43
INTERNET TEXNOLOGIYALARI YORDAMIDA AQLLI UY LOYIHASINI ISHLAB
CHIQISH
Qodirov Farrux Ergash o’g’li
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
Informatika va uni o’qitish metidikasi kafedrasi mudiri, ilmiy rahbar
Yormatova Farangiz Abdimalik qizi
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
“Matematika va informatika” yo‘nalishi 2-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14499575
Annotatsiya:
Maqolada aqlli uylar tizimlarining asosiy komponentlari, ularning
energiya samaradorligi, xavfsizlik, avtomatik boshqaruv va atrof-muhitga ta'siri haqida
kengaytirilgan ma'lumotlar taqdim etilgan. Tadqiqotlarda aqlli uy tizimlarining
foydalanuvchilar ehtiyojlariga moslashishi, energetik resurslardan samarali foydalanish va
xavfsizlikni ta'minlashda qanday yutuqlarga erishilganligi o‘rganilgan. Shuningdek, tizimlar
o‘rtasida integratsiya qilish va xavfsizlikni mustahkamlashga doir takliflar ilgari surilgan.
Kalit so‘zlar
. Aqlli uy tizimlari, internet texnologiyalari, energiya samaradorligi,
xavfsizlik tizimlari, simulyatsiya, aqlli qurilmalar, uy avtomatizatsiyasi.
Аннотация
. В статье представлена подробная информация об основных
компонентах систем умного дома, их энергоэффективности, безопасности,
автоматическом управлении и влиянии на окружающую среду. В исследованиях
показано, какой прогресс достигнут в адаптации систем умного дома к потребностям
пользователей, эффективному использованию энергоресурсов и безопасности. Также
выдвинуты предложения по интеграции между системами и усилению безопасности.
Ключевые
слова
.
Системы
умного
дома,
интернет-технологии,
энергоэффективность, системы безопасности, моделирование, интеллектуальные
устройства, домашняя автоматизация.
Annotation
. The article provides expanded information on the main components of
smart home systems, their energy efficiency, security, automatic control and environmental
impact. The research studies the progress made in adapting smart home systems to user
needs, efficient use of energy resources and ensuring security. Also, proposals are put forward
for integration between systems and strengthening security.
Keywords
. Smart home systems, internet technologies, energy efficiency, security
systems, simulation, smart devices, home automation.
Aqlli uy texnologiyalari – bu odamlar uchun hayot sifatini oshirishga, qulaylik
yaratishga, xavfsizlikni ta’minlashga, energiya samaradorligini yaxshilashga va kundalik
vazifalarni avtomatlashtirishga yordam beradigan innovatsion yechimlardir. Bunday uylar
internetga ulangan qurilmalar va tizimlar orqali boshqariladi va o‘zaro integratsiyalashadi.
Ushbu maqolada internet texnologiyalari yordamida aqlli uy loyihasini ishlab chiqishning
asosiy jihatlari, arxitekturasi va amaliyotda qo‘llanilishi haqida so‘z yuritamiz.
Aqlli uy – bu internet orqali boshqariladigan va o‘zaro bog‘langan tizimlar to‘plami
bo‘lib, ularning har biri ma'lum bir funktsiyani bajaradi. Qurilmalar va tizimlar o‘zaro
bog‘lanib, uy ichidagi funksiyalarni avtomatik ravishda boshqaradi. Misol uchun, yoritish
tizimi, isitish va sovutish tizimlari, xavfsizlik kameralarini avtomatik ravishda boshqarish.
Aqlli uyga ulangan qurilmalar internet orqali masofadan boshqarilishi mumkin. Smartfonlar,
planshetlar va kompyuterlar yordamida bu tizimlar oson boshqariladi. Aqlli uyda sensorlar
44
yordamida turli ma'lumotlar yig‘iladi, masalan, harorat, yorug‘lik darajasi, havo sifati va
boshqa parametrlar. Bu ma'lumotlar asosida tizimlar optimallashtirilgan va samarali
ishlashga yordam beradi. Aqlli uy energiya samaradorligini ta'minlaydi, ya'ni energiya
iste'molini monitoring qilish va kerakli joylarda energiyani tejashga yordam beradigan
tizimlar o‘rnatiladi.
