ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
83
http://lawtheses.com/grazhdansko-pravovoe-regulirovanie-
investitsionnoy-deyatelnosti
12.
Мингазова
А
.
М
.,
Договорное
регулирование
ин
-
вестиционной
деятельности
:
автореф
.
дис
.
на
соиск
.
учен
.
степ
,
к
.
ю
.
н
.:
спец
. 12.00.03 /
Казань
2017. –
С
.226
https://www.twirpx.com/file/2162327/
Д
.
Ш
.
Умарханова
,
ТДЮУ
“
Халқаро
оммавий
ҳуқуқ
”
кафедраси
доцент
в
.
б
.,
юридик
фанлар
доктори
ЖИНОЯТ
ИШЛАРИ
БЎЙИЧА
ЎЗАРО
ҲУҚУҚИЙ
ЁРДАМ
ИНСТИТУТИНИНГ
ТАРТИБГА
СОЛИНИШИ
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
тушунчаси
,
унинг
ўзига
хос
хусусиятлари
ва
тартибга
солиш
масалалари
тушунтириш
берилган
.
Муаллиф
томонидан
жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдамнинг
шакллари
таҳлил
қилинган
бўлиб
,
унинг
жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорликнинг
бошқа
йўналишлардан
фарқли
жиҳатлари
асослаб
берилган
.
Калит
сўзлар
:
халқаро
ҳамкорлик
,
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
,
халқаро
шартнома
,
далил
,
ахборот
алмашиш
.
Аннотация
:
в
данной
статье
разъясняются
поня
-
тие
,
особенности
и
вопросы
урегулирования
взаимной
правовой
помощи
по
уголовным
делам
.
Автором
ши
-
роко
проанализированы
формы
взаимной
правовой
помощи
по
уголовным
делам
,
также
обоснованы
отли
-
чительные
аспекты
взаимной
правовой
помощи
от
других
направлений
международного
сотрудничества
по
уголовным
делам
.
Ключевые
слова
:
международное
сотрудниче
-
ство
,
взаимная
правовая
помощь
,
международный
договор
,
доказательство
,
обмен
информации
.
Abstract:
This article explains the concept, features
and issues of mutual legal assistance in criminal matters.
The author widely analyzes the forms of mutual legal as-
sistance in criminal matters, also substantiates the distinc-
tive aspects of mutual legal assistance from other areas of
international cooperation in criminal matters.
Keywords:
international cooperation, mutual legal as-
sistance, international treaty, evidence, exchange of in-
formation.
Глобаллашув
даврида
уюшган
жиноятчиликнинг
ўсиши
натижасида
алоҳида
давлатлар
хавфсизлигига
ёки
халқаро
хавфсизликка
таҳдид
солиниши
,
барқарор
ривожланишига
тўсқинлик
қилиши
,
содир
этилаётган
жиноятларнинг
шафқатсиз
турлари
пайдо
бўлиши
жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорликда
янги
усул
ва
исботлаш
воситаларини
қўллашни
талаб
этмоқда
.
Жиноят
содир
этиш
усулларини
жадал
равишда
кенгайиб
бориши
,
уларни
содир
этишда
энг
илғор
техника
ва
технологиялардан
фойдаланилиши
натижасида
жиноятчилар
трансмиллий
тавсифга
эга
оғир
ва
ўта
оғир
жиноятларни
содир
этишмоқда
ва
жуда
кўп
миқдордаги
даромад
топиш
имкониятига
эга
бўлишмоқда
.
Шу
билан
бирга
уларни
жиноий
жавобгарликка
тортиш
учун
далилларни
тўплаш
ва
жиноят
иши
бўйича
исботлаш
жараёнида
фойдаланиш
бугунги
кунда
анча
муаммоларни
келтириб
чиқармоқда
.
Бу
эса
трансмиллий
жиноятларга
қарши
курашиш
нафақат
усул
ва
воситаларни
такомиллаштиришни
,
балки
жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдамнинг
янги
механизмларини
яратишни
талаб
қилмоқда
.
Жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
асосан
давлатларнинг
ваколатли
органлари
томонидан
тегишли
бўлган
жиноят
юзасидан
далилий
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
84
аҳамиятга
эга
маълумотларни
олиш
учун
ёрдам
сўрашидир
.
