19
EXCELDA FORMULA VA FUNKSIYALAR BILAN ISHLASH, DIAGRAMMALAR
YARATISH
Mavlonova Jasmina Jahongir qizi
Shahrisabz Davlat Pedagogika Instituti talabasi
Nurullayeva Malika Baxtiyor qizi
Shahrisabz Davlat Pedagogika Instituti talabasi
Yaxiyaxonova Muhiba Maxmudjonovna
Shahrisabz Davlat Pedagogika Instituti katta oʻqituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14644813
Annotatsiya.
“Excelda formula va funksiyalar bilan ishlash diagrammalar yaratish”
mavzusi zamonaviy biznes va taʻlim sohalarida muhim ahamiyatga ega. Ushbu annotatsiya
Excel dasturida formula va funksiyalarni qoʻllash orqali diagrammalar yaratish jarayonini
oʻrganishga qaratilgan. Excel — bu maʻlumotlarni tahlil qilish, saqlash va vizualizatsiya qilish
uchun kuchli vosita boʻlib, uning imkoniyatlari foydalanuvchilarga murakkab hisob-kitoblarni
amalga oshirishga, shuningdek, maʻlumotlarni grafik koʻrinishda taqdim etishga yordam
beradi. Diagrammalar yordamida maʻlumotlarni tezda va oson tushunish mumkin, bu esa qaror
qabul qilish jarayonini samarali qiladi. Maʻlumotlar bilan ishlashda birinchi navbatda,
formulalar va funksiyalarni toʻgʻri qoʻllash muhimdir. Excelda formulalar odatda hisob-
kitoblarni amalga oshirish uchun ishlatiladi va ular turli matematik, statistik yoki moliyaviy
operatsiyalarni bajarishga imkon beradi. Misol uchun, SUM, AVERAGE, COUNT va boshqa
funksiyalar maʻlumotlarni tahlil qilishda keng qoʻllaniladi. Ushbu funksiyalar yordamida
foydalanuvchilar tez va samarali tarzda maʻlumotlarni hisoblab chiqishlari mumkin.
Diagrammalar yaratish jarayoni esa, avvalambor, maʻlumotlar bazasini toʻgʻri tanlashdan
boshlanadi. Excelda diagrammalarni yaratish uchun turli xil vositalar mavjud, masalan, ustunli
diagrammalar, chiziqli diagrammalar, doira diagrammalari va boshqalar. Har bir diagramma
turining oʻziga xos afzalliklari bor, shuning uchun maʻlumotning mohiyatiga mos keladigan
diagramma turini tanlash muhimdir. Diagramma yaratishda avvalo maʻlumotlar oraligʻini
tanlab olish kerak. Soʻngra, “Insert” (Kiritish) menyusidan diagramma turini tanlab, diagramma
yaratish jarayonini boshlash mumkin. Diagramma yaratilgandan soʻng, foydalanuvchilar uni
turli xususiyatlar bilan sozlashlari, ranglar va uslublarni oʻzgartirishlari mumkin. Buning
natijasida maʻlumotlar vizual ravishda yanada qiziqarli va tushunarli boʻladi. Excelda
diagrammalarni yaratish jarayoni, shuningdek, maʻlumotlarni dinamik ravishda yangilash
imkoniyatini ham beradi. Agar maʻlumotlar oʻzgaradigan boʻlsa, diagramma avtomatik ravishda
yangilanadi, bu esa foydalanuvchilarga har doim yangilangan maʻlumotlar asosida qaror qabul
qilish imkonini beradi. Shu bilan birga, Excelda diagrammalarni yaratishda yaxshilash va tajriba
orttirish uchun turli onlayn resurslar, darsliklar va videolar mavjud. Bu resurslar yordamida
foydalanuvchilar oʻz bilimlarini kengaytirishi va diagrammalarni yaratishdagi koʻnikmalarini
oshirishi mumkin. Natijada, “Excelda formula va funksiyalar bilan ishlash diagrammalar
yaratish” mavzusi nafaqat maʻlumotlarni vizualizatsiya qilish, balki samarali tahlil va qaror
qabul qilish jarayonlarini yanada takomillashtirishda muhim rol oʻynaydi. Excel dasturini toʻgʻri
va samarali ishlatish orqali foydalanuvchilar oʻz ish faoliyatini sezilarli darajada yaxshilashlari
mumkin.