Aqlli uy arxitekturasi
-
aqlli uyda ko‘plab qurilmalar bir-biri bilan bog‘langan. Bu
qurilmalar odatda Wi-Fi, Bluetooth, Zigbee yoki Z-Wave kabi texnologiyalar orqali tarmoqka
ulanadi. Eng keng tarqalgan qurilmalar orasida aqlli lampalar, termostatlar, xavfsizlik
kameralar, aqlli eshiklarni ko‘rish mumkin. Aqlli uy tizimlari o‘rtasidagi ma'lumot
almashinuvini ta'minlovchi markaziy qurilma. Hub qurilmalar orasida o‘zaro aloqani tashkil
etadi va foydalanuvchi tomonidan berilgan buyruqlarni uzatadi.
Aqlli uy tizimlarini
boshqarish uchun foydalanuvchilar mobil ilovalar yoki kompyuter dasturlaridan
foydalanadilar. Bu ilovalar qurilmalarga oson kirish imkoniyatini yaratadi va turli
parametrlarni o‘zgartirishga yordam beradi.
Sensorlar turli muhitni kuzatish uchun
ishlatiladi, masalan, harorat, havo sifatini o‘lchash yoki xavfsizlikni ta'minlash. Aktyorlar esa
tizimning jismoniy chiqishlarini boshqaradi, masalan, chiroqni yoqish, isitish tizimini yoqish
va hokazo.
Internet texnologiyalari yordamida aqlli uy loyihasini ishlab chiqish zamonaviy
uylarning kelajagini belgilaydi. Bunday tizimlar foydalanuvchiga qulaylik, xavfsizlik va
energiya samaradorligini ta'minlashga yordam beradi. Aqlli uylar nafaqat bugungi kunning,
balki kelajakning innovatsion texnologik yechimi sifatida qaralishi mumkin. Ularni yaratishda
talablar, qurilma tanlash, tizim integratsiyasi va sinov bosqichlari muhim ahamiyatga ega.
Mavzuga doir adabiyotlar tahlili
. Aqlli uylar (smart homes) va ularni yaratish uchun
ishlatiladigan internet texnologiyalari so‘nggi yillarda muhim rivojlanishlarni ko‘rdi. Ularning
tezkor rivojlanishi, ayniqsa, IoT (Internet of Things – Narsalar Interneti) texnologiyalarining
keng tarqalishi bilan bog‘liqdir. Aqlli uylarni yaratish, ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq etish
bo‘yicha adabiyotlar tahlili so‘nggi tendensiyalar, texnologik yutuqlar, amaliy qo‘llanilishi va
kelajakdagi istiqbollarni o‘rganishga qaratilgan.
Aqlli uylar konsepti birinchi marta 1980-yillarda paydo bo‘ldi, ammo ularning
amaliyotga joriy etilishi, ayniqsa, 2000-yillardan so‘ng tezlashdi. Aqlli uylar
foydalanuvchilarga turli qurilmalarni masofadan boshqarish va avtomatlashtirish imkonini
beradi, bu esa hayot sifatini oshirish, energiyani tejash va xavfsizlikni ta'minlashga xizmat
qiladi. Ko‘plab tadqiqotlar aqlli uylar konseptini rivojlantirishda IoT, simsiz tarmoqlar,
sensorlar va ma'lumotlarni qayta ishlash texnologiyalarining asosiy rol o‘ynashini ta’kidlaydi.
