61
https://eyib.uz
2-sho‘ba.
Biznesni qo’llab-quvvatlash jarayonlarida boshqaruv va marketing
usullaridan samarali foydalanish
Raqamlashtirish - bu an'anaviy ishlash va o'zaro ta'sir ko‘rsatish usullaridan
raqamli texnologiyalarga o'tish jarayonidir [1]. Bu jarayon jamiyat hayotining barcha
jabhalarini, jumladan, iqtisodiyot, ta’lim, sog‘liqni saqlash va ijtimoiy munosabatlarni
ham qamrab oladi.
Raqamlashtirish jarayonlari samaradorligini oshirish, axborot sifatini yaxshilash
va odamlar va tashkilotlar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni optimallashtirish uchun,
raqamli texnologiyalarni qabul qilishni o‘z ichiga oladi [2]. Bu hodisa internet (IoT),
sun'iy intellekt (AI), katta ma'lumotlar va bulutli hisoblash kabi keng ko'lamli
texnologiyalarni qamrab oladi [3].
Raqamlashtirishning iqtisodiyotga ta'siri:
-
Iqtisodiy o'sishni tezlashtirish
-
Raqamlashtirish samaradorlikni oshirish va xarajatlarni kamaytirishga
yordam beradi.
-
Raqamli texnologiyalarni qo'llagan kompaniyalar bozordagi o'zgarishlarga
tezroq moslasha oladi va yangi mahsulot va xizmatlarni taklif qiladi [5].
-
Yangi biznes modellari.
-
Raqamlilashtirish kompaniyalar iste'molchilar va xizmat ko'rsatuvchi
provayderlarni raqamli platformalar orqali bog'lashi mumkin bo'lgan
RAQAMLASHTIRISHNING ZAMONAVIY
JAMIYATDAGI O
‘
RNI VA AHAMIYATI
Yusupov Ne’matillo
Saidto’rayevich
Andijon iqtisodiyot va qurilish instituti
“Tarmoqlar iqtisodiyoti” kafedrasi
Norbo‘tayeva Robiya
Azimjon qizi
AIQI “Iqtisodiyot” fakulteti 3-kurs talabasi
A
nno
ta
ts
iy
a
Ushbu maqolada raqamlashtirishning asosiy jihatlari, uning hayotning turli
sohalariga ta'siri va jadal texnologik taraqqiyot sharoitida jamiyat duch
keladigan muammolar muhokama qilinadi.
Kalit so‘zlar:
Raqamlashtirish jarayonlari, axborot, raqamli texnologiyalar , sun'iy
intellekt (AI),
62
https://eyib.uz
2-sho‘ba.
Biznesni qo’llab-quvvatlash jarayonlarida boshqaruv va marketing
usullaridan samarali foydalanish
platforma iqtisodiyoti kabi yangi biznes modellarini yaratish imkoniyatlarini
ochib beradi [6].
Ta'limni raqamlashtirish orqali [7]:
-
Bilimga kirish – raqamlashtirish ta’lim resurslaridan foydalanish
imkoniyatlarini kengaytiradi. Onlayn kurslar va ta'lim platformalari
odamlarga istalgan vaqtda, istalgan joyda o'rganish imkonini beradi [8].
-
Treningni individuallashtirish - zamonaviy texnologiyalar o'quv dasturlarini
har bir talabaning ehtiyojlariga moslashtirishga imkon beradi, bu esa
o'rganish samaradorligini oshiradi.
Sog'liqni saqlashga ta'siri [9]:
-
Telemeditsina - Sog‘liqni saqlashni raqamlashtirish chekka hududlarda
istiqomat qiluvchi aholi uchun tibbiy xizmatlardan foydalanish imkonini
beruvchi telemeditsinani rivojlantirish imkonini beradi.
-
Ma'lumotlarni boshqarishda - katta ma'lumotlar va tahlillardan foydalanish
shifokorlarga ko'proq ongli qarorlar qabul qilishda yordam beradi, tibbiy
yordam sifatini oshiradi.
Ijtimoiy o'zgarishlarga ta’siri:
Muloqot rang-barangligi - Raqamlilashtirish odamlarning muloqot qilish
usullarini o'zgartiradi, global aloqalarni yo'lga qo'yadi va axborot almashinuvini
osonlashtiradi [10].
Maxfiylik va xavfsizlik masalalarida esa - Ma'lumotlar hajmi oshgani sayin,
axborotning sizib chiqishi va kiberhujumlar xavfi ortadi, bu esa yangi xavfsizlik
strategiyalarini ishlab chiqishni talab qiladi.
Raqamlashtirish o'zining ko'p afzalliklariga qaramay, jamiyat uchun bir qator
muammolarni ham keltirib chiqaradi [11]:
-Foydalanishda tengsizlik: aholining barcha guruhlari raqamli texnologiyalardan
teng foydalanish imkoniyatiga ega emas.