Kalit soʻzlar:
excel, formula, funksiya, diagramma, maʻlumot, ustunli diagramma, chiziqli
diagramma, doira diagrammasi, tahlil, vizualizatsiya, grafik, hisob-kitob, sum, average, count,
maʻlumotlar bazasi, kiritish, tanlash, ranglar, dinamik, yangilash, maʻlumotlar oraligʻi,
20
hisoblash, qaror qabul qilish.
Kirish.
Excelda formula va funksiyalar bilan ishlash va diagrammalar yaratish.
Excel dasturi
zamonaviy biznes va taʻlimda maʻlumotlarni boshqarish, tahlil qilish va vizualizatsiya qilish
uchun eng mashhur vositalardan biridir. Ushbu dastur orqali foydalanuvchilar katta hajmdagi
maʻlumotlar bilan samarali ishlashlari, ularni analiz qilishlari va koʻplab hisob-kitoblarni tezda
amalga oshirishlari mumkin. Excelda formulalar va funksiyalarni oʻz ichiga olgan keng
imkoniyatlar, foydalanuvchilarga maʻlumotlarni yanada samarali tarzda ishlov berishga
yordam beradi. Maʻlumotlarni tahlil qilishda birinchi qadam — ularni toʻgʻri tashkil etishdir.
Excelda maʻlumotlar qator va ustunlarda joylashgan boʻlib, har bir hujayra alohida qiymat yoki
formula saqlaydi. Formulalar, odatda, matematik yoki statistik hisob-kitoblarni amalga oshirish
uchun ishlatiladi. Ular oddiy hisoblar (masalan, qoʻshish yoki ayirish) dan tortib, murakkab
tahlil jarayonlariga qadar boʻlishi mumkin. Excelda ishlatiladigan asosiy formulalardan biri —
SUM funksiyasi, bu maʻlum bir oraligʻdagi raqamlarni qoʻshishga imkon beradi. AVERAGE
funksiyasi esa berilgan raqamlar orasidagi oʻrtacha qiymatni hisoblaydi. Bular kabi funksiyalar,
maʻlumotlarni tahlil qilish jarayonini sezilarli darajada tezlashtiradi. Diagrammalar yaratish
esa, maʻlumotlarni vizual koʻrinishda taqdim etishning muhim usuli hisoblanadi. Vizualizatsiya
orqali foydalanuvchilar maʻlumotlarning strukturasini va tendensiyalarini tezda tushunishlari
mumkin. Excelda diagrammalar yordamida maʻlumotlarni grafik shaklda koʻrsatish, tahlil
natijalarini yanada aniqroq va samarali tarzda taqdim etish imkonini beradi. Masalan, ustunli
diagrammalar, chiziqli diagrammalar va doira diagrammalari kabi turli diagramma turlari
mavjud. Har bir diagramma turi oʻziga xos afzalliklari bilan farqlanadi va maʻlumotlarning
turiga qarab tanlanishi lozim. Diagramma yaratish jarayoni, avvalambor, maʻlumotlar oraligʻini
tanlashdan boshlanadi. Maʻlumotlar tanlanganidan soʻng, Excelning “Insert” (Kiritish)
menyusidan diagramma turini tanlash mumkin. Diagramma tayyorlanganidan soʻng,
foydalanuvchilar uni ranglar, uslublar va boshqa xususiyatlar bilan sozlashlari mumkin.
Diagramma tahrir qilinishi orqali maʻlumotlar yanada chiroyli va tushunarli koʻrinishga ega
boʻladi. Excelda diagrammalar yaratishda muhim jihatlardan biri — ularni dinamik ravishda
yangilash imkoniyatidir. Agar maʻlumotlar oʻzgaradigan boʻlsa, diagramma avtomatik ravishda
yangilanadi, bu esa foydalanuvchilarga har doim yangilangan maʻlumotlar asosida qaror qabul
qilish imkoniyatini beradi. Bunday xususiyatlar, analitik ishlarni osonlashtiradi va maʻlumotlar
asosida oʻzgarishlarni kuzatish imkonini beradi. Excelda formula va funksiyalar yordamida
diagrammalarni yaratish jarayoni oʻrganish va amaliyotda qoʻllash uchun juda muhimdir.