Masalan, Zhang va boshqalar (2020) o‘zlarining tadqiqotlarida IoT texnologiyalarining aqlli
uylar uchun asosiy qurilish bloklari ekanligini, ularning qurilmalarga o‘zaro aloqada bo‘lish
imkoniyatini yaratishini ta'kidlaganlar. Internetga ulangan qurilmalar va tizimlar masofadan
boshqariladigan tizimlarni yaratishga yordam beradi, bu esa foydalanuvchilarga o‘z uylaridagi
qurilmalarni istalgan vaqtda va istalgan joydan boshqarish imkoniyatini taqdim etadi. Aqlli
uylar energiya samaradorligini oshirishda katta ahamiyatga ega. Ko‘plab tadqiqotlar aqlli
uylar orqali energiya tejamkorligini oshirish, xususan isitish, sovutish va yoritish tizimlarini
optimallashtirish mumkinligini ko‘rsatadi. Masalan, Xie va boshqalar (2018) o‘zlarining
tadqiqotida aqlli termostatlar va energiya boshqaruv tizimlarining qanday qilib uyda energiya
iste'molini kamaytirishi va haroratni avtomatik ravishda boshqarishi mumkinligini
ko‘rsatganlar. Aqlli termostatlar foydalanuvchining haroratni sozlash odatlariga moslashadi
45
va tizimni energiya tejashga qaratadi. Bundan tashqari, Aqlli uylar yordamida qurilmalar
samarali boshqarilsa, energiya sarfi 30-50% ga kamayishi mumkinligi ko‘rsatilgan. Bu holat
qurilmalar o‘rtasida o‘zaro aloqaning optimallashtirilishi va real vaqt rejimida monitoring
qilish orqali amalga oshiriladi (Lee, 2019).
Aqlli uylar xavfsizlikni ta'minlashda ham muhim rol o‘ynaydi. Xavfsizlik tizimlari,
masalan, aqlli kameralar, harakat sensorlari, eshik qulflari va signalizatsiya tizimlari
foydalanuvchiga o‘z uyidagi holatni masofadan kuzatish va boshqarish imkonini beradi. Aqlli
uylarning xavfsizlik tizimlari asosan masofaviy monitoring, signalizatsiya, to‘siqlarni
avtomatik ochish yoki yopish kabi funksiyalarni amalga oshiradi. Bunday tizimlarning
samaradorligini ta’kidlaydigan bir qator ilmiy ishlar mavjud. Misol uchun, Wang va boshqalar
(2021) aqlli uy xavfsizlik tizimlarining yangi tizimlar va sensorlar yordamida uylarning
himoyasini yaxshilashga yordam berishini ko‘rsatganlar. Shuningdek, aqlli uylar yordamida
xavfsizlikni avtomatlashtirish va odamlarning uyga kirishini nazorat qilish tizimlari ham keng
rivojlanmoqda. Aqlli qulflar va smartfon orqali eshiklarni ochish tizimlari foydalanuvc
Aqlli uylar texnologiyalarining rivojlanishi va ularning o‘zaro bog‘lanishi kelajakda
yanada kengayishi kutilmoqda. Bu, ayniqsa, 5G texnologiyasining joriy etilishi bilan yanada
tezlashishi mumkin. 5G tarmoqlarining yuqori tezlikdagi va past kechikishli ulanishi aqlli uy
tizimlarini yanada samarali va real vaqt rejimida boshqarishga imkon beradi (Zhao et al.,
2021). Shuningdek, sun'iy intellekt (AI) va mashina o‘rganish texnologiyalari aqlli uylar uchun
yangi imkoniyatlarni yaratadi, masalan, o‘z-o‘zini o‘rgatish, foydalanuvchi xatti-harakatlarini
prognoz qilish va avtomatik ravishda moslashtirish imkoniyatlarini ta'minlash.
O‘zbekiston ilmiy va texnologik rivojlanish sohasida aqlli uylar va Internet
texnologiyalarini yaratish, ularning amaliyotda qo‘llanilishi, energiya samaradorligi va
xavfsizlik masalalariga oid ko‘plab tadqiqotlar olib borilmoqda. O‘zbekistonning ilg‘or olimlari
va tadqiqotchilari aqlli uy texnologiyalarini rivojlantirishga katta hissa qo‘shmoqda.
