AYOLLAR MEXNAT MIGRATSIYASINING TARIXIY VA
NAZARIY ASOSLARI
Rabiyev Bobomurod
(a)
Ergashev Elyorbek Shodmonovich
(b)
(a)
Andijon davlat universiteti. "Oila va gender" ilmiy-tadqiqot instituti
doktoranti
(b)
va Agrotexnologiyalar Instituti qoshidagi akademik litsey tarix fani
Qabul qilingan: 04.04.2024
Qayta qabul : 9.04.2024
Saytda mavjud : 1.05.2024
Muallif (lar)
*B.Rabiyev
E.E.Ergashev
*Muallif bilan aloqa
https://orcid.org/0009-0001-2036-179X
Muallif. B.Rabiyev va boshqalar
UNIVERSAL xalqaro ilmiy jurnal
https://universaljurnal.uz/index.php/jurnal
Maxfiylik bayonoti
Materialni istalgan vosita yoki formatda nusxalash va
qayta tarqatish hamda maqoladan
satish sharti bilan istalgan
maqsadda foydalanish mumkin.
ANONTATSIYA
Kishilik jamiyatida xar bir xodisa
kelib chiqish tarixiga ega, jumladan
ijtimoiy-iqtisodiy jaryonlar xam. YEr
shari doim xarakatda
kabi,
insonlar xam qadim zamonlardan beri ov
uchun, yangi yerlarni kashf qilish uchun
xamda kundalik turmush tarzni yaxshilash
uchun turli joylarga
yurishgan bu
esa fanda migratsiya deb nomlandi.
Makolada ayollar migratsiyasi va ayol uy
xizmatchilari migratsiyasi mintaqalar
.
KALIT
Migratsiya, uy
ishlari
migratsiyasi, BMT malumotlari, Osiyo
mamlakatlari, Afrika davlatlari.
Universal International Scientific Journal
2024, 1(1)
Universal Xalqaro Ilmiy Jurnal
Jurnalning bosh sahifasi:
https://universaljurnal.uz
Universal International Scientific Journal
2024, 1(1)
-
:
,
-
.
,
,
.
-
.
.
,
,
,
,
HISTORICAL AND
THEORETICAL FACTS OF FEMALE
LABOR MIGRATION
Abstract:
Every phenomenon in
human society has a history of occurrence,
including socio-economic trends. Since the
earth is constantly moving, since ancient
times people have moved to different
places to hunting, discover new lands and
improve their daily lives, and this is called
migration in science. The article examines
the migration of women and the migration
of female housekeepers by region.
Keywords
. Migration, household
migration, UN data, Asian countries,
African countries
KIRISH
Iqtisodiyotning xalqarolashuvi, va
mamlakatlarning
notekis
rivojlanishi,
dunyo,
mehnat
migratsiyasi
misli
ijtimoiy-iqtisodiy
va
hodisaga
bir necha
yilliklar
davomida
barqaror
mehnat migratsiyasi yangi mehnat
bozori va asosan muhojirlar bilan
taqsimlanishiga olib keldi.
Aholi migratsiyasi- bu inson
hayotining barcha ijtimoiy-iqtisodiy
hodisa. Bu hududlarning iqtisodiy
va atrof-muhitni
Qoida tariqasida, migratsiya
jahon
iqtisodiyotidagi
iqtisodiy
vaziyatning
, yangi mehnat
bozorlari,
iqtisodiy
va bandlikning yangi
turlarining shakllanishi bilan
.
ortib bormoqda, ayollarning mehnat
migratsiyasiga
jalb
etilishining
ijtimoiy-iqtisodiy
oqibatlari
xam
mavju
, ham
ijtimoiy darajada
chiqilishi
mumkin.
ayollar uchun
mehnat migratsiyasi ijobiy jihatini
olsak yangi tenglik dunyosiga eshik
ochadi, bu yerda ular zulm va
kamsitishlardan aziyat chekmaydilar.
Shuningdek iqtisodiy erkinlikni
taminlaydi,
qabul
qiluvchi
mamlakatlarga
kelsak,
ishchi
ayollarning
mexnat
faoliyati
davlatlarga foyda keltirib ularning
hayot
sifatini
tom
.
Universal International Scientific Journal
2024, 1(1)
TADQIQOT METODLARI.
ADABIYOTLAR SHARHI
Xalqaro qonunlarga
inson
huquqlari
qaratilgan bir qator
muhim hujjatlari mavjud. Ulardan
nafaqat
fuqarolar
va
migrantlarga
fuqaroligi
shaxslarga ham
tegishli.
Birlashgan
Millatlar
Tashkilotining
tegishli
hujjatlariga
quyidagilar kiradi:
1. Inson huquqlari umumjahon
deklaratsiyasi 1948 yil.
