10
PEDAGOGLARNI UZLUKSIZ KASBIY RIVOJLANTIRISH JARAYONINI
INDIVIDUALLASHTIRISH
Xudayberdiyeva Janona Rustamovna
TAFU “Maktabgacha ta’lim metodikasi”
kafedrasi katta o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14849666
Annotatsiya.
Maqolada pedagoglarning o‘zini o‘zi rivojlantirishi - mustaqil ta’lim ola
bilishi, mustaqil ta’limining samaradorligi shaxsiy rivojlanish va o‘zini rivojlantirishga
ehtiyojning mavjudligi hamda mazkur ehtiyojni ro‘yobga chiqarish uchun sharoitlar
mavjudligi kabi omillar bilan yoritilgan.
Kalit so‘zlar:
pedagogika, tarbiya, komillik,
mutaxassis, raqobatbardosh.
Abstract.
The article discusses the self-development of teachers - the ability to engage in
independent learning, the effectiveness of independent learning, the need for personal
development and self-development, and the availability of conditions for realizing this need.
Key words:
pedagogy, education, perfection, specialist, competitive.
Абстрактный.
В статье описывается саморазвитие педагогов - способность
получать
самостоятельное
образование,
эффективность
самостоятельного
образования, наличие потребности в личностном развитии и саморазвитии, а также
наличие условий для реализации этой потребности.
Ключевые слова:
педагогика, подготовка, совершенствование, эксперт,
конкурентоспособность.
Kirish.
Insonni har tomonlama barkamol qilib tarbiyalash, xalqimizning azaliy orzusi
bo‘lib, ajdodlarimiz ma’rifat, ma’naviyat va madaniyatni qanday qilib yosh avlodga o‘rgatish,
ularni komillikka yetaklash yo‘llari, qonun-qoidalarini muttasil izlaganlar. Bu esa pedagogika
fanining maydonga kelishiga sabab bo‘lgan. Chunki insonning ma’rifatli va ma’naviy
komillikka erishishi pedagogika fanining yetakchiligida amalga oshiriladi. Pedagogika
yunoncha so‘z bo‘lib, “bola yetaklovchi” ma’nosini bildiradi. Insonning ma’rifiy va ma’naviy
barkamollikka munosabatini o‘zgartirib borishi natijasida pedagogika fani xalq orasida o‘z
mavqeyiga ega bo‘ldi. Shu tariqa insonni tarbiyalovchi fan sifatida pedagogika dunyoviy fanlar
tizimi qatoridan alohida o‘rin egalladi. Uning bosh masalasi tarbiyadir. So‘nggi 10-15 yil ichida
jamiyatimizda sodir bo‘layotgan o‘zgarishlar ta’lim tizimiga sezilarli ta’sir ko‘rsatdi. Hozirgi
zamonning eng muhim muammolaridan biri bu mutaxassislarning, xususan, o‘qituvchilarning
malakasidir.
Bugungi kunda o‘qituvchining qo‘shimcha kasbiy ta'lim olishining ahamiyati har
qachongidan ham muhim hisoblanadi. O‘quv jarayonining faollashishi, axborot oqimi,
jamiyatning raqobatbardosh va ijtimoiylashgan bitiruvchiga bo‘lgan talabi ta'lim tizimiga
qiyinchilik tug‘diradi. Yangi usulda o‘qitish uchun pedagogga kasbiy tayyorgarlik darajasiga
alohida talablar qo‘yiladi. O‘qituvchining tayyorgarligi va kasbiy qobiliyatlari muhim o‘rin
egallaydi. Bugungi kunda o‘z faoliyati mazmunini yangilay oladigan, ilm-fan va pedagogik
tajriba yutuqlarini qo‘llay oladigan, o‘z harakati va qarorida moslashuvchan va harakatchan,
o‘quvchilarni umumta’lim bilimlari bilan qurollantira oladigan o‘qituvchiga talab katta albatta.