Бу
жуда
муҳим
ҳисобланиб
,
жиноят
иши
юзасидан
тергов
олиб
бораётган
ҳар
бир
давлат
ходими
ўзларининг
иш
вазифаларини
амалга
ошириш
учун
далилларга
эҳтиёж
сезади
.
Ф
.
М
.
Файзиевнинг
фикрича
, “
жиноят
ишлари
бўйича
ҳуқуқий
ёрдам
алоҳида
шартномаларда
кўзда
тутиладиган
,
томонлар
ўз
ҳудудида
бўлган
жиноят
содир
қилган
шахсларни
жиноий
жавобгарликка
тортиш
ёки
қонуний
кучга
кирган
ҳукмни
ижро
этиш
мақсадида
бир
бирига
ушлаб
беришидир
” [1.1; 23-
б
.].
Бундан
ташқари
,
у
экстрадиция
институтини
жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдамнинг
шаклларидан
бири
сифатида
таҳлил
қилади
[1.1; 57-
б
.].
Л
.
А
.
Лазутин
,
И
.
Ю
.
Гринь
[1.2; 95-
б
.], [1.3; 11-
б
.]
ҳам
ушлаб
беришга
ҳуқуқий
ёрдамнинг
бир
тури
сифатида
қарайдилар
.
Фикримизча
,
ушлаб
бериш
ҳуқуқий
ёрдам
институтидан
принципал
фарқ
қилади
,
унинг
мажмуасини
жиноий
ишлар
бўйича
ўзаро
ёрдам
кўрсатиш
борасида
ҳамкорлик
институти
ташкил
этади
(
гувоҳлар
,
жабрланувчилар
,
экспертлар
ва
айбланувчиларни
сўроқ
қилиш
;
тинтув
,
экспертиза
,
кўздан
кечириш
ва
далилларни
тўплаш
билан
боғлиқ
бўлган
бошқа
тергов
ҳаракатларини
ўтказиш
;
жиноят
натижасида
қўлга
киритилган
моддий
далиллар
,
ҳужжатлар
,
қимматли
қоғозларни
тақдим
этиш
;
жиноят
ишини
юритиш
ва
процессул
ҳаракатларни
амалга
ошириш
билан
боғлиқ
ҳужжатларни
тақдим
этиш
).
Агар
ҳуқуқий
ёрдамни
амалга
ошириш
ҳаракатлари
асосий
ролни
ўйнамаса
,
яъни
жиноий
қидирувни
амалга
ошириш
сўралаётган
давлат
рад
жавоб
берган
тақдирда
ҳам
давом
этадиган
бўлса
,
ушлаб
беришда
эса
жиноят
ишининг
кейинги
тақдири
шунга
боғлиқ
бўлиб
қолади
.
Ушлаб
бериш
маъқулланса
жиноий
иш
давом
эттирилади
,
ушлаб
бериш
рад
этилган
тақдирда
,
жиноят
иш
айбланувчининг
мавжуд
эмаслиги
сабабидан
тўхтатилади
,
сўралаётган
давлат
органларига
тақдим
этилади
ёки
тугатилади
.
Ҳукмни
ижро
этиш
мақсадида
шахсни
ушлаб
беришни
ҳуқуқий
ёрдам
билан
боғлаш
ҳаракатлари
эса
ундан
ҳам
самарасиз
,
зеро
,
бу
ҳолатда
жиноятни
очиш
ҳаракатларини
талаб
қилмайди
.
Шуни
алоҳида
кўрсатиб
ўтиш
лозимки
,
қонунчиликда
жиноят
ишлари
бўйича
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
ва
ушлаб
бериш
алоҳида
бобларга
ажратилган
(
Ўзбекистон
Республикаси
ЖПКнинг
64-
ва
65-
боблари
).
Бундан
ташқари
,
қонун
чиқарувчи
жиноят
ишларида
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
тўғрисидаги
шартномалар
билан
бир
қаторда
ушлаб
бериш
тўғрисидаги
махсус
шартномларни
ратификация
қилишига
ҳам
эътибор
қаратиши
лозим
.
Шундай
экан
, “
жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
”
тушунчасига
,
давлат
томонидан
жиноят
ишларида
фойдаланиши
учун
далил
йиғишда
ёрдам
сўраши
ва
бундай
мурожаатни
қаноатлартириш
ёки
қаноатлантирмаслик
жараёни
,
ҳамда
улар
ўртасида
самарали
равишда
ва
тўғридан
тўғри
,
кенг
кўламдаги
ёрдамга
шароит
яратиш
”
деб
таъриф
бериш
мумкин
.
Жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
жиноят
процессининг
барча
босқичларида
амалга
оширилиши
мумкин
бўлиб
,
ўз
ичига
қуйидагилар
:
гувоҳ
сифатида
сўроқ
қилиш
,
далилий
аҳамиятга
эга
ҳужжатлар
,
далолатномалар
,
ёзма
ҳужжатлар
,
видео
,
аудиоёзув
материалларини
сўраб
олиш
ва
бошқа
шу
каби
ҳужжатларни
тақдим
этишни
қамраб
олади
.
Жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорлик
амалиёти
ҳозирги
кунда
иловадаги
жадвалда
(
Илова№
1)
кўрсатилган
ҳуқуқий
ёрдам
шакллари
кенг
қўлланилаётганини
кўрсатмоқда
.
Ушбу
ҳуқуқий
ёрдам
шаклларининг
соҳага
оид
Ўзбекистон
Республикаси
учун
аҳамиятли
бўлган
халқаро
шартномаларда
ва
Ўзбекистон
Республикасининг
жиноят
-
процессуал
қонунчилигида
акс
этганини
иловадаги
жадвал
орқали
қиёсий
таҳлил
қилиш
мумкин
.
Мазкур
қиёсий
жадвалда
БМТнинг
Намунавий
шартномалари
,
МДҲнинг
“
Фуқаролик
,
оила
ва
жиноят
муносабатларида
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
тўғрисида
”
ги
Минск
ва
Кишинев
конвенциялари
,
Ўзбекистон
Республикасининг
икки
томонлама
шартномалар
ва
миллий
қонунчилик
доирада
таҳлил
амалга
оширилган
.
Хусусан
,
БМТ
томонидан
жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорликнинг
такшилий
-
ҳуқуқий
механизмини
такомиллаштиришга
йўналтирилган
бир
қатор
тавсия
ва
намунавий
шартномаларида
жиноят
ишларини
юритишда
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдамнинг
амалиётда
мавжуд
бўлган
асосий
шакллари
кўрсатиб
ўтилган
.
БМТнинг
Намунавий
шартномасида
қуйидаги
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатишнинг
шакллари
рўйхати
берилган
.
Булар
орасида
,
шахслардан
кўрсатувлар
ва
гувоҳлик
олиш
,
тутиб
турилган
ва
бошқа
шахслардан
гувоҳлик
ва
кўрсатувлар
олишда
ёрдамлашиш
,
юридик
ҳужжатлар
тақдим
этиш
,
излаш
ва
қўлга
олишни
ижро
этиш
,
жой
ва
объектларни
текшириш
,
гувоҳлик
предметлари
ва
маълумот
билан
таъминлаш
ва
керакли
ҳужжатлар
ва
ёзма
тасмалар
билан
таъминлаш
ва
бошқалар
ўрин
олган
[1.4].
Жиноят
ишларини
юритиш
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
тўғрисидаги
Намунавий
шартномада
кўрсатилган
ҳуқуқий
ёрдам
шакллари
қатъий
эмас
,
яъни
,
намунавий
шартномада
кўрсатилмаган
бошқа
турдаги
ҳуқуқий
ёрдам
шаклларини
давлат
ўз
эҳтиёж
ва
имкониятларини
инобатга
олган
ҳолда
шартнома
шартларига
киритишлари
мумкинлиги
ҳам
белгилаб
қўйилган
[1.4].
Бундан
ташқари
БМТнинг
баъзи
шартномалар
маълум
бир
жиноятларга
қарши
кураш
ёки
уни
олдини
олиш
учун
намуна
бўлади
.