Ushbu koʻnikmalarni oʻzlashtirish orqali foydalanuvchilar, maʻlumotlarni yanada samarali
tahlil qilish va taqdim etish imkoniyatiga ega boʻlishadi. Oʻz navbatida, bu biznes jarayonlarini
yanada tezlashtiradi va qaror qabul qilishni osonlashtiradi. Bugungi kunda, Excelda
diagrammalar yaratish va formulalar bilan ishlash koʻnikmalariga ega boʻlish har qanday
mutaxassis yoki biznes rahbari uchun zaruriy hisoblanadi. Bu koʻnikmalar orqali,
maʻlumotlarni boshqarish jarayonida yanada samarali va innovatsion yondashuvlar yaratish
mumkin. Excel dasturining imkoniyatlaridan toʻliq foydalanish uchun doimiy ravishda
oʻrganish va amaliyot oʻtkazish muhimdir. Natijada, “Excelda formula va funksiyalar bilan
ishlash diagrammalar yaratish” mavzusi, maʻlumotlar tahlili va vizualizatsiyasida innovatsion
yondashuvlarni taqdim etadi. Bu nafaqat ish faoliyatini, balki umumiy samaradorlikni
oshirishga yordam beradi. Foydalanuvchilar Excel dasturidan foydalanish orqali oʻz
21
maqsadlariga erishish uchun zarur koʻnikmalarni rivojlantirishlari mumkin.
Tadqiqot
davomida ilmiy adabiyotlarda keltirilgan nazariy materiallarga asoslangan holda mantiqiy
tahlil usullaridan foydalaniladi. Mavjud maʻlumotlarni tahlil qilishda tahlil va sintez, qiyosiy
tahlil kabi uslublar va yondashuvlar qoʻllanilgan.
Excelda diagrammalar yaratish juda muhim
va foydali jarayon. Diagrammalar maʻlumotlarni vizual koʻrinishda taqdim etishga yordam
beradi va ularni tahlil qilishni osonlashtiradi.
Xulosa qilib aytish lozimki Excelda diagrammalar yaratish maʻlumotlarni vizual
koʻrinishda taqdim etish va tahlil qilish jarayonini soddalashtiradi. Diagrammalar
foydalanuvchilarga murakkab maʻlumotlarni tezda tushunishga yordam beradi va qarorlar
qabul qilish jarayonini yaxshilaydi. Har xil diagramma turlari turli maqsadlar uchun
qoʻllaniladi, shuning uchun maʻlumotlar tahliliga mos diagramma tanlash muhimdir.
References:
1.
Maxmudjonovna, Yaxiyaxonova Muhiba. "Mustaqil taʻlimni tashkil etishda ilg ʻor xorijiy
tajribalarning ahamiyati." Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social
sciences 1.5 (2021): 742-749.
2.
Яхияханова, Мухиба. "Raqamli taʻlim muhitida boshlangʻich sinf oʻquvchilarining it
savodxonligini oshirish metodikasini takomillashtirish." Ижтимоий-гуманитар фанларнинг
долзарб муаммолари/Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук/Actual
Problems of Humanities and Social Sciences 4 (2024).
3.
Yaxiyaxonova, Muxiba. "1-sinf o „quvchilariga “Informatika va AT” fanini o „qitishda
loyiha daftaridan foydalanish.: 1-sinf o „quvchilariga “Informatika va AT” fanini o „qitishda
loyiha daftaridan foydalanish." Modern problems and prospects of applied mathematics 1.01
(2024).
4.
Ashirova, Mavluda, and Muxiba Yaxiyaxonova. "Raqamli iqtisodiyot davrida kriptovalyuta
va bitkoin." Международная конференция академических наук. Vol. 3. No. 4. 2024.
5.
Jalilova, Sevinch, Marjona Yusupova, and Muxiba Yaxiyaxonova. "Kundalik hayotimizda
raqamli texnologiyalar." Прикладные науки в современном мире: проблемы и решения 3.3
(2024): 13-17.
6.
Xurramova, Sarvinoz, Marjona Yusupova, Muxiba Yaxiyaxonova. "Oliy taʻlim tizimida
bulutli texnologiyalarning imkoniyatlari." Zamonaviy dunyoda pedagogika va psixologiya:
nazariy va amaliy tadqiqotlar 3.3 (2024): 36-38.
7.
Eshonqulova, Maftuna, and Muxiba Yaxiyaxonova. "Raqamli va ijtimoiy media marketing
va uning imkoniyatlari." Молодые ученые 2.11 (2024): 34-39.
8.
