола давомида асосли фикр ва мулоҳазалар бериб ўтилган.
Калит сўзлар:
Педагогик воситалар,спорт машғулотлари,педагогик услубиятлар
ѐш волейболчиларнинг спорт маҳорати ҳусусиятларини аниқлаш, куч,тезкорлик,
чидамкорлик, эпчиллик каби сифатларни ривожланиш даражаси
.
PHYSICAL QUALITIES IN VOLLEYBALL EQUIPMENT, TECHNICAL AND
TACTICAL MOVEMENTS.
Abstract.
This article talks about the means of restoring the level of development of
technical and tactical movements of football players during sports training. Reasonable opinions
and comments are given throughout the article.
Key words:
Pedagogical tools, sports training, pedagogical methods, determination of
sports skill characteristics of football players, level of development of qualities such as strength,
speed, endurance, dexterity.
РАЗВИТИЕ ФИЗИЧЕСКИХ КАЧЕСТВ И ТЕХНИКО-ТАКТИЧЕСКИХ ДЕЙСТВИЙ
В ВОЛЕЙБОЛЬНОЙ ТРЕНИРОВКЕ.
Аннотация.
В статье рассматриваются средства восстановления уровня
развития технико-тактических действий волейболистов в процессе спортивной
тренировки. В статье представлены основные положения и положения.
Ключевые
слова:
Педагогические
средства,
спортивная
тренировка,
педагогические методы, определение особенностей спортивного мастерства юных
волейболистов, уровня развития таких качеств, как сила, быстрота, выносливость,
ловкость.
Кириш
. Ўзбекистонда Волейбол ривожига катта аҳамият берилмоқда. Ўзбекистон
Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан оҳирги йилларда бир қатор қарор ва
фармонлар қабул қилинди: “Ўзбекистон Республикасида Волейболни янада
ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида” (18.03.1993 й), “Ўзбекистонда Волейболни
ривожлантиришнинг ташкилий асослари ва принципларини тубдан такомиллаштириш
чоралари тўғрисида” (17.01.1996й), “Ўзбекистонда Волейболни ривожлантириш
Жамғармаси фаолиятини яхшилаш ва уни қўллабқувватлаш чоралари тўғрисида”
(06.07.1999й). 2006 йил Ўзбекистон республикаси Президенти И.А.Каримов томонидан
“Ўзбекистонда Волейболни ривожантириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”
фармон имзоланди. Унда, оҳирги йилларда Волейбол бўйича Миллий чемпионатлар
обрўси ва даражасини ошириш бўйича ишлар етарлича олиб борилмаѐтганлиги, юқори
малакали ва спорт заҳиралари тайѐргарлигини ташкил этиш ва мазмунига етарли
даражада аҳамият берилмаѐтганлиги баѐн этилган. Ўкув-машғулот жараѐни ва
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
578
вилоятларда болалар-ўсмирлар жамолалари орасида мусобақаларни паст даражада ташкил
этиш, алоҳида ҳудудларда жисмоний тарбия ва спорт бўлимлари ишининг яхши йўлга
қўйилмаганлиги билан боғлиқдир. Бундай камчиликлар белгиланган, давлат даражасидаги
юқорида баѐн этилган хужжатлар, Волейбол ривожи учун имконият яратмоқда.
Ёш спортчиларни спортнинг ўйин турларига танлаш ва мўлжаллаш услубиятига
бағишланган спорт амалиѐти тажрибалари ва тадқиқотлар, янги, анча самарали услубий
йўлларни топишни талаб қилади.
Маълумки, спорт иқтидори ташҳиси ҳали ўз такомиллашувидан жуда узоқдадир.
Айни вақтда, спорт курашларида рақобатни ошиб бориш тенденцияларини
тавсифловчи, спортни ривожланитириш замонивий босқичлари, илм-фан олдига
келгусида спортчиларни танлаш ва уларнинг тайѐргарлигини баҳолаш услубиятлари
самарадорлигини ошириш зарурияти тўғрисидаги саволларни кескин қўймоқда.