O‘zbekistonda aqlli uylar texnologiyalarining asosiy yo‘nalishlaridan biri energiya
samaradorligini oshirishdir. Olimlar energiya tejash va uylaridagi resurslardan samarali
foydalanish masalalariga katta e'tibor qaratmoqdalar. Jumladan,
M.B. Tursunov
va
S.S.
Ergashev
(2020) o‘zlarining tadqiqotlarida aqlli uy tizimlarida energiya samaradorligini
oshirishga yo‘naltirilgan yangi algoritmlar va texnologiyalarni ishlab chiqdilar. Ular
o‘zgaruvchan va avtomatik boshqariladigan isitish, sovutish va yoritish tizimlari yordamida
energiya iste'molini kamaytirishning samarali usullarini ko‘rsatganlar. Bundan tashqari,
A.M.
Karimov
va
M.A. Suyunov
(2019) tomonidan olib borilgan tadqiqotda aqlli termostatlar va
ularning energiya tejashga qanday ta'sir ko‘rsatishi tahlil qilingan. Tadqiqotda, aqlli
tizimlarning uyda haroratni avtomatik ravishda sozlash orqali energiya sarfini sezilarli
darajada kamaytirishi mumkinligi ko‘rsatilgan.
Xavfsizlik sohasidagi tadqiqotlar ham O‘zbekistonda muhim o‘rin tutmoqda.
N.M.
Tashmukhamedov
va
S.A. Yuldashev
(2021) tomonidan o‘tkazilgan ilmiy ishda aqlli uylar
xavfsizligini ta'minlashda sensorlar va aqlli kameralar o‘rni o‘rganilgan. Ular xavfsizlik
tizimlarining qanday qilib uy egalarini avtomatik ravishda ogohlantirish va xavf-xatarlarni
oldini olishda yordam berishi mumkinligini ko‘rsatishgan. Tadqiqotda, aqlli eshik qulflari va
harakat sensorlari kabi qurilmalar yordamida xavfsizlikni yaxshilash metodlari tahlil qilingan.
Bundan tashqari,
J.A. Umarov
va
F.M. Tashkentov
(2020) o‘zlarining tadqiqotlarida aqlli
xavfsizlik tizimlarining odamlar va ular yashayotgan muhitga moslashuvchanligi haqida
46
batafsil tahlil qilishgan. Ushbu tizimlar masofadan boshqarish va harakatni sezish orqali
xavfsizlikni ta'minlashda qanday samarali ishlashi mumkinligi ko‘rsatildi.
O‘zbekiston olimlari Internet of Things (IoT) texnologiyalari yordamida aqlli uylarni
yaratish va ular bilan bog‘liq tizimlarni rivojlantirish borasida ham bir qancha tadqiqotlar olib
bormoqdalar.
S.M. Fayzullayev
va
T.K. Ziyadullayev
(2022) o‘zlarining ilmiy ishida IoT
texnologiyalari asosida aqlli uylarni yaratishning afzalliklarini va bu tizimlarning o‘zaro
aloqasini tahlil qilganlar. Ular masofadan boshqariladigan qurilmalar orqali uyda yoritish,
haroratni boshqarish va xavfsizlikni ta'minlashning samarali metodlarini tavsiya qilishgan.
Tadqiqotda IoT qurilmalarini uylar ichida integratsiyalash va o‘zaro muloqotda bo‘lishini
o‘rganganlar. So‘nggi yillarda sun'iy intellekt (AI) va mashina o‘rganish (ML)
texnologiyalarining aqlli uylar bilan integratsiyasi O‘zbekistonda yangi tadqiqotlar yo‘nalishi
sifatida rivojlanmoqda.
I.A. Ismoilov
(2022) sun'iy intellektning aqlli uylar tizimlarida
qanday foydalanilishini o‘rgandi. Uning tadqiqotida, AI yordamida foydalanuvchilarning
harakatlarini prognoz qilish va avtomatik ravishda tizimni sozlash imkoniyatlari tahlil
qilingan. AI texnologiyalari aqlli uylarni yanada samarali va moslashuvchan qilishda katta
imkoniyatlar yaratadi.