Хусусан
,
БМТнинг
“
Трансмиллий
уюшган
жиноятчиликка
қарши
”
Конвенциясининг
18-
моддаси
3-
қисмида
қуйида
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
шакллари
қайд
этилган
:
а
)
алоҳида
шахслардан
гувоҳлик
кўрсатувлари
ёки
аризалар
олиш
;
б
)
суд
хужжатларини
тақдим
этиш
;
в
)
қидирув
,
олиб
қўйиш
ёки
хатлаш
каби
процессуал
ҳаракатларини
ўтказиш
;
г
)
маҳаллий
участкалар
ва
объектларни
кўздан
кечириш
;
д
)
маълумотлар
,
ашёвий
далиллар
ва
эксперт
баҳоси
(
хулосаси
)
ни
етказиб
бериш
;
е
)
тегишли
хужжатлар
ва
иш
материалларининг
тасдиқланган
нусхалари
ёки
аслини
тақдим
этиш
;
ё
)
исбот
қилиш
учун
жиноий
даромадлар
,
мулклар
ва
воситаларни
аниқлаш
,
топиш
,
кузатиш
;
ж
)
сўралаётган
давлат
қонунчилигига
зид
бўлмаган
бошқа
ҳар
қандай
кўринишда
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
кабилар
[1.5].
Минск
конвенциясининг
6-
моддасида
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
ҳажми
ёритилган
бўлиб
,
унга
кўра
,
иштирокчи
давлатлар
хужжатларни
тузиш
ва
жўнатиш
,
кўздан
кечириш
,
тинтув
,
олиб
қўйиш
,
ашёвий
далилларни
топшириш
,
экспертиза
ўтказиш
,
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
85
томонларни
,
учинчи
шахсларни
гумонланувчи
,
айбланувчи
ва
судланувчини
,
жавбрланувчи
,
гувоҳ
,
экспертни
сўроқ
қилиш
,
шахсни
қидириш
,
жиноий
таъқибн
амалга
ошириш
,
шахсни
жиноий
жавобгарликка
тортиш
ёки
суд
ҳукмини
ижро
этиш
учун
ушлаб
бериш
каби
процессуал
ҳаракатларни
бажаришда
бир
-
бирларига
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатадилар
[1.6].
Ўзбекистон
Республикаси
томонидан
имзоланмаган
ва
ратификация
қилинмаган
Кишинев
Конвенциясининг
6-
моддасига
кўра
,
иштирокчи
давлатлар
хужжатларни
тузиш
,
ўтказиш
ва
адресатга
етказиш
,
кўздан
кечириш
,
тинтув
,
олиб
қўйиш
,
ашёвий
далиларни
топшириш
,
экспертиза
ўтказиш
,
томонларни
,
учинчи
шахсларни
,
гумонланувчи
,
айбланувчи
,
судланувчи
,
жабрланувчи
,
гувоҳ
,
фуқаровий
даъвогар
,
фуқаровий
жавобгар
,
уларнинг
вакилларини
,
айбланувчиларнинг
қонуний
вакилларини
,
экспертларни
сўроқ
қилиш
,
таниб
олиш
учун
кўрсатиш
, (
шунингдек
,
видео
алоқа
,
видео
ёзув
ва
бошқа
техник
воситаларидан
фойдаланган
ҳолда
),
шахсларни
қидириш
,
жиноят
иши
бўйича
тезкор
-
қидирув
тадбирларини
амалга
ошириш
,
жиноий
қидирув
,
шахсларни
жиноий
жавобгарликка
тортиш
ёки
суд
ҳукмини
ижро
этиш
учун
топшириш
,
жиноий
йўл
билан
топилган
мулк
ва
пул
маблағларини
қидириш
ва
хатлаш
каби
шаклларда
ва
аниқ
ҳолатлардан
келиб
чиққан
ҳолда
бошқа
шаклда
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатишлари
мумкин
[1.7].
Икки
томонлама
шартномалар
тўғрисида
сўз
юритиладиган
бўлса
,
Ўзбекистон
мустақиллик
йилларида
бир
қанча
хорижий
давлатлар
билан
жиноят
ишлари
бўйича
ҳуқуқий
ёрдам
тўғрисидаги
шартномларни
имзолаганлигини
ёдга
олиш
даркор
.
Жумладан
,
Туркия
(1994),
Латвия
,
Литва
,
Грузия
,
Қирғизистон
,
Туркманистон
(1996),
Қозоғистон
,
Озарбайжон
,
Хитой
Халқ
Республикаси
(1997),
Украина
(1998),
Хиндистон
(2000),
Покистон
(2007),
Чехия
(2002),
Корея
ва
Болгария
(2003),
Бирлашган
Араб
Амирликлари
(2014)
билан
шартномлардир
.
Шу
билан
бирга
таъкидлаш
керакки
,
Ўзбекистон
Республикасининг
жиноят
-
процессуал
қонунчилиги
ва
бошқа
МДҲ
давлатларининг
жиноят
-
процессуал
қонунчилигида
ҳуқуқий
ёрдамнинг
шакллари
аниқ
равишда
турларга
ажратилган
ҳолда
кўрсатилмаган
.