Замонавий талаблар даражасидаги юқори спорт натижаларига эришиш, Волейбол
билан шуғулланиш истагидаги ҳар бир бола учун осон эмас. Ўзбекистоннинг етакчи
Волейболчиларининг биографиясини ўрганиш шуни кўрсатдики, улар спорт йўлининг
аввалида ўз тенгдошларидан аниқ сифат ҳусусиятлари билан ажралиб турганлар: яхши
жисмоний ривожланиш, анча такомиллашган координация ҳаракатлар, фикрлаш тезлиги
ва жасурлик. Бундай сифатлар сақланиб қолган ва Волейболчининг келгуси спорт
такомиллашув фаолиятида мақсадга интилиш, меҳнатсеварлик, қатъият ва матонатни
мунтазам тарбиялаш билан уйғунлашиб юқори натижаларга эришиларига замин яратган
(Г.Красницкий, Б.Абдураимов, М.Ан, В.Федоров, Л.Хадзипанакис, М.Косимов).
Янгидан то спорт устаси даражасигача етакчи Волейболчиларнинг босиб ўтган
йўллари 6 – 9йил. Замонавий Волейбол атлетик ўйин ҳсобланади. Ўйин ҳаракатларининг
юқори темпи, вазиятларнинг тез ўзгариши, тўп учун курашда бевосита рақиб билан
мулоқот, тактик вазифаларни ечишдаги чегараланган вақт, ҳаяжон ва унинг бошқа
ҳусусиятлари Волейболчининг ҳаракат, функционал ва руҳий ҳолатига катта талаб
қўяди.
Шунинг учун Волейбол билан шуғулланиш учун болаларни танлаш
мумаммоларини, боланинг ҳаракат, функционал ва руҳий фаолиятининг турли
томонларини, уларнинг спорт маҳоратини шакллантириш жараѐнидаги мустақил
ривожланиш ҳусусиятларини тўлиқ ўрганмасдан ҳал қилиб бўлмайди.
Шуни ҳам алоҳида таъкидлаб ўтиш лозимки, танлаш – бу бир лаҳзалик синов
эмас, балки тадқиқотнинг педагогик, психологик, тиббий-биологик услубиятларини
қўллаш билан Волейболчиларни спорт такомиллашувини турли босқичларда амалга
ошириш тадбирларини кўп қирралилигини назарда тутувчи қатъий ўйланган кўп
босқичли тизимдир.
Педагогик услубиятлар ѐш Волейболчиларнинг спорт маҳорати ҳусусиятларини
аниқлаш, куч, тезкорлик, чидамкорлик, эпчиллик каби сифатларни ривожланиш
даражаси ва уларнинг ўзаро алоқасини ўрганишга имкон беради.
Тиббий-биологик услубиятлар, болаларнинг функционал ҳусусиятлари ва
тизимларини ўрганиш, уларнинг олий асаб тизими фаолиятининг индивидуал
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
579
ҳусусиятларини аниқлаш, морфологик кўрсаткичларни тавсифлаш ва баҳолаш учун жуда
муҳим.
Психологик услубиятлар, Волейболчиларнинг тезкор (тактик) фикрлаш
ҳусусиятларини, ўйинчиларнинг жамоадаги психологик мослашуви, уларнинг
эмоционал барқарорлигини аниқлашга ѐрдам беради.
Илмий-услубий адабиѐтлар таҳлили ва педагогик тажрибалар шуни кўрсатадики,
ҳозирги пайтда танловнинг икки услуби қўлланлади:
Биринчи – мураббий янгиларни бир-бири билан учрашув ўтказадиган икки
жамоага бўлади. Ўйин мобайнида, у болалар ҳаракатини кузатиб, улар орасидан энг
ақлли, тез фикрловчи, эпчил ва фаол болани ажратиб олади. Шундан сўнг, табиий
саралаш ва ўкув гуруҳини тўлдириш билан тайѐргарликнинг бошланғич босқичи
бошланади.