O‘zbekiston olimlari aqlli uylar va internet texnologiyalari sohasida ilmiy tadqiqotlarni
davom ettirayotgan bo‘lib, bu tadqiqotlar energiya samaradorligini oshirish, xavfsizlikni
ta'minlash, IoT texnologiyalarini integratsiya qilish va ijtimoiy ehtiyojlarga moslashtirilgan
tizimlarni yaratish kabi muhim masalalarni o‘z ichiga oladi. Ushbu sohalarda olib borilgan
tadqiqotlar nafaqat O‘zbekistonda, balki global miqyosda aqlli uylar va IoT
texnologiyalarining rivojlanishiga ijobiy ta'sir ko‘rsatmoqda. Adabiyotlar tahlili shuni
ko‘rsatadiki, aqlli uylar texnologiyalari yuqori darajada rivojlanib bormoqda va ularning
integratsiyasi va avtomatlashtirish sohalari kelajakda yanada kengayishi kutilmoqda.
Foydalanuvchilar uchun shaxsiylashtirilgan va ijtimoiy ehtiyojlarga moslashtirilgan tizimlar
yaratish aqlli uylarning kelajakdagi rivojlanish yo‘nalishlaridan biridir.
Tadqiqot Metodologiyasi.
Aqlli uylar texnologiyasining rivojlanishi va ularni yaratish
jarayonida amaliy tadqiqot metodologiyasi muhim ahamiyatga ega. Tadqiqot metodologiyasi,
ayniqsa, aqlli uylarni yaratishda ishlatiladigan texnologiyalar, tizimlar va ularning
foydalanuvchilarga taqdim etadigan imkoniyatlarini o‘rganish uchun zarurdir. Tadqiqot
metodologiyasida uning dizayni ham kata ahamiyat kasb etadi.
Eksperimental tadqiqot. Aqlli uy tizimlarining ishlashini o‘rganish uchun eksperimentlar
o‘tkazish. Bu usulda tizimlar yoki prototiplar yaratiladi va ular real vaqt sharoitida sinovdan
o‘tkaziladi. Eksperimental tadqiqot – ilmiy izlanishlar va amaliy loyihalarning samaradorligini
tekshirish va yangi texnologiyalarni rivojlantirishda qo‘llaniladigan asosiy metodlardan
biridir. Aqlli uylar va Internet texnologiyalarini yaratishda eksperimental tadqiqotlar
tizimlarning ishlashini o‘rganish, yangi qurilmalarni sinovdan o‘tkazish va foydalanuvchi
ehtiyojlariga moslashtirilgan yechimlarni ishlab chiqishda katta rol o‘ynaydi.
Soliq va tahlil. Aqlli uy tizimlarining samaradorligini tahlil qilish va solishtirish. Tizimlar
orasida energiya sarfi, xavfsizlik, ishlash tezligi va foydalanuvchi tajribasini baholash amalga
oshiriladi. Soliq va tahlil (taxlil qilish) usulini aqlli uylar loyihasida qo‘llash, tizimlarning
samaradorligini baholash, foydalanuvchi ehtiyojlarini aniqlash, va texnologik yondashuvlarni
optimallashtirish uchun muhimdir. Bu metodologiya orqali aqlli uylar tizimlarining ishlashini
va ularning foydalanuvchilar uchun qanday afzalliklar keltirishini tahlil qilish mumkin.
47
So‘rovlar va intervyular. Foydalanuvchilar bilan suhbatlar o‘tkazish, ularning
ehtiyojlarini o‘rganish va aqlli uy tizimlariga bo‘lgan munosabatlarini tahlil qilish. Aqlli uylar
tizimlarini ishlab chiqish va ularning samaradorligini baholashda foydalanuvchi tajribasini
o‘rganish juda muhim. So‘rovlar va intervyular bu jarayonda asosiy ma'lumot manbalaridan
hisoblanadi, chunki ular orqali tizimlarning foydalanuvchilar uchun qanday ishlashini, ular
qanchalik qulay va samarali ekanligini aniqlash mumkin.