Шу
билан
бирга
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
Суди
Пленумининг
2012
йил
25
майдаги
“
Фуқаролик
ва
жиноят
ишлари
бўйича
суд
ишларини
юритиш
соҳасида
халқаро
ҳамкорликнинг
айрим
масалалари
тўғрисида
”
ги
6-
сонли
қарорининг
5-
бандида
ҳуқуқий
ёрдам
шакллари
баён
қилинган
.
Унга
кўра
,
Ўзбекистон
Республикасининг
халқаро
шартномаларига
мувофиқ
жиноят
ишлар
бўйича
суд
ишларини
юритиш
соҳасида
ҳуқуқий
ёрдам
қуйидаги
кўринишларда
амалга
оширилади
:
-
материаллар
ҳамда
банк
,
молиявий
,
юридик
ва
бошқа
ҳужжатлар
асли
ва
тасдиқланган
нусхаларини
тузиш
,
жўнатиш
,
тақдим
этиш
,
топшириш
;
-
тинтув
ўтказиш
,
предметлар
ва
ҳужжатларни
олиб
қўйиш
,
мол
-
мулкни
аниқлаш
ва
хатлаш
,
шахснинг
даромадини
аниқлаш
,
ашёвий
далилларни
жўнатиш
ва
бериш
;
-
кўздан
кечириш
,
гувоҳлантириш
;
-
экспертиза
ўтказиш
;
-
даъвогар
,
жавобгар
,
учинчи
шахслар
(
уларнинг
вакилларини
),
жабрланувчилар
,
айбланувчилар
(
судланувчилар
),
гувоҳлар
,
экспертларни
сўроқ
қилиш
;
-
бедарак
йўқолган
шахсларни
қидириш
,
шунингдек
ҳуқуқбузарлик
содир
этишда
айбланаётган
шахсларни
қидириш
ва
ушлаб
бериш
;
-
жиноят
ишини
қўзғатиш
;
-
суд
ҳужжатларини
,
шу
жумладан
,
ҳукм
нусхалари
ёки
суд
қарорлари
,
судланганлик
тўғрисида
маълумотномалар
(
зарурат
бўлганда
тегишли
қонунчилик
нормалари
матни
илова
қилинган
ҳолда
)
тақдим
этиш
;
Жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатишда
ўзаролик
принципига
асосан
қонунчиликка
зид
бўлмаган
бошқа
кўринишдаги
ҳуқуқий
ёрдам
ҳам
кўрсатилиши
мумкин
.
Олий
суд
пленуми
қарорида
жиноий
суд
ишлари
бўйича
халқаро
хамкорликнинг
алоҳида
йўналишлари
ҳам
ҳуқуқий
ёрдам
шакллари
туркумига
киритилган
.
Хусусан
,
экстрадиция
,
суд
ҳукмларини
тан
олиш
ва
ижро
этиш
,
экспертиза
халқаро
амалиётда
соҳага
оид
ҳамкорликнинг
алоҳида
йўналишлари
ҳисобланади
.
Жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
масаласи
ҳажми
жиҳатидан
бошқа
ҳамкорлик
йўналишларига
нисбатан
кенгроқ
ва
амалиётда
энг
кўп
қўлланувчи
институт
ҳисобланади
.
Чунки
,
ушбу
соҳасида
халқаро
ҳамкорликни
амалга
оширишга
ваколатли
идораларнинг
,
шунингдек
,
баъзи
ҳолатларда
фуқароларнинг
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
масалаларини
тартибга
солувчи
иккита
ҳуқуқ
тармоғи
,
яъни
,
халқаро
ва
жиноят
-
процессуал
ҳуқуқ
тармоқларининг
йиғиндисидан
иборатлигидадир
.
Бизга
маълумки
,
жиноят
ишлари
бўйича
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатишда
сўралаётган
давлатнинг
ваколатли
идоралари
маълум
бир
процессуал
ҳаракатларни
ўз
миллий
процессуал
қонунчилигига
мувофиқ
амалга
оширади
.