Yusupova, Marjona, Komila Raximova, and Muxiba Yaxiyaxonova. "Oliy ta‟ lim tizimida
innovatsion texnologiyalardan foydalanish: Oliy ta‟ lim tizimida innovatsion texnologiyalardan
foydalanish." Modern problems and prospects of applied mathematics 1.01 (2024).
9.
Yaxiyaxonova, Muhiba, and Marjona Yusupova. "Oliy taʻlim muassasalarida “informatika
va at” fanlaridan mustaqil taʻlimni tashkil etishda raqamli texnologiyalaridan foydalanish."
International Scientific and Practical Conference on Algorithms and Current Problems of
Programming. 2023.
10.
Maxmudjonovna, Yaxiyaxonova Muxiba. "using vr technologies in teaching computer
science and it to first-grade students." Eurasian Journal of Mathematical Theory and Computer
Sciences 4.10 (2024): 40-46.
22
11.
Maxmudjonovna , Y. M. (2024). Brain Activity in the Development of Imagination in First
Graders. Excellencia: International Multi-Disciplinary Journal of Education (2994-9521), 2(10),
820-826.
12.
Maxmudjonovna, Yaxiyaxonova Muhiba. "Mustaqil ta’limni tashkil etishda ilg ‘or xorijiy
tajribalarning ahamiyati." Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social
sciences 1.5 (2021): 742-749.
13.
Яхияханова, Мухиба. "raqamli ta’lim muhitida boshlangʻich sinf oʻquvchilarining it
savodxonligini oshirish metodikasini takomillashtirish." Ижтимоий-гуманитар фанларнинг
долзарб муаммолари/Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук/Actual
Problems of Humanities and Social Sciences 4 (2024).
14.
Yaxiyaxonova, Muxiba. "1-sinf o „quvchilariga “Informatika va AT” fanini o „qitishda
loyiha daftaridan foydalanish.: 1-sinf o „quvchilariga “Informatika va AT” fanini o „qitishda
loyiha daftaridan foydalanish." modern problems and prospects of applied mathematics 1.01
(2024).
15.
Ashirova, Mavluda, and Muxiba Yaxiyaxonova. "raqamli iqtisodiyot davrida kriptovalyuta
va bitkoin." Международная конференция академических наук. Vol. 3. No. 4. 2024.
16.
Jalilova, Sevinch, Marjona Yusupova, and Muxiba Yaxiyaxonova. "kundalik hayotimizda
raqamli texnologiyalar." Прикладные науки в современном мире: проблемы и решения 3.3
(2024): 13-17.
17.
Xurramova, Sarvinoz, Marjona Yusupova, Muxiba Yaxiyaxonova. "oliy ta’lim tizimida
bulutli texnologiyalarning imkoniyatlari." Zamonaviy dunyoda pedagogika va psixologiya:
nazariy va amaliy tadqiqotlar 3.3 (2024): 36-38.
18.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, Aliqulov. "TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI QO
‘LLASH."
PEDAGOGS
50.2 (2024): 51-55.
19.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARIDAN
FOYDALANISH
USULLARI
VA
AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования
3.10 (2024): 39-41.
20.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Jasmina Murodulloyeva, and Umida Nurmaxmatova. "YASHIL
IQTISODIYOT VA YO ‘NALISHLARI BO ‘YICHA TA’LIM DASTURLARINI RIVOJLANTIRISH
MEXANIZMLARI."
Models and methods in modern science
3.5 (2024): 44-49.
21.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Temurbek Zarifov. "GLOBAL TARMOQ QURISHDA TARMOQ
QURILMALARIDAN FOYDALANISH VA TARMOQ TOPOLOGIYALARINING O’RNI."
Science and
innovation in the education system
3.5 (2024): 50-60.
22.
Raxmatov Sherqo'zi Akbar Kodirov. “Ta'lim jarayonida bulutli texnalogiyalardan
foydalanishning samaradorligi” Pedagogis Internatsianal researcg ISSN:281-4027_SJIF:4.995.
2023/5/15
23.
F Qodirov. Aholiga tibbiy xizmatlar ko'rsatishning rivojlanishini iqtisodiy-matematik
modellashtirish. Scienceweb academic papers collection . 2023/1/1.
24.
F Qodirov. Zamonaviy to'lov tizimlari tahlili va elektron pul birliklari. Scienceweb
academic papers collection. 2023/1/1.
25.
Ergash o'g'li, Qodirov Farrux. "Аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳасининг келгуси
23
ҳолатини башоратлаш."
Сервис” илмий-амалий журнал
(2022): 56-59.
