`
19
VIRUSLI GEPATIT BILAN KASALLANGAN TUG‘ISH YOSHIDAGI AYOLLARDA
BIOKIMYOVIY MARKERLARNING DIAGNOSTIK AHAMIYATI
Karimova Fazilat Bahramovna
Urganch davlat tibbiyot instituti tayanch doktoranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.16940255
Kirish
Virusli gepatit jahon sog‘liqni saqlash tizimi oldida eng dolzarb muammolardan biri bo‘lib
qolmoqda. Xalqaro statistik ma’lumotlarga ko‘ra, dunyo bo‘yicha 350 milliondan ortiq odam
surunkali gepatit B tashuvchisi hisoblanadi, 71 milliondan ziyod odam esa gepatit C virusi bilan
zararlangan (WHO, 2023). Ayniqsa, tug‘ish yoshidagi ayollar orasida ushbu kasalliklarning
yuqori darajada uchrashi, ularning sog‘lig‘iga va kelajak avlodning rivojlanishiga bevosita ta’sir
ko‘rsatadi. Virusli gepatitning klinik oqibatlari jigar sirrozi, jigar yetishmovchiligi va
gepatosellyulyar karsinoma rivojlanishi bilan cheklanmaydi. Reproduktiv yoshdagi ayollarda
kasallik homiladorlik davrida bir qator asoratlar – homilaning intrauterin infeksiyalanishi,
muddatidan oldin tug‘ilish, o‘lik tug‘ilish, bola vaznining kam bo‘lishi – xavfini oshiradi.
Shu sababli, ushbu guruhda jigar faoliyatining biokimyoviy markerlarini aniqlash juda
muhimdir. Biokimyoviy ko‘rsatkichlar yordamida nafaqat kasallikning og‘irlik darajasi
baholanadi, balki homiladorlik jarayonida kuzatiladigan xavflar ham oldindan aniqlanishi
mumkin.
Tadqiqotning maqsadi
Virusli gepatit bilan kasallangan tug‘ish yoshidagi ayollarda biokimyoviy markerlarning
diagnostik ahamiyatini aniqlash, ularning klinik oqibatlari bilan bog‘liqligini baholash.
Materiallar va usullar
2023–2024 yillar davomida Urganch davlat tibbiyot institutining klinik bazasida
o‘tkazilgan ushbu tadqiqotga 18–40 yosh oralig‘idagi 60 nafar ayol jalb qilindi. Ular ikki
guruhga bo‘lindi:- Asosiy guruh (n=30): virusli gepatit B (n=18) va C (n=12) tashxisi qo‘yilgan
ayollar. - Nazorat guruhi (n=30): sog‘lom, virusli infeksiyalardan xoli tug‘ish yoshidagi ayollar.
Har bir bemorda venoz qon namunalarida quyidagi biokimyoviy ko‘rsatkichlar aniqlangan: 1.
Jigar fermentlari: ALT, AST, ALP, GGT. 2. Pigment almashinuvi ko‘rsatkichlari: umumiy
bilirubin, bevosita bilirubin. 3. Oqsil almashinuvi ko‘rsatkichlari: umumiy oqsil, albumin. 4.
Koagulatsion testlar: protrombin indeksi (PI), xalqaro normalashgan nisbat (MNO). Statistik
tahlil SPSS 25.0 dasturi yordamida qayta ishlanib, guruhlar o‘rtasidagi farqlar Student t-testi
yordamida baholandi. Farqlar p<0,05 darajada ishonchli deb qabul qilindi.