Иккинчи – ўйин ҳаракатларини эксперт баҳолашга қўшимча тестлар қўлланилади:
тури бўлакларга югуриш, сакраш машқлари, содда техник усуллар: - аниқлик ва
узоқликки тўпга зарбалар, тўп узатишлар, тўпни олиб юриш ва ҳак. Кўпгина бундай
тестларнинг башоратли ахборотлли паст бўлиши аниқланган, чунки янгилар – бу умуман
ҳаракат тажрибалари турлича бўлган болалардир. Шундай қилиб, танлов вақтида
боланининг ўз ҳаѐтидаги ўзлаштирган билим ва кўникмалари баҳоланади. Негизида
болаларнинг Волейболга нисбатан истиқболлари ҳақида башорат қилувчи,
имкониятларини баҳолаш керак.
Шунинг учун, танлов қуйидаги аниқ талабларга мос келиши лозим:
-
улар башорат ахборотлиликка эга бўлишлари керак;
-
ишончли бўлишлари;
-
ўлчовларнинг стандартлаштирилган тизимига эга бўлишлари;
-
ундаги натижалар баҳолаш тизимига эга бўлишлари; - қўлланилиши осон ва содда
бўлиши керак.
Ишнинг мақсади
-
спорт мўлжалининг ташкилий ва услубий жиҳатларини
ҳисобга олиб, ѐш спортчилар тайѐргарлик тизимини келгусида такомиллаштириш ҳамда
Волейбол бўйича БЎСМда ѐш истиқболли Волейболиларни тановининг самарали
услубиятларини ишлаб чиқиш.
Тадқиқот фарази
.
9-11 ѐшли болаларнинг жисмоний тайѐргарлик ва
морфофункционал тавсифлари бўйича спорт мўлжали ахборотли мезонларини
аниқлаш, услубиятни ишлаб чиқишга ва ѐш Волейболчиларнинг махсус тайѐргарлигини
баҳолаш учун меъѐрий талабларни аниқлашга ѐрдам бериши фараз қилинди. Буларнинг
барчаси спорт заҳираларининг ўкувмашғулот жараѐнини ва тайѐргарлик сифатини
яхшилаш имкониятини беради.
Тадқиқот предмети
–
спорт мактаблари ўкув-машғулот гуруҳларида ѐш
Волейболчиларнинг истиқболли мезонлари ҳисобланди.
Тадқиқот ҳажми
.
Ёш спортчиларни уларнинг педагогик ва биологик тавсифлари
асосида баҳолаш мезонлари.
Илмий янгилик
қуйидагилардан иборат:
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
580
-
жисмоний тайѐргарлик кўрсаткичлари ва морфофункционал тавсифларнинг
башоратлилик аҳамияти очиб берилди;
-
спорт мактаблари ўкув-машғулот гуруҳларига ѐш спортчиларни қабул қилиш
учун меъѐрий талаблар аниқланда ва назорат-ўтиш меъѐрлари ишлаб чиқилди;
-
спорт мактаблари ўкув-машғулот гуруҳларида Волейбол билан шуғулланиш учун
болаларни танлаш мезонларининг самарадорлиги
асосланди;
Амалий аҳамияти
. Тадқиқот натижалари спорт мактабларида қўлланилиши
мумкин:
-
ѐш спортчиларни индивидуал ҳусусиятларини комплекс баҳолаш учун;
-
бошланғич танлов ва бошланғч спорт ихтисослиги босқичида спорт
муваффақиятларини бошорат қилиш учун;
-
жисоний тарбия институти талабалари учун ѐш спортчиларни Волейбол
гуруҳларига танлаш муаммолари бўйича курс маърузаларини тузишда;
- қўшимча таълим муассалари ишларини тартиблаштирувчи дастуриймеъѐрий
хужжатларни тузишда.
