152
STOMATOLOGIK BEMORLARDA RAQAMLI DIAGNOSTIKA
USULI BILAN TASHHIS QUYISH
Ergashev B.M.
105
А
guruhi, bolalar stomatologiyasi fakulteti.
llmiy rahbar: Qurbonova Z.F., Sadikova I.E.
Fakultet terapevtik stomatologiya kafedrasi assistentlari
, Toshkent davlat
stomatologiya instituti, Uzbekistan
Muvofiqlik.
Tibbiy yordam tizimida ham bolalar, ham kattalar orasida
stomatologik kasalliklar keng tarqalganligi sababli mamlakatimizda stomatologik
yordam eng ko‘p talab qilinadi. Bugungi kunda ushbu yordamni ko‘rsatishda
ushbu kasalliklarni davolashdan ko‘ra og‘iz bo‘shlig‘i va tish kasalliklarining
oldini olish ustuvor ahamiyatga ega. Bu stomatologik xizmatlar sifatiga
talablarning tez o‘sishini oshiradi. Binobarin, vazifaga erishish uchun bemorning
dentoalveolyar tizimining individual xususiyatlarini hisobga olish va undan keyin
foydalanish imkonini beradigan diagnostika tadbirlarining ahamiyati ortib
bormoqda.
Tadqiqot maqsadi:
Zamonaviy stomatologiya aniq tashxis q
o‘yish uchun
klinik ko‘rinishning xususiyatlari haqida to‘liq ma’lumot olish, to‘qimalarning
shikastlanish / yo‘q qilish darajasini aniqlash va tish kasalliklari oqibatlarini
baholashni soddalashtirish imkonini beruvchi qurilmalar va kompyuter
dasturlaridan foydalanadi.. Tish shifokorining analog diagnostika usullaridan
raqamli usullarga o‘tishiga nima sabab bo‘ladi.
Materiallar va usullar.
Stomatologiyada chuqur diagnostika issiqlik
diagnostikasi, elektroodonometriya, kontaktli rentgenografiya, panorama
rentgenografiya, sialografiya, rangoskopiya, radioviziografiya, stomatoskopiya,
fotokopiya, morfologik tadqiqotlar, sitologik tekshirish, gistologik tekshirish,
bakteriologik tadqiqotlar kabi usullarga asoslanadi. Ba’zi hollarda har xil turdagi
dorilarga allergik reaktsiya mavjudligi uchun testlar o‘tkaziladi.
Har qanday diagnostika bosqichi og‘iz bo‘shlig‘ini vizual tekshirish bilan
boshlanadi. To‘g‘ri tashxis qo‘yish uchun tish shifokorining tekshiruvi etarli emas
va kompyuter diagnostikasi tish shifokoriga yordam berishga shoshilmoqda.
3D tomograf lateral va frontal proektsiyalarda og‘iz bo‘shlig‘i va bosh
suyagining uch o‘lchovli tekshiruvini ko‘rsatadi. Tishlarning surati (KT) bemorga
uning muammosini aniq ko‘rsatishga, shuningdek, eng to‘liq va samarali davolash
rejasini tuzishga imkon beradi.
Stomatologiya uchun 3D skaner va 3D printer, bu butun raqamli ish
jarayonini amalga oshiradigan 3D bosib chiqarish mashinalari to‘plami bo‘lib, sarf
materiallarini sezilarli darajada tejaydi, yakuniy mahsulot narxini pasaytiradi.
3D-printer tufayli quymalarni modellashtirish jarayoni to‘liq
avtomatlashtirildi. Bu vaqtinchalik tojlar, olinadigan protezlar, stomatologik
modellar, jarrohlik shablonlari va alignerlarni ishlab chiqarishni tezlashtiradi.
153
Stomatologiyada raqamli davolashni rejalashtirish diagnostika va jarrohlik
shablonlarini ishlab chiqarish bilan boshlanadi. Bugungi kunda implantatsiya
jarayonini texnologiya va jihozlardan foydalanmasdan tasavvur qilish qiyin.
Natijalar va muhokamalar. Raqamli diagnostika usullari bemorning jag‘ini
har tomondan va proektsiyalardan ko‘rsatadi. SLR kamera yordamida yuzning
surati olinadi. Raqamli yoy jag‘ning harakatini ko‘rsatadi. Bu fayllarning barchasi
maxsus dasturda birlashtirilgan, shuning uchun 3D formatdagi odamning yuzi
tasviri tishlashni aniqlashga, implantlarni aniq joylashtirishga imkon beradi.
Tartib ko‘rinishida siz ushbu dizaynni sinab ko‘rishingiz, xatolarni bartaraf
qilishingiz va tayyorlangan modelning mustahkamligini tekshirishingiz mumkin.
Ushbu texnologiya implantatsiyadan oldin ham vaqtinchalik va doimiy
tojlarni yaratishga imkon beradi. Bundan tashqari, strukturaning chidamliligini
hisoblash mumkin. Bundan tashqari, barcha modellar ma’lumotlar bazasida
saqlanadi. Va tojni / protezni tiklash uchun bemorga qo‘shimcha tashriflarsiz va
uning klinikada bo‘lishisiz bir necha soat kifoya qiladi. Minimal tashriflar – yuqori
sifatli va tez natija.
Ortodontik davolash 3D texnologiyasi tufayli oldinga qadam tashladi.