Natijalar
Asosiy guruhda ALT darajasi 86,2±11,3 IU/l bo‘lib, nazorat guruhiga (29,7±6,5 IU/l)
nisbatan 2,9 baravar yuqori bo‘ldi (p<0,001). AST darajasi esa 74,6±9,8 IU/l bo‘lib,
nazoratdagidan 2,5 baravar yuqori ko‘rsatkich qayd etildi. Virusli gepatit bilan kasallangan
ayollarda umumiy bilirubin darajasi 34,2±6,7 mkmol/l ni tashkil etdi (nazoratda 12,1±3,2
mkmol/l, p<0,01). Shuningdek, bevosita bilirubin ko‘rsatkichi ham sezilarli darajada oshganligi
aniqlandi. Nazorat guruhida albumin ko‘rsatkichi o‘rtacha 4,2±0,3 g/dl bo‘lsa, asosiy guruhda
u 3,1±0,4 g/dl gacha pasaygan (p<0,05). Bu esa jigar sintez faoliyatining zaiflashganidan dalolat
beradi.Virusli gepatitli bemorlarda protrombin indeksi 62% ni tashkil etdi, nazorat guruhida
`
20
esa 80% bo‘ldi (p<0,05). Bu holat qon ivish tizimi faoliyatining buzilganini ko‘rsatadi va tug‘ruq
paytida gemorragik asoratlar xavfini oshiradi.
Muhokama
Virusli gepatit bilan og‘rigan tug‘ish yoshidagi ayollarda biokimyoviy markerlarning
sezilarli darajada o‘zgarishi kuzatiladi. ALT va AST ning oshishi gepatotsitlarning shikastlanishi
va nekroz jarayonlarini tasdiqlaydi. Bilirubinning ko‘tarilishi jigar hujayralarining pigment
almashinuvini ta’minlashdagi zaiflashuvi va xolestaz jarayonlaridan dalolat beradi.
Albuminning pasayishi jigar sintez faoliyatining yomonlashganidan guvohlik beradi.
Protrombin indeksining pasayishi tug‘ruq davrida xavfli qon ketish asoratlari yuz berish
ehtimolini oshiradi. Ushbu ko‘rsatkichlar ayollarda homiladorlik davrini nazorat qilish,
davolash usullarini to‘g‘ri tanlash va perinatal xavflarni kamaytirishda muhim ahamiyat kasb
etadi.
Xulosa
1. Virusli gepatit bilan kasallangan tug‘ish yoshidagi ayollarda jigar fermentlari, bilirubin,
albumin va koagulatsion ko‘rsatkichlarning sezilarli o‘zgarishi kuzatiladi. 2. Biokimyoviy
markerlar kasallik og‘irlik darajasini baholashda, davolash samaradorligini nazorat qilishda va
tug‘ruq davrida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xavflarni oldindan prognoz qilishda muhim
diagnostik ahamiyatga ega. 3. Ushbu markerlarni muntazam tekshirish orqali virusli gepatitli
ayollarda perinatal xavflarni kamaytirish va ona-homila salomatligini saqlash mumkin.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
World Health Organization. (2023). Global progress report on HIV, viral hepatitis and
sexually transmitted infections. WHO.
2.
European Association for the Study of the Liver (EASL). (2022). Clinical Practice
Guidelines on hepatitis B and C. Journal of Hepatology, 76(4), 959–1010.
3.
Terrault N. A., et al. (2021). Update on prevention, diagnosis, and treatment of chronic
hepatitis B: AASLD 2018 hepatitis B guidance. Hepatology, 67(4), 1560–1599.
4.
Lok A. S., & McMahon B. J. (2020). Chronic hepatitis B. New England Journal of Medicine,
382(4), 353–361.
5.
Blach S., et al. (2021). Global prevalence and genotype distribution of hepatitis C virus
infection in 2020. Journal of Hepatology, 74(2), 212–224.
6.
Schweitzer A., et al. (2020). Estimations of worldwide prevalence of chronic hepatitis B
virus infection: a systematic review of data. Lancet, 386(10003), 1546–1555.
7.
Terrault N. A. (2019). Reproductive health in women with hepatitis B and C. Journal of
Clinical Gastroenterology, 53(3), 179–185.
8.
WHO Regional Office for Europe. (2022). Hepatitis elimination goals and maternal health.