Болаларда спортда аҳамиятли сифатларни, уларнинг ривожланиш даражаси ва
усиш темпини очиб берилиши, Волейбол билан шуғулланиш учун истеъдодни баҳолаш
мезонларини аниқлашда асос бўлиб хизмат қилади;
-
спорт мактаблари ўқув-машғулот гуруҳларида таълим йили бўйича Волейбол
билан шуғулланиш учун ишлаб чиқилган меъѐрий талаблар, спорт тайѐргарлигининг ҳар
бир босқичида педагогик назоратни тўғри амалга оширишга имкон беради;
-
тавсия қилинган, Волейбол билан шуғулланиш учун болаларини дастлабки танлов
услубияти, жисмоний сифатларни ўсиш даражаси ва балоғат кайфияти мезонлари бўйича
уларнинг истиқболларини тўғри баҳолаш учун, 2-3 йил мобайнида ярим йиллик оралиқ
билан дастлабки ва такрорий тажрибалар ва текширувларни назарда тутади.
1-жадвал.
10-11 ёшли Волейболчилар учун Волейбол ўйин техникаси ва жисмоний
тайёргарлик бўйича меъёрлар.
№
Тестлар
10 ѐш
11ѐш
Майдон ўйинчилари ва дарвоза учун умум жисмоний тайѐргарлик бўйича
1
30 м югуриш (сония)
5.2
5.0
2
Жойдан узунликка сакраш (см)
160
170
3
Жойда уч карра сакраш (см)
450
460
Махсус жисмоний тарбия бўйича
1
Тўпни узоққа ташлаб бериш-аут (м)
12
13
2
“Восьмерка” тест (сония)
18.0
17.0
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
581
Волейбол ўйин техникаси
1
Жоглѐрлик ва тўп узатиш
9б
9б
2
Тўп олиб юриш ва дарвозага зарбалар
18б
18б
3
Тўпни олиб юриш ва аниқ тушишга узун узатиш
18б
18б
4
Тўпни қисқа узатиш (30 сония ичида)
25
25
2-жадвал.12-13 ёшли Волейболчилар учун Волейбол ўйин техникаси ва жисмоний
тайёргарлик бўйича меъёрлар.
№
Тестлар
12 ѐш
13ѐш
Майдон ўйинчилари ва дарвоза учун умумий жисмоний тайѐргарлик бўйича
1
30 м югуриш (сония)
4,8
4,6
2
Жойдан узунликка сакраш (см)
180
200
3
Жойда уч карра сакраш (см)
520
560
Махсус жисмоний тарбия бўйича
1
Тўпни узоққа ташлаб бериш-аут (м)
14
15
2
“Восьмерка” тест (сония)
16,0
15,0
Волейбол ўйин техникаси
1
Жоглѐрлик ва тўп узатиш
9б
9б
2
Тўп олиб юриш ва дарвозага зарбалар
18б
18б
3
Тўпни олиб юриш ва аниқ тушишга узун узатиш
18б
18б
4
Тўпни қисқа узатиш (30 сония ичида)
25
25
Дарвозабон учун
1
Узоқликка ва аниқликка қўлдан тўпга зарба (м)
-
30
2
Сакрашда осилган тўпни мушт билан уриш (см)
-
45
3
Тупни узоқликка узатиш (м)
-
3-жадвал.14-15 ёшли Волейболчилар учун Волейбол ўйин техникаси ва жисмоний
тайёргарлик бўйича меъёрлар
.