Biroq, yangi ta'lim muammolarini hal qilishda o‘qituvchi hali ham qat'iylikni, kasbiy fikrlash
va hatti-harakatlarning nisbiy stereotipini ko‘rsatadi. Ammo uzluksiz ta'lim tizimida
11
o‘qituvchilarning malakasini oshirish amaliyoti “o‘qituvchining o‘zini o‘zi o‘zgartirish rejimiga
mustaqil ravishda kira olmasligini” ko‘rsatadi.
O‘qituvchilar malakasini oshirishning turli jihatlari bo‘yicha ko‘plab kompleks dasturlar,
amaliyotga yo‘naltirilgan adabiyotlar va uslubiy ishlanmalar mavjud. Uzluksiz ta’lim tizimida
o‘qituvchilar malakasini oshirishning mavjud amaliyoti tahlili shuni ko‘rsatdiki, u birinchi
navbatda amaliy faoliyat bilan bog‘lanmagan holda bilim va ko‘nikmalarni uzatish va
to‘plashga qaratilgan. Uzluksiz ta’lim tizimida o‘quv jarayonining maqsadlari, rejalashtirish,
qurilishi, qoida tariqasida, metodik xizmatlar, ta’lim muassasalari, kasb-hunar birlashmalari
rahbarlari, metodistlar tomonidan belgilanadi. Trening individual fanlar mantig‘ida, individual
hodisalarning “majmui” da amalga oshiriladi. Mashg‘ulotlar davomida talabalarga passiv rol,
taqlid faoliyati, “professional modellarning individual tizimlari bilan ishlash mexanizmlari va
usullari yo‘q” bo‘lib belgilanadi. An’anaviy uzluksiz ta'lim tizimi o‘qituvchining o‘zini o‘zi
anglash, o‘zini namoyon qilish, izlash va qo‘yadigan yoki yuzaga keladigan muammolarni hal
qilish shartlaridan to‘liq foydalanmaydi, ularsiz yangi tajribaga ega bo‘lish mumkin emas va
bu, birinchi navbatda, o‘qituvchining individual uslubini takomillashtirishni o‘z ichiga oladi.
Xulosa.
Shunday qilib, bugungi kunda mavjud uzluksiz pedagogik ta’lim tizimi zamon,
jamiyat, o‘qituvchi talab va ehtiyojlariga to‘liq javob bera olmaydi. Bunday vaziyatda faol
faoliyat subyekti sifatida o‘qituvchi shaxsiga e’tibor qaratgan holda, uzluksiz ta'lim tizimida
individual faoliyat uslubini takomillashtirish modelini ishlab chiqish muammosi ayniqsa
dolzarb bo‘lib qoladi. Bu ishlarning barchasi muhim nazariy va amaliy ahamiyatga ega. Shu
bilan birga, zamonaviy pedagogika fanida uzluksiz ta’lim tizimida o‘qituvchi faoliyatining
individual uslubini mazmun darajasida ham, texnologiya darajasida ham takomillashtirishga
yordam beradigan aniq sharoitlarni o‘rganish bilan bog‘liq masalalar saqlanib qolmoqda.
References:
1.
Айзенберг А.Я. Самообразование: история, теория и современные проблемы. - М.:
Просвещение, 1986. - 128 с.
2.
Алферова Г. А. Формирование у будущего учителя готовности к непрерывному
образованию: Автореф. дис... канд. пед. наук. Волгоград, 1998- 27 с.
3.
Абдуназарова Н.Ф. Педагогические основы повышения квалификатсии
преподавателей профессиональных колледжей в условиях 15 информатизатсии
образования Дисс. к. п. н. - Т. 2008 -151 с.
4.
Джураев Р.Х. Организатсионно-педагогические основы интенсификатсии системы
профессиональной подготовки в учебных заведениях профессионального образования:
Автореф. дисс. … док.пед.наук. - СПб. 1995. -43 с