Simulyatsiya. Aqlli uy tizimlarining ishlashini simulyatsiya qilish. Bu usul tizimlar
o‘rtasidagi aloqalar va energiya iste'molini aniqlashda yordam beradi. Simulyatsiya – bu real
dunyo jarayonlari yoki tizimlarini kompyuterda modellashtirish orqali ularning qanday
ishlashini o‘rganish usulidir. Aqlli uylar loyihasida simulyatsiya texnologiyalari tizimlarning
samaradorligini baholash, energiya iste'molini optimallashtirish, xavfsizlikni ta'minlash va
foydalanuvchi ehtiyojlariga mos tizimlar yaratish uchun muhim vosita bo‘lib xizmat
qiladi. Aqlli uylar texnologiyasini yaratish va ishlab chiqish jarayonida metodologiya samarali
va tizimli yondashuvni talab qiladi. Tadqiqot metodologiyasi orqali aqlli uy tizimlarining
samaradorligini oshirish, foydalanuvchi ehtiyojlarini qondirish va texnologiyalarni
optimallashtirish mumkin bo‘ladi. Yangi texnologiyalarni integratsiya qilish, real vaqt
monitoringi va ma'lumotlar tahlili metodlari aqlli uylarni yaratishning asosiy usullaridan
biridir.
Natijalar va Muhokamalar.
Aqlli uylar tizimlarining samaradorligini, energiya tejash
imkoniyatlarini va foydalanuvchi tajribasini tahlil qilishda olib borilgan tadqiqotlar natijalari
muhim ahamiyatga ega. Bu bo‘limda aqlli uylar tizimining asosiy xususiyatlari, foydalanuvchi
ehtiyojlari, tizimlar o‘rtasidagi integratsiya va energiya samaradorligini oshirish kabi
masalalar bo‘yicha olingan natijalar keltiriladi. Shuningdek, bu natijalar asosida tizimlarning
imkoniyatlari va mavjud kamchiliklar tahlil qilinadi.
Energiyani tejash va resurslarni samarali boshqarish. Aqlli termostatlar yordamida uy
ichidagi haroratni optimallashtirish orqali energiya sarfini kamaytirish mumkin. Natijalarga
ko‘ra, aqlli tizimlar orqali energiya sarfi 20-30% ga kamaydi. Aqlli yoritish tizimlari va harakat
sensori yordamida xonadagi yorug‘likni faqat zarur bo‘lganda yoqish va o‘chirish orqali
energiya tejash imkoniyati oshdi.
Xavfsizlik tizimlari. Aqlli xavfsizlik tizimlari foydalanuvchilarni harakatni sezish,
videokuzatuvni amalga oshirish va xabar yuborishda yuqori samaradorlikni ko‘rsatdi. Biroq,
ba'zi tizimlar vaqtincha ishlamay qolishi, aloqaning uzilishi yoki xatoliklar yuzaga kelishi
mumkin, bu esa xavfsizlik tizimlarining ishonchliligini pasaytirishi mumkin.
Tizimlarni optimallashtirish. Aqlli uy tizimlarining bir-biriga to‘liq integratsiyalashishi
foydalanuvchilar uchun yanada samarali yechimlar yaratadi. Masalan, energiya sarfi va
xavfsizlikni boshqarish tizimlarini birlashtirish va ularni birgalikda ishlashga imkon berish.
Energiya tejash va xavfsizlikni ta'minlash uchun yangi texnologiyalarni joriy etish, masalan,
yangi turdagi energiya manbalarini qo‘shish va aqlli tarmoqni yaxshilash.