Жиноят
ишлари
бўйича
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатишнинг
жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳамкорликнинг
бошқа
йўналишларидан
фарқли
жиҳати
шундан
иборатки
,
бунда
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
сўралаётган
давлатга
жиноят
ишини
юритиш
бўйича
қисман
ваколатлари
ҳам
ўтказилади
.
Далиллар
тўплаш
,
маълум
бир
бошқа
процессуал
ҳаракатларни
амалга
ошириш
,
тезкор
қидирув
фаолияти
ўтказиш
билан
боғлиқ
талабномалар
билан
бирга
сўралаётган
давлатнинг
ваколатли
идораларига
жиноят
иши
бўйича
сўраётган
давлатнинг
ваколатли
идораларининг
ваколатлари
ҳам
қисман
ўтказилади
.
Яъни
,
давлатнинг
ваколатли
идоралари
иш
юритувидаги
жиноят
иши
бўйича
маълум
процессуал
ҳаракатларни
ўтказиш
билан
боғлиқ
ваколатлари
сўралаётган
давлат
миллий
қонунчилиги
бўйича
ўша
давлат
ваколатли
идоралари
томонидан
амалга
оширилишига
йўл
қўйилади
.
Бунда
сўралаётган
давлат
жиноят
-
процессуал
қонунчилигига
мувофиқ
ваколатли
идоралари
томонидан
жиноят
иши
бўйича
йиғилган
ашёвий
далиллар
,
бошқа
процессуал
ҳаракатлар
акс
этган
баённомалар
,
иловалар
олиниши
ва
расмийлаштирилиши
жиҳатдан
сўраётган
давлат
миллий
жиноят
-
процессуал
қонунчилиги
талабларига
мос
келса
тан
олинади
[1.8; 185-189-
б
.].
Бошқа
давлат
ҳудудида
жиноий
таъқибни
амалга
ошириш
ёки
шахсни
ушлаб
беришда
жиноят
ишини
юритаётган
давлат
органлари
ваколатлари
бошқа
давлат
органларига
қисман
ўтказилмайди
.
Чунки
,
биринчидан
,
бошқа
давлат
ҳудудида
жиноий
таъқибни
амалга
ошириш
билан
боғлиқ
барча
суриштирув
ва
тергов
ҳаракатларининг
натижалари
бўйича
қарор
жиноят
ишини
юритаётган
давлат
томонидан
миллий
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
86
қонунчилигига
мувофиқ
чиқарилади
ва
сўралаётган
давлат
жиноят
ишини
юритиш
жараёни
ва
натижасига
таъсир
этувчи
бирор
бир
процессуал
харакат
бўйича
қарор
қабул
қилмайди
.
Иккинчидан
,
шахсни
жиноий
жавобгарлик
тортиш
учун
ушлаб
беришда
сўралаётган
давлат
ушбу
шахсни
нисбатан
юритилаётган
жиноят
ишининг
натижасига
,
шахснинг
айблилик
даражасига
нисбатан
муносабат
билдирмайди
,
фақат
шахсни
топшириш
ёки
топширмаслик
масаласини
ўз
миллий
қонунчилиги
ва
халқаро
шартномаларга
асосан
формал
кўриб
чиқади
.
Юқорида
таъкидлаганимиздек
,
жиноят
ишлари
бўйича
ўзаро
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
борасидаги
халқаро
ҳамкорлик
халқаро
ва
ички
қонунчилик
даражасида
тартибга
солинадиган
махсус
ҳуқуқий
механизмлар
асосида
амалга
оширилади
.
Ўзбекистон
Республикасида
жиноят
ишлари
бўйича
халқаро
ҳуқуқий
ҳамкорлик
кўрсатишнинг
процессуал
-
ҳуқуқий
асослари
Ўзбекистон
Республикаси
ЖПК
нормаларида
назарда
тутилган
.
ЖПКнинг
64
бобига
кўра
,
бундай
ҳамкорлик
бир
давлат
ҳудудида
қўзғатилган
жиноят
иши
бўйича
гумон
қилинувчи
ёки
айбланувчи
бошқа
давлат
ҳудудида
яширинган
бўлса
,
бир
давлат
судида
кўрилаётган
жиноят
ишига
тааллуқли
гувоҳлар
,
жабрланувчилар
ёки
жиноят
процессининг
бошқа
иштирокчилари
,
ҳужжатлар
бошқа
давлат
ҳудудида
бўлган
тақдирда
амалга
оширилади
.