№
Тестлар
14 ѐш
15ѐш
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
582
Майдон ўйинчилари ва дарвоза учун умумий жисмоний тайёргарлик бўйича
1
30 м югуриш (сония)
4,3
4,2
2
Жойдан узунликка сакраш (см)
220
225
3
Жойда уч карра сакраш (см)
600
4
Жойда беш карра сакраш (м)
-
12,00
Махсус жисмоний тарбия бўйича
1
Тўпни узоққа ташлаб бериш-аут (м)
17
19
2
“Восьмерка” тест (сония)
14,5
14,2
Волейбол ўйин техникаси
1
Жоглѐрлик ва тўп узатиш
9б
9б
2
Тўп олиб юриш ва дарвозага зарбалар
18б
18б
3
Тўпни олиб юриш ва аниқ тушишга узун узатиш
18б
18б
4
Тўпни қисқа узатиш (30 сония ичида)
25
25
Дарвозабон учун
1
Узоқликка ва аниқликка қўлдан тўпга зарба (м)
34
38
2
Сакрашда осилган тўпни мушт билан уриш (см)
50
55
3
Тупни узоқликка узатиш (м)
24
26
4-жадвал
.
16-17 ёшли Волейболчилар учун Волейбол ўйин техникаси ва жисмоний
тайёргарлик бўйича меъёрлар.
№
Тестлар
16 ѐш
17ѐш
Майдон ўйинчилари ва дарвоза учун умумий жисмоний тайёргарлик бўйича
1
30 м югуриш (сония)
4,1
4,1
2
Жойдан узунликка сакраш (см)
240
250
3
Жойда уч карра сакраш (см)
-
-
4
Жойда беш карра сакраш (м)
12,50
13,00
Махсус жисмоний тарбия бўйича
1
Тўпни узоққа таўлаб бериш-аут (м)
21
23
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
583
2
“Восьмерка” тест (сония)
14,0
13,5
Волейбол ўйин техникаси
1
Жоглѐрлик ва тўп узатиш
9б
9б
2
Тўп олиб юриш ва дарвозага зарбалар
18б
18б
3
Тўпни олиб юриш ва аниқ тушишга узун узатиш
18б
18б
4
Тўпни қисқа узатиш (30 сония ичида)
25
25
Дарвозабон учун
1
Узоқликка ва аниқликка қўлдан тўпга зарба (м)
40
43
2
Сакрашда осилган тўпни мушт билан уриш (см)
58
60
3
Тупни узоқликка узатиш (м)
30
32
Хулоса.
Шундай қилиб, Волейболда танлов муаммоларига бағишланган ишларни
ўрганиб чиқиб шундай ҳулосага келиш мумкин, айни пайтда спорт назарияси ва
амалиѐтида илмий асосланган ѐш Волейболчиларни спорт танлов услубияти мавжуд. Иш
таҳлили шуни кўрсатадики, танлов услубиятлари самарадорлигини тадқиқ этиш ўрта
мактаб ѐши (2,38,48) ва қисман катта ѐшдаги ўқувчилар (28,30) гуруҳларида ўтказилган.
Бу
албатта,
махсус
базавий
тайѐргарлик
босқичида
Волейболчилар
имкониятларини башоратлашга ѐрдам беради. Шу вақтнинг ўзида, бирламчи танлов
саволларига бағишланган тадқиқот ишлари жуда кам. Албатта, ўйин ривожининг
замонавий ғоялари, болаларни Волейбол билан эрта таништириш бирламчи муаммо
сифатида ўртага ташланмоқда.
Махсус адабиѐтлар таҳлилишуни кўрсатадики, ѐш Волейболчиларда юқори
аниқликда спорт натижаларини башорат қилишга ѐрдам берадиган ривожланиш даражаси
ҳамда сифатларга эга. Уларга қуйидагилар киради: тезкорлик ва тезкор-куч сифатлари;
координация ҳусусиятлари, техник усулларни ўзлаштирилиш темпи ва сифати;
Волейболчилар эҳтимолдаги фаолият самарадорлигини аниқловчи психологик
тавсифлар; мусобақа фаолияти тавсифи.