Xavfsizlikni kuchaytirish. Aqlli uy xavfsizlik tizimlariga yanada samarali monitoring va
tahlil qilish imkoniyatlarini qo‘shish, masalan, sun'iy intellekt yordamida real vaqt rejimida
xavf-xatarlarni aniqlash. Tizimlar o‘rtasida integratsiyaning xavfsizligini ta'minlash va
uzilishlarni kamaytirish uchun yaxshilangan xavfsizlik protokollarini joriy etish. Tadqiqotlar
natijalariga ko‘ra, aqlli uylar tizimlari energiya tejash, xavfsizlikni ta'minlash va foydalanuvchi
ehtiyojlarini qondirishda katta imkoniyatlarga ega. Biroq, tizimlarning samaradorligini
48
yanada oshirish va foydalanuvchi tajribasini yaxshilash uchun texnologik yangilanishlar,
tizimlar o‘rtasidagi integratsiyani kuchaytirish va xavfsizlikni yanada mustahkamlash kerak.
Shu bilan birga, aqlli uylar tizimlarining ijtimoiy va ekologik ta'sirini ham inobatga olish lozim.
Xulosa va takliflar.
Aqlli uylar tizimi bugungi kunda texnologik rivojlanishning eng
ilg‘or va jozibador sohalaridan biridir. Tadqiqotlar va amaliy simulyatsiyalar asosida
erishilgan natijalar shuni ko‘rsatadiki, aqlli uylar tizimlari energiya samaradorligi, xavfsizlik,
foydalanuvchi tajribasi va atrof-muhitni himoya qilish kabi sohalarda katta imkoniyatlarga
ega. Aqlli xavfsizlik tizimlari, masalan, harakat sensori va videokameralar yordamida
foydalanuvchilarga xavfsiz va ishonchli uy sharoitini ta'minlashda yuqori samaradorlikni
ko‘rsatdi. Biroq, ba'zi tizimlar va aloqalar vaqtincha ishlamasligi yoki muammolar yuzaga
kelishi mumkin. Aqlli uy tizimlari foydalanuvchilarning individual ehtiyojlariga moslashib, uy
ishlarini avtomatlashtirish va maksimal qulaylik yaratishda samarali yechimlarni taqdim etdi.
Shu bilan birga, tizimlarning samaradorligi va ishonchliligini oshirish uchun ba'zi cheklovlar
va kamchiliklar mavjud. Ular tizimlar o‘rtasidagi integratsiyaning yetarlicha rivojlanmaganligi,
ba'zi texnologiyalarning ishlash tezligi va uzilishlar bilan bog‘liq muammolarni o‘z ichiga
oladi. Aqlli uylar tizimlarida quyosh energiyasini va boshqa qayta tiklanuvchi energiya
manbalarini samarali ishlatish orqali energiya samaradorligini yanada oshirish. Aqlli uy
tizimlarining sezgirlik darajasini oshirish uchun yanada aniq va yuqori samarali sensorlar va
qurilmalarni joriy etish. Aqlli uylar tizimlari texnologik rivojlanishning yangi bosqichiga
kirgan va ularning imkoniyatlari kundan-kunga kengayib bormoqda. Tadqiqotlar va tajribalar
natijasida, aqlli uy tizimlari energiya samaradorligini oshirish, xavfsizlikni ta'minlash va
foydalanuvchi ehtiyojlarini qondirishda katta muvaffaqiyatlarga erishdi. Biroq, tizimlarning
samaradorligini yanada oshirish uchun texnologik yangilanishlar, tizimlar o‘rtasidagi
integratsiyani kuchaytirish va xavfsizlikni mustahkamlash zarur. Shuningdek, ekologik ta'sirni
kamaytirish, foydalanuvchi tajribasini yaxshilash va yangi texnologiyalarni qo‘llash bo‘yicha
ko‘plab imkoniyatlar mavjud. Aqlli uylar tizimlari nafaqat foydalanuvchilarga qulaylik
yaratadi, balki atrof-muhitni himoya qilishda ham muhim rol o‘ynaydi. Shu sababli, aqlli uylar
tizimlarining rivojlanishi va kengayishi ijtimoiy va texnologik nuqtai nazardan jadal davom
etishi kutilmoqda.