Raqamli asbob-uskunalar bemorning tishlari harakatini taxmin qilish imkonini
beradi. Ortodontiyadagi aligners bugungi kunda tishlashni tuzatishning eng
samarali va estetik usuli bo‘lib qolmoqda. Kompyuterni rejalashtirish ma’lum bir
bemor uchun kerakli miqdordagi tovoqlar to‘plamini, shuningdek, uning holati va
tishlarning holatiga qarab davolanish muddatini belgilaydi.
Davolashning innovatsion usullaridan foydalanish shifokor va bemorlarga
klinikaga tashrif buyurish va qolishni minimallashtirish orqali vaqtni tejash
imkonini beradi. Raqamli texnologiyalar tufayli ortopedik tuzilmalar virtual
tarzda rejalashtirilgan va zamonaviy jihozlar berilgan modellarni maksimal
aniqlik bilan takrorlaydi. Bu jarayonni tezlashtiradi va bemorga yangi tishlarini
yaratishni shaxsan kuzatish imkoniyatini beradi.
Xulosa.
Optik og‘iz skanerlar doimiy ravishda o‘zgartirilib, hajmi kamayib,
funksiyasi ortib bormoqda. 3D texnologiyalarning izchil rivojlanishini hisobga
olsak, shuni aytishimiz mumkinki, bunday innovatsiyalar diagnostika,
rejalashtirish va yatrogenik aralashuvlarni amalga oshirishning yanada aniq va
aniq natijalariga erishishga yordam beradi, shu bilan birga stomatologik
davolanish vaqtida qulaylikni oshiradi. Stomatologiyada raqamlashtirish sog‘liqni
saqlash tizimida hukumat islohotlari joriy etilishining yorqin namunasidir. 2021-
yil 23-fevralda PP-5000-son chiqarildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
“Sog‘liqni saqlash tizimini raqamlashtirishni samarali tashkil etish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori. Gap sog‘liqni saqlash sohasini raqamlashtirish va
yagona axborot tizimlarini joriy etish, boshqaruv jarayonida ortiqcha tartib-
taomillarni qisqartirish, aholiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini oshirish,
tibbiyot xodimlari faoliyati samaradorligini ta’minlash, shuningdek ushbu
yo‘nalishda qabul qilingan raqamli transformatsiya dasturlarini to‘liq amalga
oshirish.
154
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati::
1.
Камилов
X., et al.
«Диагностика предраковых заболевании
слизистой полости рта»
. Stomatologiya 2 (83) (2021): 17-18.
2.
Юлдашева, Н., and М. Рахимова. «Особенности диагностики и
проявления герпесвирусной инфекции полости рта у беременных»
.
Медицина и инновации 1.2 (2021): 61
-64.
3. Amrulloevich, Gafforov Sunnatullo, Abdullaev Shokir Ruzievich, and
Gafforova Sevara Sunnatulloevna. “Clinical and Laboratory Method for Assessing
the Effectiveness of Diagnosis and Treatment in Patients with Chronic Recurrent
Aphthous Stomatitis Against Infectious Pathologies of the Genitourinary System”.
JournalNX6.06 (2020): 117-127.
4.
Иногамов
Ш
.M.,
Садиков
А
.
А
.,
Ризаев
Ж
.A., &
Даминова
Н
.
Р
. (2021).
Стоматологический статус и его значимость при проведении оценки
стоматологического здоровья спортсменов. Журнал
биомедицины
и
практики
, 6(1), 9-14.
5. Yusupalikhodjaeva, Saodat. Study of the adhesive properties of Candida
strains in an in vitro test using erythrocytes as target cells. Diss. Tashkent Medical
Academy, 2018.
6. Yulbarsova, Nazokat Alisherovna, Umida Abdurasulovna Shukurova, and
Shakhnoza Musashaykhova. “”Cytokin status in pathogenesis of oral lichen
planus”. 5th International Conferenceon Innovations and Development Patterns
in Technical and Natural Sciences.2018.
7. Day, Andrew T., et al. "Head and neck oncology during the COVID-19
pandemic: Reconsidering traditional treatment paradigms in light of new surgical
and other multilevel risks." Oral oncology 105 (2020): 104684.
YOSH BOLALARDASURUNKALI QAYTALANUVCHI AFTOZSTOMATIT
KECHISHINING
O‘
ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Eshqulova Sh.B., Abdanbekova K.R.
Tashkent davlat stomatologiya institute, O ‘zbekiston
Dolzarbligi. Surunkali qaytalanuvchi aftoz stomatit eng keng tarqalgan og‘iz
bo‘shlig‘i shilliq qavatining yarali kasalligi. Odatda bolalik davrida boshlanadi va
dunyo aholisining 25% ga yaqinini qamrab oladi. Tipik aftalar aniq
chegaralangan, yumaloq yaralar bo‘lib, periferik eritemabilan o‘ralgan, oq-
sarg‘ish rangli fibroz membrana markaziga ega. U uchta asosiy: kichik, katta va
gerpetik turlarga ega. Aftaning kichik turida odatda 4-7 kun ichida chandiq
qoldirmasdan tuzalib ketadi. Kattahajmli aftalaruzoqroq muddatli tiklanishga
muhtoj va chandiq qoldirishi mumkin. Surunkali qaytalanuvchi aftoz
stomatitning etiopatogenezi hali ham noma’lum va multifaktorial. Bir nechta
omillar qo‘zg‘atuvchi sifatida aniqlangan, jumladan mahalliy omillar, masalan,
mahalliy travma, sezuvchanlikushbu stomatitning etiologik agenti hisoblanadi.