2. Barcha mehnat migrantlari va
ularning oila azolarining huquqlarini
himoya
qilish
xalqaro
konvensiya 1990 yil.
3.
Irqiy
kamsitishning
barcha
shakllariga barham berish
xalqaro konvennsiya 1965 yil.
4. Ayollarga nisbatan kamsitishning
barcha
shakllariga
barham
berish
konvensiya 1979 yil[1].
STATISTIK
VA ULARNING TAHLILI
Ayollar
mexnat
migratsiyasi
zamonaviy iqtisodiyotning ajralmas qismi
xisoblanadi. BMT ning malumotlariga
-yildan to xozirgacha ayollar
migratsiya oqimi rivojlanib kelmokda.
1960- yilda xar yuz erkakga 47 ta ayol
ularni
miqdori ortib borgan, 1990- yilda 48 ta,
2000- yilga kelib 49 taga oshgan.
2005- yilda ayol migrantlar umumiy
migrantlar sonini deyarli yarmini tashkil
etdi 49.6% foiz.Rivojlangan davlatlarda
ishchilar orasida migrant ayollar ulushi
rivojlanayotgan
mamlakatlarda esa 45.5% foiz, Fors
muxojirlar sonini 29% foizini tashkil
etadi[1].
Osiyoda
ayollarning migratsiyasi yerkaklar
migratsiyasidan oshib ketdi. Aksariyat
hollarda ayollar Sharqiy Osiyo, yaqin
Sharq va boshqa mintaqalardagi
mamlakatlarga
mustaqil
ravishda
. Ayol
mehnat muhojirlarini jalb qilishning
asosiy markazlari
Osiyoda,
shuningdek Sharqiy va Janubi-Sharqiy
Osiyo mamlakatlarida joylashgan.
Ushbu ikkala mintaqada ham barcha
xalqaro migrantlar orasida migrant
ayollarning
ulushi
1980-
yildan
boshlab tez
boshladi.
1990-
xar yili taxminan 800 ming osiyolik
ayollar yaqin sharqning rivojlangan
mamlakatlariga
uy
ishlariga
yordamchi sifatida ishlash uchun
[2].
2- jaxon urushidan keyin 1950-
yillardan boshlab shimoliy Amerika
aksariyati
yevropalik
malakali
nomlangan[3].
Afrikaning
iqlim
sharoiti
kasalliklar
unumdor
yerlarning
kamligi ochlik tabiiy sharoit va boshqa
ijtimoiy-iqtisodiy
va
siyosiy
mexnat
m
-yilda 17 mln ayol
migrant orasida 47 % foizi afrikalik
-yilda
esa 42% foiz bu mexnat muxojirlari
Universal International Scientific Journal
2024, 1(1)
asosan YEvropa va Shimoliy Amerika
xududlarida mexnat qilishgan.[4]
Tarixdan malumki YEvropaning bir
qancha rivojlangan davlatlari jumladan
Ispaniya, Portugaliya, Buyuk Britaniya,
mustamlakalarini barpo etgan. Xozirga
bu esa ayollarning YEvropa davlatlariga
erkin migratsiya qilish imkonini beradi.
Misol
uchun
Fransiyada
Senegal
shaxarlarida taxsil olgan xamshiralar soni
ortib bormoqda. Shuningdek Nigeriyadan
Saudiya Arabistonga, Gana, Janubiy Afrika
va Zimbabedan Kanada, Angliya Aqshga
Ayollar
migratsiyasini
xududlar
kesimida taxlil kilinganda, tarixdan arab
mintaqalaridan ishchi ayollar boshka
joydan xududlardan kelgan muxojirlardan
ijtimoiy-diniy
meyorlarni
saqlanib
kolganligidadir. Ammo xozirga kelib diniy
erkinlik
(tolerantlik)
xalol
oziq-
ovqatlarning
mavjudligi
tufayli
arab
davlatlaridan xam ayollar migratsiya uchun
xorijiy davlatlarga chiqmoqda.
Uy ishi ayol ishchilarning xalqaro
migratsiyasini
yirik
Osiyoda xududlarda keng tarqalgan.
Ayollar ishchi kuchi sifatida uy ishlarida
yordam berishadi shunigdek qariyalar,
xam
shular
jumlasidandir.
Bu
jarayonlarning barchasi dastlab Osiyo,
Lotin Amerikasi xamda Karib dengizidan,
Afrikadan
ayollarning katta oqimini migrant sifatida
yetakchilik qilmoqda.
Chyet elga kelganlarida, ular har doim
ham mamlakatni tark etish paytida
ularga taklif qilingan faoliyat bilan
.