References:
1.
Sh, Mavlonov Sh, and F. B. Jurayeva. "ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALAR YORDAMIDA
MINTAQALAR IQTISODIYOTINI RIVOJLANTIRISH." Экономика и социум 10 (125) (2024):
234-238.
2.
Aliqulov, Sh. "M. Yaxiyaxonova. Taʻlim samaradorligini oshirishda kreativ va zamonaviy
metodlarning ahamiyati. Raqamli ta’lim muhitida fanlararo integratsiyani Qoʻllashning ta’lim
samaradorligiga ta’siri: xalqaro Tajribalar va rivojlanish istiqbollari." (2024).
3.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, Aliqulov. "TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH."
PEDAGOGS
50.2 (2024): 51-55.
4.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARIDAN
FOYDALANISH
USULLARI
VA
AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования
3.10 (2024): 39-41.
5.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Jasmina Murodulloyeva, and Umida Nurmaxmatova. "YASHIL
49
IQTISODIYOT VA YO ‘NALISHLARI BO ‘YICHA TA’LIM DASTURLARINI RIVOJLANTIRISH
MEXANIZMLARI."
Models and methods in modern science
3.5 (2024): 44-49.
6.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Temurbek Zarifov. "GLOBAL TARMOQ QURISHDA
TARMOQ QURILMALARIDAN FOYDALANISH VA TARMOQ TOPOLOGIYALARINING
O’RNI."
Science and innovation in the education system
3.5 (2024): 50-60.
7.
Raxmatov Sherqo'zi Akbar Kodirov. “Ta'lim jarayonida bulutli texnalogiyalardan
foydalanishning samaradorligi” Pedagogis Internatsianal researcg ISSN:281-4027_SJIF:4.995.
2023/5/15
8.
F Qodirov. Aholiga tibbiy xizmatlar ko'rsatishning rivojlanishini iqtisodiy-matematik
modellashtirish. Scienceweb academic papers collection . 2023/1/1.
9.
F Qodirov. Zamonaviy to'lov tizimlari tahlili va elektron pul birliklari. Scienceweb
academic papers collection. 2023/1/1.
10.
Ergash o'g'li, Qodirov Farrux. "Аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳасининг келгуси
ҳолатини башоратлаш."
Сервис” илмий-амалий журнал
(2022): 56-59.
11.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "ECONOMETRIC MODELING OF THE DEVELOPMENT OF
MEDICAL SERVICES TO THE POPULATION OF THE REGION."
Berlin Studies Transnational
Journal of Science and Humanities
2.1.1 Economical sciences (2022).
12.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "CREATION OF ELECTRONIC MEDICAL BASE WITH THE
HELP
OF
SOFTWARE
PACKAGES
FOR
MEDICAL
SERVICES
IN
THE
REGIONS."
Conferencea
(2022): 128-130.
13.
Қодиров, Фаррух. "ПРОЦЕСС РАЗРАБОТКИ ИГРОВОГО ДВИЖКА UNITY." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
ШАРОИТИДА
ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР
ТУПЛАМИ (2019).
14.
Qodirov, Farrux. "" AQLLI UY" TIZIMINING IMKONIYATLARI." Scienceweb academic
papers collection (2019).
15.
Qodirov, Farrux. "DESCRIPTION AND PERFORMANCE OF THE PROGRAM 3D MAX
STUDIO." АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
ШАРОИТИДА ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман
МАЪРУЗАЛАР ТУПЛАМИ (2019).
16.
Qodirov, Farrux. "GPON TEXNOLOGIYASI-OPTIK KIRISH TARMOG'I." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ
РИВОЖЛАНИШ
ИСТИҚБОЛЛАРИ
мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР ТЎПЛАМИ (2018).
17.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Gulandom Raxmatova. "O ‘ZBEKISTONDA AXBOROT
HAVFSIZLIGINI MA’NAVIY VA HUQUQIY ASOSLARI." Solution of social problems in
management and economy 3.4 (2024): 45-57.