- Ta'lim va tarbiya: Texnologiyaning jadal rivojlanishi bilim va ko'nikmalarni
doimiy ravishda yangilashni talab qiladi.
- Axloqiy muammolar: AI va katta ma'lumotlardan foydalanish maxfiylik va
axloq haqida savollar tug'diradi.
Raqamlashtirish zamonaviy jamiyatni shakllantirishning muhim omilidir [12-
15]. Bu iqtisodiy o'sish, ta'lim va sog'liqni saqlash uchun yangi imkoniyatlar ochadi,
lekin ayni paytda paydo bo'layotgan muammolarga jiddiy e'tibor qaratishni talab
qiladi. Raqamli texnologiyalarni muvaffaqiyatli integratsiyalashuvi tez o‘zgaruvchan
dunyoda fuqarolarning huquqlaridan teng foydalanish va himoya qilinishini
ta’minlaydigan strategiyalarni ishlab chiqishni talab qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.Brynjolfsson, E. va McAfee, A. (2014). Ikkinchi mashina asri: ajoyib
texnologiyalar davrida ish, taraqqiyot va farovonlik.
2.Shvab, K. (2016). To'rtinchi sanoat inqilobi.
3.Tapskott, D. va Tapskott, A. (2016). Blokcheyn inqilobi: Bitcoin orqasidagi
texnologiya pulni, biznesni va dunyoni qanday o'zgartirmoqda.
63
https://eyib.uz
2-sho‘ba.
Biznesni qo’llab-quvvatlash jarayonlarida boshqaruv va marketing
usullaridan samarali foydalanish
4.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). Priorities and Requirements of the Transition
to the “Green Economy” in the Conditions of Uzbekistan. Best Journal of Innovation
in Science, Research and Development, 3(1), 582-585.
5.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). The Development of Tourism Activity and its
Role in the World Economy. EUROPEAN JOURNAL OF BUSINESS STARTUPS
AND OPEN SOCIETY, 4(4), 241-243.
6.Yusupov, N. S., Qosimjon o‘g‘li, S. A., & Akramjon o‘g’li, A. A. (2024).
INVESTITSION LOYIHALARNI MUVAFFAQIYATLI AMALGA OSHIRISHDA
ZAMONAVIY BOSHQARUVDAN SAMARALI FOYDALANISH YO ‘LLARI.
Journal of new century innovations, 54(2), 106-109.
7.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). The Effect of Organizing Tourism Activities
in Villages on the Expansion of Tourism Networks in Our Country. TA'LIM VA
RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI, 4(5), 204-207.
8.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). PROSPECTS OF AGRICULTURAL
DEVELOPMENT
THROUGH
AGRO-TOURISM.
Ta'lim
innovatsiyasi
va
integratsiyasi, 21(4), 179-182.
9.Saidturaevich, Y. N. M. (2024). Analysis of Development and Shortcomings
in Local Tourism in the Republic of Uzbekistan. EUROPEAN JOURNAL OF
INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION, 4(5), 127-129.
10.Yusupov, N.S., 2024. TADBIRKORLIK FAOLIYATIDA LOYIXAVIY
BOSHQARUVNI RIVOJLANTIRISH TENDENSIYALARI VA ISTIQBOLLARI.
PEDAGOGS, 59(1), pp.202-207.
11.Yusupov, N. (2023). QISHLOQ XOʻJALIGINI RIVOJLANTIRISHDA
INVESTITSION FAOLIYATNI OʻRNI VA AHAMIYATI. Евразийский журнал
технологий и инноваций, 1(4), 146-150.
12.Mamayev B.N. RAQAMLI TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANGAN
HOLDA
RAQAMLI
MARKETING
ELEMENTIDAN
BIRI
INTERNET-
REKLAMADAN FOYDALANISHNING TENDENSIYALARI Vol. 1 No. 8 (2022):
O'ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
ILMIY
TADQIQOTLAR JURNALI.
13. Shukurullaevna, B. S. (2023). MANAGEMENT SYSTEM FOR THE
EFFECTIVE USE OF LABOR POTENTIAL IN THE DEVELOPMENT OF
INTEGRATION PROCESSES. Best Journal of Innovation in Science, Research and
Development, 466-473.
14. Алматаев Т. О., Давидова Д. Т., Султанов А. А. ПУТИ
ЭФФЕКТИВНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ ИНТЕГРАЦИИ СОТРУДНИЧЕСТВА
ВЫСШЕГО
ОБРАЗОВАНИЯ
И
ПРОМЫШЛЕННОСТИ
//Universum:
технические науки. – 2023. – №. 9-2 (114). – С. 38-41.
15. Давидова Д. Т. CУҒУРТАДА АХБОРОТ КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
ВА
УЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШ
МЕЗОНЛАРИ
//MODELS AND METHODS FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF
INNOVATIVE RESEARCH. – 2023. – Т. 2. – №. 23. – С. 56-62.