Шу
туфайли
,
Ўзбекистон
Республикаси
ва
хорижий
давлатларнинг
ваколатли
органлари
гумон
қилинувчи
ёки
айбланувчини
қидириш
,
уни
ушлаш
ёки
қамоққа
олиш
,
жиноий
жавобгарликка
тортиш
учун
ушлаб
бериш
,
ушбу
жиноят
иши
бўйича
тергов
ва
одил
судловга
юбориш
,
шунингдек
,
суд
қарорини
ижро
этиш
имкони
мавжуд
бўлмаган
тергов
ҳаракатларини
амалга
оширишда
ёрдам
сўраб
мужораат
қилади
.
Умумий
қоидага
кўра
,
хорижий
давлат
ҳудудида
сўроқ
қилиш
,
кўздан
кечириш
,
қўлга
олиш
,
тинтув
,
суд
экспертизаси
ёки
бошқа
тергов
ҳаракатларини
амалга
ошириш
зарурати
туғилган
тақдирда
Ўзбекистон
Республикаси
ваколатли
органи
хорижий
давлат
ваколатли
органига
жиноят
иши
бўйича
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
тўғрисидаги
тегишли
талабномани
юборади
.
Бундай
талабномани
юбориш
тартиби
,
мазмуни
ва
шакли
Ўзбекистон
Республикаси
ЖПКнинг
593-
моддасида
,
шунингдек
,
Ўзбекистон
Республикаси
иштирок
этган
жиноят
ишлари
соҳасида
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
тўғрисидаги
халқаро
шартномаларда
кўрсатилган
.
Мухтасар
қилиб
айтганда
,
Ўзбекистон
Республикаси
жиноят
ишлари
бўйича
ҳуқуқий
ёрдам
кўрсатиш
тўғрисидаги
иккитомонлама
шартномаларнинг
таҳлили
уларнинг
айримларида
талабноманинг
махсус
шакл
ва
белгиланган
шартлар
асосида
ўтказилиши
лозимлиги
тўғрисида
нормалар
мавжудлигини
кўрсатади
.
Бундай
махсус
шартлар
талабномада
кўрсатилиши
ва
талабнома
юборилган
давлатнинг
қонунчилигига
зид
бўлмаслиги
лозим
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Файзиев
Ф
.
М
.
Международно
-
правовое
регули
-
рование
отношений
между
государствами
по
оказанию
правовой
помощи
:
Дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
Ташкент
,
2007. – 139
с
.
2.
Гринь
И
.
Ю
.
Международное
сотрудничество
в
сфере
уголовного
судопроизводства
.
Дис
. …
канд
.
юрид
.
наук
. –
СПб
., 2006. – 161
с
.
3.
Лазутин
Л
.
А
.
Правовая
помощ
по
уголовным
делам
как
комплексное
формирование
в
международ
-
ном
уголовном
и
уголовно
-
процессуальном
праве
.
дис
.
…
док
.
юрид
.
наук
. –
Екатеринбург
, 2008. – 434
с
.
4.
Типовой
договор
о
взаимной
помощи
в
области
уголовного
правосудия
и
его
Факультативный
прото
-
кол
,
касающийся
доходов
от
преступлений
. [
Электрон
ресурс
5.
Конвенция
Организации
Объединенных
Наций
против
транснациональной
организованной
преступ
-
ности
Принята
резолюцией
55/25
Генеральной
Ас
-
самблеи
от
15
ноября
2000
года
.
Международное
право
и
борьба
с
преступностью
:
Сборник
документов
/
Составители
:
А
.
В
.
Змеевский
,
Ю
.
М
.
Колосов
,
Н
.
В
.
Прокофьев
. –
М
.:
Международное
отношения
,
2004. –
С
.433-478.
6.
Конвенция
о
правовой
помощи
и
правовых
от
-
ношениях
по
гражданским
,
семейным
и
уголовным
делам
(
Заключена
в
г
.
Минске
22.01.1993) (
вступила
в
силу
19.05.1994) (
с
изм
.
от
28.03.1997). [
Электрон
ресурс
7.
Конвенция
о
правовой
помощи
и
правовых
от
-
ношениях
по
гражданским
,
семейным
и
уголовным
делам
" (07
октября
2002
г
.,
г
.
Кишинев
). [
Электрон
ресурс
David Mcclean. International co-operation in civil and
criminal matters. Third edition. Oxford University Press.
2012. – 504
р
.