Танлов самарадорлигининг энг муҳим кўрсаткичи-бу амалиѐтда унинг кенг
қўлланилишидир. шуни ҳам таъкидлаб ўтиш керакки, тўпланган тадқиқот маълумотлари
амалиѐтга киритилмаган назарий фикрлар ҳисобланади. Спорт ҳусусиятлаи муаммолари,
индивидуал фарқланиш муаммолари билан чамбарчас боғлиқдир. Индивидуал балоғатга
етиш темпи (биологик ѐш), боланинг саматик типи в унинг ривожланиш вариантларини
ҳисобга олиш ҳам жуда муҳим.
Юқорида баѐн этилганлардан келиб чиқиб, қуйидагича ҳулоса қилиш мумкин,
оҳирги ўттиз йилда бажарилган тадқиқот натижалари асосида, спорт танлови назарияси
ва услубияти бўйича бир қатор исботланган тушунчалар шаклланган.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 10 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
584
Фойдаланилган адабиётлар.
1.
Kazakov R. T. et al. MULTIMEDIA SYSTEMS AND DISTANCE LEARNING
TECHNIQUES IN SPORTS SOX //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9.
– С. 99-105.
2.
Kazakov R. T., Rasulov Q. Q. TRAINING IN INTERNATIONAL WRESTLING
TECHNIQUES AND TACTICS //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. –
С. 180-186.
3.
Yusupova N. R. SOCIO-GENDER ASPECTS OF MODERN WOMEN'S SPORTS
//Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 9. – С. 118-124.
4.
Kazakov R. T. THE MAIN PHYSICAL QUALITIES OF ATHLETES //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 6. – С. 719-725.
5.
Kazakov R. THE METHOD OF IMPROVING PHYSICAL AND SPECIAL PHYSICAL
FITNESS INDICATORS OF SHORT-DISTANCE RUNNERS //Журнал иностранных
языков и лингвистики. – 2023. – Т. 6. – №. 2.
6.
Казоқов Р.Т.,Абдиев Б.С.,Джўрабаев А.М., Бўриев Б.Ў.Спортчилар тайёрлаш
тизимини бошқарув асослари турлари.//''OMMAVIY SPORT TADBIRLARINI
TASHKIL
ETISH:
MUAMMOLAR,
TENDENSIYALAR
VA
ISTIQBOLLAR''ЎзДЖТСУ, 1, 530-538
7.
Kazoqov R., Joʼraqoʼziev O., Eshpoʼlatov S. ҚИСҚА МАСОФАГА ЮГУРУВЧИ
СПОРТЧИЛАРНИНГ МАШҒУЛОТ ДАВРЛАРИНИ ТУЗИЛИШИ //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 4. – С. 5-11.
8.
Qutlimurodov I. X., Kazoqov R. T., Bo'ronov A. B. FUTBOLDA INNOVATSION
TEXNOLOGIYALARNI QO'LLASH //Академические исследования в современной
науке. – 2023. – Т. 2. – №. 11. – С. 111-117.
9.
Р.Т Казоқов, Ш.Қ Бекназаров, Ибодов, А. И.Волейболчиларнинг антропометрик
ўлчамлари ва тезлик сифатлари орасидаги корреляциясини ўрганишда акт дан
фойдаланиш.,Тиббиёт ва спорт 1 (10), 27-30.
10.
Казоқов Р. Т., Расулов А. Ғ., Бўронов А. Б. СПОРТ МАКТАБЛАРИ ЎКУВ-
МАШҒУЛОТ
ГУРУҲЛАРИДА
ЁШ
ВОЛЕЙБОЛЧИЛАРНИ
ТАНЛОВ
УСЛУБИЯТЛАРИНИ АСОСЛАШ //Академические исследования в современной
науке. – 2023. – Т. 2. – №. 15. – С. 38-46.
11.
Kazoqov R. T., Bo'ronov A. B. SPORTDAGI DOLZARB YANGILIKLAR
//Академические исследования в современной науке. – 2023. – Т. 2. – №. 15. – С. 47-
56.