Xorijda
ayollarini
ish
bilan
turlarining
quyidagicha
tasnifini
berish mumkin:
davlat
xizmatlari
(mehmonxonalar,
klinikalar,
restoranlar, sotuvchilar, tozalovchilar
va
boshqa
oddiy
darajadagi
ishchilar.);
Uy
xizmatlari
(enagalar,
oshpazlar,
kasalga
qarovchi
hamshiralar, uy xizmatkori, va
hokazo.);
joylar
(restoranlarda
raqqosalar,
shou
dasturlar ishtirokchilari va boshqalar.);
Tibbiy
va
xizmatlari
(massaj,
sauna
va
boshqalar.);
Kasbiy bandlik ( gid xizmatlari,
,
saqlash);
Davlat va madaniy xizmatlar
sektori
(tarjimonlar,
volontorlik,
turizm va boshqalar.);
Sanoat
ishlab
chiqarish
(tikuvchilar, mayda ishlab chikarishlar
va boshqalar.)[5].
Yukoridagi ishlar ayollarning uyga
qaytishi bilan chambarchas
-sharoitlari
ularning chet elda ishlash shartlariga
va muvaffaqiyatiga bog
.
Mexnat bozorida orasida Osiyolik
ayollarga qiziqish katta.
Osiyolik
ayollar qarindoshlar,
va oilaviy rishtalar orqali
Universal International Scientific Journal
2024, 1(1)
amalga
oshiriladigan
migratsiyaning
imkoniyatlari
haqidagi
ishonchliroq
xisoblashadi.
qarindoshlari oldiga borib, u yerda qolish
, Shri-Lankada ayollarning 32%
tanish-bilishlar va qarindoshlik aloqalar
orqali migratsiya qilishadi, 16,5% esa
borishadi, qolganlari esa
taqdirlarini
xususiy
agentliklarga
ishonib
topshirishadi[6].
XULOSA VA TAKLIFLAR
Xalqaro tashkilotlarning xisobotiga
-yilga kelib 575 million kishi
qiyin
sharoitda
yashashi
taxmin
qilinmoqda. Xozirgi kunda ayollarning
10,3
kunlik daromadi 2.15 dollarga teng. Shu
mintakalarda ayollarni tegishli soxalarda
muofiqdir[7].
agentligi
tomonidan
janubiy
Koreya
respublikasiga 2.5 ming va Germaniya
federatsiyasiga
xamda
Turkiya
davlatiga xamshira diplomiga ega
y
sharoitida
qariyalarni parvarishlash uchun ish
imzolandi[8].
Shu bilan birga, migrant ayollar odam
qullik shakllaridan tortib, maishiy
ekspluatatsiyaga qadar turli xil xavf-
xatarlarga duchor
bazan uy ishchi xizmatchilarga
yetkazilgan zarar odamlar uchun
qonuniy migratsiya
ishlamayotganidan darak beradi.
Odam savdosi nafaqat bitta ishchiga
shuningdek, milliy xavfsizlik va
barqarorlikka putur yetkazadi.
Mehnat migratsiyasi xavfini
kamaytirish zarurati mavjud, buning
uchun muhojirlarni himoya qilishga
qaratilgan strategiya va chora-
tadbirlarni ishlab chiqish va amalga
oshirish zarur.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.
misolida) Economy and Innovation ISSN: 2545-0573 Volume: 34 | 2023
2. Https://news.un.org/ru/news/topic/migrants-and-refugees
3. Migration and Gender // Asia Research Institute. Migration Cluster. Rejim
dostupa: http:// www.ari.nus. Edu.sg/article view.asp?Id=188
4. Https://www.researchgate.net/publication/290779560_The_history_of_brainain
5. Paola Degani Front.Hum.Dyn.,17May2022Sec.Dynamicsoft Migration and
Im)Mobility Volume4-2022 | https://doi.org/10.3389/fhumd.2022.818351.
6. Mapping vulnerability amid mixed migration flows. The reality of severe labor
exploitation from a human rights perspective.
https://doi.org/10.3389/fhumd.2022.1073606.
Universal International Scientific Journal
2024, 1(1)
7. https://www.referat911.ru/Ekonomicheskaya-geografiya/trudovaya-migraciya-
zhenshhin/54679-1474078-place2.html
8. Berg P.A., Kalleberg L., Appelbaum E. Balancing work and family: the role of
high-
187.
9. https://xorijdaish.uz/
10.Cealey-Harrison W., Hood-Williams J. More varieties than Heinz: Social
categories and sociality in Humphries, Hammersley and beyond // Sociological
http://www.socresonline.org.uk/3/1/8.html.
11. The Sustainable Development Goals Report 2023: Special Edition Towards a
Rescue Plan for People and Planet (United Nations publication, 2023).
12.Rameen
Modern Diplomacy, 20 April 2023.
13.
development: measuring
No. 2 (2020).
